Hoofdtekst
Reinaerts historie (vers 1900-3799)
1900
Van nauwen rade ende subtijl visieren
Wart dair geuonden op dien dach
Jn orconde diet hoorde ende sach
So wie een zaeck ziet off hoort
Mach wel gelouen ende seggen voort
1905
Ende also geuiel aldaer
Jc wilt v corten ende seggen twaer
Hoet myt reynaert dair verginck
Des conincs raet ende die coninck
Die hoorden getuge van sijnre misdaet
1910
Het ginck myt hem alst dicwil gaet
Die crancste heeft die mynste crode
Sy gauen oordel dat men dode
Ende hangen soud by sijnre kelen
Doe ginct myt hem al wtten spele
1915
Hem en mochten helpen gene treken
Hoe scoon hi oec conde spreken
Dat oordel dat dair gewijst was
Dat most wisen grymbaert die das
Ende een groot deel van reynaert magen
1920
En mochten niet zien oft verdragen
Datmen doden soude also
Si namen oorloff ende waren onvro
Ende rwmden des conincs hoff
Die coninc bedocht hem wel dair off
1925
Hy mercte hoe mennich iongelinck
Al screyende van dane ghinck
Die reynaert al na bestonden
Doe dochte hi myt vroeden gronde
Hier toe hoorde wel ander raet
[fol. 32r]
1930
Al is reynaert fel ende quaet
Hy heeft mennigen goeden maech
Tybert sprac hoe si di dus traech
Her ysegrim ende her brwn
Hier is mennich end twn
1935
Ende het is den auont by
Hier is reynert ontsprinct hi
Ende hi ontcoomt wt desen noot
Sijn listen die sijn so groot
Ende hi weet so mennigen keer
1940
Hy en wart geuangen nemmermeer
Selmen hangen wat beyd di dan
Ende eer men bereiden can
Een galge so ist nacht
Jsegrim die was zaen bedacht
1945
Ende sprac hier is een galge bi
Ende myt desen woorden versuchte hi
So dattet tybert wart ontwaer
Ende sprac tybert gi zijt in vaer
Her ysegrim ofs v gedochte
1950
Gedenct v niet dat gi eens brochte
Reynaert ende selue mede ginck
Dair men beide v brueders hinck
Rvmen en wide lancken
Het wair wel tijt soud gijs hem dancken
1955
Wair di oec goet het wair geschiet
Hij en wair oec noch ontgangen niet
ISsegrim balch hem ende sprac
Gi maect ons allen groot getrac
Her tybert hadden wi een strop
1960
Het wist lange reynaerts crop
Wat sijn lijff mochte wegen
Reynaert die lange had geswegen
Sprac. ysegrim cort mijn pijn
[fol. 32v]
Tybert heeft een sterke lijn
1965
Die hem omtrent die keel neep
Tot des papen huus dair hi so peep
Doe hi den paep sijn cul of beet
Hi can wel clymmen hi sel gereet
Die lijnde op dragen hi is so snel
1970
Her ysegrim het voecht v wel
Ende brwn dat gi doet v neue
Het is my leet dat ic so lange leue
Haest uwer gi zijt dair toe geset
Tis quaet dat gi so lange let
1975
Brwn gaet voor ende leyt my
Tybert west hem vaste by
Wacht wel dat hi v niet ontgaet
Brwn sprac dat is die beste raet
Die ic ye gehoorde die reyer seit
1980
Ende ysegrim beual gereit
Al synen vrienden ende magen
Dat sy wel tot reyner zagen
Ende dat sy hem traden also na
Dat hi hem vmmer niet ontga
1985
Ende sonderlinge sinen wiue
Hiet hi als bi haren liue
Dat sy en vaste hielden biden baerde
Ende sijns wel zeker namen waerde
Dat hi hem vmmer niet ontspringe
1990
Reynaert hoorde al dese dinge
Het dede hem zeer nochtan sprac hi
Och lieue oom my duncket dat gi
V seer pijnt om myne scade
Dorst ic by haluer genade
1995
Al is v lief tot mijnre armoede
Jc weet wel soude v wijf mijn moeye
Na recht dencken om oude daet
[fol. 33r]
Sy en dede my nvmmer quaet
Doch ic bynt dairt nv ouer gaen moet
2000
Ende off gi niet al v quaeste en doet
Aen my gi bruun ende tybeert
So moet gi sijn van gode onteert
Jc bins getroost te dese werue
Doch ic en mach mer eens steruen
2005
Ende dat woudic dattet wair gesciet
Want doe mijn vader sijn leuen liet
Doe wast kort myt hem gedaen
Doe sprac ysegrim so laet ons gaen
Ghi vluect ons off wi v langer sparen
2010
Ende qualic so moet wi varen
Off wijt langer maken beide
Aen reyer als hi dit seide
Scoot hi myt enen groten nyde
Ende brwn ter ander zyde
2015
End leiden vast ter galgen waert
Tybert liep voor ongespaert
Ende droech tot reyes behoef dat strop
Hem was al wee in synen crop
Van den stric dat hem vynck
2020
Tot des papen huus daert hem qualic ginck
Dat laet hi sonder cronen
Want hijt nv reyer meent te lonen
SJ sprongen ouer mennigen twn
Tybert. ysegrim. ende brwn
2025
Mit reynaert den scalcken roden
Eer sy quamen dair men soude doden
Dair men plach den doden te nemen tlijff
Die coninck nobel ende sijn wijff
Ende alle die inden houe waren
2030
Volchden na myt groten scaren
Om teynde dair off te sien
[fol. 33v]
Reynaert die hem van mysschien
Seer ontsach en bedocht hem dick
Hoe hi by enigen stick
2035
Mocht vander doot verdingen
Ende die geen die dair so springen
Ende sijn scand sagen so gern
Verscalken mocht ende driuen tschern
Ende den coninc myt verraet
2040
Te hulpe crege tot sijnre baet
Hier op was al sijn studeren
Hy sprac tot hem seluen ic moet sweren
En helpen my loosheit off ic kan
Want die noot die gaet my an
2045
Al is die coninc gram op my
Ende mennich die hier is by
Wats dan dat heb ic wel verdient
Jc ward noch licht hair liefte vrient
Nochtan en deed ic hem nemmer goet
2050
Die coninc is sterc sijn raet is vroet
Nochtant soud ic se wel behalen
Mocht ic gebruken mijnre talen
Jc weet so mennigen losen vont
Nv quamen sy dair die galge stont
2055
Doe sprac ysegrim her brwn
Denct nv om die rode crwn
Die gi ontfenct bi reyers scout
Twair tijt dat ghijs hem nv vergout
Die quaetheit die hi v ye gedede
2060
Wy hebbens nv wel onss tijt ende stede
Tybert haest v ende clymt op
Knoopt aen die lijnde ende maect den strop
Ghi zijt die lichte van ons drien
Ghi sult uwen wil noch huden zien
2065
Van hem dien gi so zeer haet
[fol. 34r]
Brwn wacht dat hi v niet en ontgaet
Hout hem vast ende ziet wel toe
Jc moet pinen dat ic doe
Die leder op rechten hem op te gaen
2070
Brwn sprac dats wel gedaen
Doet dat sel hem wel bewaren
Reynaert sprac my mach wel verswaren
Mijn hert. mijn syn. van anxte groot
Want ic sie voor mijn ogen die doot
2075
Dien ic niet en mach ontgaen
Heer coninc ende alle die hier staen
V. allen bid ic een bede
Eer ic vander werelt scede
Dat ic mijn biecht doch mach spreken
2080
Ende voor v allen mach mijn gebreken
Claerlic vertrecken op dat dair by
Min ziel des onbecommert sy
Ende men mijn diefte ende verraet
Enen anderen dies niet en bestaet
2085
Niet en betije na desen tiden
Jc sal den doot te sachter liden
Ende bid alle dan voor my
Dat god mijnre zielen genadich sy
[fol. 34v]
Alle die geen die dese tael hoorden
2090
Dien iamerden van synen woorden
Ende seiden het wair een cleyn bede
Ende baden den coninck dat hi dede
So. dats hem die coninck gaff oorloff
Reynaert die blide was hier off
2095
Docht het mocht noch beter vallen
Doe sprac hi aldus voor hem allen
Nv helpt my spiritus domini
Want ic en zie hier nyement by
Jc en bin dair mysdadich tegen
2100
Nochtant was ic in allen wegen
Dat goedertierentste ionge kijnt
Dat men vant off noch vijnt
Tot datmen my spaende vander mammen
Doe ic ginck spelen mitten lammen
2105
Om te horen dat gebleet
So lange dat ic dair een verbeet
Het smaecte wel het docht my goet
So dat ic tvleisch oec meed ontgan
Dair leerd ic leckerny eerst an
2110
So veel dat ic liep totten geiten
Jnt wout dair icse hoorde bleken
Dair verbeet haerre twee
Doe tast ic voort ende deed meer
Ende ic wart boude ende koenre
2115
Ende ic verbeet vogel ende hoenre
Ende ganse dair ic se vant
So dat my bloedich wart mijn tant
Doe wart ic so fel ende so wreet
Dat icket dair al op beet
2120
Al dat ic vant ende dat my dochte
Dat my wel bequam dat ic mochte
Dair na quam ic aen ysegrim
[fol. 35r]
Te wijnter aen den ouden rijn
Ende scuulde onder enen boom
2125
Ende rekende dat hi waer mijn oom
Als ic hem dus maesscap hoorde tellen
So worden wi al dair gesellen
Dat my wel myt recht mach rouwen
Dair geloofden wi myt trouwen
2130
Goet geselscap malcander te doen
Ende gingen tsamen myt herten koen
Hy stal dat groot ende ic dat cleen
Dat wi cregen dat was gemeen
Ende oec niet gemeen also
2135
Hi en was in huegen vro
Mer ic en had mijn deel niet halff
Als ysegrym had een calff
Off een weder off een ram
So grymde hi ende maecte hem gram
2140
Op my op dat hi my van hem dreeff
Ende hem mijn deel alleen bleeff
Doch was dit vanden mynsten al
Mer als wi hadden al sulc geual
Dat wi een oss off een koe
2145
Geuangen hadden so quam dair toe
Sijn wijff ende haers neuen kijnder
So en mocht my nau warden ghijnder
Een vanden mynsten rebben
Nochtan eer ic dat mochte hebben
2150
Hadden sy tvleysch al off geknagen
Hier op mostic my doe bedragen
Nochtan god danck ic en hads geen noot
Want ic heb noch den scat so groot
Beide aen siluer ende aen goude
2155
Dattet een wagen niet en soude
Mit seuen reysen niet wech vueren
[fol. 35v]
Die coninck began sijn bloet te rueren
Als hi den groten scat hoorde noemen
Ende sprac waen is hi v gecomen
2160
Reynaert die scat dat segt my zaen
Edel heer het wart gedaen
Jc salt v seggen synt gi my hiet
Noch door noch door leet
En salt door my sijn verholen
2165
Heer die scat die was gestolen
Ende en wair hi oec gestolen nyet
Dair wair groot moort off gesciet
Aen v selfs edel lijff
Doe dit die coninck ende sijn wijff
2170
Hoorden worden sy veruaert
Ende wopen riep sy reynaert
O wi reynaert o wach o wy
Wee my reynaert wat seg dy
Jc vermaen v reynaert
2175
Op die lange henevaert
Die v ziel varen sal
Dat gi die wairheit segget al
Ende openbaer brengt voort
Al dat v cont is vanden moort
2180
Die tiegen mijn heer ende my gaet
Ende gi des vmmer niet en laet
So dat wijt alle mogen horen
Nv hoort hoe reynaert sel verdoren
Den coninck en der coninghynne
2185
Ende haerre beider gewynnen
Ende nochtan dair toe verweruen
Dat hi die geen sel verderuen
Die nv so staen na synen doot
Nv ist hem gecomen inden scoot
2190
Ende wil nv synen sack ontbijnden
[fol. 36r]
Ende sien off hi dair in can vijnden
Dat hem mach comen te baten
Nv wil hi so liegen wttermaten
Ende dat so schoon brengen voort
2195
Dat ellic sel wanen waers diet hoort
IN enen gelaet van droeuen syn
Sprac reynaert vrou edel coninghin
Al en had di my niet so hooch vermaent
Jc bynt die nv steruen waent
2200
Jc en laet niet staen op mijn ziel
Want licht dat my geuiel
Jn die hel dair om te sijn
Dair torment is ende ewich pijn
Jn dien dat my die coninc mylde
2205
Een gestil nv maken wilde
Jc soud hem seggen al myt staden
[fol. 36v]
Hoe iamerlic dat hi was verraden
Te moorden van sijns sels lieden
Nochtan diet alre meest berieden
2210
Sijn zom van mynen liefsten magen
Die ic zeer node soud bedragen
En dede my die zorge vander hellen
Dair men seit dat si in quellen
Die hier weten verraet off moort
2215
Ende dat niet en brengen voort
Den coninck die wart dat hert zeer swaer
Ende sprac segstu my waer
O wi sprac reynaert waendi des
Ghi ziet doch wel hoet myt my es
2220
Wat waendi des edel heer
Al bin ic anders besundicht zeer
Dat ic mijn ziel wil verdoemen
Wat soud my te baten comen
Dat ic anders seide dan het waer
2225
Mijn doot die is my also swaer
My en mach helpen bede noch goet
Doe beefde reynaert dair hi stoet
Jn enen geueysden schijn van vresen
Der coninghinne iammerde van desen
2230
Ende bat den coninc op genaden
Om te scutten meerre scaden
Dat hi den volc bode sylency
Ende reynaert gaue audiency
Sijn tael te spreken al wt
2235
Doe dede die coninc ouerluut
Gebieden dat ellic swege al stille
Ende liet reynaert synen wille
Onberispt ten eynde spreken
Reynaert die vol was loser treken
2240
Hem dochte beteren sijn geual
[fol. 37r]
Nv swijcht hi seit hi ouer al
Synt dat mijn heer die coninc is lief
Jc selt v lesen sonder brief
Die verradenisse openbaer
2245
Dair ic nyement in en spaer
Dien ic sculdich te wroegen ben
Dies laster heeft die scaems hem
NV hoort hoe reynaert des began
Dat hi den vader die hem wan
2250
Jn verradenissen wil bedragen
Ende een van synen liefsten magen
Dat was grymbert die dass
Die hout van herten hem altijt wass
Dit dede hi al om dat
2255
Dat men sijnre woorden te bat
Gelouen soude die hi sprake
Ende hi dan die selue sake
Op sijn vyande te bet mocht leggen
Aldus began teerst van synen zeggen
2260
Hy sprac wileneer tot enen stonden
Had mijn heer mijn vader vonden
Des conincs heymelicste scat
Jn enen verholentliken pat
Ende doe hi had aldus groot goet
2265
Wart hi so fier so hooch gemoet
Dat hi myt sijnre groter houeerde
Alle dieren ver onweerde
Die sijn gesellen te voren waren
Hi dede tybert den cater varen
2270
Jn ardennen dat wilde lant
Dair hi brwn den beer vant
Hy ontboot sine houde
Ende dat hi in vlaenderen varen soude
Ende off hi coninc wilde wesen
[fol. 37v]
2275
Brwn wart zeer blide van desen
Want hi hads lange tijt begeert
Ende hi maecte hem te vlaenderen weert
Dair hi mynen vader vant
Dien wel ontfenck doe te hant
2280
Seynde hi om grymbert den wisen
Ende om ysegrim den grysen
Ende tybert die cater dat was die wijfte
Ende quamen bi een dorp heet hijfte
Tusschen risel ende ghent
2285
Hielden sy haer perlement
Jn enen donckeren langen nacht
Ouermits des viant cracht
Ende mijn vaders gewelde
Dien dwanc myt synen gelde
2290
Swoeren si dair des conincs doot
Nv hoort hier een wonder groot
Sy zwoeren op ysegrims crwn
Alle viue datse brwn
Coninck ende heer souden maken
2295
Ende setten hem inden stoel taken
Op sijn hooft die croon van goude
Ende wair yement diet keren woude
Van des conincs vriende ende magen
Mijn vader soudze al veriagen
2300
Mit synen scat ende steken achter
Ende bliuen souden inden lachter
DJt weet ic wel ende seg v hoe
Het geuiel op enen morge vroe
Dat mijn neue grymbart die dass
2305
Van wijn een deel droncken wass
So dat hi vrou sloppel kaerde
Synen wiue seide in rade
Ende hiet hair dat sijt zoude helen
[fol. 38r]
Ende sy vergat al sijn beuelen
2310
Want sijt voort in biechte seide
Myne wiue op eenre heide
Dair sy bedeuaert gingen tsamen
Mer si most bider drie coningen namen
Eerst sweren ende bi haerre trouwe
2315
Dat zijt door lieue noch door rouwe
Nemmermeer zoud seggen voort
Mer mijn wijff en hielt nye hair woort
Want teerst dat si bi my quam
Seide sy my wat sy vernam
2320
Mer si seit my in stillre teyken
Mede seide si my sulck litteyken
Dat ic kende also ende waer
So dat my alle mijn haer
Opwaert stonden van vare groot
2325
Mijn hert wart swaerre dan een loot
Ende veel couder dan een ijss
Jc sels v maken merkelic wijss
Die puden die voormaels waren vry
Ende hoe dat si claechden dat sy
2330
Te weel waren onbedwangen
Ende riepen op gode myt luden tongen
Dat hi hem gaue enen heer
Diese bedwonge na sijnre geer
Want ten dooch geen meent sonder dwanck
2335
Dit was alder puden sanck
Ende god die dede hair begeer
Ende sette hem enen heer
End seynde hem enen oudevader
Die verslant ende verbeetse algader
2340
Jn allen steden dair hi se vant
Wast te water off opt lant
Altijt deed hi hem ongenade
[fol. 38v]
Doe claechden sy doe wast te spade
Het was te spade te seggen o wy
2345
Sy die te voren waren vry
Ende niet en achten op yements dreigen
Sijn ewelic scalc ende eygen
Ende moeten bliuen onselinck
Onder horen oudenvader den coninck
2350
Dair om gi arm ende gi rike
Jc ducht aldes gelike
Mit ons oec mocht geuallen
Dus droech ic zorch voor v allen
HEer dus sorchdic voor v
