Hoofdtekst
G.A. Brederoos
Klucht vande koe.
Persoonagien.
DE GAEUW-DIEF. - | DE BOER.
D' OP-TRECKER. - | DE BOERIN. -
KEESJE, BOEREN SEUNTJE.
DE GAEUW-DIEF
Een Kruyck gaat soo langh te water tot datse barst.
Men treckt een Boogh soo lang tot datse stucken knarst.
De Steel-kunst doet zyn Meester de dood vaak verwerven.
Maar 't komt by 't huylen vande Honden niet dat de Kalven sterven.
5 Een van dese Heyens, die de luy goeder-gheluck seggen,
Die saghmen eens in myn hangd, en die wistmen uyt te leggen,
Dat ick om myn achtiende Jaar, van wegen eenige straf,
An een dwars-hout, door een hennipe venster, sou klimmen in myn graf.
Maar ick ben den dans wel lustigh noch ontsprongen,
10 Want ick ben noch noyt op myn Dievery bevongen,
Deur dien ick by de luy dus eerelijck koom uyt,
En al even wel so schuylter een Gaeuwe-dief in myn huyt.
Ick kreegh lestent een buydt op de Reden-rijckers Camer,
Daer brack ick een kist op, met een breeck-beytel, en met een hamer
15 Die ick daer vond leggen, en ick lichte de kas
Van al de swaricheyd, daer sy me beladen was,
Ick stack het in myn Tas // ick raakten daer me op 't hollen,
By de soete Split-ruyters, die troetel-siecke Snollen,
Die wisten my so te pollen // so dat ick op het lest
20 Al de bocht verslempten, en hiel dat lege nest,
Het was oock seker best // dat icker wat voor poesten,
Dat arme gevangen geld, dat schimmelde, het roesten,
't Was wonder so 't verwoesten // doen 't in zyn vryheyt quam,
't Geld was wel hartigh blyd dat icket so me nam.
25 De Rederyckers waren gram // sy keken op mekaar,
D'een vermoedent op die, den ander weer op een aar.
Doe spracker een soete Vaar: mooglijck of hy hier inden hoop // is,
En siet offer niet weer wat op zyn Cape de Grijps te koop // is,
Want daar gedrang of geloop // is, daar zynse garen by,
30 Hy! noch prijs ick die reyne listige Dievery:
Ick heb een reys gehoord datter te Lacedemonien een Wet // was,
Dieder trouwen, om beters wille toegeset // was,
Om haer Ingeboren voorsichtich en wijs te maken,
Te weten: so wat Dief of Fiel so behendigh kon taaken
35 Dattet niemand en sagh, vernam, of werdt gewaer,
Die werdendt wel afgenomen: Maer
Die 't so bot maeckten, dat syer op werden gevangen;
Die werden, sonder genaden, levendigh opgehangen.
Maar mochten nu een reys opkycken die ouwe Lacedemoniers,
40 Hoe duyvel souwenset maken met de Banckeroetiers?
Die 't so byster en grof de Mienteman ontstelen,
En om een Haver-stro eens Haes-op na Kuylenburgh spelen.
Doch Keyser Karel die stelden daer tegen een keur;
Datmen sulcke Dieven sou hangen in haar eygen Deur.
45 Want wie kan hem veur sulcke schelmen wachten?
En zynse dan oock veur geen Dieven te achten,
Die eenige drooge Waren, of lichte Saffraen,
In een verdompte vochtige Kelder laten staen,
Om dattet gewicht sou vermeeren in't verkoopen?
50 En dese guytse Wisselaers, die dus onder haer vieren loopen,
Dees komen als ick, met een degelijck kleed onder 't volck:
En een is, as kackx, een Fransman, ende 't ander is zyn Tolck,
Daer hoortmen met een duytsche dolck lustigh op te beucken!
En die met Steenen botten, of die de Kaart kreucken,
55 Of die met een greep fraeytjes morst, en flenst,
Dat dunckt myn dat oock vry wat ande dievery grenst.
Ho dat is maer een wenst! sommige hebben wel ander parten:
Kyck, dat is klaveren, dat is ruyten, dat is schoppen, en dat is harten,
Of so veel witten, of so veel swarten.
60 En die een Spiegel achter zyn macker ande wangt // set,
En luypt dan onder zyn hoed, en siet wat den ander in zyn hangt // het.
Wat mien gy dat die gien verstangt // het, die so arghlistigh speelt?
Ast al eseyt is, wat doet sulcken Tuysscher anders dan dat hy't steelt?
En die Boeckhouwers, so wel oude als ionge gesellen,
65 Die 't heur Meesters ontschryven, ontdragen, ontellen?
Droegense allegaer Bellen // men sou mercken dat de looste
Oock schuylen en wonen onder de aldergrooste.
Ja seker de snooste // dat sinne nou al rijcke Monseurs,
Daer gaeter een diel so prachtich over de Buers,
70 Dat kortelingh noch waeren Pelsers, en Schruers,
't Is wonder so het volck 't Amsterdam op de baan // bromt,
Wie weet waar dat sommige haar snelle Rijckdom van daan // komt?
Ay siet hoe dese laan // kromt, sy het wel vijf en twintich bochten.
Gants wongden! hier omtrent heb ic een reys geweldigh gevochten,
75 Doen wy niet mier en mochten // droncken wy 't met me kaar // of.
O bloedt hoe sie icker uyt? Non forts, het is maar // stof,
Flusjes veegh ick het klaar // of. Ick ben verby de Kalck- // oven.
O ellemalementen, hoe kan Swart-Jan de arge schalck // hoven!
Ick wil hier gaen in 't aldereerste huys,
80 En houwen myn dus wat eerelyck quansuys.
Ho, goeden Avend Oom.
DE BOER sit voor deur.
Hoe? goeden Avend Maech, en een goet Jaer.
GAEUW-DIEF
Mach ick hier wel Herbergh krygen?
BOER
O ia gy myn vaar.
Ick heb noch een moye braen Bout, en ien loutre Pan // vis,
Met een Hieltje van ien Hammetje, daer noch lustich wat an // is.
GAEUW-DIEF
85 Ay tapt men reys?
BOER
Al ree Man.
GAEUW-DIEF
Wat gevet Bier?
BOER
Maer seven-Duyts.
Myn goe-Maet komt in huys, hoe sta gy so as de guyts?
Of bin gy liever inde lucht? hou daer is ien stoel. A vous borst.
GAEUW-DIEF
Ick wacht het van harten. Ick heb natturelycken dorst.
BOER
Ho, gy drinckt datje steend. gy meucht wel voor man // varen.
GAEUW-DIEF
90 Wel as ick myn best doe ick sou haast so een kan // klaren.
Ay, schep noch een reys? want tappen is te veel werck.
Maar hoe hiet dit Dorp?
BOER
Maer dit hiet Ouwer-kerck.
Wel van waer is de reys? of koom gy hier uyt speulen?
GAEUW-DIEF
Neen, of ia ick, ick koom vande Stadt van Keulen.
BOER
95 Van Keulen? he, he, dat geldtje myn broer, geluck toe.
GAEUW-DIEF
Ick wedge, as ick dat noch eens gesien heb, dat icket iou na doe.
BOER
O datje hier Seundaaghs waart, dan hebben wy sukken hovering,
Ho 't is hier nou niemedallen, inde weeck is hier gien neringh,
Maar alle heylige daeghs gaet hier de Veel met de Fluyt an boort,
100 't Gaet so ondeughdelycke moy, jy wilt wild worden dat gy't hoort,
Ho 't is ien lust, ast hier vol volckx, en so wat drock // is,
Hy myn wijf die ken so koken, ic loof niet datter noch sukken kock // is.
Ick segh altemet, Moer, 't is wongder kijnt, datje so keunt!
Ja seydse: voor niet en heb ick niet by Stijn de braetster eweunt!
105 Ist niet vreemt datse so handich, en so knap klaar // is?
Se maackt ien levendigh Hoen dattet in ien omme-sien gaar // is.
De Ste-luy eten hier dattet an heur hart raackt,
Sy weten selven niet hoe hier de kost so smaackt!
Maar deuse Frebis, versin gy wel? die hettet hier hiel bedurven,
110 Het schijnt schier, versin gy wel? dat de Nering is gesturven:
Ja alle ambachten, klagen, versinje wel? en zyn byster slap,
Maar 't is nieuwers slechter me, versinje wel? als met de tap,
'k Pleeg fray volc te krygen, versinje wel? nou krygh ic schuyte-boeven,
Met waeg-dragers, of snijers, die een hiele weeck om duyte // troeven,
115 Trouwen ick heb, versinje wel? wel vyftich Veren op myn hangt,
Want dat bennen miest al Burgers, versinje wel? hier uyt het langt.
Ick segh somtyts, versinje wel? tegen myn wijf, o Soetje,
Hoe souwen wyt maken, molleken wy altemet niet een Koetje?
Wy hebbender daer after een staen, die so vet en glat // is,
120 Ick wed om een vaen, datter sulcken Koe niet om de stadt // is.
Maer doch Fijn-man waer wil gy morgen na heen?
GAEUW-DIEF
Maar wil ickge seggen: ick mien na Amsterdam te treen,
Om eenige Koomenschap die ick daer te doen // heb,
Ic wou wel dat gy myn wat vroeg wreckten, also ic myn te spoen // heb
125 Want ick wasser gaeren met het ontsluyten vande poort.
BOER
Wel broertje slaapt vry op myn hals, seker op myn woort,
Ick wil me, ick selje te twee uren wrecken, so wy niet lam // zyn,
So sullen wy immers wel te vyven te Amsterdam // zijn.
Hoe soetjes valt den avent, niet waer? ay hoe soet.
130 Ay laet ons binnen gaen, en maken wat moet,
Ghy meughd wel uyt iou klieren gaen, soo 't iou te heet // is.
GAEUW-DIEF
Neen die in zyn kleeren slaept, smorgens vroegh gekleet // is.
EEN OPTRECKER singende uyt.
-Mocht een man zyn Wijf verkoopen,
Gelijckmen Koeyen en Paerden doen,
135 Daer souwer so mennich te marckt loopen,
Daermen't nou niet op vermoen.
Gans lyden, hoe is een Man oock van een Wijf gequelt!
Een heelen dagh leydse myn so verhayd an 't hooft en leldt,
Om dat ick gisteren iuyst eens tot elven toe uyt // was,
140 Daarom seydse dat ick een rabauwt, en een guyt // was,
Een vleys-dief, een quist-goed, een spil-penningh, een door-slach, een snap-op, een gild,
Ist dan wongder dat een man somtyts raakt op het wilt?
Daerom spiegelt u vry, ghy vryers, eer u dit geschiet,
Hay banckt altoos, en trouwt van iou leven niet.
145 Myn wijf doet anders niet dan knorren, dan kyven, dan pruylen,
Dan rasen, dan klagen, dan suchten, dan kermen, dan huylen,
O 't is sulcken suur-muyl! sy het niet een soete beet an haer hiele lijf!
Gy sacht van iou lieffelijcke leven dagen niet sukken lielijcken wijf,
S' is lang-geneust, en dick-gelipt, met losse hangende wangen,
150 Men souwse op een drie-sprong setten om ionge Nickers te vangen,
Gy souwt sucken Venisje niet vinden, al socht gy de stadt // deur,
Gants lichters, hoe koom ick an dit ansicht hangter een mat // veur.
O sy is so vriendelijck, as een arm vol Katten,
Of as een oor-wurm, waraftich, ick segh iou datte,
155 Ick wouwer flusjes wat snobbelen, wat soenen, wat sabben,
Maer dese smaelijcke meer, deed niet dan byten, smyten, en krabben,
Ick seyden: Hoe gy wilt moer, wil gy niet, een ander wil gaeren,
En mit so snapten ick uyten huys, eens-klaps inde Travaeren,
En nou so loop ick so wat slingeren as een die half dol // is
160 Ic wil niet ophouwen voor de buydel leeg of voor myn gat vol // is.
Dat is nou al even veul: Ick moet nou wat uyt hoye // varen,
O bloet hier omtrent wonen sulcke overdadige moye // snaren,
Ick sach hier korteling veel vreemde haren, hier int swarte paert,
Daer moet ick nou en reys gaen, dat is toch myn ouwe waert.
165 Laet sien, hier isset, hou, hou.
De Waerdin GIERTJE VAN VRIESLANT
Wie klopt daer?
OPTRECKER
Ick ben't Giertje,
Doet open Moer, selje kijnt, ay Liefste tapt myn en biertje.
GIERTJE
De Klock is elf uren, wy tappen so laet niet, 't is nacht.
OPTRECKER
Nou myn Suycker-mongktje doet op, nou schaepje, ick heb de wacht,
Ick koom hier om een kanne-bier voor de Cordegaarde te halen.
170 Nou, nou laetmen in, hoe staeje so, ick selje wel betalen,
Nou Vriendelijckheyt doet op. genaevent Beckje.
GIERTJE
Ast is brief.
Hoe staet dese Mallert so. Heer wat sinje een malle pis-dief.
Hed, hoe rijdt myn deze man, nou staet stil, wat duysent schangden!
