Hoofdtekst
De dree kousenkee'ls
Kloppenbörger dreêdraod
Is de boern eurn sierraod.
Daor wazzen es dreê kousenkee'ls. Ze smoksten achter mekare met de ma'se op de rugge en 'n eikenkoeze in de hand deur 't lösse zand van den Hessenweg van 't Prusensche nao Doezebarg op an. 't Was al stîf zes wekke nao de Mei en onmundig heite tusschen de dennenbussche en 't hooge akkermaolsholt en 't zweit ba'sten eur onder de pettenkleppe hen en leêp met straöltjes langs den blaowen Hessekeel.
"Godsbarmelek wa's 't heite!" zeg den veursten en smit de ma'se an de kante van 't holt.
"Jao, laow en hörtjen tukken," röp den tweeden.
"Boe foj!" zeg den darden en ze laot zich alle driej in 't heêt neervallen met de kop op de ma'se.
"De eerste harbarge daor w'an komt, nem ik en dröpken veur de koldevuute," zeg den veursten.
"Ikke ook! daor sluut ik min biej an!"
"Iej luu könt van de pruum spiejjen, iej heb te man drêe stuuver in de buulen ikke maor ééne."
"Iej bunt ok en kuukken, dat buj!"
"Jao da's vaste waor, 'n onzewolter!"
"Zoo, vänk et now weer an; ak owluu wazze, zo'k den nebbe maor dichte holden. Ik wille nêet hebben, wat mîn nêet toekump, now wet iej 't!"
"Iej bunt gek, dat buj, maor wat ow in de kop zit, zit ow nêet in 't gat. Ik zegge maor: ieder veur zich en God veur ons allemaole."
"Wisse, dat zeg ik ook, iedereene krabbet nao zich too. 't Hemp is altid naoder as den hemprok, dat zeg ik maor!"
"Wa'j now zekt of nêet en zekt kan mîn niks verschèlen, maor ik komme met mîn eerleken stuuver wîder, as iejluu met drêe oneerleken."
"Boe, dat zeg heereum ook, maor hî lug et."
"Joa, dat dut e!"
"Nou, ik verwedde der mîn ma'se onder, da'k met mîn eerleken stuuver wîder komme, as iejluu, smeerlappen, met drêe."
"Dat zit!"
"Jao, dat zit !" en ze kletst mekare in de vlakke hande, dêe stîf van 't zwil staot, dat de katekers de pluumoorne opstekt en de zwa'te kraleugskes van veralterasie zòò laot rollen, da'j bange bunt, dat ze in 't mos terechte zölt kommen.
Ze staot op, gaot wîter en komp an en harbarge. Ze gaot binnen, kommediert en borrel, slaot em doot en betalen te man en stuuver. Asse de deure weer in de klinke heb, zeg den eersten: "Waor buj now met ow eerleken stuuver? Ik wuste ummers wel, dat e wiej 't met en kasteman wîter brochten, iej bunt jo al bos. Geef op de ma'se !" en ze deilden met eur beiden alle hoazen en zökke en smetten de ma'se in en graven.
"Boe, now köj gaon strunkebraojen en teern op den eerleken stuuver, dee vot is!"
Ze gräolden met eur tweeën en beschalterden en bespotten um.
"Jao wisse, gelîk dat haj, zonder ma'se kom iej wîte as met zoo'n zwaoren vrach op den nekke, ha, ha, ha!"
"'t Steet owluu smerig, da'j zoo tegen mîn te kaore gaot; wa'k ezeg hebbe, he'k ezeg en daor blîv ik biej. 'k Holle 't nog voel, da'k et zonder den eerleken stuuver nog wîder brenge as iejluu met twee oneerleken en daor wi'k en leêf dink onder verwedden."
"Jao, zeker de ma'se!"
"Dîej nêet meer en hebt, ha, ha, ha!"
"Ik dörve der mîn beide oogen wel onder verwedden."
"Gôod, dat zit !"