2355
Des gi my luttel dancket nv
Jc ken brwn scalck ende quaet
Ende vol van groter ouerdaet
Dair om onsach ic hem zeer
Ende peynsde word hi ons heer
2360
Dat wi alle waren verloren
Jc kende den coninc wel geboren
Mogende ende goedertieren
[fol. 39r]
Ende genadich allen dieren
Dus docht ic by veel dingen
2365
Dattet wair quade wisselingen
Dair ons altoos off soude comen
Veel pinen ende veel onvromen
Mennige zorch mijn herte doochde
Nauwe pijnde ic ende poochde
2370
Hoe ic gedede enige zaken
Dair bi ic scoorden ende braken
Mijns vaders bosen raet
Die enen dorper ende enen vraet
Coninc ende heer maken waende
2375
Altoos bad ic gode ende maende
Dat hi den coninc mynen heer
Behielde sijn weerlike eer
Mer wel beuroede ic altijt dat
Behelde mijn vader sijn scat
2380
Hy soude myt synen valschen gespelen
Den raet vijnden ende telen
Dat die coninc worde verstoten
Die in diepen penzen ende in groten
Was ic dicke hoe ic dat
2385
Weten soude wair die scat
Lach. die mijn vader had geuonden
Jc wachte nauwe tallen stonden
Jn bosch in hage. in veld in wouden
Wanneer mijn vader die listige ouden
2390
Henen tooch off liep
Wast heet. cout. nat. ofte diep
Wast bi nachte off bi dage
Vmmer was ic in sijn lage
TEnen tiden lach ic in die eerde
2395
Ende wachte als die zeer begeerde
Hoe ic best weten conde
[fol. 39v]
Wair ic den scat geuonde
Dair ic ghern off had vernomen
Doe zach ic mynen vader comen
2400
Wt enen hool oec ser gelopen
So dat ic dair scats in hopen
Was by doen zien dat ic zach
Hem driuen als ic v zeggen mach
Want ic aen hem dit vernam
2405
Dat hi wtten hole quam
Al om ziende mercte hy
Off hem yement wair by
Ende als hi nergent nyement en zach
So beide hi went opten dach
2410
Ende stopte sijn hol weder myt zande
Ende maecte weder gelijc de lande
Dat ic dat zach en wist hi niet
Oec zach ic eer hi van dane sciet
Dat hi sijn stert dair ouer liet gaen
2415
Dair sijn voeten hadden gestaen
Ende decte sijn voetstappen mitten monde
Dit leerd ic dair tot dier stonde
Aen mynen valschen ouden vader
Die dese liste cond alle gader
2420
Dair ic te voren off en wist niet
Mittien hi van dane schiet
Ende liep ten dorp waer om sijn genereren
Om dies ic niet en woud ontberen
Spranc ic op die vaert ende liep ten holle
2425
Oec so en was ic doe niet dolle
Jc en genaecte doe te hant
Dair ic scraefde op dat sant
Myt mynen voeten ende croop dair in
Dair ic vant een groot gewyn
2430
Fijn siluer ende root gout
[fol. 40r]
Hier en is nyement so bout
Dies ye so veel te gader zach
Doe en spaerde ic nacht noch dach
Jc en ghinc slepen ende dragen
2435
Sonder kerre ende sonder wagen
My halp mijn wijff vrou ermelijn
Dus doochden wy grote pijn
Eer dat wi den groten scat
Brochten op een ander stat
2440
Dair hi bet lach tot onsen gelage
Wy droegen onder enen hage
Jn een hol in die eerde wel diep
Bynnen deser tijt mijn vader liep
Tottien den coninc wouden verraden
2445
Nv mogedi horen wat sy daden
Brwn ende ysegrim seynden wt
Hair brieue ende groot saluut
Aen allen die soudi wouden wynnen
Brwn die beer soudse scryuen ynne
2450
Ende dat si scier tot hem quamen
Ende hair soudi te voren namen
Hy soud hem geuen myt mylder hant
Doe liep mijn vader al door dat lant
Ende droech haerre tweer brieue
2455
Hoe luttel wist hi dat die dieue
Hem synen scat hadden genomen
Ja al had hem mogen vromen
Al had hem al die werlt wtten gronde
Hy en had dair niet een penninck vonden
2460
DOe mijn vader al om end om
Tusschen der eluen en der som
Hadden gelopen al door tlant
Ende mennigen sergant
Had gewonnen myt sinen goude
[fol. 40v]
2465
Die brvnen te hulpe comen soude
Als die zomer quaem in tlant
Doe keerde hi weder dair hi vant
Brunen mitten gesellen sijn
Ende hi seide hem hoe groot pijn
2470
Ende die menichfoudige zorge
Die hi voor die hoge borge
Jn tlant van zassen had geleden
Dair die iagers na hem reden
Mit haren honden alle dage
2475
So dat hi nau ondroech die crage
Dit telde hi den vier felle verrader
Dair na toenden hem al gader
Brvnen enen brieff dair in sy vernamen
Wel twael hondert al by namen
2480
Van ysegrims magen al in stonden
Mit scerpen tanden myt widen monden
Sonder die katers ende die beren
Die al in brvnen hulpe weren
Ende die vossen mytten dassen
2485
Beide van dooryngen ende van zassen
Dese hadden al myt hem gesworen
Jn dien dat men hem gaeff te voren
Van drien weken hoor soudi
Si souden comen geweldelic by
2490
Tot brunen mitten eersten bode
Dit benam ic al des danck ic gode
Mijn vader ghinc na deser tale
Totten hole na desen male
Dair sijn scat hi woud bescouwen
2495
Mer doe ghinct tot groten rouwe
Want wat hi socht hi en vant niet
Ende sijn hol hi alte broken ziet
Ende sijn scat al wech gedragen
[fol. 41r]
Doe dede hi dat ic lange mach clage
2500
Want hi van toorn hem seluen hynck
Dus bleef achter brvnen dinck
By mijnre behendicheit al
Nv merct hier mijn ongeual
Jsegrym ende brwn die quade vraet
2505
Hebben nv al den nausten raet
Biden coninc ter hoochster banck
Erm man reynaert is sonder danck
Ende ic heb mijn vader begeuen
Om den coninc te behouden sijn leuen
2510
Wair sijn sy hier die dat doen souden
Hem seluen te verderuen om hem te houden
DJe coninck ende die coninghinne
Die beide hoopte van gewynne
Seyden reynaert buten rade
2515
En baden hem dat hi wel dade
Ende hem wijsde sinen scat
Als reynaert verhoorde dat
Sprac hi. soud ic wisen mijn goet
Den coninck die my hangen doet
2520
Om dat verraders ende mordenaren
Mit langen tongen my willen beswaren
So wair ic vmmer wt mijn syn
Neen reynaert sprac die conincyn
Mijn heer sal v laten dat leuen
2525
Ende v vriendelic vergeuen
Al gader synen euelen moet
Ende gi selt voort aen wesen vroet
Ende mijn heer wesen altoos getrouwe
Reynaert andwoorde lieue vrouwe
2530
Jn dien dat my die conincghinne nv
Dit vast gelouen wil voor v
Ende gi my geeft sijn hulde
[fol. 41v]
Ende alle brueken ende alle sculde
Ende alle aenticht wil vergeuen
2535
So wart nye coninck in sinen leuen
So rijck als ic maken sal
Want die scat is sonder getal
Die ic hem wisen sel al dair hi leit
Dair toe so bin ic al bereit
2540
Die coninc sprac wil di reyner gelouen
Hem is dat stelen en dat rouen
Ende dat liegen geboren int been
Die conincyn sprac heer neen
Ghi muecht hem nv gelouen wel
2545
Al was hi tevoren loos en fel
Hy en is niet dat hi was
Ghi hebt gehoort dat hi den dass
Ende sinen vader heeft bedragen
Als hi in synen woorden doet gewagen
2550
Noch hebben ander dieren
Woud hi wesen quadertieren
Ofte fel off ongetrou
Die coninck sprac wildijt dan vrou
Ende wildijt voor v beste raden
2555
Al waendic dat my soude scaden
Jc wil dese broken ende getwi
Van reynaert nemen al op my
Ende gelouens sijnre woorden schoon
Mer ic sweer hem dat by mijnre croon
2560
Waert dat hi vmmermeer mysdede
Alle die hem ten tyenden lede
Aen gaen die soudent becopen
Reynaert sach den coninc belopen
Des wart hi blide in synen moet
2565
Heer sprac hi ic wair onvroet
Seide ic waer ten waer also
[fol. 42r]
Die coninc nam vander eerd een stro
Ende vergaft reynaert alle gader
Die ongunst meed van sinen vader
2570
End van hem seluen oec also
Al was reynaert nv blide ende vro
Dat en docht my geen wonder wesen
Want hi was van der doot genesen
REynaert sprac wel heer
2575
God moet v lonen deser eer
En mijnre vrouwen die gi my doet
Jc sel dair om dencken bin ic vroet
Ende v des dancken hogelijck
Dat gi bouen allen heren selt warden rijck
2580
Want hi en leeft niet onder die zonne
Dien ic also wel gonne
Mijn scat als ic doe v beiden
Doe nam bi een stroo op vander heiden
Ende boot dat den coninc zaen
2585
Mijn heer sprac hi wilt ontfaen
Min scat hier mede want icken v vry
Ende claerlic dair off verty
Die wilen ermelinc besat
Die coninck namt stro en dancte hem dat
2590
Mit bliden aenschijn ende vro
Doe loech reynaert in hem seluen so
So zeer dat ment wel na vernam
Dat die coninck hem so gehoorzam
Al gader was tot sinen wil
2595
Heer sprac hi nv swiget stil
Ende merct wel wair mijn reden gaet
Jnt oost van vlaenderen staet
Een boosch dat heet hulsteloo
Sijn rechte naem is aso
2600
Pvnt v wel tonthouden dit
[fol. 42v]
Een water heet krieken pit
Het staet dair bi niet ver van dan
Dair en coomt wijff noch man
Dicke in enen haluen iaer
2605
So grote wildernis is daer
Sonder die wl ende scwfwt
Heer dat leit die scat gehuut
Die stede die heet krieken pit
Tis v nvt verstaen wel dit
2610
Ghi selt dair gaen myt ende mijn vrou
Jc en weet oec nyement also trou
Die moocht kyesen tenen bode
Want ic v scade sage node
En gaet dair selue ende als ghi
2615
Krieken pit coomt bi
Suldi dair vijnden twee ionge berken
Heer coninc dit suldi mercken
Die alre naest den pit staet
Heer tot dier berken gaet
2620
Dair leit die scat onder begreuen
Dair seldi deluen ende screuen
Een luttel moss aen deen zide
Dair suldi vijnden mennich gesmyde
Van goude rikelic ende schoon
2625
Ghi sult dair vijnden oec die croon
Die ermeric droech in sinen dagen
Die soude brwn hebben gedragen
Had synen wil mogen gescien
Ghi selt dair mennige scierheit zien
2630
Edel steen ende gulden werck
Die weert sijn mennich dusent merck
Heer coninc als gi hebt dit goet
Hoe dick sel di in uwen moet
Dencken reynaert getruwe voss
[fol. 43r]
2635
Die hier groeues in dit moss
Desen scat myt dijnre list
God geeff di eer so wair du bist
GHi moet mede aen onse vaert
Ssprac die coninc heer reynaert
2640
End helpen ons den scat ondeluen
Jc en waende by my seluen
Nvmmer meer connen geraken
Jc heb gehoort noemen aken
Parijs. kolen ende duwa
2645
Mer also ic my versta
So spot gi mit my ende v droomt
Want krieken pit dat gi ons noomt
Dat is een gevensde naem
Dit was reynaert onbequaem
2650
Hy vensde hem ende sprac ia ia
Gy zit dair heer coninc also na
Als van romen tot valeye
Waen di dat ic v die leye
Wisen wil ter flvuie iordaen
2655
Jc sel v brengen wtten waen
Mit goeder orcond openbaer
Lude riep hi kuwaert nv coomt haer
Coomt voor den coninc haess kuwaert
Die dieren zagen al derwaert
2660
Hem wonderde wat die coninc woude
Reynaert sprac kuwaert hebdi coude
Hoe beef di so hebt genen vaer
En segt mynen heer den coninc waer
Des maen ic v bider trouwen
2665
Die gi mynen heer ende mijnre vrouwen
Sculdich zijt van des ic vrage
Al soud my gaen aen mijn crage
Dat auentuerde ic eer ict loge
[fol. 43v]
Ghi hebt my gemaent also hoge
2670
Bider truwen die ic hem
Mynen heer ende mijn vrou sculdich ben
Sprac kuwaert ist dat ict weet
So segt hem weet gi yet wair steet
Krieken pit ist v yet cont
2675
Jc wist wel ouer .xij. iaer waert stont
Sprac kuwart hoe vraech di so
Het staet int bosch van hulster lo
Op die warand in die woestijn
Jc heb dair geleden mennige pijn
2680
So mennigen honger ende dorst
Hagel snee ende grote vorst
Dat ict node soude vergeten
Dair en was te biten noch te eten
Hoe mocht ic dan vergeten dies
Symonet die rike vriess
Plach dair tslaen sijn valsche gelt
Dair hi hem altijt op onthelt
Ende alle die gesellen sijn
Mer dat was eer ic myt rijn
2690
Mijn geselscap maecte vast
Die my gequijt heeft wt mennigen last
O wi sprac hi lieue rijn
Lieue hont lieue geselle mijn
Gaue god dat gi waert hier
2695
Ghi zout hier voor desen dieren fier
Onser beider leuen ende spel
Jn sconen rymen vertrecken wel
Dat ic nye in geenre steden
Tegen mijn heer geen zaeck en dede
2700
Anders dan ic doen mocht myt recht
Gaet weder onder geen knecht
Sprac reynaert kuwaert dat seg ic v
[fol. 44r]
Mijn heer die coninc en begeert nv
Niet te weten van v meer
2705
Doe dede kuwart enen keer
Tot dair hi was eer hi quam daer
Reynaert sprac heer coninc ist waer
Dat ic v seide reynaert iaet
Vergeeft dat my ic seide quaet
2710
Dat ic v mistrouwe hiet
Reynaert vrient nv besiet
Den raet dair gi mede gaet
Ten put dair die berck staet
Dair die scat leit onder
2715
Reynaert sprac heer gi zegt wonder
Waendi ic en seg v waerlic vro
Of dat myt my stont also
Dat ic myt v wanderen mochte
Also als ons beide dochte
2720
Ende gijs bleeft al sonder sonde
Neemt wat ic v orconde
Ende seggen moet al ist mijn scame
Doe ysegrym een duuels name
Jn die oorde ghinc hier te voren
2725
Ende hi monick wart bescoren
Doe en conde hem die prouen niet genoegen
Dair hem sess monicken op bedroegen
Hy claechde altoos ende kermde
So zeer dats my ontfermde
2730
Want hi wart cranck ende traech
Doe halp ic hem als maech
En gaff hem raet dat hi ontran
Hier om bin ic in des paeus ban
Morgen als die son op gaet
2735
Wil ic te romen om oflaet
Van romen wil ic ouerzee
[fol. 44v]
Ende van daen keren nvmmermeer
Eer ic so veel heb gedaen
Dat ic myt eren by v mach gaen
2740
Want het wair v grote blaem
Dat men soude seggen wair ic quaem
Dat gi maket v wandelinge
Mit enen verwaten bandelinge
Die coninc sprac na dat gi zijt
2745
Te ban. men souts my doen verwijt
Reynaert liet ic v myt my wanderen
Jc sel kuwaert off een anderen
Ten put laten gaen myt my
Reynaert ic rade v dat gi
2750
V seluen wtten ban doet
Heer dair om ist dat ic moet
Te romen wesen so ic eerst mach
Jc en let nacht noch dach
Voor dat ic bin geabsolueert
2755
Reynaert gi zijt wel bekeert
Dat dunct my tot goeden dingen
God die latet v volbringen
REcht als dese tael was gedaen
Ghinc nobel die coninc staen
2760
Op een hoge rootze van steen
Ende hiet die dieren al gemeen
Swigen ende sitten neder in tgras
Ellic na dat hi geboren was
Reynaert stont bider conincynnen
2765
Die hi te recht wel mochte mynnen
Doe sprac die coninc sonder gelijck
Hoort alle gader arm ende rijck
Beide cleyn ende groot
Mijn baroen mijn huusgenoot
2770
Reynaert staet hier als die boude
[fol. 45r]
Diemen huden hangen soude
Nv heeft hier gedaen te houe
So veel dat ic hem geloue
Mijn hulde ende mijn mynne
2775
Ende mijn wijff die coninchinne
Heeft so veel gebeden voor hem
Dat ic sijn vrient geworden ben
Ende hi gesoent is tegen my
Ende ic heb hem gegeuen vry
2780
Beide lijff ende lede
En dair toe geef ic hem een vollen vrede
Ende gebiede v allen by v liue
Dat gi reynaert ende synen wyue
Ende synen kijnderen eer doet
2785
So wair si comen in v gemoet.
Jst bi nachte ist by dage
Jc en wil oec geen meer clage
Van reynaerts wege horen
Al misdede hi te voren
2790
Hy wil hem beteren ic seg v hoe
Reynaert die wil morgen vroe
Palster ende scerp ontfaen
Ende totten paeus te romen gaen
Van danen wil hi ouer zee
2795
Ende hier niet comen wee
Eer hi heeft vol offelaet
Van sondeliker swaerre daet
Dese tael hoorde dat tyeselijn
Ende liep daer was ysegrim
2800
Brwn ende tybaert waren
Vuyl katyue sprac hi hoe ist geuaren
Onsalich volc wat doe di hier
Reynaert is meister bottelgier
Jnt hoff ende mogende wttermaten
[fol. 45v]
2805
Die coninc heeften quijt gelaten
Alle sijn brueken ende misdaden
Ende gi zijt alle drie verraden
Jsegrim sprac hoe mach dat sijn
Jc waen gi ons lieget tyselijn
2810
Jc en doe seker sprac die rauen
Doe gingen die derwaert scrauen
Die wolf ende brwn ten coninc waert
Tybaert sprac ende was veruaert
Ende in zorgen so wttermaten
2815
Dat hi ghern wilde laten
Sijn oge varen om niet
Dat hi tot des papen huus liet
Op dat hi reynaerts vrient waer
Hi en weet wat doen van vaer
2820
Hi claechde gode sijn ellende
Dat hi reynaert ye gekende.