Waer mien gy dat gy bint? nou, segh ick houwt iou hangden.
175 Nou Joosje wilje Bier of Wijn hebben so seghtet plat // uyt
Of wil gy niet drincken, so gaet oock strax weer het gat // uyt.
OPTRECKER
Wel hey, mien gyt? hoe nou, ick loof niet dat gy sonder roy // bint,
As gy vriendelijck siet, so duncktmen dat gy wel eens so moy // bint.
Haeltmen eens van't ouwe geloof.
GIERTJE
wat is dat?
OPTRECKER
Delfs.
180 Wel binje daer alree?
GIERTJE
Ick liep en taptent selfs.
Wel, a vous, ick brengie een reys een Bier om Joosie.
OPTRECKER
Drinckt uyt dat soopje, also moer, wat so myn quirom-doosie.
GIERTJE
Wat dunckt u Roosie // klaerden ick dat niet met een snaers?
Nou geeft myn een soen, Jan Soete-vaar! wat so veeght dat kijnt zyn naers.
185 Heer wat bin gy een moy Man! maar wat heb gy een sacht haertje!
Nou, hoe sit dese droogert so en leppert met dit staertje.
Nou wilje drincken, so drinckt, laet de Waerdin haer ploegh // gaen,
Gy moet lustich slempen so gy wilt inde kroegh // gaen,
Die wil, wil hebben, die moet wil doen, en geen geld // sparen.
OPTRECKER
190 Nou goelicke Giertje, ick selt so louter as een held // klaren.
Swick.
GIERTJE
Swack, een half bier in iou sack.
OPTRECKER
Neen, al propertiens Moer, alle dingen met gemack.
Ick wil al myn goed niet teves verdoen, wat meugh gy dencken,
Dan wil gy myn een vriendschap doen, ick selje spelde-gelt schencken.
195 Maer, al even wel, waer is iou Man?
GIERTJE
Maer die mocht hier niet langer bancken.
Hy is na Oost-Ingie, Heyn is 't Zee, de Botter geld twie blancken.
OPTRECKER
Wel wies Kijnt is ditte?
GIERTJE
Maar Schele Jut, die is de Moer,
En de Vaar dat was hier Marten de Waterlandse Boer.
Se het hielle rijcke Vrienden, hoe wel sy schoon uyt krollen gaet,
200 Ja vande beste vande stadt, kijnts, sy wonen inde Warmoes-straet:
Tieuwis de Siep-sier dat's heur Oom, en Melis Klaesz onze Schepen.
Dan trouwen 't is niet nieuws, heur Moer had oock sukke grepen,
En heur Vaar was ooc vry wat snoeps, en heur breur hettet al verpult
Dus ast al eseyt is, 't is ien weynigh het Geslachts schult,
205 't Is al ien out Soldaet, s' is met de Prins over de Maas ekomen,
Het was ien hiel rijck, rijck Monsieur die heur maaghdom het enomen.
Wat sy het so veel mannen dat syse niet tellen // kan,
Sy houwt sukken stoet Vryers, en iong Gesellen // an,
Daer is doove Jas, en mancke Klaas, en droncke Piet,
210 En Kees Jong-Klaas, Kees Dierten Seun, wel hy, ken gy hem niet?
Die Vlas-kooper opten dijck, die pleechter lang met te verkeeren,
Hy konder op ien nachje wel dartich guldens me verteeren,
Maar wat wast? zyn Ouwers kregen so haest de lucht // t'huys,
En die brochten hem moeytjes hier after in 't tucht // huys.
215 Wel Joosje slaep gy? hoe nou? op!
OPTRECKER
Ay lieve laet myn sitten,
Drinckt gy dat gy swiet, myn lust nou niet te kitten.
GIERTJE
Wel an myn Vaer, so gaet leggen, ick selje morgen of // vegen.
Nou dat in myn, wacht iou ziel, daer koomt ien stof // regen,
Wel op keel, meughdy nou gien bier? ick weet niet wat me schort,
220 Ick verlier al myn moy drincken, ick heb de helft wel gestort.
Hoe staet de Rekeningh? laet sien, een, twee, dry, dats vier,
Een Vaantje voor 't licht, een Vaan voor 't huys, en noch een bier.
De Ratelaer roept 2 uren van binnen. -
Sus, sus, wat hoor ick? Ist anders niet, 't zyn de Stoepen,
Of hy pijn in zyn buyck het, deynck ick, waerom mach hy so roepen?
225 Nou ick mach gaen keuijeren na myn warme nest,
En slapen tot den dagh, dat dunckt my var het best.
DE GAEUWE-DIEF komt met een gemaeckte Koe uyt.
-'t Zio, 'tzio, 'tzio, kom myn Biest, so myn biesje! so gaat voort,
Ick selge gaen brengen al stilletjes op een ander oort.
Jou Miester die mach wel snorcken, wel slapen, wel dromen,
230 Wy sullen, dus doende, wel te Cost-verloren komen.
De Boer die praeten myn so veel van dese verweende Koe,
So haest as ick hem sach kreegh icker groote sin toe.
Ick heb de hielle nacht vast wacker gelegen,
En ick heb de Koe met een abelheyt gekregen,
235 Nou myn Biesge, so gae we, laet ons gaen tijen opter loop,
Seker die dus een Koe krijght, die het immers geen qua koop.
Wat duyvel, wat raat word ick op de dievery gevangen?
So ward ick as een Koe-dief, in een Koes-huyt opgehangen,
Ick mach den armen Boer zyn vette Koe weer geven.
240 Sou ick stelen, en weer langen? dat waer 't eerst van myn leven.
Ick wild Lood-velt opgaen, so ben ick 't Amsterveen terstont.
Neen, daer liep ick de schouwt met zyn hongkt inde mont.
Ick sel de Koe hier ande Hoy-bergh vast // maken,
En hem daer na verkoopen, al souw icker om an een bast // raken.
245 Nou Koe staet stil, hier is ouwt Hoy, dat's immers goe kost,
Meugelijck wordy flus met een aardigheydt verlost.
Nou ick wil weerom na myn slaep-ste gaan keuijeren,
En blyven op myn bedt, wat gangs-oogen, en leuijeren,
Of slapen tot den dagh, tot my den Huysman wreckt.
250 Nou lustigh met een Hongts-draf na huys gereckt,
Van zyn leven sal de Boer myn aricheyd niet weten,
Want gister avent laet gaf hy de Koe noch eten.
Wel waer na, deynk ick, mach ick so lang // staen,
Wil icker wesen, so moet ick duschen gang // gaen.
Hier is wat rusts, de BOER wort wacker.
255 Hay, ha, he, wel hay, hoe slaep ick dus, 't is laet,
Op, op, op, hou Fyn-man, hou, op, op, wel op myn Goe-maet,
Hou, hou, hou, op hy geest, 't is lang genoegh geslapen.
GAEUW-DIEF
Gants lichters, o bloet, sietmen hier een reys leggen en gapen,
O lyden, ick heb sulcken vaak, ick ben huvrigh, en grilligh,
260 Maer ick moet lijckewel op, al gewillich of ongewilligh.
Hoe vaertet Huysman, bin gy klaer?
BOER
O ia ick, Reys-broeder, terstonden an,
Hier ben ick voor den dagh, nou gawe myn deughdelycke Man!
Hoe begint hem 't vrolijck licht vande duysternis te scheijen.
Ho Maatje, volght my na, ick selge moeytjes leijen,
265 Hou daer Lansert, daer is voor de hongden een moye stock.
Siet Broertje dat is gang, volght gy so wat stijfjes in myn sock.
GAEUW-DIEF
By gedt, Huysman, gy kent wel lustigh anstooten,
Ick bin me wel een goet looper, ick mach me wel over myn koten,
Maar na dat icket ansie, o myn, gants sacker sinnen,
270 Soudt dus lang duren, Maegh, gy soutet myn wel of winnen,
Dan ten mach noch gien nood, treed vry louter voor,
Ick set myn voeten strix strax in iou spoor.
Maer hoe vaertet Oom, willen de maets hier wat vechten?
BOER
By go iase Maatje, je hebt hier sucke besuchte kittige knechten,
275 Die so wacker snijen, wat, thet gien bescheyd,
Daer is hier Hans Poodt, die hetter noch lestent ien neer eleyt,
Ackermenten hier zyn sulcke maets, 't is je niet te seggen,
Se durven, as de kaers uyt is, wel een stoot-werckje in 't hongdert leggen,
Maer ick hou daer niet of, ick vecht liever moeder naeckt,
280 Ja ick warachtich Joosje, ick heb wel een Kijnd over velt emaeckt,
Wel eer con ick de meysjes lustich inde wey // locken,
Wy vochten dan so soetjes, wy riepen om gien schey // stocken,
Maer myn Breur, Moy Lammert, en is daer van de man // niet,
Die is schier vervaert as hem een reys een meyt an // siet,
285 Nou lestent hadde wy de Buur-Jonges te gast op Rysen-bry.
De Meyde badden him, en seyden, ay Moy Lammert komt toch by,
Maar hy ginck an 't Roor, en sneet een stick, en ging daer me na veur,
As hy dat op had, nam hy zyn aers in zyn narm, en ging deur,
O 't is sukken wijsheyt, hy gaet nummer meer van zyn teem,
290 Hy komt by gien giesten, hy hed al een angdere veem,
By maats die in een hiel Jaer geen stuyver verteren,
En dat versoorde volck, spreeckt staagh op elck ien zyn kleren,
Wel seyd den ien: Of dese Jan de Backer hem selfs nouw wel kan?
Ja siet, om goos-wil, hy het al me al ien ferwiellen broeck an,
295 Ja sommige die makent noch wel helft te grover,
Daer is niemet die sy niet wardeynen, en halen over.
't Zyn wyven van mans, dat seggen, trouwen, heur eygen buuren,
Dan 't zyn weer goe kinderen, sy helpen haer meysges de potte-banck schuuren,
Sy vernemen na elck ien heel histich, en hiel snel.
GAEUW-DIEF
300 Om de waerheyt te seggen, sukke maats kan ick 't Amsterdam oock wel,
Daer isser so ien diel, so ien hoop ouwe klouwers,
Wankt dat volck en hylickt niet, dus werdense goet ouwers,
Heer sy zyn so waan-wijs, so neus-wijs, so gloorejeus, 't is wongder!
Maer altemet loopter so wel ien hancktvol mallicheyt ongder,
305 Neen seker ick prijs niet datmen 't geld ruymschottelt verslempt,
Maer ick haat de geen die op elck schrolt en schempt,
Doch 't is de rechte wraak, dat die steets een yder laakt,
Dat die van andere weer wert leelijck uyt gemaakt.
O Huysman, hoe hiet dit huys?
BOER
Maer dit hiet Kost-verloren.
GAEUW-DIEF
310 Maer waerom?
BOER
Maer het stonger ierst qualyck geschoren.
GAEUW-DIEF
Ooms kijnt, tre gy wat soetjes voort, ick moet hier spreken an,
Ick souw gaeren wat gelts hebben hier van een Man,
Hy geeft noch hy en biet, en de Renten vermenichvuldigen,
Ick moet nou geld hebben, 't baet kackerlacken noch ontschuldigen,
315 Want ick mien op dese marckt al hiel veel te besteen.
BOER
Wel an Burgers kijnt, ick sel so wat voor uyt gaen treen,
Maar ay komt strax weer.
GAEUW-DIEF
Ick ga, ick koom onger ienich.
BOER
Gangs bloet, Maatje, ick ga so nood al moerlijcke lienich.
Hier woont Lange Dirck van Diemen, die rijcke Boer,
320 Hy hed een hiel halfvat vol Rijckxdaellers begraven in zyn vloer,
Elementen hy houwt so veel van de rongde schyven,
En hy is so karigh, hy souw op een Luys wel doot blyven,
't Is sucken gierigen honckt, en so hooch-hartich ick weet niet hoe,
Al vil hy over iou, hy souwje niet eensjes spreken toe,
325 Hy houwtet met niemet, dat bleeck wel an Dibberich Joosten
Zyn Susterling, die sieck was, en hy wouse niet troosten,
En hy is tegen de Schamelle-luy so bitter en so straf,
Hy souw miennen dat hy beroyd was, dat hy wat om gods wil gaf.
Daer is Pied Quist-goed, die vrijt zyn dochter Magre Grietje,
330 Dat is sucken hangdeloose tedt, sucken wieck-ebacken, sucken weet nietje
Sucken bedil-al, sucken suur-muyl. Maar s'is weer goet vaars,
Sy lacht by hoy, en by gras, dat 's goelickjes tweemael 's iaars,
Soose hum krijght, hy sel 't brood wel uyt de schimmel houwen,
't Is een goet etend gesel, en hy siet wonder gaeren vrouwen.
335 Hy mach zyn natge en zyn drooghje wel, hy eet al Coorentje groen,
Kan Lange Dirck wat winnen, Piet Quist-goed selt wel verdoen,
Gelijck as Jelis Francxsz Licht-hart, ginder op S. Teunis dijck,
Die Mary Mosels trouwden, die byster moy was en rijck,
Want heur vaer die haddet suynich bespaert, en bedisselt,
340 Hy had veul sticken van achten op voordel oppewisselt,
As hy ouwt gelt wist, hy lieper om of hy sot // was
Hy rusten niet voor dattet in zyn pot // was.
