RKOMAOV0002

21.29
[JvdB] Dus dat was het eerste verhaal, maar van zijn vader daar is een heel uhh daar zijn twee leuke verhalen van. Het eerste is in 1942 toen woonde dr in Kloosterhaar een familie Evers en die hadden een kind van 6 jaar. En dat kind dat werd ziek en toen hebben ze daar uhh, nou ja de oorlog ging ook voor heel veel mensen het leven gewoon door, daar in ieder geval. Toen hebben ze daar een dokter bij gehaald en die heeft dat kind onderzocht en die had niet een duidelijke diagnose, misschien dat het iets van de ziekte van Pfeiffer geweest is wat toen minder bekend was, dat weet ik niet. In ieder geval die ouders waren er ontevreden over en zeiden “wij weten wel wat er aan de hand is, dit kind dat is gewoon behekst” en toen haalden ze daar zijn vader bij, Frans Rusken, want dat was degeen die dat dan bepaalde. En Frans die kwam en die maakte het hoofdkussen van 't kind open om te zien of daar een krans van veren in zat en daar zat een krans van veren in. En dan was het zo dat alle kussens waren in die tijd met uhh veren gevuld dus je moest elke dag wel heel hard schudden wilde zich dat niet naar je hoofd vormen en dan had je al een krans hè of dat de veren niet 100% droog waren, dat er wat vocht bij kwam en dan klitte aan elkaar en dan had je ook kransen. Nou zat zo’n krans helemaal dicht dan uhh zou dat kind overlijden, maar was de krans open dan, nou je weet er alles van. Was de krans open dan overleefde dat kind wel en de krans was open. En toen zei meneer Rusken “is het kind in contact geweest met meneer Hommes?” en wie was nou meneer Hommes? En de familie van meneer Hommes die leeft toch nog, hoor!
RK: Oh wat erg. Voor die man dan.
JvdB: Weet ik niet of dat erg is. Meneer Hommes die was boomkweker te Sibculo. Iedereen kent hem ook in de buurt. En hij was boomkweker en dan moet je je voorstellen dat wanneer die man uh daar waren ze wat bang voor, want die had van die priele scherpe ogen, maar wanneer die man dus in zijn boomkwekerij aan het werk geweest was dan haalde die daar wat bomen uit en die bond ie eigenlijk om zich heen, dus hij kon niet makkelijk mensen aankijken, want je zag daar een man op een fiets die zat helemaal tussen de bomen in gebonden en zo fietste die dus naar de plek waar die bomen geplant moesten worden hè. Maar goed. Meneer Hommes, hoe kwam dat nou dat hij verdacht werd. Die was op een dag in zijn boomkwekerij aan het werk geweest en toen brak hem de steel van de spade en toen dacht ie ik leen even een uh spade, maak ik het werk af en dan ga ik dan naar huis toe. Dus hij klopt aan bij een huis waar meneer Rusken net bezig is om een heks op te sporen, want daar is een vrouw vlak na de bevalling agressief geworden tegen man en kind. En toen hadden ze nog nooit gehoord van postnatale depressies of iets in die trant dus ze zeiden van “die vrouw is dan behekst.” En dan kwam de Russe in zo’n situatie en die bond de deurtjes van de bedstee aan elkaar en dan lieten ze zo’n vrouw daar 24 uur zitten. Moet je voorstellen, 24 uur. Dus, en toen kwam die dus net daar weer die deur openmaken en wie klopt eraan? Meneer Hommes en toen zei die “die heeft het gedaan!” Maar uhm, dus daardoor was tie verdacht en ik heb bijvoorbeeld een buurvrouw gesproken van die uhm kweker Hommes, een vrouw van in de veertig en die zei “oh ja maar wij, d’r waren mensen die waren zo bang voor die man. Als ie ze aangekeken had, bij ons thuis werd iedere morgen de eerste urine van het paard voor deze mensen bewaard dan kwamen ze aan de deur, dan namen ze een slok paardepies en dan waren ze uhh beschermd tegen welke betovering ook. Dus als tie ze aangekeken had dan gingen ze daar gauw een slok van die ochtend paardepies nemen om d’r vanaf te zijn.
In ieder geval, daar is het kind niet mee in contact geweest. Dan zegt meneer Rusken “is jullie kind dan in contact geweest met Krikke Henne?” Henne is haar voornaam en Krikke is haar achternaam. En uh Krikke Henne dat was een vrouw die werd verdacht van hekserij. Zij had al samen met haar twee broers, d’r waren drie kinderen en hun moeder is op een goeie dag verdwenen in het blauw 'hinein' [niet helemaal verstaanbaar] En vanaf die dag werden die kinderen verdacht want die moeder was dus vast een heks want anders laat je je kinderen niet zo in de steek.
RK: Blauw hinein?