ISegrim quam myt gewelt
Voor den coninc op dat velt
Ende dranck voor die coninghinne
[fol. 46r]
2825
Ende sprac myt enen fellen synne
Op reynaert also verre
Dat die coninc wart erre
So dat si ysegrim deden vaen
Ende brvnen vangen also zaen
2830
Worden sy geuangen ende gebonden
Ghi en zaecht nye so verwoede honden
Aen doen meer pinen dan men hem dede
Men bantse vast alle bede
Ja so seer dat si van alder nacht
2835
Aen hand aen voeten en hadden macht
Sy en mochten niet een lit verroeren
Nv hoort hoe si al voeren
Reynaert diese al had leet
Hy bewarff dat men sneet
2840
Van brvnen rug een vel aff
Dat men hem teenre scerpe gaff
Voets lanck ende voets breet
Nv wair reynaert al bereet
Had hi vier vaste scoen
2845
Hoort wat hi dair toe sel doen
Om sijn scoen te gewynnen
Hi sprac totter coninghinnen
Vrou ic bin hier v pelgerym
Hier is mijn oom heer ysegrim
2850
Die heeft vier vaste scoen
Woud hi my twee dair off doen
Jc naem v ziel in mijn plecht
Want het is ellic goet pelgryms recht
Dat hi gedenc in sijn gebede
2855
Alles goets dat men hem dede
Gi moget v ziel aen my nv scoeyen
Ende doet my ysegrim mijnre moeyen
Geuen oec twee van haren scoen
[fol. 46v]
Ghi moechtet wel myt eren doen
2860
Want sy blijft thuus in haer gemaec
Mit dien die coninghynne sprac
Reynaert gi en muecht der niet ontberen
Gy en hebt scoen gemaect van eren
Dair gi v voet gans in hout
2865
Ouer die berge menichfout
Te treden ouer struuck ouer steen
Gy en moget hebben schoen en geen
Die v waren bet te maet
Want si sijn vast ende dick hoet gaet
2870
Die ysegrim ende sijn wijff
Al sout hem gaen aen haer lijff
Elker lijck moet v geuen twee scoen
V hoge bedeuaert mede te doen
NV heeft die valsche pelgerym
2875
Beworuen dat ysegrym
Al totten zenen heeft verloren
Van beide sijn voeten voren
Dat vel te samen mytten claeuwen
Ghi en zaget nye vogel so braeuwen
2880
Die stilre hielt sijn lede
Dan ysegrim die sijn en dede
Doemen dus onscoeyde
Dat bloet hem ouer die oren vloeyde
Doe ysegrim onscoeyt was
2885
Most hi gaen leggen in dat gras
Vrou erswijnde die wolfynne
Mit enen zeer droeuen synne
Sy liet hair off doen dat vel
Ende die claeuwen also wel
2890
Achter van haren voeten
Nv begonde zeer te zoeten
Reynaert synen droeuen moet
[fol. 47r]
Hoort wat clage hi nv noch doet
Moeye seit hi lieue moeye
2895
Jn hoe mennige vernoeye
Heb di om mynen wille gewesen
Dats my leet sonderlinck van desen
So ist my lief ic seg v twy
Ghi zijt des gelouet my
2900
Een die liefste van mynen magen
Dair om wil ic v schoen dragen
Ende gi sult deylen aen perdoen
Dat ic moey myt uwen schoen
Sel beiagen ouer zee
2905
Vrou eerswijn was also wee
Dat sy nau en conde spreken
Ay reynaert god moet ons wreken
Dat gi dus wel ziet uwen wil
Jsegrim die sweech al stil
2910
Ende sijn gesel brwn voorwaer
Hem beide was te moede swaer
Want si waren gebonden gewont
End had oec dair ter seluer stont
Al dair geweest tybert die cater
2915
Hy had hem oec gewarmt een water
So dat hi niet en had ontgaen
Hi en had scand en scaey ontfaen
WAt holpt dat ict maecte lanck
Des anderen dages na sonnen op ganck
2920
Dede reynaert sijn scoene smeren
Die ysegrims te voren weren
Ende synen wiue vrou eerswijnden
Reynaert die deedse binden
Om sijn voeten ende ghinck
2925
Dair hi vant den coninck
Ende sijn wijff die coninghinne
[fol. 47v]
Ende sprac myt bliden synne
Heer god geeff v goeden dach
Ende mijnre vrouwen die ic mach
2930
Geuen prijs myt groten recht
Nv doet geuen reynaert uwen knecht
Een palster ende scerp ende laet my gaen
Doe dede die coninc vragen saen
Om den paep bellijn den ram
2935
Ende als hi voor den coninc quam
Sprac die coninc bellijn hier es
Reynaert doet hem een geles
Ende geeft hem scerp ende staff
Bellijn den coninc andwoort gaff
2940
Lieue heer en derfs doen niet
Want hi seit selue of ghijs gebiet
Dat hi is in des paeus ban
Die coninc sprac bellijn wats dan
Meister gelis doet ons verstaen
2945
Al had een man alleen gedaen
So veel sonden als al die leuen
Ende woud hi ontfaen ende begeuen
Ende woude dan te biechte gaen
Ende penitencie dair voor ontfaen
2950
Ende voldoen bi des priesters rade
God die soude hem doen genade
Nv wil reynaert ouer die zee varen
Dair mede mach hi hem wel verclaren
Bellijn sprac den coninc slecht
2955
Jc en doe reynaert crom noch recht
Ghi en hout my quijt ende scadeloos
Van scadeliker dinck altoes
Voor losevont den prouisoor
Ende voor den biscop prendeloor
2960
Ende rapiamus sinen deken
[fol. 48r]
Jc en bid v in acht weken
Sprac die coninc aldus veel
Oec had ic lieuer dat v keel
Henge. tis my leet dat ic v bat
2965
Als bellijn verhoorde dat
Dat die coninc toornich wart
Wart hi alte zeer veruaert
Dat hi was in groten vaer
Ende ghinc staen voor sijn outaer
2970
Jn sijn boec singen ende lesen
Sulc als hem goet docht wesen
Ouer reynert dies luttel rochte
Het dude also veel alst mochte.
DOe bellijn die cappellaen
2975
Oetmoedelic had gedaen
Die getide vanden dage
Doe henck hi aen reynaerts crage
Een scerp van brvnen vel
Nv hoort den losen gesel
[fol. 48v]
2980
Heeft hem gedaen een cleyn palster dair by
Tot synen genuegen doe was hi bly
End al bereet tot sijnre vaert
Doe sach hi ten coninc waert
Ende liet hem ontfallen gevensde tranen
2985
Die liepen ouer sijn rode granen
Als oft hem iamerde in sijn herte
Van rouwen had hi al den smerte
Dat was dair om en anders niet
Dat hi hem allen die hi dair liet
2990
Niet en mocht beraden alsulke pijn
Als hi dede brwn ende ysegrijm
Om dat hem dit niet en mocht geuallen
Nochtans stont hi ende bat hem allen
Dat sy voor hem bidden souden
2995
Also getrouwe als sy wouden
Dat hi voor hem allen bade
Dat oorloff nemen doecht hem te spade
Want hi ghern van danen waer
Hy was altoos in sulken vaer
3000
Also hi hem seluen sculdich wist
Dus bereide hi hem myt groter list
Die coninc sprac my is wel leet
Reynaert by god diet weet
Dat gi dus zeer haestich zijt
3005
Neen heer het is groot tijt
Men en sel geen weldaet sparen
Geeft my oorloff ic wil varen
Die coninc sprac hebt goods oorlooff
Doe geboot hi ouer al dat hoff
3010
Dat sy myt reynaert wt soude gaen
Sonder die dair waren geuaen
Jsegrim ende brwn die beer
Sy waren gewont also zeer
[fol. 49r]
Dat sy wenschten om den doot
3015
Ten heeft nyement rou so groot
Off en mach so droeuich sijn
Had hi reynaert den pelgrijm
Ghesien hoe vromelic dat hi ghinck
Ende hoe gevensdelic dat hem hinck
3020
Scerp ende palster om den hals
Ende sijn scoen als end als
Die hi droech aen sijn voeten
Hy had lachen moeten
Nochtan liet hem des genoech
3025
Jn sijn hert hi sere loech
Dat si alle myt hem gyngen
Mit so groter zamenyngen
Die hem te voren waren zeer wreet
Ende hi den coninc die had so leet
3030
So wel had gebrocht te dwaze
Het was een pelgryn van deusaze.
HEer coninc sprac hi nv keert weder
Door hooch noch door neder
En wil ic dat gi vorder gaet
3035
Jc ducht dattet v sel wesen quaet
Ghi hebt geuangen twee mordenaren
Geualtet dat sy v ontvaren
Ghi sout v voort moeten wachten zeer
Dan gi te voren deed ende meer
3040
Blijft gesont ende laet my gaen
Ende mitter tael ghinc hi staen
Op sijn achterste twee voeten
Ende maende hem allen groot ende cleyn myt moeten
Dat sy alle voor hem baden
3045
Off sy aen sijn weldaden
Rechte deylinge hebben wouden
Sy seiden alle dat sy souden
[fol. 49v]
Sijns gedencken in haren gebede
Nv hoort wat reynaert dede
3050
Dair hi vanden coninc schiet
Hoe droeffelic dat hi hem geliet
So dattet haerre zom ontfermde
Op kuwert den haze hi karmde
Owi kuwert sellen wi nv sceiden
3055
Oft god wil gi selt my geleiden
Ende bellijn mijn vrient den ram
Ghi twee en maket my niet gram
Ghi twee gi moet my wel voort brengen
Ghi zijt van sueter wandelingen
3060
Onberoepen ende goedertieren
Ende onbeclaecht van allen dieren
Geestelic ende van goede zede
Ghi leeft beyde als ic dede
Doe ic clusenaer was
3065
Heb di louer ende gras
Ghi en geeft niet meer om uwen eysch
Noch om broot noch om vleysch
Noch om sonderlinge spise
Mit dusdanigen geprise
3070
Heeft reynaert dese twee verdoort
Dat si myt hem gingen voort
Tot dat sy quamen voor sijn huus
Aen dat casteel van maperthuus
ALs reynaert voor die poort quam
3075
Sprac hi neue bellijn den ram
Ghi moet alhier buten staen
Jc moet in mijn gaen
Kuwaert sel in gaen myt my
Bids hem bellijn ende oec dat hy
3080
Wil troosten mijn wijff ermelijn
Mit haren kijnderen ende die mijn
[fol. 50r]
Als ic aen haer geen oorlof bat
Bellijn sprac ic bid hem dat
Dat hise vmmer troost doch wael
3085
Ende reynaert myt schoenre tael
Mit smeken ende myt flatteren
So dat hi tot synen oneren
Jn sijn hol leyde kuweerd
Dair vonden sy leggen op die eerd
3090
Vrou ermelijn by haren iongen
Die zorge hadse zeer gedwongen
Ende dien anxt van reynaerts doot
Mer nv so was hair bliscap groot
Doe sy hem sach also in comen
3095
Mer als sy heeft die serpe vernomen
En die palster ende die scoen
Dochter haer een vreemt doen
Ende sprac lieue reynaert segget my
Hoe is v vergaen die vaert
3100
Jc was sprac hi in thoff geuaen
Mer die coninc liet my gaen
Jc moet warden pelgrym
Ende brwn ende ysegrym
Sijn borge geworden voor my
3105
Die koninc heeft danck heb hy
Kuwert gegeuen in rechter soen
Onse wil dair mede te doen
Die coninc gelidet seluer dass
Dat kuwart die eerste wass
3110
Die ons verriet tegen hem
Ende bider trouwen die ic v ben
Sculdich bin vrou ermelijn
Kuwaert genaecte nv grote pijn
Jc bin op hem recht gram
3115
Als kuwaert die tael vernam
[fol. 50v]
Was hi verueert ende wilde vlien
Mer ten mocht hem niet geschien
Want reynaert heeft hem ondergaen
Die poort ende greep hem zaen
3120
Bider kelen mordelike
Doe riep hi herde vreeselike
Help bellijn wair si di
Dese pelgrim moort my
Mer dat roepen was cort gedaen
3125
Want reynaert die hadden saen
Sijn keel ontwe gebeten
Doe sprac hi nv ga wi eten
Desen goeden vetten haze
Die ionge welpen liepen te aze
3130
Ende gingen eten al gemene
Haer feest en was niet clene
Want kuwart had een vet lijff
Ermelijn reynaerts wijff
Al dat vleisch ende bloet
3135
Den coninc bad sy dicke goet
Dat hise so wel had verhuecht
Reynaert sprac eet dat gi muecht
Hy sels genoech voor ons betalen
Hy en geert niet bet dan wijt halen
3140
HJ sprac reynaert gi spot ic waen
Doet my die wairheit verstaen
Hoe gi van daen gecomen zijt
Vrou ic heb gehuuft den coninc myt vlijt
Ende sijn wijff die coninghinne
3145
So dattie vrientscap is zeer dynne
Tusschen ons dat weet ic wel
End noch crancker wesen sel
Als hi van als wet dat waer
Hy sel my haestelic volgen naer
[fol. 51r]
3150
Ende sel my hangen kan hi my krigen
Dair om wil ic van hier gaen vigen
Jn een schoon ander foreest
Dair mogen wi wesen ongeureest
Seuen iaer ende meer nochtan
3155
Eer men ons dair vijnden can
Dair is planteit van goeder spisen
Dair sijn snyppen ende patrysen
Ende veel ander vogelwilt
Vrou op dat gi myt wilt
3160
Jc wil myt v bestaen die vaert
Dair sijn fonteyn van zueter aert
Ende lopende beken schoen en claer
Deus wat zueter lucht is daer
Wy hebben dair gemaec en vrede
3165
Ende leuen in groter weellichede
Want die coninc liet my op dat
Gaen. dat ic hem enen scat
Wijsde al gynder op kryeken pit
Mer hi en vijnter dat noch dit
3170
Al zocht dair oec vmmermeer
Dit selhem toornen alte zeer
Als hi hem dus vijnt bedrogen
Wat waendi hoe mennige scoon logen
Brocht ic voort eer ic ontginck
3175
Het was nau dat hi my niet en hynck
Jc en leet nye meerre noot
Noch en creech ic anxt so groot
Als ic dair voor mijn ogen zach
Het verga my hoe dat mach
3180
Jc en laet my niet meer dair toe raden
Te comen in des conincs genaden
Jc heb mijn dwm wt synen mont
Danck hebben mijn subtilen vont.
[fol. 51v]
IC en rade ons niet sprac ermelijn
3185
Te varen in een ander woestijn
Dair wi ellendich ende vreemde weren
Wy hebben hier al ons begeren
Ende gi zijt meyster uwer gebueren
Wair om woud dijt dan auentueren
3190
Ende nement quaet ende latent goed
Wy mogen hier leuen in sekerre hoed
Onse borch is goet ende vast
Al woud ons die coninc doen ouerlast
Ende hi ons myt machte bezaet
3195
Hier sijn so veel zidel gaet
Dat wi wel te tide ontrumen
Wy en mogen myt bliuen niet versvmen
Wy weten die wege ouer al
Eer hi ons dan vangen sal
3200
Mit crachten. dair sel veel toe horen
Mer dat gi hem hebt gesworen
Dat gi selt varen ouer zee
Ende dair te bliuen vmmer mee
Dats dair ic my aen stoot meest
3205
Neen vrou zijt dair om niet beureest
So meer gesworen so meer gelogen
Js my dic gecomen voor dogen
Jc rade dair ic my mede beriet
Dat bedwongen ede en duden niet
3210
Al voldeed ic dese vaert
Ten bate niet eenre catten staert
Jc wil hier bliuen nv gijt my raet
Jc mochtet wel vijnden also quaet
Dair ic quame als ict heb hier
3215
Wil my in verdriet die coninc fier
Brengen. des wilic altemael wachten
Al is hi my te sterck van crachten
[fol. 52r]
Nochtan waen ic hem wel te vercloeken
Hi en selt hier so quaet niet zoeken
3220
Hy en selt dair noch quader vijnden
Wil ic mynen sack ontbijnden
NV balch hem zeer bellijn die ram
Dat kuwaert sijn gesel niet en quam
Ende in dat hol so lange merrde
3225
Hy riep lude als die hem errde
En seide kuwaert laet den duuel wouden
Hoe lange sel v reynaert houden
Haest v hier wt ende laet ons gaen
Als reynaert dit heeft verstaen
3230
So gynck wt tot bellijn
Ende sprac hem al stillekijn
Ay lieue bellijn wair om bellich di
V. al sprac kuwaert tegen my
Ende tegens sijnre lieuer moeyen
3235
Dat en sel v billix niet vernoeyen
Kuwaert dede my verstaen
Ghi mocht wel zachte voren gaen
Op dat gi hier niet langer en wilt sijn
Hy moet hier bliuen een luttelkijn
3240
By sijnre moeyen vrou ermelijn
Ende by haren welpekijn
Die zeer screyen ende misbaren
Om dat ic hem sel ontvaren
Doe sprac bellijn nv segget my
3245
Heer reynaert wat heb dy
Kuwaert so lede gedaen
Want heb ic te recht verstaen
So riep hi lude helpt my
Reynaert sprac wat seg dy
3250
Bellijn gi moet v beraden
Jc zegge v wat wi doe daden
[fol. 52v]
Doe ic int huus gegaen quam
Ende armelijn aen my vernam
Dat ic woude varen ouer zee
3255
Dat hert wart hair doe so wee
Dat sy lange beswijmt lach
Ende als kuwaert dat zach
Riep hi bellijn heelt vry
Coomt hier ende helpt my
3260
Mijn moeye lauen sy is in onmacht
Dit riep hi myt felre cracht
Do sprac die ram die niet was fel
En trouwen ic verstont oec wel
Dat kuwaert dreef groot misbaer
3265
Jc waende wel dat anders waer
Reynaert sprac neent niet
Jc had lieuer misquaem hem yet
Dat mynen kijnderen ende mynen wiue
Dan mynen neue kuwerts liue.
3270
REynaert sprac bellijn huecht v niet
Dat my die coninc gisteren hiet
Voor herde veel sijnre lieden
Eer ic wtten lande scieden
Dat ic hem een paer brieue screue
3275
Seldise hem dragen lieue neue
Sy sijn gescreuen ende al gereet
Bellijn sprac reynaert ic en weet
Wist ic wel dat v gedichte
Goet wair gi mocht my lichte
3280
Gebieden dat ic den coninc
Droege had ick enich dinck
Dair ict in mochte steken
Reynaert sprac v en sel niet gebreken
Jn te doen eer si hier bleuen
3285
Jc soude v eer die scerpe geuen
[fol. 53r]
Heer bellijn die ic selue drage
Ende hangense al aen v crage
Des conincs brieue al dair in
Ghi selt dair off hebben groot gewyn
3290
Des conincs danck ende groot eer
Ghi selt den coninc mynen heer
Herde wellecoom sijn
Op desen troost loofde bellijn
Dat hi die brieue dragen soude
3295
Doe keerde reynaert als die boude
Weder in sijn hagedochte
Ende nam die scerpe die hi brochte
Bellijn dair had hi in gesteken
Kuwarts hooft bi valschen treken
3300
Dien hi had gebeten doot
Om bellijn te brengen in meerre noot
Ende hencse hem vast aen synen hals
Ende beual hem als ende als
Dat hi niet die brieue en zoude
3305
Niet besien off hijt gern woude
Tot des conincs vrientscap soude naken
Ende wildi dat bouen alle saken
Die coninc v sel hebben lieff
So segget dat gi self den brieff
3310
Gedicht hebt ende oec gescreuen
Ende den raet dair toe gegeuen
Ghi selt des hebben groten danck
Bellijn wart blide ende spranck
Vander steden dair hi stoet
3315
Hoger dan anderhaluen voet
Ende sprac reynaert neue ende heer
Nv weet ic dat gi my doet eer
Jc sel hebben groot loff
By v als men in dat hoff
[fol. 53v]
3320
Siet dat ic dus wel dichten can
Jn sconen woorden ende in slichten
Al ist dat ics niet en can
Men seit dic dat mennich man
Eer is gesciet want hem god goste
3325
Van saken die hi selue niet en woste
So sel my aen deser vaert
Nv wat radi lieue reynaert
Sel kuwaert mede te houe gaen
Neen hi sprac reynaert hi sel v zaen
3330
Volgen bi desen pade
Hy en heefts nv geen groot scade
NV gaet voren myt gemaeck
Jc sel kuwert sulken zaeck
Ondecken die noch sijn verholen
3335
Reynaert so blijft gode beuolen
Sprac bellijn. ende ghinc te houe waert
Ende haeste so seer van reynaert
Mit lopen. dat hi voor middach
Quam dair hi den coninc sach
3340
Jn sijn hooff myt sijn baroen
Die coninc wonderde vanden doen
Dat hi die scerpe weder brochte
Dair brwn die beer so onsochte
Te voren om was gedaen
3345
Die coninc sprac tot bellijn saen
Segt ons bellijn waen coom dy
Wair is reynaert hoe coomt dat hi
Die scerp myt hem niet en draecht
Bellijn sprac ic maecht
3350
Seggen als ic best can ende weet
Doe reynaert al was bereet
Ende hi henen sceiden soude
Vraechde hi my off ic woude
[fol. 54r]
Twee brieue brengen door v lieue
3355
Jc seide meer dan negen brieue
Soudic dragen door v eer
Doe brocht hi my gedragen heer
Die scerpe dair dese brieue in sijn
Die sijn mitter konsten mijn
3360
Beide gedicht ende oec gescreuen
Ende heb dair den raet off gegeuen
Het vergaet myt my hoet mach vergaen
Jc waen men selden heeft verstaen
Brieue lesen bet gedicht
3365
Die coninc dede comen te richt
Voor hem koekaert synen clerck
Dat was sijn ambocht ende werck
Dat hi die brieff te houe lass
Die men dair seynde want hi was
3370
Subtijl ende verstont veel spraken
Tybaert ende hi die traken
Die scerpe vanden halss bellijn
Die hier doe bider domheit sijn
Heeft gesproken also verre
3375
Dat hijs licht mach warden erre
DJe scerpe ondede kockaert die clerc
Doe most bliken reynaerts werc
Als dat hi thooft dair wt track
Doe hijt zach wel staende hi sprack
3380
Helpe wat brieue sijn dit
Heer coninc by mijnre wit
Dit is dat hooft van kuwaert
Och arme dat ic ye reynaert
Gelouen soude also verre
3385
Doe moecht men zien droeff ende erre
Die coninc en die coninghinne
Die coninc stont in droeuen synne
[fol. 54v]
Ende sloech sijn hooft neder
Ouerlanck hielt hy op weder
3390
Ende begonde te werpen wt
Een dat vreesselixste geluut
Dat ye van dieren gehoort wart
Alle dieren worden veruaert
Doe spranc voort her fyrapeel
3395
Die lupaert hi was hi was een deel
Des conincs mach hi dorst wel doen
Gadi nv aen heer coninc een ongewoen
Heer lyon hoe drijfdi dees ongenoech
Ghi mysbaert v sonder gevoech
3400
Al die coninghinne doot
Laet varen desen rouwe groot
Ende grijp een moed het is groot scand
Si di niet heer van alden land
Jst niet onder v al dat hier is
3405
Heer fyrapeel wat mach ic dies
Dat ic my dus myslaet
Hy heeft myt sinen losen beraet
Een quaet scalc so veer gebrocht
Dat hy mijn vriende heeft verwrocht
3410
Den stoutste brwn ende ysegrijm
Dat rouwet my in therte mijn
Het sel my aen mijn eer gaen
Dat ic so vele hebbe mysdaen
Tegen mijn beste baroene
3415
Ende ic den quaden hoeren sone
Also ver soude betrouwen
Mer het quam toe by mijnre vrouwen
Sy bat dair my so zere voren
Dat ic hair bede moste horen
3420
Dats my leet al ist te spade
Wats dan heer coninc warts anders te rade
[fol. 55r]
Js dair mysdaen men salt soenen
Men sel den wolff ende brwn doen comen
Ende vrou eerswijnde also wel
3425
Ouer schoeyn ende ouer vel
Ende ouer toorn ende ouer pijn
Gheuen den ram bellijn
Want hijt selue lijt al bloot
Dat hy raet gaff tot kuwaerts doot
3430
Hy heeft mysdaen hi selt becopen
Dair na sellen wi alle lopen
Na reynaert ende sellen vangen
Ende by sijnre kelen hangen
Sonder vonnisse ende sonder recht
3435
Hier mede so wart alle dinge slecht.