Nacht en dagh was die man met zyn geld bekommert,
't Is waer hy sturf wel rijck, maer hy was al seer beslommert.
345 Maar Jelis Licht-hart, die was al hiel van een angdere sin,
O bloet, hy maacktender so haast een redderingh in.
't Was een lanst vande Prins, hy can een kan door de glasen lappen,
Hy kon vier vaan so haast drincken, asse de Meyt kon tappen,
't Was sucken Coop-al, sucken Snoes-haen, sucken wey-man, sucken geest,
350 Dan ick denck niet datmer in't ouwe Testement van leest.
Hy leyde so gaeren een blaatje, een geftimpje, een roemsteekje,
Een ticktackie, een verkeertie, een troocentie kon hy uyt een eeckje,
Hy tuysten, hy wedde, hy ruylde, hy sammelde hiel fray,
Hy was een wild schut, een doel Heer, hy schoot oock na de Papegay,
355 Hy quam by groot hans, by kleyn hans, by Boeren en by Heeren,
't Was een rechtschapen Man om een hulck me te verteeren,
Hy was altemet een viertien dagen inde Kroech,
En dronck Brandewijn, Taback, een hielen dach van smorgens vroech.
't Gebeurden dat hy eens droncken by een lichte koy te bed // was
360 Waer van hy so deerlijck, van twee ionge Dochters besett // was,
Immers 't goetje raackten op, hy verdronck zyn wijfs ringen, en rocken,
En hy hulp heur allebey hiel iammerlijck ande pocken,
Somma, Vrecke-bart was het goed te vergaren een lust,
En om dat op te krygen, had Licht-hart nacht noch dach rust,
365 Seper 't is mier kunst 't gewonnen wel te bewaren,
Dan veel te konnen winnen en niet te konnen sparen,
Trouwen men sietet veeltijts 't geen dat een gierich mensch bespaart,
Dat daer een sluymer, en slemper dickwils wel of vaart.
Wel waer na mach myn Macker so lang wachten,
370 Ick gis dat de man met het geld niet seer sal iachten.
Dit is Bonte-botters huys, ick wil in dese krompt
Gaen leggen, en wachten tot dat myn Reys-broer kompt.
Hy gaet leggen op 't Tooneel, DEN ANDER komt met de Koe achter hem uyt.
Pots Longeren, hoe wil ick nu speulen vande versierde,
Hoe dat ick tegen de Boer om geld raasde, en tierde,
375 En hoe dat myn de Huysman met kracht en louter gewelt,
Dese Koe dwong an te nemen op rekening van myn geld,
Maer, o sacker lyden, wat sal ick doch met de Koe beginnen?
Ick durf hem niet verkoopen, al mocht icker 50 guldens an winnen,
Want ick bin 't Amsterdam, om myn boevery wel bekent,
380 Besongder op de Osse-marckt, of daerom trent,
Ick sel de Waert, so schoontjes praten toe:
Dat hy myn selfs gaet verkoopen dese Koe.
't Is nou goelickjes een kartier uyrs geleden.
Nou wil ick by hem wesen, so moet ick wat an treden.
385 Hy Ooms-kijnt, Ooms-kijnt.
BOER
Wel Maegh bin gy daer,
Ick miende warhaftich dat gy after gebleven waer.
GAEUW-DIEF
O hongdert Turcken! o gants sacker koeck en Vygen,
Hoe quaet ist huyendsdaaghs geld uyt de luy te krygen:
Ick vraaghde met een beleeftheyt, Huysman komtet iou pas,
390 Dat geld nou te geven, dat over Jaar al verschenen was?
Maar die sackereelde Gaffel, die loochendet, hy wout ontkennen,
Ick sey iou Kinckel, de Nicker moet iou schennen!
Missaack gy 't iou schelm, iou Kneuckel, dat doet de droes,
Ick het Ruyntje van 't stal, want de kop was myn so kroes,
395 Ick torrenden hem na 't gat, ick gingh hem na de huyt // tijen,
Hier Veen-vos, seyd ick, geeft geld, of ick selt daer uyt // snijen.
Terstont vil die loose Kaerel op zyn bloote knien,
Je souwtie slap gelacht hebben, had gy de Boer esien,
Heerschip, seyd hy, verschoont myn ionge leven,
400 Ick selje een moye vette Koe in betaling geven,
Ick heb warachtich gien geld, ick heb seker gien geld in huys,
Ja niet een Hollandsche duyt, gien helder-penning, noch kruys,
Immers zyn wijf con myn so moeytjes bepraten,
Dat ick my met de Koe genoegen most laten.
405 Het moeyt myn warachtich, ick bin schier bedroeft,
Dat gy hier so lang na myn gewacht hebt en getoeft.
BOER
O seker 't is een moye gladde Koe, hy is al wel gemiest,
Hy het vry wat op zyn schilde, 't is wel een deughdelijck biest,
Hy is wel in zyn vleys, zyn kost is hem wel bekomen.
410 Met oorelof, Lansje, voor hoe veel heb gy hum angenomen?
Hy is overdadich vet, ia dat ick 't niet wel en wist,
Ick seyde 't is myn Koe, seker me dunckt hy ist.
GAEUW-DIEF
Heer-waerd gy mist, waer souwt gy u wel toe neygen,
Ele-man, schijn bedrieght, daer is meer gelijx as eygen.
BOER
415 Ja wel ick kan niet kallen, maer as gy hum wel bekijckt,
Ick segh noch dat hy myn Koe van aansicht wel gelijckt,
Dan ick ontgeeftme, want gistre laet gaf ick hem eten.
GAEUW-DIEF
Dat sum recht Huysman, ghy moetet oock vergeten.
Hoe vreemt loopt dese dijck, wat seylt hier mennige schuyt,
420 Hoe vaeren dese witte-broots Keyeren met heur Jachten uyt,
Hoe heerlijck doet hem de stad op, met al die nieuwe huysen,
Dit hiele landt, hoor ick, wert gehouwen met dycken en met sluysen,
't Is wongder, niet waer, hoe fray sietmen de Zuyer-kerck,
Met die witte steenen tooren, 't is wel een treflijck werck!
425 Hoe flickert de Son met weer-lichtend geschimmer,
Op die verglaasde daken, en op dat nuw getimmer.
Ick heb hier langen tijd in dese stad verkeert,
En ick was by de mieste geacht, en wel begeert.
Wat duycker, sel ick hier dan met de Koe gaen loopen,
430 Dat durf ick niet doen. Ay Reys-broer, wil gyse verkoopen?
Ick selje een drinck-penningh geven, wilje Heer Waert?
Ick sal u verbeyden inde Herrebergh vant Swarte Paert,
Wat gy meer as negen pondt kondt bedingen,
Daer sullen wy lustich voor van Aaltge singen,
435 Altoos Lansje, versta gy wel, een Daalder staet vast.
Maer myn Goe-maatje, wat ben gy een arige gast.
BOER
Wel geeft myn de Koe, ick selse iou by gedt so lustich
Uyter hangd verkoopen. Ick sie wel Maegh gy bint rustich.
In 't swarte paart, dat's myn Herrebergh, wacht daer fijn man,
440 Gedieuw, ick sel sien hoe ick de Koe best verkoopen kan.
JOOSJE, de Optrecker, werdt wacker in 't swarte Paart.
Gants slijden! bin ick hier noch! o gants sacker venten,
Ick durf waerachtich niet thuys comen, so sal mijn wijf parlementen,
O bloet, hoe wilse raesen, een mensch die mach verwilderen,
De Nicker is oock so lelijck niet asse hem wel schilderen.
445 Giertje tapt een Kanne-wijns.
GIERTJE
Wel hoe dus, smargens vroe?
OPTRECKER
Wat het de Duyvel het paert ghegheten, hij eeter de toom oock toe.
Giertje tapt, ick selje betaelen as een Man met eeren.
GIERTJE
Wat so de vellen, op een qua merrickt moetmen wel teeren.
OPTRECKER
Komt hier mijn Moer, komt sitten an mijn groene // sy.
GIERTJE
450 Ast is vaer, so krijch gy met eeren het soene // vry.
Joosje, ben gy wat vriendelijck? gy bint goet wijfs, en vry wat goet soens.
OPTRECKER
Giertjen, ick word so tochtich, seecker myn lust nou wel wat groens:
Heer hoe gaen mijn ooghen in gras-duynen graasent // weyen,
Men souw wel Petercely leely in jou aasent // seyen.
455 Gy bint so epronckt, men souwje wel an voor een rijcke pop // sien.
GIERTJE
Maer wat bin gy een reyn man van neus, en van ooren, en van op // sien:
Gy hebt sulcke flouweelen opslaegjes, met damaste kousebanckjes,
Met sulcken sattynen neus, vol dyamanten, root, en blanckjes,
Ick gheloof niet datter kostelijcker aasingt inde stadt // is,
460 Ist niet jammer dattet soo ghequelt vande madt // is?
OPTRECKER
Nou Giertje soenmen of, wel wil gy dan geen Peys?
GIERTJE
Die om podden te marrickt gaet, is wel belust om vleys.
Nou, hangt uyt de quist-quas, stil myn goe maatje.
Ick geef wel snack, voor back, met een slordich praatje.
465 Ick slacht de ouwe wagenaers, ick hoor gaeren 't clappen vande swiep,
Het mach myn niet heugen dat ick lest by een man sliep,
Hanght vande banck, het vleys is verkocht.
OPTRECKER
Wel Giertjen, hoe dus? weyger gy een kunst, een tocht?
Jaesie! schurft is haest geraackt, nou moer, hoe bin gy so quaet?
470 Gy meuchtet mijn een reys weer doen ast jou beter staet.
GIERTJE
Ick danck jou vaar, dat gy mijn ouwe vel niet en versmaet.
OPTRECKER
Wel Giertje, gy bint noch jeuchdelijck, ja by gants velten,
Men sou noch wel botter in jou mont kennen smelten,
Wy hebben niet uyt ons klieren geweest vande hielle nacht.
GIERTJE
475 Wech, wech, gy mallert, wech, uyt mijn schuyt, gy bederft myn vracht
Neen vaar, wij mencaar niet, gy hebt sin in wat jongs.
OPTRECKER
Al reelijckjes, hoe ist met iou al, wat gedt seghen ongs,
Gy bint so gy bint, gy sout mijn genoech te pluysen // langhen.
GIERTJE
Dat's waar, in ouwe pelsen kanmen oock wel luysen // vangen,
480 Maer het jongh is vriendelyck, vrolijck, en beknopt,
Ay stil een reys Joosje, mijn dunckt daer werdt gheklopt.
GAEUW-DIEF
Wel hoe ist hier deynck ick, of hier yemant in // is,
Mijn dunckt dit tot Vriessche Giertje de waardin // is,
Goeden dach in huys, wel is hier niemant inne?
GIERTJE
485 Ja's Kaalis kynt, ay lieve komt mee binnen,
Hier is noch mier van iou vollick, vande breyde kous.
Het zegendje bier.
GAEUW-DIEF
Ick dangkje, dat is gord wous.
Ick heb van daagh niet een kruymel ghedroncken.
Avous lansje, een halfje, ick selder niet langh mee proncken.
490 Sie dat is uyt, en mijn lippen syn noch hiel droogh.
GIERTJE
Ja beter dat uyt dan een goet man zyn oogh,
Gy hebt trompetters wangen, en bierdraghers lippen,
't Is onmoghelijck dat jou een drop sou konnen ontslippen.
GAEUW-DIEF
Wel wat is dit! as ick mien datmen de milt steeckt,
495 So byten my de luysen, dat mijn 't hart breeckt.
Daer bijtmen een vreemde, en myn eygen mach geen beurt krijghen.
GIERTJE
Y gut eele geest, gy praet vanden ontijghen.
Gy mocht van jou leven niet beter komen slaach,
Hoe komtet volck by mekaar, hier is huych by haach.
500 Die ouwe spreeckwoortjes selden lieghen,
Selden sietmen uylen by vallicken vliegen.
OPTRECKER
Daer men me omgaet, daer wortmen me ge-eert,
Men acht de man na 't vollick daer hy by verkeert.
GIERTJE
Ja, ja, sulcken waert // sulcke gasten.
505 Sulcke dieven // sulcke basten,
Sulcke schepen // sulcke seyllagie,
Sulcke kocks // sulcke pottagie,
Sulcke Bruyts // sulcke Speelnoots, dat's al recht,
Suck man, suck vis, sulcke meester sulcke knecht.
510 Want dat is gewis, de dingen die teghen menkander strijen,
En mogen menkaar in 't minste luchten, noch lyen.
Nou Gijsje, segh ick, laet die vuyle mannieren // staan.
GAEUW-DIEF
Ay Giertje laet ons een half uurtie uyt ons klieren // gaan.
OPTRECKER
Sy weet niet wat sy wil, sy staet vast en bepeynster.
