GVERD0006_0008_11424 - De ontstaanskwestie van de heksenwaan

B: De ontstaanskwestie die heksenvervolging, dat weet gij natuurlijk allemaal he?G: Ongeveer, de grote lijnen toch. B: Het grootste punt… dus heksen hebben altijd bestaan, maar die werden niet zo vervolgd. Want in dertijd hadden keizers en koningen, die hadden meestal een heks in dienst. Dat weet ge. Maar het eigenaardige was, zei zegden dat heksen onweer konden veroorzaken, dus hagel, alles wat ge wilde… dat hebben ze nooit gebruikt gehad want als ze ergens een oorlog moesten doen, dan konden ze gemakkelijk zeggen tegen die heks ‘laat het nu eens goed hagelen op die troepen voor dat we ze aanvallen’ of zo iets. G: Ja.B: Dat is natuurlijk nooit gebeurd he. Maar dan op het ogenblik dat die twee Dominicanen, dus Sprenger en Instistoris, als die hunne heksenhamer schrijven en de Paus Innocentius de… ’t is ’t zelfste den hoeveelste, dat die daar het voorwoord in schrijft en zijn bul laat uitkomen tegen heksen, dus voor heksenvervolging. Dan verandert alles. Omdat dat, op dat ogenblik dan komt de duivel erbij. G: Ja.B: En ervoor niet. G: Ervoor dan waren dat gewoon…B: Ja, dan waren dat gewoon heksen hé en die werden zelfs door de mensen geraadpleegd. Elk dorp had bijna zijn dorpsheks. Want dat waren kruidenvrouwen, of toch veel hé. Daar zijn vervolgingen geweest, maar dat was heel miniem. Maar vanaf dat ogenblik (dat de heksenhamer verschijnt) hebben ze prijs hé. Op dat ogenblik hebben ze prijs gehad en zeker door die bul van Innocentius, die dan het voorwoord nog schrijft. Dat was zeer eigenaardig die twee Charels, die Instistoris en Sprenger, dat waren twee Dominicanen en ’t is daarmee dat de Dominicanen dat altijd in handen gehouden hebben, die heksenprocessen hé. Zeer eigenaardig, die twee Charels, die moeten werkelijk seksueel gefrustreerd geweest zijn want als ge de heksenhamer leest, dat raakt bijna aan het ongelooflijke hé. Nu ga ik u daar één verhaal uit vertellen. Op een zeker ogenblik is er een jongeman, die gaat naar de priester en die zegt ‘nu heb ik iets aan de hand, er is een heks die heeft mijn geslacht weg getoverd’. En de pastoor zegt ‘ge moet terug naar die heks gaan en haar absoluut vragen dat ze u dat teruggeeft. Doet dat al’ zegt hij (de pastoor.) Die jongen die gaat daar naartoe, smeekt aan die heks (om zijn geslacht terug te krijgen). ‘Dat is goed zegt ze, voor die ene keer… ‘Kijk daar in de tuin’ zegt ze ‘daar staat een perenboom en daar boven is er een nest in van een kraai. Daar ligt het in.’ Die jongen klautert daar in die boom en die vindt daar verschillende penissen en alles wat ge wilt. Hij dacht ‘potverdoeme, ik ga de beste er uit halen.’ [gelach] En die wou de schoonste eruit halen dus. ‘Neeneenee,’ zei die heks, ‘die niet want dat is ene van de pastoor van Parijs, die blijft hier liggen.’ Dat moet ge nu eens goed nagaan dat dat, zo’n verhalen die er in staan. Dat die ernstig genomen worden door een paus hé. Dat kan toch niet hé? […]G: Maar die paus, toen die samen met dië Sprenger die bul uitgaf…B: De bul, die is van de paus zelf uitgegeven. Sprenger en Instistoris…Jacob Sprenger en Instistoris, die hebben dat boek gemaakt en daar heeft de paus dus een voorwoord in staan. Dat staat hier ook erbij. Dat is niet te geloven. En zo staat dat helemaal vol met van die verhalen hé. Dat staat helemaal vol met de ongelooflijkste dingen die men uitgevonden had hé. G: Maar kreeg die (de paus) dan geen last met die koningen die dan allemaal een heks in dienst hadden?B: Nee, daar gingen ze niet aan raken, aan die mensen gingen ze niet hé. En er waren ook verschillende heersers op dat ogenblik met die verschillende Duitse koninkrijkjes die er waren allemaal. En dan waren er allemaal bisschoppen gelijk ge hier ook de prinsbisschop hadt van Luik, zo had men dan in Duitsland het hele gebied zo (opgebouwd). Daar waren er velen die dus de Dominicanen verboden van daar binnen te komen. Keulen bijvoorbeeld, die hebben dat zeer lang tegengehouden hé. Daar mochten ze niet komen, de Dominicanen hé. Die verbood dat. Die zeiden: ‘dat is allemaal kwatch (zever)’ […] maar dan hadt ge er ander en die, oh god, die deden daaraan mee. G: Dat is toch raar wat er allemaal…B: Daarom, omdat dat zo eigenaardig is heb ik altijd, dus niet alleen hier naar de heksen gaan kijken, maar waarom was dat zo? En dat kwam door verschillende oorzaken. Ge had de pestepidemies.

SINSAG 0580 - Andere Hexenkünste    SINSAG 0580 - Andere Hexenkünste   

De keizers en koningen hadden vroeger allemaal een heks in dienst. Die heksen konden bijvoorbeeld een onweer of een hagelbui doen ontstaan. Die macht hadden ze kunnen gebruiken om vijandige troepen te verjagen, maar dat hebben ze nooit gedaan. Ieder dorp had toen een dorpsheks. Dat was een soort kruidenvrouw aan wie de mensen raad kwamen vragen. Sinds Innocentius, Sprenger en Institoris hun Heksenhamer hadden geschreven, werden de heksen plots geassocieerd met de duivel, waardoor ze vervolgd werden.
Een van de verhalen uit dat boek ging als volgt:
Een jongen vertelde aan een pastoor dat een heks zijn geslachtsdeel had weggetoverd. Daarop sprak de pastoor: "Je moet teruggaan naar de heks en eisen dat ze je dat teruggeeft". De heks sprak tot de jongen: "Dat is goed. Voor die ene keer... In de tuin staat een perenboom met een kraaiennest. In dat nest ligt het". De jongen klom in de boom en dacht: "Ik ga nu toch wel de beste eruitkiezen!" Toen de jongen een geslachtsdeel had gekozen, zei de heks: "Neen, neen, die niet, want dat is die van de pastoor van Parijs. Die blijft hier liggen".

G. Verdickt, Leuven, 2002

2.1 Heksen

limburgs (zuiden)

BII6

fabulaat

Innocentius
Sprenger
Institoris

Innocentius    Innocentius   

Heksenhamer    Heksenhamer   

Institoris    Institoris   

Sprenger    Sprenger   

Borgloon    Borgloon