DJt doe ic gern sprac die coninck
Fyrapeel die lupart ghinck
Dair hi die geuangen vant
Jc waen hi eerst ontbant
3440
Dair na sprac hi gi heren beide
Jc breng v een vast geleide
Ende mijns heren vrientscap nv
Hem is leet dat hi tegens v
Yet heeft mysproken of mysdaen
3445
Ende dair voor seldi ontfaen
Schoon scoen ende so wi is gram
Hi sel v geuen bellijn den ram
Ende dair toe alle sine mage
Van nv tot aen den doemsdage
3450
Jst int wout off op dat velt
So wair dat gi se vijnden selt
Dat gi se verbijt ende et
Die coninc geeft v dair toe met
Dat gi sonder enige mysdaet
3455
Reynaert toorn doet ende quaet
[fol. 55v]
Ende oec alle sijn magen
So wair gise cont beiagen
Dese schoon vriheden
Wil v die coninc geuen heden
3460
Van hem te houden ewelijck
Ende hier bi so wil die coninc rijck
Dat ghi hem sweert vaste hulde
Hy en wil oec bi sijnre hulde
Tiegen v mysdoen vmmer meer
3465
Dit moechdi myt groter eer
Neemt dit ic raet v wel te doen
Aldus was gemaect die soen
By fyrapeel den lupaert
Dat moste bellijns tabbaert
3470
Costen ende sijn crage
Want noch huden ysegryms mage
Die vete ende die nijt myt crachte
Op bellijn ende al sijn geslachte
Sy verbitense dair si connen
3475
Die vete was cort begonnen
Want mense nye gesoenen en conde
Die coninc dede op die stonde
Twaleff dage verlenge sijn hoff
Om dair mede eer ende loff
3480
Brwn ende ysegrim te doen
Zeer blide was hi van deser zoen
TOt desen houe quam mennich dier
Want die coninc deed dair ende hier
Ouer al te weten dese feest
3485
Dair was bliscap alre meest
Die ye wart gesien van dieren
Men danste den hofdans bi manieren
Mit trompen ende myt scalmeyen
Die coninc had so veel doen reyen
[fol. 56r]
3490
Dat ellic vol op ende genoech vant
Want dair en was in al sijn lant
Geen so cleynen dier ten was aldair
Ende oec van vogelen mennich paer
Ja al dat sijnre vrientscap geerde
3495
Sonder die felle vos reyneerde
Die rode scalke pelger
Die al op die hoede sijn
En docht hi most dair scuwen den ganck
Die spise vloyde ende die dranck
3500
Men sprac dair sproken ende stampien
Dat hoff was al vol melodien
Het mocht een lusten die sulken hoff sage
Ende recht doet leden was acht dage
Opten myddach off later een deel
3505
Quam dat conijn her lapeel
Voor des conincs tafel dair hi zat
Mit synen heren dranck ende at
Ende myt synen wiue die coninghinne
Ende hi sprac myt enen droeuen synne
3510
Heer coninc ende al die hier sijn
Ontfermt v der clagen mijn
Jc waen men selden heeft gehoort
Quader verraet ende arger moort
Dan reynaert aen my heeft gedaen
3515
Gisteren morgen quam ic gaen
By sijnre feest te maperthuus
Dat sat hi buten voor sijn huus
Recht als een pelgrim gedaen
Jc waende myt vreden verbi hem gaen
3520
Ende hier tot uwen houe te comen
Recht doe hi my had vernomen
Recht hi hem op syne voete
Ende quam my tegen te gemoete
[fol. 56v]
Al lesende sijn gebede
3525
My docht recht aen sijn zede
Off hi al goet tot my woude
Ende recht als ic hem liden soude
Jn enen smalen nauwen pat
Groet ic hem hi en sprac dit noch dat
3530
Mer hi tooch wt een ruge want
Die hi droech aen sijn rechter hant
Hi duwede sijn claeuwen tusschen mijn oren
Dat ic waende in my hebben verloren
Mer des so weet ic gode danck
3535
Jc was so licht dat ic ontspranck
Wt synen poten ende ic ontquam.
Hy grymde seer als die was gram
Om dat hy my niet houden en mocht
Doch hoe lichtelic ic wech rocht
3540
Jc most dair mijn een oor laten
Ende in mijn hooft vier grote gaten
Van synen nagelen scerp ende lanck
So dat my tbloet zeer licht wt spranck
Ende ic welna in ommacht vel
3545
Mer die anxt maecte my so snel
Die ic had vander doot
Dat ic altemael onscoot
Ende maecte my wt sijn beryde
Siet hier noch die wonden wyde
3550
Die hi my mitten claeuwen sloech
Laet v ontfermen dit ongeuoech
Dat men dus breket v geleide
Dair en sel nyement ouer die heide
Dorre varen noch oec keren
3555
Sel reynaert noch dus lang regneren
Hier coomt carbout ende scerpenebbe
Die oec zeer grote clage hebbe.
[fol. 57r]
REcht doe dese tael was vertogen
Quam corbout die die roeck geulogen
3560
Voor den coninck in tgedinge
Ende sprac heer hoort ic bringe
Een meer een iamerlic dinck
Huden morgen ic spelen ghinck
Mit scerpen neb mynen wiue
3565
Dair lach gelijc enen doden katyue
Reynaert die voss die op die heide
Sijn ogen stonden te staer beide
Sijn tonge heync ver wt synen mont
Recht gelijc enen doden hont
3570
Mit op gelokenre wider kele
Wy dreuen beide rouwen vele
Om synen doot mijn wijff en ick
Wy tasten sijn buuck ende rick
Mer wy en vonden dair aen geen lijff
3575
Doen gynck staen luusteren mijn wijff
[fol. 57v]
Aen synen mont ende aen sijn kyn
Off hi enigen adem had yn
Daert hair zeer in mysvel
Want hi die valsch is ende fel
3580
Wachte wel nauwe synen slach
Want doe hise sonder hoede sach
Aen synen mont also staen mercken
Sloech hi sijn tande tsamen stercken
Mit nyde ende beet haer off dat hooft
3585
Van anxte was ic so berooft
Dat ic lude riep o wy
Doe stont hi op ende snaude na my
Mer ic ontvlooch myt anxte groot
Anders wair ic bleuen doot
3590
Het was oec nau dat ic ontquam
Op enen boom ic mijn vlucht nam
End zach van verre hoe die katijff
Ghinc staen eten mijn goede wijff
Hy en liet aen vleisch noch aen been
3595
Niet dan die vederen sommich een
Die cleyn plumen gingen oec op
So was hem verhongert den crop
Doe en bleef hi dair niet meer
Hi had wel gegeter zeer
3600
Hy liep heen sijnre straten iagen
Doe vloochic op myt groten mishagen
Mit groten rou ende mysbaer
Ende las die vederen op van haer
Om dat ic se v wilde togen
3605
Jc en woud noch sulken anxt niet dogen
Als ic dair leet om dusent merck
Heer ziet hier een ontfermelic werck
Dit sijn die vederen van scerpe nebben
Heer wildi macht off eer hebben
[fol. 58r]
3610
So doet hier off sulke wraeck
Dat hem ellic huede van zulker saeck
Want laet gi dus v geleide breken
So war dy selue in tleste versteken
Wat heer die niet en recht ouer die quade
3615
Die hem sculdich haerre misdade
Ende ellic wil selue dair heer wesen
Heer coninc huet v wel van desen.
NObel die coninc wart zeer ontstelt
Als die roeck had vertelt
3620
Dese tael ende dat conijn
wart gruwelic in taenschijn
Sijn ogen barnden als een vier
Ende briesscede als een stier
So lude dat al thooff verstoorde
3625
Ten lesten sprac hi dese woorde
By mijnre cronen bi mijnre trouwen
Die ic sculdich bin mijnre vrouwen
Jc sel dese daet so hoge wreken
Dat men dair off sel spreken
3630
Dat mijn geleide ende mijn gebot
Dus is te broken ic was een zot
Dat ic so lichtelic geloofde
Den scalc die my verdoofde
Mit sijnre geuensder talen
3635
Jc gaff hem palster ende malen
Ende maecte dair off een pelgrijm
Hy seide hi wilde te romen sijn
Ende van daen ouer meer
Ay my wat can hi lozer keer
3640
Hoe wel maecte hi ons die mouwe
Mer dede al mijn vrouwe
Bi haren raet ist al gesciet
Doch ic en byns alleen niet
[fol. 58v]
Die bedrogen is bi vrouwen rade
3645
Dair heeft mennich of groot scade
By geleden ende groten tooren
Jc gebiede ende bidde te voren
hem allen die gern die hulde mijn
Sijn si hier off wair sy sijn
3650
Dat sy myt werken ende myt rade
My helpen wreken dese ouerdade
So dat ics bliue in mijnre eer
Ende ons dat vuyle wicht niet meer
Te spot en driue ende oec te schern
3655
Jc wil dair mitten liue ghern
Selue toe helpen al dat ic mach
Beide ouer nacht ende ouer dach
JSegrim die behagede wael
Ende brwn des conincs tael
3660
Ende hoopten noch gesijn te wroken
Op reynaert conden zijt toe gestoken
Mer sy en dorsten niet spreken een woort
Die coninc was so zeer gestoort
Noch nyement die ten houe was ynne
3665
Ten lesten sprac die coninghynne
Sier pour dieu ne croys mye
Toutes tsieres que on voys dye
Et nyernes pays legierement
Want ten sel geen man van eren
3670
Te licht gelouen noch hoge sweren
Eer hi claer wel weet die zake
Ende hoort die weder sprake
Sulc doen opten anderen clage
Wair hi by hem ende hy en zage
3675
Het mocht licht dat hijs hem verdroege
Ende gaen myt hem al int geuoege
Dair staet oec gescreuen me
[fol. 59r]
Alteram partem audite
Die sulc die claecht en selue meest misdoet
3680
Jc hielt reynaert ouer goet
En dat hi om geen loosheit en dochte
Dair om halp ic hem dair ic mochte
Dat deed ic heer al om v vrome
Mer hoet gaet off hoet so come
3685
Hy is quaet off hi is goet
Hy is wijs ende van rade vroet
Ende dair van groten gesclachte
Mer dat ic alre meest achte
Dat gi verhaesten soud v eer
3690
Op hem dat mystond v zeer
Want hi en mach v niet ontbliuen
Wil dien vangen off ontliuen
Hy moet hem liden voordel
Doe sprac die lupaert fyrapeel
3695
Heer mijn vrouwe seit v waer
Doet wel ende volges haer
Neemt raet dair off myt v baroen
Ende vijnt men hem sculdich int misdoen
Als wy nv hebben horen spreken
3700
So laet ons hoochlic op hem wreken
Coomt hi niet. eer sceit dit hoff
Ende doet al sulc ontscout dair off
Als hi na recht billix sal
Doet dan dat gi te rade wart al
3705
Mer wair hi nochtans also quaet
So en gaaf ic dair toe genen raet
Dat men bouen recht yet dede
Seide fyrapeel des volgen wi mede
Alle gader sprac ysegrim
3710
Die tael mach niet verbetert sijn
Op dat mijn heer also begeert
[fol. 59v]
Mer wair hier alte hant reyneert
Ende hem ontsculdichde sulker saken
Als dese twee nv op hem spraken
3715
So soudic nochtan brengen voort
Dair hi tlijff aen heeft geboort
Mer ic wil nv swigen des
Want hi dair niet tegenwoordich en es
Ende nochtan heeft hi bouen al
3720
Den coninc gemaect so mal
Ende heeft hem gewijst den scat
Dair niet en was dit noch dat
Jn hulster lo bi krieken pit
Meerre logen dan dit
3725
Weet ic wel was nye gelogen
Dair toe heeft hi ons al bedrogen
Ende brwn zeer gescent ende my
Dair wil ic mijn lijf setten by
Dat hi een woort waers niet en seide
3730
Nv rooft ende moort hi op geen heide
Al dat coomt op sijn op sijn casteel
Niet dair her firapeel
Wes den coninc ende v dunct goet
Dats billix dat men also doet
3735
Mer had hi hier willen comen
Hi heest die mare wel vernomen
Van des houe by sinen bode
Nv willen wi hem ontbieden den rode
Sprac die coninc hier te commen
3740
Mer hem allen ende myt hem zommen
Gebiede ic die gern mijn eer zagen
Dat sy gereet sijn bynnen zess dagen
Ende wel voorzien om oorlogen
Alle die scut hebben off bogen
3745
Donre bussen ende bombaerden
[fol. 60r]
Beide voet gangers ende te peerde
Als behoort ten besit tot maperthuus
Jc sal maken reynaert so confuus
Jst dat ic coninc heet lyoen
3750
Wat seg di gi heren wildijt doen
Ja wi riepen si gemeenlic zeer
Wanneer gi vaert wi volgen v heer
Al sout ons costen lijff ende goet
Hier op heer coninc weest wel gemoet
3755
DJt hoorde grymbaert die das
Och hoe toornich dat hi was
Ende rouwich haddet mogen baten
Hy liep henen die rechte straten
Die te maperthuus lagen
3760
Hy en spaerde bosch noch hagen
So zeer liep hi dat hem dat zweet
Tot allen leden wt brac gereet
Om synen oom reynaert den roden
O wi lieue oom in wat noden
3765
Sy di comen wair seldy bliuen
Sel ic v zien dus ontliuen
Off wtten lande sien iagen
So mach ic wel myt rechte clagen
Ghi zijt thooft van onsen geslachte
3770
Wijs van rade bi dage en by nachte
Al uwen vrienden altijt bereit
So wair gi spreect dair vyndi die pleit
So schoon kundi v fallacien
Mit dus groter lamentatien
3775
Quam hi tot maperthuus gegaen
Ende vant reynaert dair voor staen
Hy had geuaen twee ionge duuen
Al tot synen behoeff te cluuen
Dair sy te voren hair eerste spronck
[fol. 60v]
3780
Wvt vliegen oeck soude ionck
En prueuen off sy ter eren
Hair yet mochte generen
Jnder lucht dair vyelen sy neder
Jn onmacht hair vederen waren teder
3785
Ende hair vluegelen veel te cort
Reynaert die des gewaer wort
Want wt gegaen was om proye
Hy greepse beide myt groten yoie
Ende is dair mede te huus gecomen
3790
Mer nv hi grymbaert heeft vernomen
Verbeide hi sijns ende sprac hem an
Vellecoom neue voor enich man
Die ic in ons en geslachte weet
Ghi loopt so zeer dat gi zweet
3795
Hebdi yet van my vernomen
Och oom het is v qualic becomen
Lijff en goet is al verloren
Die coninc heeft selue gesworen
Dat hi v scandelic sal doden
1900
Van nauwen rade ende subtijl visieren
Wart dair geuonden op dien dach
Jn orconde diet hoorde ende sach
So wie een zaeck ziet off hoort
Mach wel gelouen ende seggen voort
1905
Ende also geuiel aldaer
Jc wilt v corten ende seggen twaer
Hoet myt reynaert dair verginck
Des conincs raet ende die coninck
Die hoorden getuge van sijnre misdaet
1910
Het ginck myt hem alst dicwil gaet
Die crancste heeft die mynste crode
Sy gauen oordel dat men dode
Ende hangen soud by sijnre kelen
Doe ginct myt hem al wtten spele
1915
Hem en mochten helpen gene treken
Hoe scoon hi oec conde spreken
Dat oordel dat dair gewijst was
Dat most wisen grymbaert die das
Ende een groot deel van reynaert magen
1920
En mochten niet zien oft verdragen
Datmen doden soude also
Si namen oorloff ende waren onvro
Ende rwmden des conincs hoff
Die coninc bedocht hem wel dair off
1925
Hy mercte hoe mennich iongelinck
Al screyende van dane ghinck
Die reynaert al na bestonden
Doe dochte hi myt vroeden gronde
Hier toe hoorde wel ander raet
[fol. 32r]
1930
Al is reynaert fel ende quaet
Hy heeft mennigen goeden maech
Tybert sprac hoe si di dus traech
Her ysegrim ende her brwn
Hier is mennich end twn
1935
Ende het is den auont by
Hier is reynert ontsprinct hi
Ende hi ontcoomt wt desen noot
Sijn listen die sijn so groot
Ende hi weet so mennigen keer
1940
Hy en wart geuangen nemmermeer
Selmen hangen wat beyd di dan
Ende eer men bereiden can
Een galge so ist nacht
Jsegrim die was zaen bedacht
1945
Ende sprac hier is een galge bi
Ende myt desen woorden versuchte hi
So dattet tybert wart ontwaer
Ende sprac tybert gi zijt in vaer
Her ysegrim ofs v gedochte
1950
Gedenct v niet dat gi eens brochte
Reynaert ende selue mede ginck
Dair men beide v brueders hinck
Rvmen en wide lancken
Het wair wel tijt soud gijs hem dancken
1955
Wair di oec goet het wair geschiet
Hij en wair oec noch ontgangen niet
ISsegrim balch hem ende sprac
Gi maect ons allen groot getrac
Her tybert hadden wi een strop
1960
Het wist lange reynaerts crop
Wat sijn lijff mochte wegen
Reynaert die lange had geswegen
Sprac. ysegrim cort mijn pijn
[fol. 32v]
Tybert heeft een sterke lijn
1965
Die hem omtrent die keel neep
Tot des papen huus dair hi so peep
Doe hi den paep sijn cul of beet
Hi can wel clymmen hi sel gereet
Die lijnde op dragen hi is so snel
1970
Her ysegrim het voecht v wel
Ende brwn dat gi doet v neue
Het is my leet dat ic so lange leue
Haest uwer gi zijt dair toe geset
Tis quaet dat gi so lange let
1975
Brwn gaet voor ende leyt my
Tybert west hem vaste by
Wacht wel dat hi v niet ontgaet
Brwn sprac dat is die beste raet
Die ic ye gehoorde die reyer seit
1980
Ende ysegrim beual gereit
Al synen vrienden ende magen
Dat sy wel tot reyner zagen
Ende dat sy hem traden also na
Dat hi hem vmmer niet ontga
1985
Ende sonderlinge sinen wiue
Hiet hi als bi haren liue
Dat sy en vaste hielden biden baerde
Ende sijns wel zeker namen waerde
Dat hi hem vmmer niet ontspringe
1990
Reynaert hoorde al dese dinge
Het dede hem zeer nochtan sprac hi
Och lieue oom my duncket dat gi
V seer pijnt om myne scade
Dorst ic by haluer genade
1995
Al is v lief tot mijnre armoede
Jc weet wel soude v wijf mijn moeye
Na recht dencken om oude daet
[fol. 33r]
Sy en dede my nvmmer quaet
Doch ic bynt dairt nv ouer gaen moet
2000
Ende off gi niet al v quaeste en doet
Aen my gi bruun ende tybeert
So moet gi sijn van gode onteert
Jc bins getroost te dese werue
Doch ic en mach mer eens steruen
2005
Ende dat woudic dattet wair gesciet
Want doe mijn vader sijn leuen liet
Doe wast kort myt hem gedaen
Doe sprac ysegrim so laet ons gaen
Ghi vluect ons off wi v langer sparen