GIERTJE
515 Neen vaar, 't isser niet in te werpen as ien bal in een veynster.
GAEUW-DIEF
Ay lieve laet Lubbert eens gaen inde wey.
GIERTJE
Neen vaar, ghy sult wel vijsten al eet gy geen prey.
Men sel daer wel liever, ja liever kyeren mee stillen.
OPTRECKER
Nou Giertje, laetet hem een reys doen, om mijnent wille.
GIERTJE
520 Ay sus, daer wert gheklopt, of sou ick wel hooren // mis,
Maer of deuse knecht al drooch after syn ooren is.
GAEUW-DIEF
Wiljet doen, sie daar, ick selje een schellingh in je schoot // smyten.
GIERTJE
Wel as een mensch veech is een luys sou hem doot // byten.
Nou drinck een reys om, siet hoe dat biertje gylt.
GAEUW-DIEF
525 Siet daar kynts, dat's gheklaart, wel heb ick daar in ghequylt?
Een hieltje? dat is te veul, maer met twee klockjes een half?
OPTRECKER
Ick wil liever met iou drincken, as met een nochteren Kalf.
Hy leeft met de Kan as een Krijschman met een daggen.
De Boer komt inde Herrebergh.
GIERTJE
Siet hier, siet hier, hier komtet varcken ongder syn maghen,
530 Ay sit wat Huysmans kyntje, hoe dus, gord bescherm is.
Wellekom Dirck Tyssen, wellekom broertie in onse kermis.
GAEUW-DIEF
Wel Dirck Tyssen, hoe isset met de Koe afgheloopen?
BOER
O Bloedt! ick had sulcke moeyte eer ickse kon verkoopen,
De Vleyshouwers die trentelde, en dongen, daer was geen raet // toe.
535 Daer wasser ien die boodt tien ponckt ried gelt, ick seyden, ic slaet // toe.
Hy gheeft hem de buydel met gelt.
Nou vaertie deynen, en seghter niet een woortje teghen,
Al haddet mijn eygen Koe geweest ick had niet meer ghekreghen.
O myn goe maet, 't moet duyster wesen daer ick dwalen // sel.
GAEUW-DIEF
Waerdinnetie ick hebt, daer icket mee betaelen // sel.
540 Laet ons nou een reys, WIE WIL HOREN SINGEN VAN VREUCHDEN EEN NIEUW LIEDT,
VAN EEN SOO LOOSEN BOERMAN, wel hy, en ken gy dat niet?
BOER
Mijn lust niet veel te singen, 't is noch te vroech mijn borst,
Ick heb vaack in myn tangden, ick heb sucken varkens dorst.
GAEUW-DIEF
Doet myn eerst bescheyt, siet selfs oft een half of hiel // is.
545 Wat so, een nochteren dronck is soo goet as een siel // mis.
BOER
Maer wat bin gy een ruych schaep! hay Avous langst,
Kijck so voor ghepepen, soo na ghedangst.
OPTRECKER
Ick heb hier de kan, ick bedanckje mijn Heeren.
GAEUW-DIEF
Met sulcke Heeren, moet ghy jou ghelt verteeren,
550 Ick sie dat gy geesten bint, en de Koe het wel ghegouwen,
Wy willender by get, een lustige sluymer afhouwen.
Waerdinnetje schaf op, 't is eveliens vleys, of vis.
GIERTJE
't Is mijn verboden te schaffen datter niet en is.
GAEUW-DIEF
Had ick twee platteelen, ick haalden twee cappoenen,
555 Met een schape-schouwer, wat het mach syn Suster soenen.
Tot Pieter de Koek daer is gemeenelijck wat gaar.
BOER
O bloemer herten, hadden wy wat te bancken soo waeren wy klaer,
O pots-nickel! hoe souw so een lecker beetje smaken.
OPTRECKER
By get speulnoot, gy sout mijn tangden wel wat'rich maken.
GIERTJE
560 Wel maats ick heb vande nochtent noch niet ontbeeten,
Sou gy dus langh praten, ick kreech oock wel lust tot eeten.
Wil gy twie betielen hebben?
GAEUW-DIEF
O ia ick, gants sacker loot.
GIERTJE
Houw daer mijn groote maat, ick hebber geen meer soo groot.
GAEUW-DIEF
Maar sal ick dus gaan loopen, de luy selle myn nae roepen,
565 Sie dat is een lecker tant, die gaat uyt snoepen.
BOER
Ay eele geest lient hem jou mantel wat,
Hy zelder niet veerder mee gaen, as in de stadt.
Wy selle mekaar terwylen een reys toe-pullen:
Gants slichters, as hy weer komt, gut hoe wille wy smullen.
OPTRECKER
570 Houw daer myn broertie, siet datie haestich vliet,
Maer al even wel vergeet het weer-brengen niet.
BOER
Wat, ick geloof niet dat gy die fyn-man daar voor an siet.
OPTRECKER
Wat bin gy mal! 't is myn mannier so van spreecken.
GAEUW-DIEF
Wel an, dat is gangh, hoe wil iou dat ghebraan opbreecken.
575 Ick gae eensloefs nae de lommert, of na de diefjes vaers:
Daar koom ick altemets so eens: somtyts wel tienmael 's Jaers.
O gangs lyden, hoe wil die Flaers, die waerdin kyven.
Ick laet myn mackers voor 't ghelach te pande blyven.
Binnen.
BOER
Waerachtich Giertje, gy bint so snobbeligen waerdin.
GIERTJE
580 O dat mach ick lyen, sey de Meyt, datgy my soent daer ick by bin:
Maer anders sou ick quaet wesen: Hoe vaar gy Joosje?
OPTRECKER
Al wel moer, ist met soenen te doen, ick soen oock wel een poosje,
Y get Huysman, gy klaart dat lustich, gy bint al een giest.
BOER
Voor niet en heb ick by de Vlamingen geen Retrosyn gewiest.
585 Ick brenght u eens met een discordatie,
En ick hoop, ghy sultet wachten plaan,
Al en is dit geen fraeye arguwatie.
Ick brenght u eens met een discordatie,
Ja al maack ick weynich dispensatie,
590 So sult ghy 't annemen saan,
Ick brenght u eens met een discordatie,
En ick hoop ghy sultet wachten plaan,
Gy syt mijn alderliefste graan.
OPTRECKER
By get Huysmans seuntje, dat kost iou wel een vaan.
595 Maer secht myn een reys, heb gy oock in Vranckrijck verkiert,
Waer heb gy dat overdadich kostelijck Fransoys geliert?
BOER
Dat heb ick geliert by de maets van onse Kamer.
OPTRECKER
Daer wil ick mijn kyeren oock senden, dat's veel bequamer
Dan dat icker sou stueren over Zee, over Zanckt,
600 Asmen dus moy Francksoys kan lieren in ons eyghen lanckt.
BOER
De loffelijcke Philosophije,
Die verdrijft de ingnorantie,
Zonder edele Clergye.
De loffelijcke Philosophije
605 De ab'le Poeterije,
Die is vol matery, en substantie,
Vol gratie en vol playsantie.
OPTRECKER
Ick verstae de helft niet, behoudens uwer gunst.
BOER
So doet oock al 't gemeene volck, die weten van geen kunst.
610 Ick spreeck Rondeelen van twaelven, of van viertienen,
Wilger een hebben van vierentwintich, ick selse u verlienen.
Ick spreeck Sonnetten, en Balladen uyt de vuyst.
OPTRECKER
Voor deuse tyt Dirckje, ben icker niet mee verkuyst.
Den eenen Cappoen, die mien ick louter op te snappen.
615 O eelekaerten, hoe willen de seentjes en beentjes knappen.
BOER
Ik sel mijn wel lyen allienich met de schapen bout.
GIERTJE
't Andere hoen past op mijn, 't is ghenoech dat hy het doopjen hout.
JONGHE KEESJE, het Boeren seuntje, uyt al schreyende.
Goe-luydtjes heb gy myn vaar oock ghesien?
Emme gy Jonge, nou laet my betien,
620 Ick heb al de wech gaen legghen en grynnen!
En waar dat ick loop, ick kan mijn vaar niet vynnen.
Ick wil gaen in zijn Herberch, inde Stee,
Daar hy mijn nou lestent had ghenomen mee,
Dat was in 't swarte paart, en dat is hier.
625 Gants lyden Vaar, o menschen! gae gy noch te bier?
BOER
Nou hangden uyt de monckt, hoe staet de lecker soo en pruylt,
Nou grijnsbeck, komt hier, hoe leyd de jonghe so en huylt,
Keesje wil gy eens drincken? nou as een man, tsus, tsus.
Wat schort myn seuntje, wel keesje, hoe grey gy dus?
630 Hoe sie gyer dus uyt? dus begrobbelt, en bekreten?
Wat isser Jongen, seg, het yement jou ghesmeten?
KEESJE
Neense vaartje, ick droegh huy nochtent 't voer byt // stroo!
I wilje thuys komen myn schaam'le moer kryt // soo?
BOER
Wel waarom?
KEESJE
Maer die Mieste-koe, die ons was bevolen,
635 Die is te nacht van de dieven uyt de stal gestolen.
BOER
O gants vijf-menten! gants swongden! docht ick dit niet.
Ick loof niet dattet van syn leven is gheschiet,
Ick verkoop mijn koe, ick brengh hem 't gheldt, 't scheen dattet myn lief // was,
Wie souw durve dencken, dat so eerlijcken man een dief // was?
640 Ick selt in een half Jaer niet winnen met tappen, noch pracchen,
En ick moet waerachtich noch om de dievery lacchen,
Die geest moet hem daer al langh op hebben geneert,
Dat is een gauwe-dief, die isser gheweldich op ghetrynneert.
Kom Keesje, kom vaar, wille wy na huys toe gaan?
GIERTJE
645 Neen, sacht wat Huysman, ay lieve blijft wat staan.
Gy selt mijn iou lach al lachgende betaalen,
Of ick sel terstonden aan de Schouwt gaan haalen.
Wat rijdt myn dese Man, fluck, fluck, komt schaftmen hier 't ghelt,
Wil gy 't niet met ghemoe gheven, so krijch ick het met ghewelt:
650 Ick sel waerachtich stracks om de Soldaten stuuren,
Nou wil gy 't gheven of niet? of ick roep al mijn buuren.
BOER
Ay lieve, sus, swijcht, ick selt u gheven tot een duydt.
Hoe veel ist de Man?
GIERTJE
Maer een spaansche kluyt.
BOER
Ick heb myn gat wel geschraapt, hou daer, ick mocht wel by paaren // kitten.
GIERTJE
655 Maer die zijn neers brandt die moet selfs op de blaaren // sitten,
Ick verlies myn betielen, en 't lach noch daer en toe!
OPTRECKER
En ick mijn moye Mantel!
BOER
En ick myn vette Koe.
Ick heb mijn gelt, en mijn schoone tijdt verloren.
Hy het ons allegaer over een kam gheschoren.
660 Wel gedieuw Giertje, ick bid dat gy 't niet nae vertreckt:
Of ick sel al mijn leven vande Steekatten worden begeckt.
GIERTJE
Kom Joosje, slinger over, wat mach dese veyndt // letten!
Gy seltet mijn geven, of ick sel de buurt over eyndt // setten.
OPTRECKER
Hou daer is ghelt, wat, hoe raest dese meer.
GIERTJE
665 So as u dat bekomt, so komt vry morghen weer.
OPTRECKER
Wel wie hoorde sulcken behendicheyt syn leven?
Hy hettet niet ghestolen, wy hebbent hem alle drie ghegheven.
Nou ick wil deur gaan en maken geen gherucht,
Wistent de Rederijckers sy speelden daer af een klucht.
670 Al even wel moet ick mijn mantel en mijn gelt missen:
Maar op sulcke wateren vangtmen sulcke vissen.
Ick sel mijn hoedt in huys werpen, en is die lief of waert:
So wil ick inkomen, wat schatet of mijn wijf wat baert.
Sy het vry wat ghelijckx, en 't sel heur vry wat spijten.
675 Maer alst de mannen verkerven willen syt de Wijven wyten.
Doch die met hoeren of boeven is belaan,
Die snijtse of en laetse gaan.
Gheschreven, gherymt, ende verdeylt, door my
GERBRANT ADRIAENSZ. in Bredero,
Den 6. Augustus 1612.
't Kan verkeeren.
Klucht vande koe.
Persoonagien.
DE GAEUW-DIEF. - | DE BOER.
D' OP-TRECKER. - | DE BOERIN. -
KEESJE, BOEREN SEUNTJE.
DE GAEUW-DIEF
Een Kruyck gaat soo langh te water tot datse barst.
Men treckt een Boogh soo lang tot datse stucken knarst.
De Steel-kunst doet zyn Meester de dood vaak verwerven.
Maar 't komt by 't huylen vande Honden niet dat de Kalven sterven.
5 Een van dese Heyens, die de luy goeder-gheluck seggen,
Die saghmen eens in myn hangd, en die wistmen uyt te leggen,
Dat ick om myn achtiende Jaar, van wegen eenige straf,
An een dwars-hout, door een hennipe venster, sou klimmen in myn graf.
