GBABY085

Is dit bekende verhaal over de kapitalistische inhaligheid van Philips in de wereld gebracht door de linkse socioloog Wertheim? En zat er toch een kern van waarheid in? Wertheim geloofde in een komplot: zegenrijke ontdekkingen van de wetenschap werden de mensheid systematisch onthouden door het grootkapitaal. Een van zijn inspiratiebronnen was de satirische film The man in the white suit (1951), waarin wetenschapper Alec Guinness een wonderbaarlijke stof uitvindt die niet scheurt of kreukt en zelfs niet vuil wordt. In de film wordt Guinness achtervolgd door textielproducenten die proberen om hem samen met zijn uitvinding te laten verdwijnen — als dat geen `frustratie van de wetenschap' was!
In 1954 onthulde Wertheim op een congres van het Verbond van Wetenschappelijke Onderzoekers (VWO), een vereniging van kritische wetenschapsbeoefenaars, dat Philips met opzet korter levende gloeilampen maakte dan mogelijk was. Wertheim citeerde een brief van Anton Philips uit 1934, waarin de industrieel klaagde dat een partner lampen produceerde die het langer uithielden dan het kartel toestond. Minister van Economische Zaken Zijlstra voelde zich door de toespraak van Wertheim gedwongen een onderzoek in te stellen, maar dat bracht niets onoorbaars aan het licht.
De kwestie werd in 1994 opgerakeld door de media naar aanleiding van een proefschrift over het VWO. Volgens de promovendus, Leo Molenaar, moesten onderzoekers van het Natuurkundig laboratorium van Philips voor tl-buizen kathodes ontwerpen die sneller doorbrandden dan nodig. Dat het wel degelijk beter kon, bleek omstreeks 1950, toen Philips de levensduur van tweeduizend uur bijna vertienvoudigde, als reactie op de betere buizen van een Amerikaanse concurrent.
Molenaar baseert zich onder andere op het archief van Wertheim, die had gesproken met Philips-ingenieurs. In zijn toespraak had Wertheim echter om zijn bronnen te beschermen alleen de gloeilampen genoemd. De voormalige directeur van het Natlab, prof.dr. H. Casimir, heeft ontkend dat zijn onderzoekers in de jaren vijftig onder dwang inferieure kwaliteit leverden: "We zijn zeker niet onder druk gezet door de commercie om de levensduur van de tl-buizen af te knijpen." (NRC Handelsblad, 9 september 1994)
De levensduur van lampen, laat de persdienst van Philips mij weten, wordt bepaald door de technische mogelijkheden en de verlichtingskosten. Alle uitvindingen om die verhouding te verbeteren, zoals de halogeenlamp, zijn toegepast; er liggen geen patenten in de kluis.

TM 6010 - Het perfecte produkt    TM 6010 - Het perfecte produkt   

Een linkse socioloog gelooft in een komplot: zegenrijke ontdekkingen van de wetenschap worden de mensheid onthouden door het grootkapitaal. Philips maakt met opzet korter levende gloeilampen.
Een andere onderzoeker zegt dat onderzoekers van Philips de tl-buizen zo moeten ontwerpen dat ze korter meegaan.

Peter Burger: De gebraden baby. Amsterdam, 1995, p.108

1995

Het perfecte produkt

Philips    Philips   

The Man in the White Suit    The Man in the White Suit   

Alec Guinness    Alec Guinness   

Verbond van Wetenschappelijke Onderzoekers [VWO]    Verbond van Wetenschappelijke Onderzoekers [VWO]   

Minister van Economische Zaken    Minister van Economische Zaken   

Zijlstra    Zijlstra   

Leo Molenaar    Leo Molenaar   

Natuurkundig Laboratorium [NATLAB]    Natuurkundig Laboratorium [NATLAB]   

Amerikaanse [Amerika]    Amerikaanse [Amerika]   

Casimir    Casimir   

Wertheim    Wertheim   

2013-03-01 14:46:20