2010
Ende qualic so moet wi varen
Off wijt langer maken beide
Aen reyer als hi dit seide
Scoot hi myt enen groten nyde
Ende brwn ter ander zyde
2015
End leiden vast ter galgen waert
Tybert liep voor ongespaert
Ende droech tot reyes behoef dat strop
Hem was al wee in synen crop
Van den stric dat hem vynck
2020
Tot des papen huus daert hem qualic ginck
Dat laet hi sonder cronen
Want hijt nv reyer meent te lonen
SJ sprongen ouer mennigen twn
Tybert. ysegrim. ende brwn
2025
Mit reynaert den scalcken roden
Eer sy quamen dair men soude doden
Dair men plach den doden te nemen tlijff
Die coninck nobel ende sijn wijff
Ende alle die inden houe waren
2030
Volchden na myt groten scaren
Om teynde dair off te sien
[fol. 33v]
Reynaert die hem van mysschien
Seer ontsach en bedocht hem dick
Hoe hi by enigen stick
2035
Mocht vander doot verdingen
Ende die geen die dair so springen
Ende sijn scand sagen so gern
Verscalken mocht ende driuen tschern
Ende den coninc myt verraet
2040
Te hulpe crege tot sijnre baet
Hier op was al sijn studeren
Hy sprac tot hem seluen ic moet sweren
En helpen my loosheit off ic kan
Want die noot die gaet my an
2045
Al is die coninc gram op my
Ende mennich die hier is by
Wats dan dat heb ic wel verdient
Jc ward noch licht hair liefte vrient
Nochtan en deed ic hem nemmer goet
2050
Die coninc is sterc sijn raet is vroet
Nochtant soud ic se wel behalen
Mocht ic gebruken mijnre talen
Jc weet so mennigen losen vont
Nv quamen sy dair die galge stont
2055
Doe sprac ysegrim her brwn
Denct nv om die rode crwn
Die gi ontfenct bi reyers scout
Twair tijt dat ghijs hem nv vergout
Die quaetheit die hi v ye gedede
2060
Wy hebbens nv wel onss tijt ende stede
Tybert haest v ende clymt op
Knoopt aen die lijnde ende maect den strop
Ghi zijt die lichte van ons drien
Ghi sult uwen wil noch huden zien
2065
Van hem dien gi so zeer haet
[fol. 34r]
Brwn wacht dat hi v niet en ontgaet
Hout hem vast ende ziet wel toe
Jc moet pinen dat ic doe
Die leder op rechten hem op te gaen
2070
Brwn sprac dats wel gedaen
Doet dat sel hem wel bewaren
Reynaert sprac my mach wel verswaren
Mijn hert. mijn syn. van anxte groot
Want ic sie voor mijn ogen die doot
2075
Dien ic niet en mach ontgaen
Heer coninc ende alle die hier staen
V. allen bid ic een bede
Eer ic vander werelt scede
Dat ic mijn biecht doch mach spreken
2080
Ende voor v allen mach mijn gebreken
Claerlic vertrecken op dat dair by
Min ziel des onbecommert sy
Ende men mijn diefte ende verraet
Enen anderen dies niet en bestaet
2085
Niet en betije na desen tiden
Jc sal den doot te sachter liden
Ende bid alle dan voor my
Dat god mijnre zielen genadich sy
[fol. 34v]
Alle die geen die dese tael hoorden
2090
Dien iamerden van synen woorden
Ende seiden het wair een cleyn bede
Ende baden den coninck dat hi dede
So. dats hem die coninck gaff oorloff
Reynaert die blide was hier off
2095
Docht het mocht noch beter vallen
Doe sprac hi aldus voor hem allen
Nv helpt my spiritus domini
Want ic en zie hier nyement by
Jc en bin dair mysdadich tegen
2100
Nochtant was ic in allen wegen
Dat goedertierentste ionge kijnt
Dat men vant off noch vijnt
Tot datmen my spaende vander mammen
Doe ic ginck spelen mitten lammen
2105
Om te horen dat gebleet
So lange dat ic dair een verbeet
Het smaecte wel het docht my goet
So dat ic tvleisch oec meed ontgan
Dair leerd ic leckerny eerst an
2110
So veel dat ic liep totten geiten
Jnt wout dair icse hoorde bleken
Dair verbeet haerre twee
Doe tast ic voort ende deed meer
Ende ic wart boude ende koenre
2115
Ende ic verbeet vogel ende hoenre
Ende ganse dair ic se vant
So dat my bloedich wart mijn tant
Doe wart ic so fel ende so wreet
Dat icket dair al op beet
2120
Al dat ic vant ende dat my dochte
Dat my wel bequam dat ic mochte
Dair na quam ic aen ysegrim
[fol. 35r]
Te wijnter aen den ouden rijn
Ende scuulde onder enen boom
2125
Ende rekende dat hi waer mijn oom
Als ic hem dus maesscap hoorde tellen
So worden wi al dair gesellen
Dat my wel myt recht mach rouwen
Dair geloofden wi myt trouwen
2130
Goet geselscap malcander te doen
Ende gingen tsamen myt herten koen
Hy stal dat groot ende ic dat cleen
Dat wi cregen dat was gemeen
Ende oec niet gemeen also
2135
Hi en was in huegen vro
Mer ic en had mijn deel niet halff
Als ysegrym had een calff
Off een weder off een ram
So grymde hi ende maecte hem gram
2140
Op my op dat hi my van hem dreeff
Ende hem mijn deel alleen bleeff
Doch was dit vanden mynsten al
Mer als wi hadden al sulc geual
Dat wi een oss off een koe
2145
Geuangen hadden so quam dair toe
Sijn wijff ende haers neuen kijnder
So en mocht my nau warden ghijnder
Een vanden mynsten rebben
Nochtan eer ic dat mochte hebben
2150
Hadden sy tvleysch al off geknagen
Hier op mostic my doe bedragen
Nochtan god danck ic en hads geen noot
Want ic heb noch den scat so groot
Beide aen siluer ende aen goude
2155
Dattet een wagen niet en soude
Mit seuen reysen niet wech vueren
[fol. 35v]
Die coninck began sijn bloet te rueren
Als hi den groten scat hoorde noemen
Ende sprac waen is hi v gecomen
2160
Reynaert die scat dat segt my zaen
Edel heer het wart gedaen
Jc salt v seggen synt gi my hiet
Noch door noch door leet
En salt door my sijn verholen
2165
Heer die scat die was gestolen
Ende en wair hi oec gestolen nyet
Dair wair groot moort off gesciet
Aen v selfs edel lijff
Doe dit die coninck ende sijn wijff
2170
Hoorden worden sy veruaert
Ende wopen riep sy reynaert
O wi reynaert o wach o wy
Wee my reynaert wat seg dy
Jc vermaen v reynaert
2175
Op die lange henevaert
Die v ziel varen sal
Dat gi die wairheit segget al
Ende openbaer brengt voort
Al dat v cont is vanden moort
2180
Die tiegen mijn heer ende my gaet
Ende gi des vmmer niet en laet
So dat wijt alle mogen horen
Nv hoort hoe reynaert sel verdoren
Den coninck en der coninghynne
2185
Ende haerre beider gewynnen
Ende nochtan dair toe verweruen
Dat hi die geen sel verderuen
Die nv so staen na synen doot
Nv ist hem gecomen inden scoot
2190
Ende wil nv synen sack ontbijnden
[fol. 36r]
Ende sien off hi dair in can vijnden
Dat hem mach comen te baten
Nv wil hi so liegen wttermaten
Ende dat so schoon brengen voort
2195
Dat ellic sel wanen waers diet hoort
IN enen gelaet van droeuen syn
Sprac reynaert vrou edel coninghin
Al en had di my niet so hooch vermaent
Jc bynt die nv steruen waent
2200
Jc en laet niet staen op mijn ziel
Want licht dat my geuiel
Jn die hel dair om te sijn
Dair torment is ende ewich pijn
Jn dien dat my die coninc mylde
2205
Een gestil nv maken wilde
Jc soud hem seggen al myt staden
[fol. 36v]
Hoe iamerlic dat hi was verraden
Te moorden van sijns sels lieden
Nochtan diet alre meest berieden
2210
Sijn zom van mynen liefsten magen
Die ic zeer node soud bedragen
En dede my die zorge vander hellen
Dair men seit dat si in quellen
Die hier weten verraet off moort
2215
Ende dat niet en brengen voort
Den coninck die wart dat hert zeer swaer
Ende sprac segstu my waer
O wi sprac reynaert waendi des
Ghi ziet doch wel hoet myt my es
2220
Wat waendi des edel heer
Al bin ic anders besundicht zeer
Dat ic mijn ziel wil verdoemen
Wat soud my te baten comen
Dat ic anders seide dan het waer
2225
Mijn doot die is my also swaer
My en mach helpen bede noch goet
Doe beefde reynaert dair hi stoet
Jn enen geueysden schijn van vresen
Der coninghinne iammerde van desen
2230
Ende bat den coninc op genaden
Om te scutten meerre scaden
Dat hi den volc bode sylency
Ende reynaert gaue audiency
Sijn tael te spreken al wt
2235
Doe dede die coninc ouerluut
Gebieden dat ellic swege al stille
Ende liet reynaert synen wille
Onberispt ten eynde spreken
Reynaert die vol was loser treken
2240
Hem dochte beteren sijn geual
[fol. 37r]
Nv swijcht hi seit hi ouer al
Synt dat mijn heer die coninc is lief
Jc selt v lesen sonder brief
Die verradenisse openbaer
2245
Dair ic nyement in en spaer
Dien ic sculdich te wroegen ben
Dies laster heeft die scaems hem
NV hoort hoe reynaert des began
Dat hi den vader die hem wan
2250
Jn verradenissen wil bedragen
Ende een van synen liefsten magen
Dat was grymbert die dass
Die hout van herten hem altijt wass
Dit dede hi al om dat
2255
Dat men sijnre woorden te bat
Gelouen soude die hi sprake
Ende hi dan die selue sake
Op sijn vyande te bet mocht leggen
Aldus began teerst van synen zeggen
2260
Hy sprac wileneer tot enen stonden
Had mijn heer mijn vader vonden
Des conincs heymelicste scat
Jn enen verholentliken pat
Ende doe hi had aldus groot goet
2265
Wart hi so fier so hooch gemoet
Dat hi myt sijnre groter houeerde
Alle dieren ver onweerde
Die sijn gesellen te voren waren
Hi dede tybert den cater varen
2270
Jn ardennen dat wilde lant
Dair hi brwn den beer vant
Hy ontboot sine houde
Ende dat hi in vlaenderen varen soude
Ende off hi coninc wilde wesen
[fol. 37v]
2275
Brwn wart zeer blide van desen
Want hi hads lange tijt begeert
Ende hi maecte hem te vlaenderen weert
Dair hi mynen vader vant
Dien wel ontfenck doe te hant
2280
Seynde hi om grymbert den wisen
Ende om ysegrim den grysen
Ende tybert die cater dat was die wijfte
Ende quamen bi een dorp heet hijfte
Tusschen risel ende ghent
2285
Hielden sy haer perlement
Jn enen donckeren langen nacht
Ouermits des viant cracht
Ende mijn vaders gewelde
Dien dwanc myt synen gelde
2290
Swoeren si dair des conincs doot
Nv hoort hier een wonder groot
Sy zwoeren op ysegrims crwn
Alle viue datse brwn
Coninck ende heer souden maken
2295
Ende setten hem inden stoel taken
Op sijn hooft die croon van goude
Ende wair yement diet keren woude
Van des conincs vriende ende magen
Mijn vader soudze al veriagen
2300
Mit synen scat ende steken achter
Ende bliuen souden inden lachter
DJt weet ic wel ende seg v hoe
Het geuiel op enen morge vroe
Dat mijn neue grymbart die dass
2305
Van wijn een deel droncken wass
So dat hi vrou sloppel kaerde
Synen wiue seide in rade
Ende hiet hair dat sijt zoude helen
[fol. 38r]
Ende sy vergat al sijn beuelen
2310
Want sijt voort in biechte seide
Myne wiue op eenre heide
Dair sy bedeuaert gingen tsamen
Mer si most bider drie coningen namen
Eerst sweren ende bi haerre trouwe
2315
Dat zijt door lieue noch door rouwe
Nemmermeer zoud seggen voort
Mer mijn wijff en hielt nye hair woort
Want teerst dat si bi my quam
Seide sy my wat sy vernam
2320
Mer si seit my in stillre teyken
Mede seide si my sulck litteyken
Dat ic kende also ende waer
So dat my alle mijn haer
Opwaert stonden van vare groot
2325
Mijn hert wart swaerre dan een loot
Ende veel couder dan een ijss
Jc sels v maken merkelic wijss
Die puden die voormaels waren vry
Ende hoe dat si claechden dat sy
2330
Te weel waren onbedwangen
Ende riepen op gode myt luden tongen
Dat hi hem gaue enen heer
Diese bedwonge na sijnre geer
Want ten dooch geen meent sonder dwanck
2335
Dit was alder puden sanck
Ende god die dede hair begeer
Ende sette hem enen heer
End seynde hem enen oudevader
Die verslant ende verbeetse algader
2340
Jn allen steden dair hi se vant
Wast te water off opt lant
Altijt deed hi hem ongenade
[fol. 38v]
Doe claechden sy doe wast te spade
Het was te spade te seggen o wy
2345
Sy die te voren waren vry
Ende niet en achten op yements dreigen
Sijn ewelic scalc ende eygen
Ende moeten bliuen onselinck
Onder horen oudenvader den coninck
2350
Dair om gi arm ende gi rike
Jc ducht aldes gelike
Mit ons oec mocht geuallen
Dus droech ic zorch voor v allen
HEer dus sorchdic voor v
2355
Des gi my luttel dancket nv
Jc ken brwn scalck ende quaet
Ende vol van groter ouerdaet
Dair om onsach ic hem zeer
Ende peynsde word hi ons heer
2360
Dat wi alle waren verloren
Jc kende den coninc wel geboren
Mogende ende goedertieren
[fol. 39r]
Ende genadich allen dieren
Dus docht ic by veel dingen
2365
Dattet wair quade wisselingen
Dair ons altoos off soude comen
Veel pinen ende veel onvromen
Mennige zorch mijn herte doochde
Nauwe pijnde ic ende poochde
2370
Hoe ic gedede enige zaken
Dair bi ic scoorden ende braken
Mijns vaders bosen raet
Die enen dorper ende enen vraet
Coninc ende heer maken waende
2375
Altoos bad ic gode ende maende
Dat hi den coninc mynen heer
Behielde sijn weerlike eer
Mer wel beuroede ic altijt dat
Behelde mijn vader sijn scat
2380
Hy soude myt synen valschen gespelen
Den raet vijnden ende telen
Dat die coninc worde verstoten
Die in diepen penzen ende in groten
Was ic dicke hoe ic dat
2385
Weten soude wair die scat
Lach. die mijn vader had geuonden
Jc wachte nauwe tallen stonden
Jn bosch in hage. in veld in wouden
Wanneer mijn vader die listige ouden
2390
Henen tooch off liep
Wast heet. cout. nat. ofte diep
Wast bi nachte off bi dage
Vmmer was ic in sijn lage
TEnen tiden lach ic in die eerde
2395
Ende wachte als die zeer begeerde
Hoe ic best weten conde
[fol. 39v]
Wair ic den scat geuonde
Dair ic ghern off had vernomen
Doe zach ic mynen vader comen
2400
Wt enen hool oec ser gelopen
So dat ic dair scats in hopen
Was by doen zien dat ic zach
Hem driuen als ic v zeggen mach
Want ic aen hem dit vernam
2405
Dat hi wtten hole quam
Al om ziende mercte hy
Off hem yement wair by
Ende als hi nergent nyement en zach
So beide hi went opten dach
2410
Ende stopte sijn hol weder myt zande
Ende maecte weder gelijc de lande
Dat ic dat zach en wist hi niet
Oec zach ic eer hi van dane sciet
Dat hi sijn stert dair ouer liet gaen
2415
Dair sijn voeten hadden gestaen
Ende decte sijn voetstappen mitten monde
Dit leerd ic dair tot dier stonde
Aen mynen valschen ouden vader
Die dese liste cond alle gader
2420
Dair ic te voren off en wist niet
Mittien hi van dane schiet
Ende liep ten dorp waer om sijn genereren
Om dies ic niet en woud ontberen
Spranc ic op die vaert ende liep ten holle
2425
Oec so en was ic doe niet dolle
Jc en genaecte doe te hant
Dair ic scraefde op dat sant
Myt mynen voeten ende croop dair in
Dair ic vant een groot gewyn
2430
Fijn siluer ende root gout
[fol. 40r]
Hier en is nyement so bout
Dies ye so veel te gader zach
Doe en spaerde ic nacht noch dach
Jc en ghinc slepen ende dragen
2435
Sonder kerre ende sonder wagen
My halp mijn wijff vrou ermelijn
Dus doochden wy grote pijn
Eer dat wi den groten scat
Brochten op een ander stat
2440
Dair hi bet lach tot onsen gelage
Wy droegen onder enen hage
Jn een hol in die eerde wel diep
Bynnen deser tijt mijn vader liep
Tottien den coninc wouden verraden
2445
Nv mogedi horen wat sy daden
Brwn ende ysegrim seynden wt
Hair brieue ende groot saluut
Aen allen die soudi wouden wynnen
Brwn die beer soudse scryuen ynne
2450
Ende dat si scier tot hem quamen
Ende hair soudi te voren namen
Hy soud hem geuen myt mylder hant
Doe liep mijn vader al door dat lant
Ende droech haerre tweer brieue
2455
Hoe luttel wist hi dat die dieue
Hem synen scat hadden genomen
Ja al had hem mogen vromen
Al had hem al die werlt wtten gronde
Hy en had dair niet een penninck vonden
2460
DOe mijn vader al om end om
Tusschen der eluen en der som
Hadden gelopen al door tlant
Ende mennigen sergant
Had gewonnen myt sinen goude
[fol. 40v]
2465
Die brvnen te hulpe comen soude
Als die zomer quaem in tlant
Doe keerde hi weder dair hi vant
Brunen mitten gesellen sijn
Ende hi seide hem hoe groot pijn
2470
Ende die menichfoudige zorge
Die hi voor die hoge borge
Jn tlant van zassen had geleden
Dair die iagers na hem reden
Mit haren honden alle dage
2475
So dat hi nau ondroech die crage
Dit telde hi den vier felle verrader
Dair na toenden hem al gader
Brvnen enen brieff dair in sy vernamen
Wel twael hondert al by namen
2480
Van ysegrims magen al in stonden
Mit scerpen tanden myt widen monden
Sonder die katers ende die beren
Die al in brvnen hulpe weren
Ende die vossen mytten dassen
2485
Beide van dooryngen ende van zassen