Maar ick ben den dans wel lustigh noch ontsprongen,
10 Want ick ben noch noyt op myn Dievery bevongen,
Deur dien ick by de luy dus eerelijck koom uyt,
En al even wel so schuylter een Gaeuwe-dief in myn huyt.
Ick kreegh lestent een buydt op de Reden-rijckers Camer,
Daer brack ick een kist op, met een breeck-beytel, en met een hamer
15 Die ick daer vond leggen, en ick lichte de kas
Van al de swaricheyd, daer sy me beladen was,
Ick stack het in myn Tas // ick raakten daer me op 't hollen,
By de soete Split-ruyters, die troetel-siecke Snollen,
Die wisten my so te pollen // so dat ick op het lest
20 Al de bocht verslempten, en hiel dat lege nest,
Het was oock seker best // dat icker wat voor poesten,
Dat arme gevangen geld, dat schimmelde, het roesten,
't Was wonder so 't verwoesten // doen 't in zyn vryheyt quam,
't Geld was wel hartigh blyd dat icket so me nam.
25 De Rederyckers waren gram // sy keken op mekaar,
D'een vermoedent op die, den ander weer op een aar.
Doe spracker een soete Vaar: mooglijck of hy hier inden hoop // is,
En siet offer niet weer wat op zyn Cape de Grijps te koop // is,
Want daar gedrang of geloop // is, daar zynse garen by,
30 Hy! noch prijs ick die reyne listige Dievery:
Ick heb een reys gehoord datter te Lacedemonien een Wet // was,
Dieder trouwen, om beters wille toegeset // was,
Om haer Ingeboren voorsichtich en wijs te maken,
Te weten: so wat Dief of Fiel so behendigh kon taaken
35 Dattet niemand en sagh, vernam, of werdt gewaer,
Die werdendt wel afgenomen: Maer
Die 't so bot maeckten, dat syer op werden gevangen;
Die werden, sonder genaden, levendigh opgehangen.
Maar mochten nu een reys opkycken die ouwe Lacedemoniers,
40 Hoe duyvel souwenset maken met de Banckeroetiers?
Die 't so byster en grof de Mienteman ontstelen,
En om een Haver-stro eens Haes-op na Kuylenburgh spelen.
Doch Keyser Karel die stelden daer tegen een keur;
Datmen sulcke Dieven sou hangen in haar eygen Deur.
45 Want wie kan hem veur sulcke schelmen wachten?
En zynse dan oock veur geen Dieven te achten,
Die eenige drooge Waren, of lichte Saffraen,
In een verdompte vochtige Kelder laten staen,
Om dattet gewicht sou vermeeren in't verkoopen?
50 En dese guytse Wisselaers, die dus onder haer vieren loopen,
Dees komen als ick, met een degelijck kleed onder 't volck:
En een is, as kackx, een Fransman, ende 't ander is zyn Tolck,
Daer hoortmen met een duytsche dolck lustigh op te beucken!
En die met Steenen botten, of die de Kaart kreucken,
55 Of die met een greep fraeytjes morst, en flenst,
Dat dunckt myn dat oock vry wat ande dievery grenst.
Ho dat is maer een wenst! sommige hebben wel ander parten:
Kyck, dat is klaveren, dat is ruyten, dat is schoppen, en dat is harten,
Of so veel witten, of so veel swarten.
60 En die een Spiegel achter zyn macker ande wangt // set,
En luypt dan onder zyn hoed, en siet wat den ander in zyn hangt // het.
Wat mien gy dat die gien verstangt // het, die so arghlistigh speelt?
Ast al eseyt is, wat doet sulcken Tuysscher anders dan dat hy't steelt?
En die Boeckhouwers, so wel oude als ionge gesellen,
65 Die 't heur Meesters ontschryven, ontdragen, ontellen?
Droegense allegaer Bellen // men sou mercken dat de looste
Oock schuylen en wonen onder de aldergrooste.
Ja seker de snooste // dat sinne nou al rijcke Monseurs,
Daer gaeter een diel so prachtich over de Buers,
70 Dat kortelingh noch waeren Pelsers, en Schruers,
't Is wonder so het volck 't Amsterdam op de baan // bromt,
Wie weet waar dat sommige haar snelle Rijckdom van daan // komt?
Ay siet hoe dese laan // kromt, sy het wel vijf en twintich bochten.
Gants wongden! hier omtrent heb ic een reys geweldigh gevochten,
75 Doen wy niet mier en mochten // droncken wy 't met me kaar // of.
O bloedt hoe sie icker uyt? Non forts, het is maar // stof,
Flusjes veegh ick het klaar // of. Ick ben verby de Kalck- // oven.
O ellemalementen, hoe kan Swart-Jan de arge schalck // hoven!
Ick wil hier gaen in 't aldereerste huys,
80 En houwen myn dus wat eerelyck quansuys.
Ho, goeden Avend Oom.
DE BOER sit voor deur.
Hoe? goeden Avend Maech, en een goet Jaer.
GAEUW-DIEF
Mach ick hier wel Herbergh krygen?
BOER
O ia gy myn vaar.
Ick heb noch een moye braen Bout, en ien loutre Pan // vis,
Met een Hieltje van ien Hammetje, daer noch lustich wat an // is.
GAEUW-DIEF
85 Ay tapt men reys?
BOER
Al ree Man.
GAEUW-DIEF
Wat gevet Bier?
BOER
Maer seven-Duyts.
Myn goe-Maet komt in huys, hoe sta gy so as de guyts?
Of bin gy liever inde lucht? hou daer is ien stoel. A vous borst.
GAEUW-DIEF
Ick wacht het van harten. Ick heb natturelycken dorst.
BOER
Ho, gy drinckt datje steend. gy meucht wel voor man // varen.
GAEUW-DIEF
90 Wel as ick myn best doe ick sou haast so een kan // klaren.
Ay, schep noch een reys? want tappen is te veel werck.
Maar hoe hiet dit Dorp?
BOER
Maer dit hiet Ouwer-kerck.
Wel van waer is de reys? of koom gy hier uyt speulen?
GAEUW-DIEF
Neen, of ia ick, ick koom vande Stadt van Keulen.
BOER
95 Van Keulen? he, he, dat geldtje myn broer, geluck toe.
GAEUW-DIEF
Ick wedge, as ick dat noch eens gesien heb, dat icket iou na doe.
BOER
O datje hier Seundaaghs waart, dan hebben wy sukken hovering,
Ho 't is hier nou niemedallen, inde weeck is hier gien neringh,
Maar alle heylige daeghs gaet hier de Veel met de Fluyt an boort,
100 't Gaet so ondeughdelycke moy, jy wilt wild worden dat gy't hoort,
Ho 't is ien lust, ast hier vol volckx, en so wat drock // is,
Hy myn wijf die ken so koken, ic loof niet datter noch sukken kock // is.
Ick segh altemet, Moer, 't is wongder kijnt, datje so keunt!
Ja seydse: voor niet en heb ick niet by Stijn de braetster eweunt!
105 Ist niet vreemt datse so handich, en so knap klaar // is?
Se maackt ien levendigh Hoen dattet in ien omme-sien gaar // is.
De Ste-luy eten hier dattet an heur hart raackt,
Sy weten selven niet hoe hier de kost so smaackt!
Maar deuse Frebis, versin gy wel? die hettet hier hiel bedurven,
110 Het schijnt schier, versin gy wel? dat de Nering is gesturven:
Ja alle ambachten, klagen, versinje wel? en zyn byster slap,
Maar 't is nieuwers slechter me, versinje wel? als met de tap,
'k Pleeg fray volc te krygen, versinje wel? nou krygh ic schuyte-boeven,
Met waeg-dragers, of snijers, die een hiele weeck om duyte // troeven,
115 Trouwen ick heb, versinje wel? wel vyftich Veren op myn hangt,
Want dat bennen miest al Burgers, versinje wel? hier uyt het langt.
Ick segh somtyts, versinje wel? tegen myn wijf, o Soetje,
Hoe souwen wyt maken, molleken wy altemet niet een Koetje?
Wy hebbender daer after een staen, die so vet en glat // is,
120 Ick wed om een vaen, datter sulcken Koe niet om de stadt // is.
Maer doch Fijn-man waer wil gy morgen na heen?
GAEUW-DIEF
Maar wil ickge seggen: ick mien na Amsterdam te treen,
Om eenige Koomenschap die ick daer te doen // heb,
Ic wou wel dat gy myn wat vroeg wreckten, also ic myn te spoen // heb
125 Want ick wasser gaeren met het ontsluyten vande poort.
BOER
Wel broertje slaapt vry op myn hals, seker op myn woort,
Ick wil me, ick selje te twee uren wrecken, so wy niet lam // zyn,
So sullen wy immers wel te vyven te Amsterdam // zijn.
Hoe soetjes valt den avent, niet waer? ay hoe soet.
130 Ay laet ons binnen gaen, en maken wat moet,
Ghy meughd wel uyt iou klieren gaen, soo 't iou te heet // is.
GAEUW-DIEF
Neen die in zyn kleeren slaept, smorgens vroegh gekleet // is.
EEN OPTRECKER singende uyt.
-Mocht een man zyn Wijf verkoopen,
Gelijckmen Koeyen en Paerden doen,
135 Daer souwer so mennich te marckt loopen,
Daermen't nou niet op vermoen.
Gans lyden, hoe is een Man oock van een Wijf gequelt!
Een heelen dagh leydse myn so verhayd an 't hooft en leldt,
Om dat ick gisteren iuyst eens tot elven toe uyt // was,
140 Daarom seydse dat ick een rabauwt, en een guyt // was,
Een vleys-dief, een quist-goed, een spil-penningh, een door-slach, een snap-op, een gild,
Ist dan wongder dat een man somtyts raakt op het wilt?
Daerom spiegelt u vry, ghy vryers, eer u dit geschiet,
Hay banckt altoos, en trouwt van iou leven niet.
145 Myn wijf doet anders niet dan knorren, dan kyven, dan pruylen,
Dan rasen, dan klagen, dan suchten, dan kermen, dan huylen,
O 't is sulcken suur-muyl! sy het niet een soete beet an haer hiele lijf!
Gy sacht van iou lieffelijcke leven dagen niet sukken lielijcken wijf,
S' is lang-geneust, en dick-gelipt, met losse hangende wangen,
150 Men souwse op een drie-sprong setten om ionge Nickers te vangen,
Gy souwt sucken Venisje niet vinden, al socht gy de stadt // deur,
Gants lichters, hoe koom ick an dit ansicht hangter een mat // veur.
O sy is so vriendelijck, as een arm vol Katten,
Of as een oor-wurm, waraftich, ick segh iou datte,
155 Ick wouwer flusjes wat snobbelen, wat soenen, wat sabben,
Maer dese smaelijcke meer, deed niet dan byten, smyten, en krabben,
Ick seyden: Hoe gy wilt moer, wil gy niet, een ander wil gaeren,
En mit so snapten ick uyten huys, eens-klaps inde Travaeren,
En nou so loop ick so wat slingeren as een die half dol // is
160 Ic wil niet ophouwen voor de buydel leeg of voor myn gat vol // is.
Dat is nou al even veul: Ick moet nou wat uyt hoye // varen,
O bloet hier omtrent wonen sulcke overdadige moye // snaren,
Ick sach hier korteling veel vreemde haren, hier int swarte paert,
Daer moet ick nou en reys gaen, dat is toch myn ouwe waert.
165 Laet sien, hier isset, hou, hou.
De Waerdin GIERTJE VAN VRIESLANT
Wie klopt daer?
OPTRECKER
Ick ben't Giertje,
Doet open Moer, selje kijnt, ay Liefste tapt myn en biertje.
GIERTJE
De Klock is elf uren, wy tappen so laet niet, 't is nacht.
OPTRECKER
Nou myn Suycker-mongktje doet op, nou schaepje, ick heb de wacht,
Ick koom hier om een kanne-bier voor de Cordegaarde te halen.
170 Nou, nou laetmen in, hoe staeje so, ick selje wel betalen,
Nou Vriendelijckheyt doet op. genaevent Beckje.
GIERTJE
Ast is brief.
Hoe staet dese Mallert so. Heer wat sinje een malle pis-dief.
Hed, hoe rijdt myn deze man, nou staet stil, wat duysent schangden!
Waer mien gy dat gy bint? nou, segh ick houwt iou hangden.
175 Nou Joosje wilje Bier of Wijn hebben so seghtet plat // uyt
Of wil gy niet drincken, so gaet oock strax weer het gat // uyt.
OPTRECKER
Wel hey, mien gyt? hoe nou, ick loof niet dat gy sonder roy // bint,
As gy vriendelijck siet, so duncktmen dat gy wel eens so moy // bint.
Haeltmen eens van't ouwe geloof.
GIERTJE
wat is dat?
OPTRECKER
Delfs.
180 Wel binje daer alree?
GIERTJE
Ick liep en taptent selfs.
Wel, a vous, ick brengie een reys een Bier om Joosie.
OPTRECKER
Drinckt uyt dat soopje, also moer, wat so myn quirom-doosie.
GIERTJE
Wat dunckt u Roosie // klaerden ick dat niet met een snaers?
