JVENK0310_0312_10491 - Heks in de gedaante van een schaap

Ich höb dat me moeder os dèk hure vertèlle. Dat is get van e spoek en dat is ech gebäörd.We woende dao in ’n riej van drie hoezer. Ja, dat waas ’n boerderiej, 12 hectare groêt. "Me vader in dien taed ha nog maar ’n koppel osse" zae me moeder altaed. Ich höb da neet mie gewete. En vader waas op ’t veld met de osse en m’n twie zusters moeste de keuj gaon heuje in ’n hoek van vader. En die name dan get poppelepkes mee en die ginge dan gate make op de straot en dao ginge zich die dan amusere. En de weijer die were nie aafgemaak en dan mooste de keinjer dao nao kieke. Maa good, ’n wei dao neve, dao waas ien van ’n ander dörp ’n vrouw, en die hauw de naom dat ze een heks was. En dat wiste die keinjer ouch, keinjer wete vuort alles. "Maak maar nie dat ge in de heks heur wei de keuj laot komme." Dat is biej os dèk genog gezeed van me moeder. En die heks kwam biej os ook dèk langs, die ha biej os neve familie woene. En dat woer dik genoeg gezee, en die kwam altied sjoen kalle en van alles en dat woer altied gezee: "Hod die maar oet het hoes", of "Hod die maar oet de stal" wie dat ging in dien taed. Maar op ene vieze kier dow hauwe die jung ongerein geordeneerd van euverhand de keuj gaon trök te haole as die in de anger wei gewaes wuore. Ja, het waas Mie heure toër. Die gonk, en wie die dao duor de hèg liep vuer die koeie terug te haele ton zaot dao wat in die wei. Dao had dat jongste zich van versjrik, die wuore mesjien vijf à zès jaor, die schilde zich maor e jaor. En die hadde toen ene schrieuw gelaoten en dat ander had da nie gezien maar omdat dat zoe lielik deeg, deeg dat ouch lielik, en die alle twie heives. Maa dat waas toch zièker tien menute weid, laot os zègge van hiej tot bogers ginder achter aan de steiwièg. En dat was dan bos allienlik. En me vader waas waed buove de boerderae en die had dat gebuurd dat da zijn kinder wière, he. En de gebure hadde da gehuurd en die straot ha da gehuurd en die stingen allemaol boete. En me vader me z’n osse naar huis. En die liep al tege. Maa die muuste zoe lielik gedaon höbbe dat iè nie wis wa dat er gaonje was. En in dien tijd hadde de minse ouch e schaop bij de koe. Toen liep hij ze tege, maa de kinder die wière zoe wit as de doêd. Maa het schaop liep altijd mee en dat had hij gezien dat het bij de kinder weer. Ja, die vertelden toen dat zij dao iets gezien hadde. "Het waas", zei me zuster altijd, "zjus ’n geit die mèt heur horens biej de grond ging en mèt die rug goed hoeg en dao rolde wat achternao wie e stuk boter." En die vol angst de hiele waeg heives en me vader mèt ene dikke eike klöppel dao hene en die zee: "As ik ze toch zie," zee ie, "of ik zie iet dan slao ik ze kapot". Die dacht maar aan die heks. En die had da schaop van os die keinjer zien achternao loepe en iè kaom dao aan en dao gink os schaop en koei. En toen dacht die: "Dat is die heks". En die broch de koe mee. Maa iè waas dao maar achter aan ’t goeie, iè meinde dat dat die heks waas. En ton kaam er door het bos aan mèt die koei en toen riep hij al van verres tege me moeder: "Is het schaop thuis?" "Nie" zee zij. En het schaop waas in de wei bij de koe toen hij dao kaam. Ja, en now loester.Ton hauwe ze toch ongeluk in die stal en de een koe over de ander ging kapot. En dat vroumes dat kwaam biej os altijd langs en altijd maar kallen en zègge van schoen biesten en dan kwaam ze die stal in en dao vaege. En zoe waas dat ien. Toen waas het dan zoe wijd as dat de pastoer hadde ze gehaold en die was alles komen overleze. Dat was giê klaa bike gewaes. En dat waas ’s nachs nie geslaope. Die were wie de doed die jung. Ze hadden altijd al schaope en toen hadde ze in de winter e jong schäöpke en omdat het zoe vroer - en ge wèt wal waat hoezer dat het toen were, dat waren allemaol leme mure - en ze hauwe dat schäöpke in de hoek gebonne aan ’t vuur, aan e kremke. En dat schäöpke waas ’s nachs de kamer ingekomen aan het bèd kome blaete. Nondedju en me vader waas oet het bèd geklomme en die pakte z’ne voet en stampte het de keuken in en iè trok de deur tow. En ’s mörges kwame ze op en het schaop stond nog gebonde.

SINSAG 0580 - Andere Hexenkünste    SINSAG 0580 - Andere Hexenkünste   

Een boer was de ossen aan het hoeden op het veld, terwijl zijn twee dochters de koeien moesten hoeden. In een nabijgelegen weide liep een vrouw uit het dorp, over wie men vertelde dat het een heks was. Toen een meisje één van de koeien uit de weide van de heks ging halen, zag ze tot haar grote schrik een dier dat leek op een geit die met haar horens dicht tegen de grond liep. Achter het dier rolde iets dat leek op een stuk boter. Doodsbang liepen de meisjes naar huis. Hun vader geloofde dat de heks verantwoordelijk was voor de angst van de kinderen en liet de pastoor komen om het huis te overlezen. In de winter had de boer een lammetje in de schuur vastgebonden. 's Nachts was het lammetje echter uitgebroken en het stond te blaten naast het bed van de boer. Daarop joeg de boer het dier weg en sloot het op in de keuken. De volgende ochtend stelde hij vast dat het lammetje nog steeds was vastgebonden in de schuur.

J. Venken, Leuven, 1968

2.1 Heksen

limburgs (maasvallei)

351

Moeder van de informant

fabulaat

Elen    Elen