Dese hadden al myt hem gesworen
Jn dien dat men hem gaeff te voren
Van drien weken hoor soudi
Si souden comen geweldelic by
2490
Tot brunen mitten eersten bode
Dit benam ic al des danck ic gode
Mijn vader ghinc na deser tale
Totten hole na desen male
Dair sijn scat hi woud bescouwen
2495
Mer doe ghinct tot groten rouwe
Want wat hi socht hi en vant niet
Ende sijn hol hi alte broken ziet
Ende sijn scat al wech gedragen
[fol. 41r]
Doe dede hi dat ic lange mach clage
2500
Want hi van toorn hem seluen hynck
Dus bleef achter brvnen dinck
By mijnre behendicheit al
Nv merct hier mijn ongeual
Jsegrym ende brwn die quade vraet
2505
Hebben nv al den nausten raet
Biden coninc ter hoochster banck
Erm man reynaert is sonder danck
Ende ic heb mijn vader begeuen
Om den coninc te behouden sijn leuen
2510
Wair sijn sy hier die dat doen souden
Hem seluen te verderuen om hem te houden
DJe coninck ende die coninghinne
Die beide hoopte van gewynne
Seyden reynaert buten rade
2515
En baden hem dat hi wel dade
Ende hem wijsde sinen scat
Als reynaert verhoorde dat
Sprac hi. soud ic wisen mijn goet
Den coninck die my hangen doet
2520
Om dat verraders ende mordenaren
Mit langen tongen my willen beswaren
So wair ic vmmer wt mijn syn
Neen reynaert sprac die conincyn
Mijn heer sal v laten dat leuen
2525
Ende v vriendelic vergeuen
Al gader synen euelen moet
Ende gi selt voort aen wesen vroet
Ende mijn heer wesen altoos getrouwe
Reynaert andwoorde lieue vrouwe
2530
Jn dien dat my die conincghinne nv
Dit vast gelouen wil voor v
Ende gi my geeft sijn hulde
[fol. 41v]
Ende alle brueken ende alle sculde
Ende alle aenticht wil vergeuen
2535
So wart nye coninck in sinen leuen
So rijck als ic maken sal
Want die scat is sonder getal
Die ic hem wisen sel al dair hi leit
Dair toe so bin ic al bereit
2540
Die coninc sprac wil di reyner gelouen
Hem is dat stelen en dat rouen
Ende dat liegen geboren int been
Die conincyn sprac heer neen
Ghi muecht hem nv gelouen wel
2545
Al was hi tevoren loos en fel
Hy en is niet dat hi was
Ghi hebt gehoort dat hi den dass
Ende sinen vader heeft bedragen
Als hi in synen woorden doet gewagen
2550
Noch hebben ander dieren
Woud hi wesen quadertieren
Ofte fel off ongetrou
Die coninck sprac wildijt dan vrou
Ende wildijt voor v beste raden
2555
Al waendic dat my soude scaden
Jc wil dese broken ende getwi
Van reynaert nemen al op my
Ende gelouens sijnre woorden schoon
Mer ic sweer hem dat by mijnre croon
2560
Waert dat hi vmmermeer mysdede
Alle die hem ten tyenden lede
Aen gaen die soudent becopen
Reynaert sach den coninc belopen
Des wart hi blide in synen moet
2565
Heer sprac hi ic wair onvroet
Seide ic waer ten waer also
[fol. 42r]
Die coninc nam vander eerd een stro
Ende vergaft reynaert alle gader
Die ongunst meed van sinen vader
2570
End van hem seluen oec also
Al was reynaert nv blide ende vro
Dat en docht my geen wonder wesen
Want hi was van der doot genesen
REynaert sprac wel heer
2575
God moet v lonen deser eer
En mijnre vrouwen die gi my doet
Jc sel dair om dencken bin ic vroet
Ende v des dancken hogelijck
Dat gi bouen allen heren selt warden rijck
2580
Want hi en leeft niet onder die zonne
Dien ic also wel gonne
Mijn scat als ic doe v beiden
Doe nam bi een stroo op vander heiden
Ende boot dat den coninc zaen
2585
Mijn heer sprac hi wilt ontfaen
Min scat hier mede want icken v vry
Ende claerlic dair off verty
Die wilen ermelinc besat
Die coninck namt stro en dancte hem dat
2590
Mit bliden aenschijn ende vro
Doe loech reynaert in hem seluen so
So zeer dat ment wel na vernam
Dat die coninck hem so gehoorzam
Al gader was tot sinen wil
2595
Heer sprac hi nv swiget stil
Ende merct wel wair mijn reden gaet
Jnt oost van vlaenderen staet
Een boosch dat heet hulsteloo
Sijn rechte naem is aso
2600
Pvnt v wel tonthouden dit
[fol. 42v]
Een water heet krieken pit
Het staet dair bi niet ver van dan
Dair en coomt wijff noch man
Dicke in enen haluen iaer
2605
So grote wildernis is daer
Sonder die wl ende scwfwt
Heer dat leit die scat gehuut
Die stede die heet krieken pit
Tis v nvt verstaen wel dit
2610
Ghi selt dair gaen myt ende mijn vrou
Jc en weet oec nyement also trou
Die moocht kyesen tenen bode
Want ic v scade sage node
En gaet dair selue ende als ghi
2615
Krieken pit coomt bi
Suldi dair vijnden twee ionge berken
Heer coninc dit suldi mercken
Die alre naest den pit staet
Heer tot dier berken gaet
2620
Dair leit die scat onder begreuen
Dair seldi deluen ende screuen
Een luttel moss aen deen zide
Dair suldi vijnden mennich gesmyde
Van goude rikelic ende schoon
2625
Ghi sult dair vijnden oec die croon
Die ermeric droech in sinen dagen
Die soude brwn hebben gedragen
Had synen wil mogen gescien
Ghi selt dair mennige scierheit zien
2630
Edel steen ende gulden werck
Die weert sijn mennich dusent merck
Heer coninc als gi hebt dit goet
Hoe dick sel di in uwen moet
Dencken reynaert getruwe voss
[fol. 43r]
2635
Die hier groeues in dit moss
Desen scat myt dijnre list
God geeff di eer so wair du bist
GHi moet mede aen onse vaert
Ssprac die coninc heer reynaert
2640
End helpen ons den scat ondeluen
Jc en waende by my seluen
Nvmmer meer connen geraken
Jc heb gehoort noemen aken
Parijs. kolen ende duwa
2645
Mer also ic my versta
So spot gi mit my ende v droomt
Want krieken pit dat gi ons noomt
Dat is een gevensde naem
Dit was reynaert onbequaem
2650
Hy vensde hem ende sprac ia ia
Gy zit dair heer coninc also na
Als van romen tot valeye
Waen di dat ic v die leye
Wisen wil ter flvuie iordaen
2655
Jc sel v brengen wtten waen
Mit goeder orcond openbaer
Lude riep hi kuwaert nv coomt haer
Coomt voor den coninc haess kuwaert
Die dieren zagen al derwaert
2660
Hem wonderde wat die coninc woude
Reynaert sprac kuwaert hebdi coude
Hoe beef di so hebt genen vaer
En segt mynen heer den coninc waer
Des maen ic v bider trouwen
2665
Die gi mynen heer ende mijnre vrouwen
Sculdich zijt van des ic vrage
Al soud my gaen aen mijn crage
Dat auentuerde ic eer ict loge
[fol. 43v]
Ghi hebt my gemaent also hoge
2670
Bider truwen die ic hem
Mynen heer ende mijn vrou sculdich ben
Sprac kuwaert ist dat ict weet
So segt hem weet gi yet wair steet
Krieken pit ist v yet cont
2675
Jc wist wel ouer .xij. iaer waert stont
Sprac kuwart hoe vraech di so
Het staet int bosch van hulster lo
Op die warand in die woestijn
Jc heb dair geleden mennige pijn
2680
So mennigen honger ende dorst
Hagel snee ende grote vorst
Dat ict node soude vergeten
Dair en was te biten noch te eten
Hoe mocht ic dan vergeten dies
Symonet die rike vriess
Plach dair tslaen sijn valsche gelt
Dair hi hem altijt op onthelt
Ende alle die gesellen sijn
Mer dat was eer ic myt rijn
2690
Mijn geselscap maecte vast
Die my gequijt heeft wt mennigen last
O wi sprac hi lieue rijn
Lieue hont lieue geselle mijn
Gaue god dat gi waert hier
2695
Ghi zout hier voor desen dieren fier
Onser beider leuen ende spel
Jn sconen rymen vertrecken wel
Dat ic nye in geenre steden
Tegen mijn heer geen zaeck en dede
2700
Anders dan ic doen mocht myt recht
Gaet weder onder geen knecht
Sprac reynaert kuwaert dat seg ic v
[fol. 44r]
Mijn heer die coninc en begeert nv
Niet te weten van v meer
2705
Doe dede kuwart enen keer
Tot dair hi was eer hi quam daer
Reynaert sprac heer coninc ist waer
Dat ic v seide reynaert iaet
Vergeeft dat my ic seide quaet
2710
Dat ic v mistrouwe hiet
Reynaert vrient nv besiet
Den raet dair gi mede gaet
Ten put dair die berck staet
Dair die scat leit onder
2715
Reynaert sprac heer gi zegt wonder
Waendi ic en seg v waerlic vro
Of dat myt my stont also
Dat ic myt v wanderen mochte
Also als ons beide dochte
2720
Ende gijs bleeft al sonder sonde
Neemt wat ic v orconde
Ende seggen moet al ist mijn scame
Doe ysegrym een duuels name
Jn die oorde ghinc hier te voren
2725
Ende hi monick wart bescoren
Doe en conde hem die prouen niet genoegen
Dair hem sess monicken op bedroegen
Hy claechde altoos ende kermde
So zeer dats my ontfermde
2730
Want hi wart cranck ende traech
Doe halp ic hem als maech
En gaff hem raet dat hi ontran
Hier om bin ic in des paeus ban
Morgen als die son op gaet
2735
Wil ic te romen om oflaet
Van romen wil ic ouerzee
[fol. 44v]
Ende van daen keren nvmmermeer
Eer ic so veel heb gedaen
Dat ic myt eren by v mach gaen
2740
Want het wair v grote blaem
Dat men soude seggen wair ic quaem
Dat gi maket v wandelinge
Mit enen verwaten bandelinge
Die coninc sprac na dat gi zijt
2745
Te ban. men souts my doen verwijt
Reynaert liet ic v myt my wanderen
Jc sel kuwaert off een anderen
Ten put laten gaen myt my
Reynaert ic rade v dat gi
2750
V seluen wtten ban doet
Heer dair om ist dat ic moet
Te romen wesen so ic eerst mach
Jc en let nacht noch dach
Voor dat ic bin geabsolueert
2755
Reynaert gi zijt wel bekeert
Dat dunct my tot goeden dingen
God die latet v volbringen
REcht als dese tael was gedaen
Ghinc nobel die coninc staen
2760
Op een hoge rootze van steen
Ende hiet die dieren al gemeen
Swigen ende sitten neder in tgras
Ellic na dat hi geboren was
Reynaert stont bider conincynnen
2765
Die hi te recht wel mochte mynnen
Doe sprac die coninc sonder gelijck
Hoort alle gader arm ende rijck
Beide cleyn ende groot
Mijn baroen mijn huusgenoot
2770
Reynaert staet hier als die boude
[fol. 45r]
Diemen huden hangen soude
Nv heeft hier gedaen te houe
So veel dat ic hem geloue
Mijn hulde ende mijn mynne
2775
Ende mijn wijff die coninchinne
Heeft so veel gebeden voor hem
Dat ic sijn vrient geworden ben
Ende hi gesoent is tegen my
Ende ic heb hem gegeuen vry
2780
Beide lijff ende lede
En dair toe geef ic hem een vollen vrede
Ende gebiede v allen by v liue
Dat gi reynaert ende synen wyue
Ende synen kijnderen eer doet
2785
So wair si comen in v gemoet.
Jst bi nachte ist by dage
Jc en wil oec geen meer clage
Van reynaerts wege horen
Al misdede hi te voren
2790
Hy wil hem beteren ic seg v hoe
Reynaert die wil morgen vroe
Palster ende scerp ontfaen
Ende totten paeus te romen gaen
Van danen wil hi ouer zee
2795
Ende hier niet comen wee
Eer hi heeft vol offelaet
Van sondeliker swaerre daet
Dese tael hoorde dat tyeselijn
Ende liep daer was ysegrim
2800
Brwn ende tybaert waren
Vuyl katyue sprac hi hoe ist geuaren
Onsalich volc wat doe di hier
Reynaert is meister bottelgier
Jnt hoff ende mogende wttermaten
[fol. 45v]
2805
Die coninc heeften quijt gelaten
Alle sijn brueken ende misdaden
Ende gi zijt alle drie verraden
Jsegrim sprac hoe mach dat sijn
Jc waen gi ons lieget tyselijn
2810
Jc en doe seker sprac die rauen
Doe gingen die derwaert scrauen
Die wolf ende brwn ten coninc waert
Tybaert sprac ende was veruaert
Ende in zorgen so wttermaten
2815
Dat hi ghern wilde laten
Sijn oge varen om niet
Dat hi tot des papen huus liet
Op dat hi reynaerts vrient waer
Hi en weet wat doen van vaer
2820
Hi claechde gode sijn ellende
Dat hi reynaert ye gekende.
ISegrim quam myt gewelt
Voor den coninc op dat velt
Ende dranck voor die coninghinne
[fol. 46r]
2825
Ende sprac myt enen fellen synne
Op reynaert also verre
Dat die coninc wart erre
So dat si ysegrim deden vaen
Ende brvnen vangen also zaen
2830
Worden sy geuangen ende gebonden
Ghi en zaecht nye so verwoede honden
Aen doen meer pinen dan men hem dede
Men bantse vast alle bede
Ja so seer dat si van alder nacht
2835
Aen hand aen voeten en hadden macht
Sy en mochten niet een lit verroeren
Nv hoort hoe si al voeren
Reynaert diese al had leet
Hy bewarff dat men sneet
2840
Van brvnen rug een vel aff
Dat men hem teenre scerpe gaff
Voets lanck ende voets breet
Nv wair reynaert al bereet
Had hi vier vaste scoen
2845
Hoort wat hi dair toe sel doen
Om sijn scoen te gewynnen
Hi sprac totter coninghinnen
Vrou ic bin hier v pelgerym
Hier is mijn oom heer ysegrim
2850
Die heeft vier vaste scoen
Woud hi my twee dair off doen
Jc naem v ziel in mijn plecht
Want het is ellic goet pelgryms recht
Dat hi gedenc in sijn gebede
2855
Alles goets dat men hem dede
Gi moget v ziel aen my nv scoeyen
Ende doet my ysegrim mijnre moeyen
Geuen oec twee van haren scoen
[fol. 46v]
Ghi moechtet wel myt eren doen
2860
Want sy blijft thuus in haer gemaec
Mit dien die coninghynne sprac
Reynaert gi en muecht der niet ontberen
Gy en hebt scoen gemaect van eren
Dair gi v voet gans in hout
2865
Ouer die berge menichfout
Te treden ouer struuck ouer steen
Gy en moget hebben schoen en geen
Die v waren bet te maet
Want si sijn vast ende dick hoet gaet
2870
Die ysegrim ende sijn wijff
Al sout hem gaen aen haer lijff
Elker lijck moet v geuen twee scoen
V hoge bedeuaert mede te doen
NV heeft die valsche pelgerym
2875
Beworuen dat ysegrym
Al totten zenen heeft verloren
Van beide sijn voeten voren
Dat vel te samen mytten claeuwen
Ghi en zaget nye vogel so braeuwen
2880
Die stilre hielt sijn lede
Dan ysegrim die sijn en dede
Doemen dus onscoeyde
Dat bloet hem ouer die oren vloeyde
Doe ysegrim onscoeyt was
2885
Most hi gaen leggen in dat gras
Vrou erswijnde die wolfynne
Mit enen zeer droeuen synne
Sy liet hair off doen dat vel
Ende die claeuwen also wel
2890
Achter van haren voeten
Nv begonde zeer te zoeten
Reynaert synen droeuen moet
[fol. 47r]
Hoort wat clage hi nv noch doet
Moeye seit hi lieue moeye
2895
Jn hoe mennige vernoeye
Heb di om mynen wille gewesen
Dats my leet sonderlinck van desen
So ist my lief ic seg v twy
Ghi zijt des gelouet my
2900
Een die liefste van mynen magen
Dair om wil ic v schoen dragen
Ende gi sult deylen aen perdoen
Dat ic moey myt uwen schoen
Sel beiagen ouer zee
2905
Vrou eerswijn was also wee
Dat sy nau en conde spreken
Ay reynaert god moet ons wreken
Dat gi dus wel ziet uwen wil
Jsegrim die sweech al stil
2910
Ende sijn gesel brwn voorwaer
Hem beide was te moede swaer
Want si waren gebonden gewont
End had oec dair ter seluer stont
Al dair geweest tybert die cater
2915
Hy had hem oec gewarmt een water
So dat hi niet en had ontgaen
Hi en had scand en scaey ontfaen
WAt holpt dat ict maecte lanck
Des anderen dages na sonnen op ganck
2920
Dede reynaert sijn scoene smeren
Die ysegrims te voren weren
Ende synen wiue vrou eerswijnden
Reynaert die deedse binden
Om sijn voeten ende ghinck
2925
Dair hi vant den coninck
Ende sijn wijff die coninghinne
[fol. 47v]
Ende sprac myt bliden synne
Heer god geeff v goeden dach
Ende mijnre vrouwen die ic mach
2930
Geuen prijs myt groten recht
Nv doet geuen reynaert uwen knecht
Een palster ende scerp ende laet my gaen
Doe dede die coninc vragen saen
Om den paep bellijn den ram
2935
Ende als hi voor den coninc quam
Sprac die coninc bellijn hier es
Reynaert doet hem een geles
Ende geeft hem scerp ende staff
Bellijn den coninc andwoort gaff
2940
Lieue heer en derfs doen niet
Want hi seit selue of ghijs gebiet
Dat hi is in des paeus ban
Die coninc sprac bellijn wats dan
Meister gelis doet ons verstaen
2945
Al had een man alleen gedaen
So veel sonden als al die leuen
Ende woud hi ontfaen ende begeuen
Ende woude dan te biechte gaen
Ende penitencie dair voor ontfaen
2950
Ende voldoen bi des priesters rade
God die soude hem doen genade
Nv wil reynaert ouer die zee varen
Dair mede mach hi hem wel verclaren
Bellijn sprac den coninc slecht
2955
Jc en doe reynaert crom noch recht
Ghi en hout my quijt ende scadeloos
Van scadeliker dinck altoes
Voor losevont den prouisoor
Ende voor den biscop prendeloor
2960
Ende rapiamus sinen deken
[fol. 48r]
Jc en bid v in acht weken
Sprac die coninc aldus veel
Oec had ic lieuer dat v keel
Henge. tis my leet dat ic v bat
2965
Als bellijn verhoorde dat
Dat die coninc toornich wart
Wart hi alte zeer veruaert
Dat hi was in groten vaer
Ende ghinc staen voor sijn outaer
2970
Jn sijn boec singen ende lesen
Sulc als hem goet docht wesen
Ouer reynert dies luttel rochte
Het dude also veel alst mochte.