Nou geeft myn een soen, Jan Soete-vaar! wat so veeght dat kijnt zyn naers.
185 Heer wat bin gy een moy Man! maar wat heb gy een sacht haertje!
Nou, hoe sit dese droogert so en leppert met dit staertje.
Nou wilje drincken, so drinckt, laet de Waerdin haer ploegh // gaen,
Gy moet lustich slempen so gy wilt inde kroegh // gaen,
Die wil, wil hebben, die moet wil doen, en geen geld // sparen.
OPTRECKER
190 Nou goelicke Giertje, ick selt so louter as een held // klaren.
Swick.
GIERTJE
Swack, een half bier in iou sack.
OPTRECKER
Neen, al propertiens Moer, alle dingen met gemack.
Ick wil al myn goed niet teves verdoen, wat meugh gy dencken,
Dan wil gy myn een vriendschap doen, ick selje spelde-gelt schencken.
195 Maer, al even wel, waer is iou Man?
GIERTJE
Maer die mocht hier niet langer bancken.
Hy is na Oost-Ingie, Heyn is 't Zee, de Botter geld twie blancken.
OPTRECKER
Wel wies Kijnt is ditte?
GIERTJE
Maar Schele Jut, die is de Moer,
En de Vaar dat was hier Marten de Waterlandse Boer.
Se het hielle rijcke Vrienden, hoe wel sy schoon uyt krollen gaet,
200 Ja vande beste vande stadt, kijnts, sy wonen inde Warmoes-straet:
Tieuwis de Siep-sier dat's heur Oom, en Melis Klaesz onze Schepen.
Dan trouwen 't is niet nieuws, heur Moer had oock sukke grepen,
En heur Vaar was ooc vry wat snoeps, en heur breur hettet al verpult
Dus ast al eseyt is, 't is ien weynigh het Geslachts schult,
205 't Is al ien out Soldaet, s' is met de Prins over de Maas ekomen,
Het was ien hiel rijck, rijck Monsieur die heur maaghdom het enomen.
Wat sy het so veel mannen dat syse niet tellen // kan,
Sy houwt sukken stoet Vryers, en iong Gesellen // an,
Daer is doove Jas, en mancke Klaas, en droncke Piet,
210 En Kees Jong-Klaas, Kees Dierten Seun, wel hy, ken gy hem niet?
Die Vlas-kooper opten dijck, die pleechter lang met te verkeeren,
Hy konder op ien nachje wel dartich guldens me verteeren,
Maar wat wast? zyn Ouwers kregen so haest de lucht // t'huys,
En die brochten hem moeytjes hier after in 't tucht // huys.
215 Wel Joosje slaep gy? hoe nou? op!
OPTRECKER
Ay lieve laet myn sitten,
Drinckt gy dat gy swiet, myn lust nou niet te kitten.
GIERTJE
Wel an myn Vaer, so gaet leggen, ick selje morgen of // vegen.
Nou dat in myn, wacht iou ziel, daer koomt ien stof // regen,
Wel op keel, meughdy nou gien bier? ick weet niet wat me schort,
220 Ick verlier al myn moy drincken, ick heb de helft wel gestort.
Hoe staet de Rekeningh? laet sien, een, twee, dry, dats vier,
Een Vaantje voor 't licht, een Vaan voor 't huys, en noch een bier.
De Ratelaer roept 2 uren van binnen. -
Sus, sus, wat hoor ick? Ist anders niet, 't zyn de Stoepen,
Of hy pijn in zyn buyck het, deynck ick, waerom mach hy so roepen?
225 Nou ick mach gaen keuijeren na myn warme nest,
En slapen tot den dagh, dat dunckt my var het best.
DE GAEUWE-DIEF komt met een gemaeckte Koe uyt.
-'t Zio, 'tzio, 'tzio, kom myn Biest, so myn biesje! so gaat voort,
Ick selge gaen brengen al stilletjes op een ander oort.
Jou Miester die mach wel snorcken, wel slapen, wel dromen,
230 Wy sullen, dus doende, wel te Cost-verloren komen.
De Boer die praeten myn so veel van dese verweende Koe,
So haest as ick hem sach kreegh icker groote sin toe.
Ick heb de hielle nacht vast wacker gelegen,
En ick heb de Koe met een abelheyt gekregen,
235 Nou myn Biesge, so gae we, laet ons gaen tijen opter loop,
Seker die dus een Koe krijght, die het immers geen qua koop.
Wat duyvel, wat raat word ick op de dievery gevangen?
So ward ick as een Koe-dief, in een Koes-huyt opgehangen,
Ick mach den armen Boer zyn vette Koe weer geven.
240 Sou ick stelen, en weer langen? dat waer 't eerst van myn leven.
Ick wild Lood-velt opgaen, so ben ick 't Amsterveen terstont.
Neen, daer liep ick de schouwt met zyn hongkt inde mont.
Ick sel de Koe hier ande Hoy-bergh vast // maken,
En hem daer na verkoopen, al souw icker om an een bast // raken.
245 Nou Koe staet stil, hier is ouwt Hoy, dat's immers goe kost,
Meugelijck wordy flus met een aardigheydt verlost.
Nou ick wil weerom na myn slaep-ste gaan keuijeren,
En blyven op myn bedt, wat gangs-oogen, en leuijeren,
Of slapen tot den dagh, tot my den Huysman wreckt.
250 Nou lustigh met een Hongts-draf na huys gereckt,
Van zyn leven sal de Boer myn aricheyd niet weten,
Want gister avent laet gaf hy de Koe noch eten.
Wel waer na, deynk ick, mach ick so lang // staen,
Wil icker wesen, so moet ick duschen gang // gaen.
Hier is wat rusts, de BOER wort wacker.
255 Hay, ha, he, wel hay, hoe slaep ick dus, 't is laet,
Op, op, op, hou Fyn-man, hou, op, op, wel op myn Goe-maet,
Hou, hou, hou, op hy geest, 't is lang genoegh geslapen.
GAEUW-DIEF
Gants lichters, o bloet, sietmen hier een reys leggen en gapen,
O lyden, ick heb sulcken vaak, ick ben huvrigh, en grilligh,
260 Maer ick moet lijckewel op, al gewillich of ongewilligh.
Hoe vaertet Huysman, bin gy klaer?
BOER
O ia ick, Reys-broeder, terstonden an,
Hier ben ick voor den dagh, nou gawe myn deughdelycke Man!
Hoe begint hem 't vrolijck licht vande duysternis te scheijen.
Ho Maatje, volght my na, ick selge moeytjes leijen,
265 Hou daer Lansert, daer is voor de hongden een moye stock.
Siet Broertje dat is gang, volght gy so wat stijfjes in myn sock.
GAEUW-DIEF
By gedt, Huysman, gy kent wel lustigh anstooten,
Ick bin me wel een goet looper, ick mach me wel over myn koten,
Maar na dat icket ansie, o myn, gants sacker sinnen,
270 Soudt dus lang duren, Maegh, gy soutet myn wel of winnen,
Dan ten mach noch gien nood, treed vry louter voor,
Ick set myn voeten strix strax in iou spoor.
Maer hoe vaertet Oom, willen de maets hier wat vechten?
BOER
By go iase Maatje, je hebt hier sucke besuchte kittige knechten,
275 Die so wacker snijen, wat, thet gien bescheyd,
Daer is hier Hans Poodt, die hetter noch lestent ien neer eleyt,
Ackermenten hier zyn sulcke maets, 't is je niet te seggen,
Se durven, as de kaers uyt is, wel een stoot-werckje in 't hongdert leggen,
Maer ick hou daer niet of, ick vecht liever moeder naeckt,
280 Ja ick warachtich Joosje, ick heb wel een Kijnd over velt emaeckt,
Wel eer con ick de meysjes lustich inde wey // locken,
Wy vochten dan so soetjes, wy riepen om gien schey // stocken,
Maer myn Breur, Moy Lammert, en is daer van de man // niet,
Die is schier vervaert as hem een reys een meyt an // siet,
285 Nou lestent hadde wy de Buur-Jonges te gast op Rysen-bry.
De Meyde badden him, en seyden, ay Moy Lammert komt toch by,
Maar hy ginck an 't Roor, en sneet een stick, en ging daer me na veur,
As hy dat op had, nam hy zyn aers in zyn narm, en ging deur,
O 't is sukken wijsheyt, hy gaet nummer meer van zyn teem,
290 Hy komt by gien giesten, hy hed al een angdere veem,
By maats die in een hiel Jaer geen stuyver verteren,
En dat versoorde volck, spreeckt staagh op elck ien zyn kleren,
Wel seyd den ien: Of dese Jan de Backer hem selfs nouw wel kan?
Ja siet, om goos-wil, hy het al me al ien ferwiellen broeck an,
295 Ja sommige die makent noch wel helft te grover,
Daer is niemet die sy niet wardeynen, en halen over.
't Zyn wyven van mans, dat seggen, trouwen, heur eygen buuren,
Dan 't zyn weer goe kinderen, sy helpen haer meysges de potte-banck schuuren,
Sy vernemen na elck ien heel histich, en hiel snel.
GAEUW-DIEF
300 Om de waerheyt te seggen, sukke maats kan ick 't Amsterdam oock wel,
Daer isser so ien diel, so ien hoop ouwe klouwers,
Wankt dat volck en hylickt niet, dus werdense goet ouwers,
Heer sy zyn so waan-wijs, so neus-wijs, so gloorejeus, 't is wongder!
Maer altemet loopter so wel ien hancktvol mallicheyt ongder,
305 Neen seker ick prijs niet datmen 't geld ruymschottelt verslempt,
Maer ick haat de geen die op elck schrolt en schempt,
Doch 't is de rechte wraak, dat die steets een yder laakt,
Dat die van andere weer wert leelijck uyt gemaakt.
O Huysman, hoe hiet dit huys?
BOER
Maer dit hiet Kost-verloren.
GAEUW-DIEF
310 Maer waerom?
BOER
Maer het stonger ierst qualyck geschoren.
GAEUW-DIEF
Ooms kijnt, tre gy wat soetjes voort, ick moet hier spreken an,
Ick souw gaeren wat gelts hebben hier van een Man,
Hy geeft noch hy en biet, en de Renten vermenichvuldigen,
Ick moet nou geld hebben, 't baet kackerlacken noch ontschuldigen,
315 Want ick mien op dese marckt al hiel veel te besteen.
BOER
Wel an Burgers kijnt, ick sel so wat voor uyt gaen treen,
Maar ay komt strax weer.
GAEUW-DIEF
Ick ga, ick koom onger ienich.
BOER
Gangs bloet, Maatje, ick ga so nood al moerlijcke lienich.
Hier woont Lange Dirck van Diemen, die rijcke Boer,
320 Hy hed een hiel halfvat vol Rijckxdaellers begraven in zyn vloer,
Elementen hy houwt so veel van de rongde schyven,
En hy is so karigh, hy souw op een Luys wel doot blyven,
't Is sucken gierigen honckt, en so hooch-hartich ick weet niet hoe,
Al vil hy over iou, hy souwje niet eensjes spreken toe,
325 Hy houwtet met niemet, dat bleeck wel an Dibberich Joosten
Zyn Susterling, die sieck was, en hy wouse niet troosten,
En hy is tegen de Schamelle-luy so bitter en so straf,
Hy souw miennen dat hy beroyd was, dat hy wat om gods wil gaf.
Daer is Pied Quist-goed, die vrijt zyn dochter Magre Grietje,
330 Dat is sucken hangdeloose tedt, sucken wieck-ebacken, sucken weet nietje
Sucken bedil-al, sucken suur-muyl. Maar s'is weer goet vaars,
Sy lacht by hoy, en by gras, dat 's goelickjes tweemael 's iaars,
Soose hum krijght, hy sel 't brood wel uyt de schimmel houwen,
't Is een goet etend gesel, en hy siet wonder gaeren vrouwen.
335 Hy mach zyn natge en zyn drooghje wel, hy eet al Coorentje groen,
Kan Lange Dirck wat winnen, Piet Quist-goed selt wel verdoen,
Gelijck as Jelis Francxsz Licht-hart, ginder op S. Teunis dijck,
Die Mary Mosels trouwden, die byster moy was en rijck,
Want heur vaer die haddet suynich bespaert, en bedisselt,
340 Hy had veul sticken van achten op voordel oppewisselt,
As hy ouwt gelt wist, hy lieper om of hy sot // was
Hy rusten niet voor dattet in zyn pot // was.
Nacht en dagh was die man met zyn geld bekommert,
't Is waer hy sturf wel rijck, maer hy was al seer beslommert.
345 Maar Jelis Licht-hart, die was al hiel van een angdere sin,
O bloet, hy maacktender so haast een redderingh in.