JvdB: Ja was weg, verdwenen. Die was spoorloos verdwenen en toen dachten ze dus van nou dat is een heks en vandaar dat waren die kinderen ook verdacht. En niemand wilde dus wat met deze drie te maken hebben. Die jongens die zijn verhuisd naar Westerhaar en zijn ook niet getrouwd, niemand wilde met ze trouwen en met Krikke Henne wilde ook niemand trouwen. Nou was Krikke Henne wel heel handig in het naaien en borduren dus er werd nog wel eens door volwassen vrouwen borduurwerk en naaiwerk gebracht. Maar goed. Krikke Henne, nou ik heb tientallen mensen gesproken en ook aan wie ik het vertelde, die telkens weer dat verhaal bevestigden. Krikke Henne woonde in een huisje vlakbij de lagere school en wat gebeurde d'er nou? Als kinderen van huis uit ’s morgens vertrokken dan renden ze zo hard ze konden naar het huisje van Krikke Henne, zette met een stok een kruis in het zand voor haar tuinhekje en konden dan gewoon naar school lopen. Kwamen de kinderen uit school dan holden ze naar het hek van Krikke Henne, zette een kruis in het zand en konden dan rustig naar huis toe lopen. Zo bang waren ze voor deze vrouw dat die dat hek uit zou komen. Van Krikke Henne mochten ze niks aannemen. Ooit heeft een kind een appel van d’r gehad. Dat kind komt thuis die moeder zegt “van wie heb jij die appel?” “van Krikke Henne.” Moeder legt de appel op de schoorsteenmantel en twee dagen later springen daar de padden in het rond en het kind plast spijkers en stukken ijzer uit. Ja vreselijk hè. Ze zeiden ook dat Krikke Henne die had 32 zwarte katten, en niemand heeft er ooit een kat gezien, maar ze zeiden die gaan ’s nachts door het sleutelgat naar binnen en naar buiten. Maar de dag dat Krikke Henne overleden is, toen ’s nacht toen hebben de hele nacht de katten gejankt. En dat is ook, verschillende mensen hebben dat allemaal gehoord. Die zeiden “oh, daar was toch beslist wat met die katten geweest hè.” Maar goed dit kind is ook helemaal niet met Krikke Henne in contact geweest. En dan zegt de Rusken van “nou, dan gaan we het volgt doen,” wat deden ze dan? Dan gingen ze de krans van veren verbranden, dan moest de schoorsteen dichtgestopt worden en de deuren dicht en dan verbranden ze die krans met veren en door dat verbranden van die krans moest dan de heks terugkomen naar het, van naar de plek van hekserij en dan wist je wie het gedaan had. Maar in 1942 hadden de mensen al heel veel stoffen bekledingen op de stoelen en gordijnen dan wilde je die rook natuurlijk niet in het huis hebben. Dus daar hadden ze wat anders op bedacht. D’r kwam een petroleumstel op tafel met daarop een pan met melk en daar ging dan die krans met veren in, koken koken koken, meneer Rusken die zetten uhh kruisen van taxushaag tegen de muren en die begroef kleine poppetjes van klei of van katoen of papier-maché misschien gemaakt onder de drempels van het huis; want je wilde weten wie het gedaan had, maar je wilde d’r niet binnen hebben, dus dan kon ze de drempel niet meer over. Nou zo is het gebeurd, de kransen, de kruisen tegen de muur, de poppetjes begraven onder de drempel, petroleumstel op tafel, pan met melk dr’op, de krans met veren dr’in, koken, koken, koken, anderhalf uur hebben ze zitten wachten en toen kwam dus degene die waarvan ze ook dachten dat ie het wel gedaan zou hebben, kwam aan de deur en wie was dat nou, de krantenjongen. Die kwam elke dag op een vast tijdstip, gooide dan de krant over de onderdeur naar binnen en toen zeiden ze “die heeft het gedaan.” Meneer Evers als een haas naar uh de politie toe om aangifte te doen van hekserij en die politieagent die heeft er natuurlijk vreselijk om gelachen. Aan die man heb ik ook alles verteld op een bijeenkomst voor oud gemeentemedewerkers en toen zei ik “klopt het verhaal?” hij zegt “klopt helemaal.” Hij zegt “maar wat mag jij blij zijn dat die man naar mij toe gekomen is, want hij had het opgeschreven. Hij zei, “want anders had jij dit verhaal nooit geweten.”

TM 3109 - Heksenkrans in kussen    TM 3109 - Heksenkrans in kussen   

Optreden van wonderdokter bij ziek kind met krans in het kussen, van hekserij verdachte personen, afweer.

Letterlijk afschrift van mp3-opname; Janna van den Berg - 05 juli 2007.WAV

Heksenkrans, gemaakt door J. van den Berg n.a.v. de poppetjes van Rusken die iets groter waren (+/- 10 cm) Aanwezig Archief Meertens Instituut, 151:1: Heksenkrans. 2007-2009

Evers    Evers   

Pfeiffer    Pfeiffer   

Frans    Frans   

Rusken    Rusken   

Krikke Henne    Krikke Henne   

Frans Rusken    Frans Rusken   

Hommes    Hommes   

Henne Krikke    Henne Krikke   

Kloosterhaar    Kloosterhaar   

Westerhaar    Westerhaar   

Sibculo    Sibculo   

Kloosterhaar    Kloosterhaar   

G140b    G140b   

2013-03-01 14:46:21