DOe bellijn die cappellaen
2975
Oetmoedelic had gedaen
Die getide vanden dage
Doe henck hi aen reynaerts crage
Een scerp van brvnen vel
Nv hoort den losen gesel
[fol. 48v]
2980
Heeft hem gedaen een cleyn palster dair by
Tot synen genuegen doe was hi bly
End al bereet tot sijnre vaert
Doe sach hi ten coninc waert
Ende liet hem ontfallen gevensde tranen
2985
Die liepen ouer sijn rode granen
Als oft hem iamerde in sijn herte
Van rouwen had hi al den smerte
Dat was dair om en anders niet
Dat hi hem allen die hi dair liet
2990
Niet en mocht beraden alsulke pijn
Als hi dede brwn ende ysegrijm
Om dat hem dit niet en mocht geuallen
Nochtans stont hi ende bat hem allen
Dat sy voor hem bidden souden
2995
Also getrouwe als sy wouden
Dat hi voor hem allen bade
Dat oorloff nemen doecht hem te spade
Want hi ghern van danen waer
Hy was altoos in sulken vaer
3000
Also hi hem seluen sculdich wist
Dus bereide hi hem myt groter list
Die coninc sprac my is wel leet
Reynaert by god diet weet
Dat gi dus zeer haestich zijt
3005
Neen heer het is groot tijt
Men en sel geen weldaet sparen
Geeft my oorloff ic wil varen
Die coninc sprac hebt goods oorlooff
Doe geboot hi ouer al dat hoff
3010
Dat sy myt reynaert wt soude gaen
Sonder die dair waren geuaen
Jsegrim ende brwn die beer
Sy waren gewont also zeer
[fol. 49r]
Dat sy wenschten om den doot
3015
Ten heeft nyement rou so groot
Off en mach so droeuich sijn
Had hi reynaert den pelgrijm
Ghesien hoe vromelic dat hi ghinck
Ende hoe gevensdelic dat hem hinck
3020
Scerp ende palster om den hals
Ende sijn scoen als end als
Die hi droech aen sijn voeten
Hy had lachen moeten
Nochtan liet hem des genoech
3025
Jn sijn hert hi sere loech
Dat si alle myt hem gyngen
Mit so groter zamenyngen
Die hem te voren waren zeer wreet
Ende hi den coninc die had so leet
3030
So wel had gebrocht te dwaze
Het was een pelgryn van deusaze.
HEer coninc sprac hi nv keert weder
Door hooch noch door neder
En wil ic dat gi vorder gaet
3035
Jc ducht dattet v sel wesen quaet
Ghi hebt geuangen twee mordenaren
Geualtet dat sy v ontvaren
Ghi sout v voort moeten wachten zeer
Dan gi te voren deed ende meer
3040
Blijft gesont ende laet my gaen
Ende mitter tael ghinc hi staen
Op sijn achterste twee voeten
Ende maende hem allen groot ende cleyn myt moeten
Dat sy alle voor hem baden
3045
Off sy aen sijn weldaden
Rechte deylinge hebben wouden
Sy seiden alle dat sy souden
[fol. 49v]
Sijns gedencken in haren gebede
Nv hoort wat reynaert dede
3050
Dair hi vanden coninc schiet
Hoe droeffelic dat hi hem geliet
So dattet haerre zom ontfermde
Op kuwert den haze hi karmde
Owi kuwert sellen wi nv sceiden
3055
Oft god wil gi selt my geleiden
Ende bellijn mijn vrient den ram
Ghi twee en maket my niet gram
Ghi twee gi moet my wel voort brengen
Ghi zijt van sueter wandelingen
3060
Onberoepen ende goedertieren
Ende onbeclaecht van allen dieren
Geestelic ende van goede zede
Ghi leeft beyde als ic dede
Doe ic clusenaer was
3065
Heb di louer ende gras
Ghi en geeft niet meer om uwen eysch
Noch om broot noch om vleysch
Noch om sonderlinge spise
Mit dusdanigen geprise
3070
Heeft reynaert dese twee verdoort
Dat si myt hem gingen voort
Tot dat sy quamen voor sijn huus
Aen dat casteel van maperthuus
ALs reynaert voor die poort quam
3075
Sprac hi neue bellijn den ram
Ghi moet alhier buten staen
Jc moet in mijn gaen
Kuwaert sel in gaen myt my
Bids hem bellijn ende oec dat hy
3080
Wil troosten mijn wijff ermelijn
Mit haren kijnderen ende die mijn
[fol. 50r]
Als ic aen haer geen oorlof bat
Bellijn sprac ic bid hem dat
Dat hise vmmer troost doch wael
3085
Ende reynaert myt schoenre tael
Mit smeken ende myt flatteren
So dat hi tot synen oneren
Jn sijn hol leyde kuweerd
Dair vonden sy leggen op die eerd
3090
Vrou ermelijn by haren iongen
Die zorge hadse zeer gedwongen
Ende dien anxt van reynaerts doot
Mer nv so was hair bliscap groot
Doe sy hem sach also in comen
3095
Mer als sy heeft die serpe vernomen
En die palster ende die scoen
Dochter haer een vreemt doen
Ende sprac lieue reynaert segget my
Hoe is v vergaen die vaert
3100
Jc was sprac hi in thoff geuaen
Mer die coninc liet my gaen
Jc moet warden pelgrym
Ende brwn ende ysegrym
Sijn borge geworden voor my
3105
Die koninc heeft danck heb hy
Kuwert gegeuen in rechter soen
Onse wil dair mede te doen
Die coninc gelidet seluer dass
Dat kuwart die eerste wass
3110
Die ons verriet tegen hem
Ende bider trouwen die ic v ben
Sculdich bin vrou ermelijn
Kuwaert genaecte nv grote pijn
Jc bin op hem recht gram
3115
Als kuwaert die tael vernam
[fol. 50v]
Was hi verueert ende wilde vlien
Mer ten mocht hem niet geschien
Want reynaert heeft hem ondergaen
Die poort ende greep hem zaen
3120
Bider kelen mordelike
Doe riep hi herde vreeselike
Help bellijn wair si di
Dese pelgrim moort my
Mer dat roepen was cort gedaen
3125
Want reynaert die hadden saen
Sijn keel ontwe gebeten
Doe sprac hi nv ga wi eten
Desen goeden vetten haze
Die ionge welpen liepen te aze
3130
Ende gingen eten al gemene
Haer feest en was niet clene
Want kuwart had een vet lijff
Ermelijn reynaerts wijff
Al dat vleisch ende bloet
3135
Den coninc bad sy dicke goet
Dat hise so wel had verhuecht
Reynaert sprac eet dat gi muecht
Hy sels genoech voor ons betalen
Hy en geert niet bet dan wijt halen
3140
HJ sprac reynaert gi spot ic waen
Doet my die wairheit verstaen
Hoe gi van daen gecomen zijt
Vrou ic heb gehuuft den coninc myt vlijt
Ende sijn wijff die coninghinne
3145
So dattie vrientscap is zeer dynne
Tusschen ons dat weet ic wel
End noch crancker wesen sel
Als hi van als wet dat waer
Hy sel my haestelic volgen naer
[fol. 51r]
3150
Ende sel my hangen kan hi my krigen
Dair om wil ic van hier gaen vigen
Jn een schoon ander foreest
Dair mogen wi wesen ongeureest
Seuen iaer ende meer nochtan
3155
Eer men ons dair vijnden can
Dair is planteit van goeder spisen
Dair sijn snyppen ende patrysen
Ende veel ander vogelwilt
Vrou op dat gi myt wilt
3160
Jc wil myt v bestaen die vaert
Dair sijn fonteyn van zueter aert
Ende lopende beken schoen en claer
Deus wat zueter lucht is daer
Wy hebben dair gemaec en vrede
3165
Ende leuen in groter weellichede
Want die coninc liet my op dat
Gaen. dat ic hem enen scat
Wijsde al gynder op kryeken pit
Mer hi en vijnter dat noch dit
3170
Al zocht dair oec vmmermeer
Dit selhem toornen alte zeer
Als hi hem dus vijnt bedrogen
Wat waendi hoe mennige scoon logen
Brocht ic voort eer ic ontginck
3175
Het was nau dat hi my niet en hynck
Jc en leet nye meerre noot
Noch en creech ic anxt so groot
Als ic dair voor mijn ogen zach
Het verga my hoe dat mach
3180
Jc en laet my niet meer dair toe raden
Te comen in des conincs genaden
Jc heb mijn dwm wt synen mont
Danck hebben mijn subtilen vont.
[fol. 51v]
IC en rade ons niet sprac ermelijn
3185
Te varen in een ander woestijn
Dair wi ellendich ende vreemde weren
Wy hebben hier al ons begeren
Ende gi zijt meyster uwer gebueren
Wair om woud dijt dan auentueren
3190
Ende nement quaet ende latent goed
Wy mogen hier leuen in sekerre hoed
Onse borch is goet ende vast
Al woud ons die coninc doen ouerlast
Ende hi ons myt machte bezaet
3195
Hier sijn so veel zidel gaet
Dat wi wel te tide ontrumen
Wy en mogen myt bliuen niet versvmen
Wy weten die wege ouer al
Eer hi ons dan vangen sal
3200
Mit crachten. dair sel veel toe horen
Mer dat gi hem hebt gesworen
Dat gi selt varen ouer zee
Ende dair te bliuen vmmer mee
Dats dair ic my aen stoot meest
3205
Neen vrou zijt dair om niet beureest
So meer gesworen so meer gelogen
Js my dic gecomen voor dogen
Jc rade dair ic my mede beriet
Dat bedwongen ede en duden niet
3210
Al voldeed ic dese vaert
Ten bate niet eenre catten staert
Jc wil hier bliuen nv gijt my raet
Jc mochtet wel vijnden also quaet
Dair ic quame als ict heb hier
3215
Wil my in verdriet die coninc fier
Brengen. des wilic altemael wachten
Al is hi my te sterck van crachten
[fol. 52r]
Nochtan waen ic hem wel te vercloeken
Hi en selt hier so quaet niet zoeken
3220
Hy en selt dair noch quader vijnden
Wil ic mynen sack ontbijnden
NV balch hem zeer bellijn die ram
Dat kuwaert sijn gesel niet en quam
Ende in dat hol so lange merrde
3225
Hy riep lude als die hem errde
En seide kuwaert laet den duuel wouden
Hoe lange sel v reynaert houden
Haest v hier wt ende laet ons gaen
Als reynaert dit heeft verstaen
3230
So gynck wt tot bellijn
Ende sprac hem al stillekijn
Ay lieue bellijn wair om bellich di
V. al sprac kuwaert tegen my
Ende tegens sijnre lieuer moeyen
3235
Dat en sel v billix niet vernoeyen
Kuwaert dede my verstaen
Ghi mocht wel zachte voren gaen
Op dat gi hier niet langer en wilt sijn
Hy moet hier bliuen een luttelkijn
3240
By sijnre moeyen vrou ermelijn
Ende by haren welpekijn
Die zeer screyen ende misbaren
Om dat ic hem sel ontvaren
Doe sprac bellijn nv segget my
3245
Heer reynaert wat heb dy
Kuwaert so lede gedaen
Want heb ic te recht verstaen
So riep hi lude helpt my
Reynaert sprac wat seg dy
3250
Bellijn gi moet v beraden
Jc zegge v wat wi doe daden
[fol. 52v]
Doe ic int huus gegaen quam
Ende armelijn aen my vernam
Dat ic woude varen ouer zee
3255
Dat hert wart hair doe so wee
Dat sy lange beswijmt lach
Ende als kuwaert dat zach
Riep hi bellijn heelt vry
Coomt hier ende helpt my
3260
Mijn moeye lauen sy is in onmacht
Dit riep hi myt felre cracht
Do sprac die ram die niet was fel
En trouwen ic verstont oec wel
Dat kuwaert dreef groot misbaer
3265
Jc waende wel dat anders waer
Reynaert sprac neent niet
Jc had lieuer misquaem hem yet
Dat mynen kijnderen ende mynen wiue
Dan mynen neue kuwerts liue.
3270
REynaert sprac bellijn huecht v niet
Dat my die coninc gisteren hiet
Voor herde veel sijnre lieden
Eer ic wtten lande scieden
Dat ic hem een paer brieue screue
3275
Seldise hem dragen lieue neue
Sy sijn gescreuen ende al gereet
Bellijn sprac reynaert ic en weet
Wist ic wel dat v gedichte
Goet wair gi mocht my lichte
3280
Gebieden dat ic den coninc
Droege had ick enich dinck
Dair ict in mochte steken
Reynaert sprac v en sel niet gebreken
Jn te doen eer si hier bleuen
3285
Jc soude v eer die scerpe geuen
[fol. 53r]
Heer bellijn die ic selue drage
Ende hangense al aen v crage
Des conincs brieue al dair in
Ghi selt dair off hebben groot gewyn
3290
Des conincs danck ende groot eer
Ghi selt den coninc mynen heer
Herde wellecoom sijn
Op desen troost loofde bellijn
Dat hi die brieue dragen soude
3295
Doe keerde reynaert als die boude
Weder in sijn hagedochte
Ende nam die scerpe die hi brochte
Bellijn dair had hi in gesteken
Kuwarts hooft bi valschen treken
3300
Dien hi had gebeten doot
Om bellijn te brengen in meerre noot
Ende hencse hem vast aen synen hals
Ende beual hem als ende als
Dat hi niet die brieue en zoude
3305
Niet besien off hijt gern woude
Tot des conincs vrientscap soude naken
Ende wildi dat bouen alle saken
Die coninc v sel hebben lieff
So segget dat gi self den brieff
3310
Gedicht hebt ende oec gescreuen
Ende den raet dair toe gegeuen
Ghi selt des hebben groten danck
Bellijn wart blide ende spranck
Vander steden dair hi stoet
3315
Hoger dan anderhaluen voet
Ende sprac reynaert neue ende heer
Nv weet ic dat gi my doet eer
Jc sel hebben groot loff
By v als men in dat hoff
[fol. 53v]
3320
Siet dat ic dus wel dichten can
Jn sconen woorden ende in slichten
Al ist dat ics niet en can
Men seit dic dat mennich man
Eer is gesciet want hem god goste
3325
Van saken die hi selue niet en woste
So sel my aen deser vaert
Nv wat radi lieue reynaert
Sel kuwaert mede te houe gaen
Neen hi sprac reynaert hi sel v zaen
3330
Volgen bi desen pade
Hy en heefts nv geen groot scade
NV gaet voren myt gemaeck
Jc sel kuwert sulken zaeck
Ondecken die noch sijn verholen
3335
Reynaert so blijft gode beuolen
Sprac bellijn. ende ghinc te houe waert
Ende haeste so seer van reynaert
Mit lopen. dat hi voor middach
Quam dair hi den coninc sach
3340
Jn sijn hooff myt sijn baroen
Die coninc wonderde vanden doen
Dat hi die scerpe weder brochte
Dair brwn die beer so onsochte
Te voren om was gedaen
3345
Die coninc sprac tot bellijn saen
Segt ons bellijn waen coom dy
Wair is reynaert hoe coomt dat hi
Die scerp myt hem niet en draecht
Bellijn sprac ic maecht
3350
Seggen als ic best can ende weet
Doe reynaert al was bereet
Ende hi henen sceiden soude
Vraechde hi my off ic woude
[fol. 54r]
Twee brieue brengen door v lieue
3355
Jc seide meer dan negen brieue
Soudic dragen door v eer
Doe brocht hi my gedragen heer
Die scerpe dair dese brieue in sijn
Die sijn mitter konsten mijn
3360
Beide gedicht ende oec gescreuen
Ende heb dair den raet off gegeuen
Het vergaet myt my hoet mach vergaen
Jc waen men selden heeft verstaen
Brieue lesen bet gedicht
3365
Die coninc dede comen te richt
Voor hem koekaert synen clerck
Dat was sijn ambocht ende werck
Dat hi die brieff te houe lass
Die men dair seynde want hi was
3370
Subtijl ende verstont veel spraken
Tybaert ende hi die traken
Die scerpe vanden halss bellijn
Die hier doe bider domheit sijn
Heeft gesproken also verre
3375
Dat hijs licht mach warden erre
DJe scerpe ondede kockaert die clerc
Doe most bliken reynaerts werc
Als dat hi thooft dair wt track
Doe hijt zach wel staende hi sprack
3380
Helpe wat brieue sijn dit
Heer coninc by mijnre wit
Dit is dat hooft van kuwaert
Och arme dat ic ye reynaert
Gelouen soude also verre
3385
Doe moecht men zien droeff ende erre
Die coninc en die coninghinne
Die coninc stont in droeuen synne
[fol. 54v]
Ende sloech sijn hooft neder
Ouerlanck hielt hy op weder
3390
Ende begonde te werpen wt
Een dat vreesselixste geluut
Dat ye van dieren gehoort wart
Alle dieren worden veruaert
Doe spranc voort her fyrapeel
3395
Die lupaert hi was hi was een deel
Des conincs mach hi dorst wel doen
Gadi nv aen heer coninc een ongewoen
Heer lyon hoe drijfdi dees ongenoech
Ghi mysbaert v sonder gevoech
3400
Al die coninghinne doot
Laet varen desen rouwe groot
Ende grijp een moed het is groot scand
Si di niet heer van alden land
Jst niet onder v al dat hier is
3405
Heer fyrapeel wat mach ic dies
Dat ic my dus myslaet
Hy heeft myt sinen losen beraet
Een quaet scalc so veer gebrocht
Dat hy mijn vriende heeft verwrocht
3410
Den stoutste brwn ende ysegrijm
Dat rouwet my in therte mijn
Het sel my aen mijn eer gaen
Dat ic so vele hebbe mysdaen
Tegen mijn beste baroene
3415
Ende ic den quaden hoeren sone
Also ver soude betrouwen
Mer het quam toe by mijnre vrouwen
Sy bat dair my so zere voren
Dat ic hair bede moste horen
3420
Dats my leet al ist te spade
Wats dan heer coninc warts anders te rade
[fol. 55r]
Js dair mysdaen men salt soenen
Men sel den wolff ende brwn doen comen
Ende vrou eerswijnde also wel
3425
Ouer schoeyn ende ouer vel
Ende ouer toorn ende ouer pijn
Gheuen den ram bellijn
Want hijt selue lijt al bloot
Dat hy raet gaff tot kuwaerts doot
3430
Hy heeft mysdaen hi selt becopen
Dair na sellen wi alle lopen
Na reynaert ende sellen vangen
Ende by sijnre kelen hangen
Sonder vonnisse ende sonder recht
3435
Hier mede so wart alle dinge slecht.