't Was een lanst vande Prins, hy can een kan door de glasen lappen,
Hy kon vier vaan so haast drincken, asse de Meyt kon tappen,
't Was sucken Coop-al, sucken Snoes-haen, sucken wey-man, sucken geest,
350 Dan ick denck niet datmer in't ouwe Testement van leest.
Hy leyde so gaeren een blaatje, een geftimpje, een roemsteekje,
Een ticktackie, een verkeertie, een troocentie kon hy uyt een eeckje,
Hy tuysten, hy wedde, hy ruylde, hy sammelde hiel fray,
Hy was een wild schut, een doel Heer, hy schoot oock na de Papegay,
355 Hy quam by groot hans, by kleyn hans, by Boeren en by Heeren,
't Was een rechtschapen Man om een hulck me te verteeren,
Hy was altemet een viertien dagen inde Kroech,
En dronck Brandewijn, Taback, een hielen dach van smorgens vroech.
't Gebeurden dat hy eens droncken by een lichte koy te bed // was
360 Waer van hy so deerlijck, van twee ionge Dochters besett // was,
Immers 't goetje raackten op, hy verdronck zyn wijfs ringen, en rocken,
En hy hulp heur allebey hiel iammerlijck ande pocken,
Somma, Vrecke-bart was het goed te vergaren een lust,
En om dat op te krygen, had Licht-hart nacht noch dach rust,
365 Seper 't is mier kunst 't gewonnen wel te bewaren,
Dan veel te konnen winnen en niet te konnen sparen,
Trouwen men sietet veeltijts 't geen dat een gierich mensch bespaart,
Dat daer een sluymer, en slemper dickwils wel of vaart.
Wel waer na mach myn Macker so lang wachten,
370 Ick gis dat de man met het geld niet seer sal iachten.
Dit is Bonte-botters huys, ick wil in dese krompt
Gaen leggen, en wachten tot dat myn Reys-broer kompt.
Hy gaet leggen op 't Tooneel, DEN ANDER komt met de Koe achter hem uyt.
Pots Longeren, hoe wil ick nu speulen vande versierde,
Hoe dat ick tegen de Boer om geld raasde, en tierde,
375 En hoe dat myn de Huysman met kracht en louter gewelt,
Dese Koe dwong an te nemen op rekening van myn geld,
Maer, o sacker lyden, wat sal ick doch met de Koe beginnen?
Ick durf hem niet verkoopen, al mocht icker 50 guldens an winnen,
Want ick bin 't Amsterdam, om myn boevery wel bekent,
380 Besongder op de Osse-marckt, of daerom trent,
Ick sel de Waert, so schoontjes praten toe:
Dat hy myn selfs gaet verkoopen dese Koe.
't Is nou goelickjes een kartier uyrs geleden.
Nou wil ick by hem wesen, so moet ick wat an treden.
385 Hy Ooms-kijnt, Ooms-kijnt.
BOER
Wel Maegh bin gy daer,
Ick miende warhaftich dat gy after gebleven waer.
GAEUW-DIEF
O hongdert Turcken! o gants sacker koeck en Vygen,
Hoe quaet ist huyendsdaaghs geld uyt de luy te krygen:
Ick vraaghde met een beleeftheyt, Huysman komtet iou pas,
390 Dat geld nou te geven, dat over Jaar al verschenen was?
Maar die sackereelde Gaffel, die loochendet, hy wout ontkennen,
Ick sey iou Kinckel, de Nicker moet iou schennen!
Missaack gy 't iou schelm, iou Kneuckel, dat doet de droes,
Ick het Ruyntje van 't stal, want de kop was myn so kroes,
395 Ick torrenden hem na 't gat, ick gingh hem na de huyt // tijen,
Hier Veen-vos, seyd ick, geeft geld, of ick selt daer uyt // snijen.
Terstont vil die loose Kaerel op zyn bloote knien,
Je souwtie slap gelacht hebben, had gy de Boer esien,
Heerschip, seyd hy, verschoont myn ionge leven,
400 Ick selje een moye vette Koe in betaling geven,
Ick heb warachtich gien geld, ick heb seker gien geld in huys,
Ja niet een Hollandsche duyt, gien helder-penning, noch kruys,
Immers zyn wijf con myn so moeytjes bepraten,
Dat ick my met de Koe genoegen most laten.
405 Het moeyt myn warachtich, ick bin schier bedroeft,
Dat gy hier so lang na myn gewacht hebt en getoeft.
BOER
O seker 't is een moye gladde Koe, hy is al wel gemiest,
Hy het vry wat op zyn schilde, 't is wel een deughdelijck biest,
Hy is wel in zyn vleys, zyn kost is hem wel bekomen.
410 Met oorelof, Lansje, voor hoe veel heb gy hum angenomen?
Hy is overdadich vet, ia dat ick 't niet wel en wist,
Ick seyde 't is myn Koe, seker me dunckt hy ist.
GAEUW-DIEF
Heer-waerd gy mist, waer souwt gy u wel toe neygen,
Ele-man, schijn bedrieght, daer is meer gelijx as eygen.
BOER
415 Ja wel ick kan niet kallen, maer as gy hum wel bekijckt,
Ick segh noch dat hy myn Koe van aansicht wel gelijckt,
Dan ick ontgeeftme, want gistre laet gaf ick hem eten.
GAEUW-DIEF
Dat sum recht Huysman, ghy moetet oock vergeten.
Hoe vreemt loopt dese dijck, wat seylt hier mennige schuyt,
420 Hoe vaeren dese witte-broots Keyeren met heur Jachten uyt,
Hoe heerlijck doet hem de stad op, met al die nieuwe huysen,
Dit hiele landt, hoor ick, wert gehouwen met dycken en met sluysen,
't Is wongder, niet waer, hoe fray sietmen de Zuyer-kerck,
Met die witte steenen tooren, 't is wel een treflijck werck!
425 Hoe flickert de Son met weer-lichtend geschimmer,
Op die verglaasde daken, en op dat nuw getimmer.
Ick heb hier langen tijd in dese stad verkeert,
En ick was by de mieste geacht, en wel begeert.
Wat duycker, sel ick hier dan met de Koe gaen loopen,
430 Dat durf ick niet doen. Ay Reys-broer, wil gyse verkoopen?
Ick selje een drinck-penningh geven, wilje Heer Waert?
Ick sal u verbeyden inde Herrebergh vant Swarte Paert,
Wat gy meer as negen pondt kondt bedingen,
Daer sullen wy lustich voor van Aaltge singen,
435 Altoos Lansje, versta gy wel, een Daalder staet vast.
Maer myn Goe-maatje, wat ben gy een arige gast.
BOER
Wel geeft myn de Koe, ick selse iou by gedt so lustich
Uyter hangd verkoopen. Ick sie wel Maegh gy bint rustich.
In 't swarte paart, dat's myn Herrebergh, wacht daer fijn man,
440 Gedieuw, ick sel sien hoe ick de Koe best verkoopen kan.
JOOSJE, de Optrecker, werdt wacker in 't swarte Paart.
Gants slijden! bin ick hier noch! o gants sacker venten,
Ick durf waerachtich niet thuys comen, so sal mijn wijf parlementen,
O bloet, hoe wilse raesen, een mensch die mach verwilderen,
De Nicker is oock so lelijck niet asse hem wel schilderen.
445 Giertje tapt een Kanne-wijns.
GIERTJE
Wel hoe dus, smargens vroe?
OPTRECKER
Wat het de Duyvel het paert ghegheten, hij eeter de toom oock toe.
Giertje tapt, ick selje betaelen as een Man met eeren.
GIERTJE
Wat so de vellen, op een qua merrickt moetmen wel teeren.
OPTRECKER
Komt hier mijn Moer, komt sitten an mijn groene // sy.
GIERTJE
450 Ast is vaer, so krijch gy met eeren het soene // vry.
Joosje, ben gy wat vriendelijck? gy bint goet wijfs, en vry wat goet soens.
OPTRECKER
Giertjen, ick word so tochtich, seecker myn lust nou wel wat groens:
Heer hoe gaen mijn ooghen in gras-duynen graasent // weyen,
Men souw wel Petercely leely in jou aasent // seyen.
455 Gy bint so epronckt, men souwje wel an voor een rijcke pop // sien.
GIERTJE
Maer wat bin gy een reyn man van neus, en van ooren, en van op // sien:
Gy hebt sulcke flouweelen opslaegjes, met damaste kousebanckjes,
Met sulcken sattynen neus, vol dyamanten, root, en blanckjes,
Ick gheloof niet datter kostelijcker aasingt inde stadt // is,
460 Ist niet jammer dattet soo ghequelt vande madt // is?
OPTRECKER
Nou Giertje soenmen of, wel wil gy dan geen Peys?
GIERTJE
Die om podden te marrickt gaet, is wel belust om vleys.
Nou, hangt uyt de quist-quas, stil myn goe maatje.
Ick geef wel snack, voor back, met een slordich praatje.
465 Ick slacht de ouwe wagenaers, ick hoor gaeren 't clappen vande swiep,
Het mach myn niet heugen dat ick lest by een man sliep,
Hanght vande banck, het vleys is verkocht.
OPTRECKER
Wel Giertjen, hoe dus? weyger gy een kunst, een tocht?
Jaesie! schurft is haest geraackt, nou moer, hoe bin gy so quaet?
470 Gy meuchtet mijn een reys weer doen ast jou beter staet.
GIERTJE
Ick danck jou vaar, dat gy mijn ouwe vel niet en versmaet.
OPTRECKER
Wel Giertje, gy bint noch jeuchdelijck, ja by gants velten,
Men sou noch wel botter in jou mont kennen smelten,
Wy hebben niet uyt ons klieren geweest vande hielle nacht.
GIERTJE
475 Wech, wech, gy mallert, wech, uyt mijn schuyt, gy bederft myn vracht
Neen vaar, wij mencaar niet, gy hebt sin in wat jongs.
OPTRECKER
Al reelijckjes, hoe ist met iou al, wat gedt seghen ongs,
Gy bint so gy bint, gy sout mijn genoech te pluysen // langhen.
GIERTJE
Dat's waar, in ouwe pelsen kanmen oock wel luysen // vangen,
480 Maer het jongh is vriendelyck, vrolijck, en beknopt,
Ay stil een reys Joosje, mijn dunckt daer werdt gheklopt.
GAEUW-DIEF
Wel hoe ist hier deynck ick, of hier yemant in // is,
Mijn dunckt dit tot Vriessche Giertje de waardin // is,
Goeden dach in huys, wel is hier niemant inne?
GIERTJE
485 Ja's Kaalis kynt, ay lieve komt mee binnen,
Hier is noch mier van iou vollick, vande breyde kous.
Het zegendje bier.
GAEUW-DIEF
Ick dangkje, dat is gord wous.
Ick heb van daagh niet een kruymel ghedroncken.
Avous lansje, een halfje, ick selder niet langh mee proncken.
490 Sie dat is uyt, en mijn lippen syn noch hiel droogh.
GIERTJE
Ja beter dat uyt dan een goet man zyn oogh,
Gy hebt trompetters wangen, en bierdraghers lippen,
't Is onmoghelijck dat jou een drop sou konnen ontslippen.
GAEUW-DIEF
Wel wat is dit! as ick mien datmen de milt steeckt,
495 So byten my de luysen, dat mijn 't hart breeckt.
Daer bijtmen een vreemde, en myn eygen mach geen beurt krijghen.
GIERTJE
Y gut eele geest, gy praet vanden ontijghen.
Gy mocht van jou leven niet beter komen slaach,
Hoe komtet volck by mekaar, hier is huych by haach.
500 Die ouwe spreeckwoortjes selden lieghen,
Selden sietmen uylen by vallicken vliegen.
OPTRECKER
Daer men me omgaet, daer wortmen me ge-eert,
Men acht de man na 't vollick daer hy by verkeert.
GIERTJE
Ja, ja, sulcken waert // sulcke gasten.
505 Sulcke dieven // sulcke basten,
Sulcke schepen // sulcke seyllagie,
Sulcke kocks // sulcke pottagie,
Sulcke Bruyts // sulcke Speelnoots, dat's al recht,
Suck man, suck vis, sulcke meester sulcke knecht.
510 Want dat is gewis, de dingen die teghen menkander strijen,
En mogen menkaar in 't minste luchten, noch lyen.
Nou Gijsje, segh ick, laet die vuyle mannieren // staan.
GAEUW-DIEF
Ay Giertje laet ons een half uurtie uyt ons klieren // gaan.
OPTRECKER
Sy weet niet wat sy wil, sy staet vast en bepeynster.
GIERTJE
515 Neen vaar, 't isser niet in te werpen as ien bal in een veynster.
GAEUW-DIEF
Ay lieve laet Lubbert eens gaen inde wey.
GIERTJE
Neen vaar, ghy sult wel vijsten al eet gy geen prey.
Men sel daer wel liever, ja liever kyeren mee stillen.
OPTRECKER
Nou Giertje, laetet hem een reys doen, om mijnent wille.
GIERTJE
520 Ay sus, daer wert gheklopt, of sou ick wel hooren // mis,
Maer of deuse knecht al drooch after syn ooren is.
GAEUW-DIEF
Wiljet doen, sie daar, ick selje een schellingh in je schoot // smyten.
GIERTJE
Wel as een mensch veech is een luys sou hem doot // byten.
Nou drinck een reys om, siet hoe dat biertje gylt.
GAEUW-DIEF
525 Siet daar kynts, dat's gheklaart, wel heb ick daar in ghequylt?
Een hieltje? dat is te veul, maer met twee klockjes een half?
OPTRECKER
Ick wil liever met iou drincken, as met een nochteren Kalf.
Hy leeft met de Kan as een Krijschman met een daggen.
De Boer komt inde Herrebergh.
GIERTJE
Siet hier, siet hier, hier komtet varcken ongder syn maghen,
530 Ay sit wat Huysmans kyntje, hoe dus, gord bescherm is.
Wellekom Dirck Tyssen, wellekom broertie in onse kermis.
GAEUW-DIEF
Wel Dirck Tyssen, hoe isset met de Koe afgheloopen?
BOER
O Bloedt! ick had sulcke moeyte eer ickse kon verkoopen,
De Vleyshouwers die trentelde, en dongen, daer was geen raet // toe.
535 Daer wasser ien die boodt tien ponckt ried gelt, ick seyden, ic slaet // toe.
Hy gheeft hem de buydel met gelt.
Nou vaertie deynen, en seghter niet een woortje teghen,
Al haddet mijn eygen Koe geweest ick had niet meer ghekreghen.
O myn goe maet, 't moet duyster wesen daer ick dwalen // sel.
GAEUW-DIEF
Waerdinnetie ick hebt, daer icket mee betaelen // sel.
540 Laet ons nou een reys, WIE WIL HOREN SINGEN VAN VREUCHDEN EEN NIEUW LIEDT,
VAN EEN SOO LOOSEN BOERMAN, wel hy, en ken gy dat niet?
BOER
Mijn lust niet veel te singen, 't is noch te vroech mijn borst,
Ick heb vaack in myn tangden, ick heb sucken varkens dorst.
GAEUW-DIEF
Doet myn eerst bescheyt, siet selfs oft een half of hiel // is.
545 Wat so, een nochteren dronck is soo goet as een siel // mis.
BOER
Maer wat bin gy een ruych schaep! hay Avous langst,
Kijck so voor ghepepen, soo na ghedangst.
OPTRECKER
Ick heb hier de kan, ick bedanckje mijn Heeren.
GAEUW-DIEF
Met sulcke Heeren, moet ghy jou ghelt verteeren,
550 Ick sie dat gy geesten bint, en de Koe het wel ghegouwen,
Wy willender by get, een lustige sluymer afhouwen.
Waerdinnetje schaf op, 't is eveliens vleys, of vis.
GIERTJE
't Is mijn verboden te schaffen datter niet en is.
GAEUW-DIEF
Had ick twee platteelen, ick haalden twee cappoenen,
555 Met een schape-schouwer, wat het mach syn Suster soenen.
Tot Pieter de Koek daer is gemeenelijck wat gaar.
BOER
O bloemer herten, hadden wy wat te bancken soo waeren wy klaer,
O pots-nickel! hoe souw so een lecker beetje smaken.
OPTRECKER
By get speulnoot, gy sout mijn tangden wel wat'rich maken.
GIERTJE
560 Wel maats ick heb vande nochtent noch niet ontbeeten,
Sou gy dus langh praten, ick kreech oock wel lust tot eeten.
Wil gy twie betielen hebben?
GAEUW-DIEF
O ia ick, gants sacker loot.
GIERTJE
Houw daer mijn groote maat, ick hebber geen meer soo groot.
GAEUW-DIEF
Maar sal ick dus gaan loopen, de luy selle myn nae roepen,
565 Sie dat is een lecker tant, die gaat uyt snoepen.
BOER
Ay eele geest lient hem jou mantel wat,
Hy zelder niet veerder mee gaen, as in de stadt.
Wy selle mekaar terwylen een reys toe-pullen:
Gants slichters, as hy weer komt, gut hoe wille wy smullen.
OPTRECKER
570 Houw daer myn broertie, siet datie haestich vliet,
Maer al even wel vergeet het weer-brengen niet.
BOER
Wat, ick geloof niet dat gy die fyn-man daar voor an siet.
OPTRECKER
Wat bin gy mal! 't is myn mannier so van spreecken.
GAEUW-DIEF
Wel an, dat is gangh, hoe wil iou dat ghebraan opbreecken.
575 Ick gae eensloefs nae de lommert, of na de diefjes vaers:
Daar koom ick altemets so eens: somtyts wel tienmael 's Jaers.
O gangs lyden, hoe wil die Flaers, die waerdin kyven.
Ick laet myn mackers voor 't ghelach te pande blyven.
Binnen.
BOER
Waerachtich Giertje, gy bint so snobbeligen waerdin.
GIERTJE
580 O dat mach ick lyen, sey de Meyt, datgy my soent daer ick by bin:
Maer anders sou ick quaet wesen: Hoe vaar gy Joosje?
OPTRECKER
Al wel moer, ist met soenen te doen, ick soen oock wel een poosje,
Y get Huysman, gy klaart dat lustich, gy bint al een giest.
BOER
Voor niet en heb ick by de Vlamingen geen Retrosyn gewiest.
585 Ick brenght u eens met een discordatie,
En ick hoop, ghy sultet wachten plaan,
Al en is dit geen fraeye arguwatie.
Ick brenght u eens met een discordatie,
Ja al maack ick weynich dispensatie,
590 So sult ghy 't annemen saan,
Ick brenght u eens met een discordatie,
En ick hoop ghy sultet wachten plaan,
Gy syt mijn alderliefste graan.
OPTRECKER
By get Huysmans seuntje, dat kost iou wel een vaan.
595 Maer secht myn een reys, heb gy oock in Vranckrijck verkiert,
Waer heb gy dat overdadich kostelijck Fransoys geliert?
BOER
Dat heb ick geliert by de maets van onse Kamer.
OPTRECKER
Daer wil ick mijn kyeren oock senden, dat's veel bequamer
Dan dat icker sou stueren over Zee, over Zanckt,
600 Asmen dus moy Francksoys kan lieren in ons eyghen lanckt.
BOER
De loffelijcke Philosophije,
Die verdrijft de ingnorantie,
Zonder edele Clergye.
De loffelijcke Philosophije
605 De ab'le Poeterije,
Die is vol matery, en substantie,
Vol gratie en vol playsantie.
OPTRECKER
Ick verstae de helft niet, behoudens uwer gunst.
BOER
So doet oock al 't gemeene volck, die weten van geen kunst.
610 Ick spreeck Rondeelen van twaelven, of van viertienen,
Wilger een hebben van vierentwintich, ick selse u verlienen.
Ick spreeck Sonnetten, en Balladen uyt de vuyst.
OPTRECKER
Voor deuse tyt Dirckje, ben icker niet mee verkuyst.
Den eenen Cappoen, die mien ick louter op te snappen.
615 O eelekaerten, hoe willen de seentjes en beentjes knappen.
BOER
Ik sel mijn wel lyen allienich met de schapen bout.
GIERTJE
't Andere hoen past op mijn, 't is ghenoech dat hy het doopjen hout.
JONGHE KEESJE, het Boeren seuntje, uyt al schreyende.
Goe-luydtjes heb gy myn vaar oock ghesien?
Emme gy Jonge, nou laet my betien,
620 Ick heb al de wech gaen legghen en grynnen!
En waar dat ick loop, ick kan mijn vaar niet vynnen.
Ick wil gaen in zijn Herberch, inde Stee,
Daar hy mijn nou lestent had ghenomen mee,
Dat was in 't swarte paart, en dat is hier.
625 Gants lyden Vaar, o menschen! gae gy noch te bier?
BOER
Nou hangden uyt de monckt, hoe staet de lecker soo en pruylt,
Nou grijnsbeck, komt hier, hoe leyd de jonghe so en huylt,
Keesje wil gy eens drincken? nou as een man, tsus, tsus.
Wat schort myn seuntje, wel keesje, hoe grey gy dus?
630 Hoe sie gyer dus uyt? dus begrobbelt, en bekreten?
Wat isser Jongen, seg, het yement jou ghesmeten?
KEESJE
Neense vaartje, ick droegh huy nochtent 't voer byt // stroo!
I wilje thuys komen myn schaam'le moer kryt // soo?
BOER
Wel waarom?
KEESJE
Maer die Mieste-koe, die ons was bevolen,
635 Die is te nacht van de dieven uyt de stal gestolen.
BOER
O gants vijf-menten! gants swongden! docht ick dit niet.
Ick loof niet dattet van syn leven is gheschiet,
Ick verkoop mijn koe, ick brengh hem 't gheldt, 't scheen dattet myn lief // was,
Wie souw durve dencken, dat so eerlijcken man een dief // was?
640 Ick selt in een half Jaer niet winnen met tappen, noch pracchen,
En ick moet waerachtich noch om de dievery lacchen,
Die geest moet hem daer al langh op hebben geneert,
Dat is een gauwe-dief, die isser gheweldich op ghetrynneert.
Kom Keesje, kom vaar, wille wy na huys toe gaan?
GIERTJE
645 Neen, sacht wat Huysman, ay lieve blijft wat staan.
Gy selt mijn iou lach al lachgende betaalen,
Of ick sel terstonden aan de Schouwt gaan haalen.
Wat rijdt myn dese Man, fluck, fluck, komt schaftmen hier 't ghelt,
Wil gy 't niet met ghemoe gheven, so krijch ick het met ghewelt:
650 Ick sel waerachtich stracks om de Soldaten stuuren,
Nou wil gy 't gheven of niet? of ick roep al mijn buuren.
BOER
Ay lieve, sus, swijcht, ick selt u gheven tot een duydt.
Hoe veel ist de Man?
GIERTJE
Maer een spaansche kluyt.
BOER
Ick heb myn gat wel geschraapt, hou daer, ick mocht wel by paaren // kitten.
GIERTJE
655 Maer die zijn neers brandt die moet selfs op de blaaren // sitten,
Ick verlies myn betielen, en 't lach noch daer en toe!
OPTRECKER
En ick mijn moye Mantel!
BOER
En ick myn vette Koe.
Ick heb mijn gelt, en mijn schoone tijdt verloren.
Hy het ons allegaer over een kam gheschoren.
660 Wel gedieuw Giertje, ick bid dat gy 't niet nae vertreckt:
Of ick sel al mijn leven vande Steekatten worden begeckt.
GIERTJE
Kom Joosje, slinger over, wat mach dese veyndt // letten!
Gy seltet mijn geven, of ick sel de buurt over eyndt // setten.
OPTRECKER
Hou daer is ghelt, wat, hoe raest dese meer.
GIERTJE
665 So as u dat bekomt, so komt vry morghen weer.
OPTRECKER
Wel wie hoorde sulcken behendicheyt syn leven?
Hy hettet niet ghestolen, wy hebbent hem alle drie ghegheven.
Nou ick wil deur gaan en maken geen gherucht,
Wistent de Rederijckers sy speelden daer af een klucht.
670 Al even wel moet ick mijn mantel en mijn gelt missen:
Maar op sulcke wateren vangtmen sulcke vissen.
Ick sel mijn hoedt in huys werpen, en is die lief of waert:
So wil ick inkomen, wat schatet of mijn wijf wat baert.
Sy het vry wat ghelijckx, en 't sel heur vry wat spijten.
675 Maer alst de mannen verkerven willen syt de Wijven wyten.
Doch die met hoeren of boeven is belaan,
Die snijtse of en laetse gaan.
Gheschreven, gherymt, ende verdeylt, door my
GERBRANT ADRIAENSZ. in Bredero,
Den 6. Augustus 1612.
't Kan verkeeren.
Beschrijving
Gijsje is een dief, al vindt hij dat hij niet slechter is dan veel anderen die hun medemens een poot uitdraaien zonder dat het diefstal wordt genoemd. Op een dag komt hij een boer tegen met een mooie koe. Die avond steelt hij de koe en ’s morgens vraagt hij de boer het beest voor hem te verkopen. De boer, die erg goedgelovig is, ziet dat het dier wel verdacht veel op zíjn koe lijkt, maar gelooft de dief op zijn woord en hij verkoopt het. Eerlijk als hij is, brengt hij het geld dat de koe heeft opgeleverd die avond naar Gijsje, waarop deze hem uitnodigt voor een rondje in de herberg ’Het swarte paert’. Daar zitten ook de waardin Giertje en de flierefluiter Joosje (die haar al een hele tijd probeert te versieren), die eveneens worden opgelicht door de dief, want als hij om vlees en vis vraagt om zijn goede vangst te vieren, blijkt dat Giertje dit niet kan verkopen. Daarom krijgt hij van haar twee schotels om het te gaan halen bij een boer in de buurt. Van de flierefluiter krijgt hij een mantel om de lekkernijen te verbergen. Vervolgens neemt hij de benen, waarna de drie slachtoffers erachter komen dat ze zijn opgelicht.
Bron
Jo Daan (ed.): G.A. Bredero: Kluchten. Culemborg 1971, pp. 61-104
Commentaar
Het betreft hier een vroeg 17e-eeuwse klucht, een komisch toneelstuk.
Naam Overig in Tekst
Gijsje
Gijsje 
Joosje
Joosje
Waterland
Waterland
Kostverloren
Kostverloren
T Swarte Paart
T Swarte Paart
Keesje
Keesje