DJt doe ic gern sprac die coninck
Fyrapeel die lupart ghinck
Dair hi die geuangen vant
Jc waen hi eerst ontbant
3440
Dair na sprac hi gi heren beide
Jc breng v een vast geleide
Ende mijns heren vrientscap nv
Hem is leet dat hi tegens v
Yet heeft mysproken of mysdaen
3445
Ende dair voor seldi ontfaen
Schoon scoen ende so wi is gram
Hi sel v geuen bellijn den ram
Ende dair toe alle sine mage
Van nv tot aen den doemsdage
3450
Jst int wout off op dat velt
So wair dat gi se vijnden selt
Dat gi se verbijt ende et
Die coninc geeft v dair toe met
Dat gi sonder enige mysdaet
3455
Reynaert toorn doet ende quaet
[fol. 55v]
Ende oec alle sijn magen
So wair gise cont beiagen
Dese schoon vriheden
Wil v die coninc geuen heden
3460
Van hem te houden ewelijck
Ende hier bi so wil die coninc rijck
Dat ghi hem sweert vaste hulde
Hy en wil oec bi sijnre hulde
Tiegen v mysdoen vmmer meer
3465
Dit moechdi myt groter eer
Neemt dit ic raet v wel te doen
Aldus was gemaect die soen
By fyrapeel den lupaert
Dat moste bellijns tabbaert
3470
Costen ende sijn crage
Want noch huden ysegryms mage
Die vete ende die nijt myt crachte
Op bellijn ende al sijn geslachte
Sy verbitense dair si connen
3475
Die vete was cort begonnen
Want mense nye gesoenen en conde
Die coninc dede op die stonde
Twaleff dage verlenge sijn hoff
Om dair mede eer ende loff
3480
Brwn ende ysegrim te doen
Zeer blide was hi van deser zoen
TOt desen houe quam mennich dier
Want die coninc deed dair ende hier
Ouer al te weten dese feest
3485
Dair was bliscap alre meest
Die ye wart gesien van dieren
Men danste den hofdans bi manieren
Mit trompen ende myt scalmeyen
Die coninc had so veel doen reyen
[fol. 56r]
3490
Dat ellic vol op ende genoech vant
Want dair en was in al sijn lant
Geen so cleynen dier ten was aldair
Ende oec van vogelen mennich paer
Ja al dat sijnre vrientscap geerde
3495
Sonder die felle vos reyneerde
Die rode scalke pelger
Die al op die hoede sijn
En docht hi most dair scuwen den ganck
Die spise vloyde ende die dranck
3500
Men sprac dair sproken ende stampien
Dat hoff was al vol melodien
Het mocht een lusten die sulken hoff sage
Ende recht doet leden was acht dage
Opten myddach off later een deel
3505
Quam dat conijn her lapeel
Voor des conincs tafel dair hi zat
Mit synen heren dranck ende at
Ende myt synen wiue die coninghinne
Ende hi sprac myt enen droeuen synne
3510
Heer coninc ende al die hier sijn
Ontfermt v der clagen mijn
Jc waen men selden heeft gehoort
Quader verraet ende arger moort
Dan reynaert aen my heeft gedaen
3515
Gisteren morgen quam ic gaen
By sijnre feest te maperthuus
Dat sat hi buten voor sijn huus
Recht als een pelgrim gedaen
Jc waende myt vreden verbi hem gaen
3520
Ende hier tot uwen houe te comen
Recht doe hi my had vernomen
Recht hi hem op syne voete
Ende quam my tegen te gemoete
[fol. 56v]
Al lesende sijn gebede
3525
My docht recht aen sijn zede
Off hi al goet tot my woude
Ende recht als ic hem liden soude
Jn enen smalen nauwen pat
Groet ic hem hi en sprac dit noch dat
3530
Mer hi tooch wt een ruge want
Die hi droech aen sijn rechter hant
Hi duwede sijn claeuwen tusschen mijn oren
Dat ic waende in my hebben verloren
Mer des so weet ic gode danck
3535
Jc was so licht dat ic ontspranck
Wt synen poten ende ic ontquam.
Hy grymde seer als die was gram
Om dat hy my niet houden en mocht
Doch hoe lichtelic ic wech rocht
3540
Jc most dair mijn een oor laten
Ende in mijn hooft vier grote gaten
Van synen nagelen scerp ende lanck
So dat my tbloet zeer licht wt spranck
Ende ic welna in ommacht vel
3545
Mer die anxt maecte my so snel
Die ic had vander doot
Dat ic altemael onscoot
Ende maecte my wt sijn beryde
Siet hier noch die wonden wyde
3550
Die hi my mitten claeuwen sloech
Laet v ontfermen dit ongeuoech
Dat men dus breket v geleide
Dair en sel nyement ouer die heide
Dorre varen noch oec keren
3555
Sel reynaert noch dus lang regneren
Hier coomt carbout ende scerpenebbe
Die oec zeer grote clage hebbe.
[fol. 57r]
REcht doe dese tael was vertogen
Quam corbout die die roeck geulogen
3560
Voor den coninck in tgedinge
Ende sprac heer hoort ic bringe
Een meer een iamerlic dinck
Huden morgen ic spelen ghinck
Mit scerpen neb mynen wiue
3565
Dair lach gelijc enen doden katyue
Reynaert die voss die op die heide
Sijn ogen stonden te staer beide
Sijn tonge heync ver wt synen mont
Recht gelijc enen doden hont
3570
Mit op gelokenre wider kele
Wy dreuen beide rouwen vele
Om synen doot mijn wijff en ick
Wy tasten sijn buuck ende rick
Mer wy en vonden dair aen geen lijff
3575
Doen gynck staen luusteren mijn wijff
[fol. 57v]
Aen synen mont ende aen sijn kyn
Off hi enigen adem had yn
Daert hair zeer in mysvel
Want hi die valsch is ende fel
3580
Wachte wel nauwe synen slach
Want doe hise sonder hoede sach
Aen synen mont also staen mercken
Sloech hi sijn tande tsamen stercken
Mit nyde ende beet haer off dat hooft
3585
Van anxte was ic so berooft
Dat ic lude riep o wy
Doe stont hi op ende snaude na my
Mer ic ontvlooch myt anxte groot
Anders wair ic bleuen doot
3590
Het was oec nau dat ic ontquam
Op enen boom ic mijn vlucht nam
End zach van verre hoe die katijff
Ghinc staen eten mijn goede wijff
Hy en liet aen vleisch noch aen been
3595
Niet dan die vederen sommich een
Die cleyn plumen gingen oec op
So was hem verhongert den crop
Doe en bleef hi dair niet meer
Hi had wel gegeter zeer
3600
Hy liep heen sijnre straten iagen
Doe vloochic op myt groten mishagen
Mit groten rou ende mysbaer
Ende las die vederen op van haer
Om dat ic se v wilde togen
3605
Jc en woud noch sulken anxt niet dogen
Als ic dair leet om dusent merck
Heer ziet hier een ontfermelic werck
Dit sijn die vederen van scerpe nebben
Heer wildi macht off eer hebben
[fol. 58r]
3610
So doet hier off sulke wraeck
Dat hem ellic huede van zulker saeck
Want laet gi dus v geleide breken
So war dy selue in tleste versteken
Wat heer die niet en recht ouer die quade
3615
Die hem sculdich haerre misdade
Ende ellic wil selue dair heer wesen
Heer coninc huet v wel van desen.
NObel die coninc wart zeer ontstelt
Als die roeck had vertelt
3620
Dese tael ende dat conijn
wart gruwelic in taenschijn
Sijn ogen barnden als een vier
Ende briesscede als een stier
So lude dat al thooff verstoorde
3625
Ten lesten sprac hi dese woorde
By mijnre cronen bi mijnre trouwen
Die ic sculdich bin mijnre vrouwen
Jc sel dese daet so hoge wreken
Dat men dair off sel spreken
3630
Dat mijn geleide ende mijn gebot
Dus is te broken ic was een zot
Dat ic so lichtelic geloofde
Den scalc die my verdoofde
Mit sijnre geuensder talen
3635
Jc gaff hem palster ende malen
Ende maecte dair off een pelgrijm
Hy seide hi wilde te romen sijn
Ende van daen ouer meer
Ay my wat can hi lozer keer
3640
Hoe wel maecte hi ons die mouwe
Mer dede al mijn vrouwe
Bi haren raet ist al gesciet
Doch ic en byns alleen niet
[fol. 58v]
Die bedrogen is bi vrouwen rade
3645
Dair heeft mennich of groot scade
By geleden ende groten tooren
Jc gebiede ende bidde te voren
hem allen die gern die hulde mijn
Sijn si hier off wair sy sijn
3650
Dat sy myt werken ende myt rade
My helpen wreken dese ouerdade
So dat ics bliue in mijnre eer
Ende ons dat vuyle wicht niet meer
Te spot en driue ende oec te schern
3655
Jc wil dair mitten liue ghern
Selue toe helpen al dat ic mach
Beide ouer nacht ende ouer dach
JSegrim die behagede wael
Ende brwn des conincs tael
3660
Ende hoopten noch gesijn te wroken
Op reynaert conden zijt toe gestoken
Mer sy en dorsten niet spreken een woort
Die coninc was so zeer gestoort
Noch nyement die ten houe was ynne
3665
Ten lesten sprac die coninghynne
Sier pour dieu ne croys mye
Toutes tsieres que on voys dye
Et nyernes pays legierement
Want ten sel geen man van eren
3670
Te licht gelouen noch hoge sweren
Eer hi claer wel weet die zake
Ende hoort die weder sprake
Sulc doen opten anderen clage
Wair hi by hem ende hy en zage
3675
Het mocht licht dat hijs hem verdroege
Ende gaen myt hem al int geuoege
Dair staet oec gescreuen me
[fol. 59r]
Alteram partem audite
Die sulc die claecht en selue meest misdoet
3680
Jc hielt reynaert ouer goet
En dat hi om geen loosheit en dochte
Dair om halp ic hem dair ic mochte
Dat deed ic heer al om v vrome
Mer hoet gaet off hoet so come
3685
Hy is quaet off hi is goet
Hy is wijs ende van rade vroet
Ende dair van groten gesclachte
Mer dat ic alre meest achte
Dat gi verhaesten soud v eer
3690
Op hem dat mystond v zeer
Want hi en mach v niet ontbliuen
Wil dien vangen off ontliuen
Hy moet hem liden voordel
Doe sprac die lupaert fyrapeel
3695
Heer mijn vrouwe seit v waer
Doet wel ende volges haer
Neemt raet dair off myt v baroen
Ende vijnt men hem sculdich int misdoen
Als wy nv hebben horen spreken
3700
So laet ons hoochlic op hem wreken
Coomt hi niet. eer sceit dit hoff
Ende doet al sulc ontscout dair off
Als hi na recht billix sal
Doet dan dat gi te rade wart al
3705
Mer wair hi nochtans also quaet
So en gaaf ic dair toe genen raet
Dat men bouen recht yet dede
Seide fyrapeel des volgen wi mede
Alle gader sprac ysegrim
3710
Die tael mach niet verbetert sijn
Op dat mijn heer also begeert
[fol. 59v]
Mer wair hier alte hant reyneert
Ende hem ontsculdichde sulker saken
Als dese twee nv op hem spraken
3715
So soudic nochtan brengen voort
Dair hi tlijff aen heeft geboort
Mer ic wil nv swigen des
Want hi dair niet tegenwoordich en es
Ende nochtan heeft hi bouen al
3720
Den coninc gemaect so mal
Ende heeft hem gewijst den scat
Dair niet en was dit noch dat
Jn hulster lo bi krieken pit
Meerre logen dan dit
3725
Weet ic wel was nye gelogen
Dair toe heeft hi ons al bedrogen
Ende brwn zeer gescent ende my
Dair wil ic mijn lijf setten by
Dat hi een woort waers niet en seide
3730
Nv rooft ende moort hi op geen heide
Al dat coomt op sijn op sijn casteel
Niet dair her firapeel
Wes den coninc ende v dunct goet
Dats billix dat men also doet
3735
Mer had hi hier willen comen
Hi heest die mare wel vernomen
Van des houe by sinen bode
Nv willen wi hem ontbieden den rode
Sprac die coninc hier te commen
3740
Mer hem allen ende myt hem zommen
Gebiede ic die gern mijn eer zagen
Dat sy gereet sijn bynnen zess dagen
Ende wel voorzien om oorlogen
Alle die scut hebben off bogen
3745
Donre bussen ende bombaerden
[fol. 60r]
Beide voet gangers ende te peerde
Als behoort ten besit tot maperthuus
Jc sal maken reynaert so confuus
Jst dat ic coninc heet lyoen
3750
Wat seg di gi heren wildijt doen
Ja wi riepen si gemeenlic zeer
Wanneer gi vaert wi volgen v heer
Al sout ons costen lijff ende goet
Hier op heer coninc weest wel gemoet
3755
DJt hoorde grymbaert die das
Och hoe toornich dat hi was
Ende rouwich haddet mogen baten
Hy liep henen die rechte straten
Die te maperthuus lagen
3760
Hy en spaerde bosch noch hagen
So zeer liep hi dat hem dat zweet
Tot allen leden wt brac gereet
Om synen oom reynaert den roden
O wi lieue oom in wat noden
3765
Sy di comen wair seldy bliuen
Sel ic v zien dus ontliuen
Off wtten lande sien iagen
So mach ic wel myt rechte clagen
Ghi zijt thooft van onsen geslachte
3770
Wijs van rade bi dage en by nachte
Al uwen vrienden altijt bereit
So wair gi spreect dair vyndi die pleit
So schoon kundi v fallacien
Mit dus groter lamentatien
3775
Quam hi tot maperthuus gegaen
Ende vant reynaert dair voor staen
Hy had geuaen twee ionge duuen
Al tot synen behoeff te cluuen
Dair sy te voren hair eerste spronck
[fol. 60v]
3780
Wvt vliegen oeck soude ionck
En prueuen off sy ter eren
Hair yet mochte generen
Jnder lucht dair vyelen sy neder
Jn onmacht hair vederen waren teder
3785
Ende hair vluegelen veel te cort
Reynaert die des gewaer wort
Want wt gegaen was om proye
Hy greepse beide myt groten yoie
Ende is dair mede te huus gecomen
3790
Mer nv hi grymbaert heeft vernomen
Verbeide hi sijns ende sprac hem an
Vellecoom neue voor enich man
Die ic in ons en geslachte weet
Ghi loopt so zeer dat gi zweet
3795
Hebdi yet van my vernomen
Och oom het is v qualic becomen
Lijff en goet is al verloren
Die coninc heeft selue gesworen
Dat hi v scandelic sal doden
Onderwerp
AT 0053 - Reynard the Fox at Court 
AT 0053 - Reynard the Fox at Court 
ATU 0053 - The Fox at Court
ATU 0053 - The Fox at Court
VDK 0053 - Reynard the Fox at Court
VDK 0053 - Reynard the Fox at Court
Beschrijving
Reinaert de vos moet aan het hof verschijnen om verantwoording af te leggen voor zijn verschrikkelijke daden. Hij weet zich goed te verdedigen en weet het zelfs zo te spelen dat hij nog meer misdaden op zijn naam zet en uiteindelijk ook nog een hoge functie verkrijgt aan het hof.
Bron
‘Reinaerts historie, Reinaert II.’ In: Instituut voor Nederlandse Lexicologie (samenstelling en redactie), Cd-rom Middelnederlands. Sdu Uitgevers/Standaard Uitgeverij, Den Haag/Antwerpen 1998.
Commentaar
1479
In een acrostichon staat de familienaam Dismwde (Dismuude). Deze naam zou kunnen verwijzen naar het patriciërsgeslacht Van Diksmuide uit Ieper waarbinnen zich in ieder geval een auteur bevindt. De werkelijke auteur zal waarschijnlijk nooit met zekerheid bepaald kunnen worden.
De eerste helft van Reynaerts historie (Reynaert II) komt qua verhaalverloop overeen met Van den vos Reynaerde (Reynaert I), daarna is het verhaal met nog ruim 4000 verzen verlengd . (Vanwege de lengte is het totale verhaal opgedeeld in vijf stukken die apart zijn ingevoerd in de verhalenbank.)
Van deze tekst zijn ook losse passages opgenomen wanneer deze gekoppeld kunnen worden aan een verhaaltype. Daarbij zijn uitgebreidere samenvattingen beschikbaar.
De eerste helft van Reynaerts historie (Reynaert II) komt qua verhaalverloop overeen met Van den vos Reynaerde (Reynaert I), daarna is het verhaal met nog ruim 4000 verzen verlengd . (Vanwege de lengte is het totale verhaal opgedeeld in vijf stukken die apart zijn ingevoerd in de verhalenbank.)
Van deze tekst zijn ook losse passages opgenomen wanneer deze gekoppeld kunnen worden aan een verhaaltype. Daarbij zijn uitgebreidere samenvattingen beschikbaar.
The Fox at Court
Naam Overig in Tekst
reinaert
reinaert
reynaert
reynaert
reynaerde
reynaerde
grymbaert
grymbaert
Grimbeert
Grimbeert
rumen
rumen
widelancken
widelancken
Widelanken
Widelanken
isegrym
isegrym
isegrim
isegrim
ysegrim
ysegrim
tybert
tybert
Tibeert
Tibeert
Tybeert
Tybeert
bruun
bruun
brunen
brunen
God
God
nobel
nobel
risel
risel
sloppelkaerde
sloppelkaerde
Sloepecaede
Sloepecaede
ermelijn
ermelijn
lant van zassen
lant van zassen
Saksenland
Saksenland
doorybgen
doorybgen
zassen
zassen
ermelinc
ermelinc
Ermenrike
Ermenrike
vlaenderen
vlaenderen
hulsteloo
hulsteloo
Hulsterloo
Hulsterloo
kriekenpit
kriekenpit
kryekenpit
kryekenpit
Kriekeput
Kriekeput
Douwaai
Douwaai
valeye
valeye
iordaen
iordaen
symonet
symonet
vriess
vriess
Fries
Fries
tyeselijn
tyeselijn
Tiecelijn
Tiecelijn
erswijnde
erswijnde
Eerswint
Eerswint
bellijn
bellijn
Belijn
Belijn
meister gelis
meister gelis
Meester Gelis
Meester Gelis
losevont
losevont
prendeloor
prendeloor
rapiamus
rapiamus
kuwart
kuwart
kuwert
kuwert
kuweerd
kuweerd
kuwaert
kuwaert
Cuwaert
Cuwaert
mapertuus
mapertuus
Maupertuus
Maupertuus
fyrapeel
fyrapeel
Firapeel
Firapeel
lapeel
lapeel
carbout
carbout
Corbout
Corbout
scerpenebbe
scerpenebbe
Naam Locatie in Tekst
Oude Rijn
Oude Rijn
ardennen
ardennen
Rijssel
Rijssel
ghent
ghent
Gent
Gent
aken
aken
elven
elven
Elbe
Elbe
som
som
Somme
Somme
Thuringen
Thuringen
Saksen
Saksen
Vlaanderen
Vlaanderen
parijs
parijs
kolen
kolen
Keulen
Keulen
duwa
duwa
romen
romen
Rome
Rome
leye
leye
Leie
Leie
Jordaan
Jordaan
rijn
rijn
Plaats van Handelen
Ieper (België)
Ieper (België)
Kloekenummer in tekst
N072p
N072p
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:21