En 't ging van pats! pats! en... 't zat.
"Veruut dan maor!"
Weer boorn de zwaor bespîkerde schoezaolen in 't dreuge zand en de koezen slaon de maote en de ma'sen kroawen onder den zwaoren vrach. De weg löp hot en haar onder vroesterige berken en deur duuster naoldholt. Kîk, verächtig en niej strooien dak achter drêe lindebeume en... en peer-debak.
"Ik roeke foezel !"
"Ik leuve, as da'j 't gôod heb, zöw es effen anstekken?"
"Boe jao, laow um nêet laoten verschalen, 't löp der dunne deur."
Ze smît de ma'se an de zîd, licht de klinke, dreijt zik en paor stuule veur de tapkaste en kommediert twee dikköppe.
Den eerleken sloft maor deur of e niks eheurd hef. Hî kik of de foep der uut is en noffelt zoo veur zich hen: "God in den hemel, zollen die zoeplappen en gouwdîve now nog gelîk krîgen."
Daor komt de twee weer anzetten op en zobbedräfken met rooje köppe en glimmende eugskes, waor de duuvel uut kik.
"Hu toch, iej wollen der zeker van deur, now iej 't er weer anekregen heb?"
"Jao, holt ow maor neet zoo luukkes; können, dat zöj 't hem, kalen prèkebee'nd!"
Den eenen grip in de boksentesse en den andern vat um manges bej de strotte en ze stekt um met zo'n pie'nlubber de beide oogen uut de kop. An de kante van den weg is en groot bosch van fîne dennen en op en bulte onder en honderdjaorigen eike steet en galge. Daor todden z'em hen en smetten z'em neer, zoodat e lankuut op den grond neerboksen.
"Daor, galgenaos, daor heur iej en zek an heereum, as da'j 't wît ebroch heb met ow eerleken stuuver!"
"Dat hew der gôod afebroch," zeien de ströppe, toe ze weer op den weg wazzen, "daor kreit gin hane nao en wiej heb de hoazen en de zökke."
't Was al lange duuster ewes veur den eerleken toe de zonne achter 't galgenbosch wegkrop en eur beddestèe in brand stok, veur ze der inkrop. Hî was huuverig en krop dichte tegen den galgenpaol an asof e bange was, dat e te völle in de gate zol loopen en z'em nog meer temptiern zollen.
"Klap, klap, klap!" en groote rave strik neer op den top van den honderdjaorigen eike boaven de galge.
"Klap, klap, klap!," weer eene.
"Zoo zuster, was iej daor al? Hoe steet et?"
"Gôod !"
"Klap, klap, klap!" nog eene.
"Zoo, zusters, buj daor al?"
"Jao, wiej heb al op uw ewach. Wat gif 't niejs ?"
"Al degene, die blint bunt, könt zêende wo'den, want der völt van nach en douw, dêe heilzaam is."
"'s Könninks dochter is zêek en achter in den hof van den könnink gruuit krûden, dêe mot ze kokken en eur laoten gebrûken, dan wört ze weer better."
"En dêe eur weer better maakt, krîg ze tot vrouwe."
"Gen nach, zusters! klap, klap, klap!"
"Gen nach, zuster! klap! klap! klap!"
"Klap! klap! klap!"
Den eerleken is beduusd as e dat heurt en 'n hörtjen later krup e rond, strik met de vlakke hand langs de stroeken en dan weer langs zîn veurheufd. Tot drêemaol too hef et edaen en now kan e de oogen weer opslaon en zut e de steerntjes weer flikke'n tusschen de töppe van de beume. Hî steet nou op, sleet zich de sprîken en dennennaolden van de bokse en löp 't bosch in um op de groote weg te kommen. Hî is al gauw in de bîsterbane en kump an en groote allee, dee hoe langer hoe mooier en breeder wördt en as 't zunneken begint te schînen, steet e inens veur en groote poo'te.
Golden spîlen, 'n golden hangslot en hengsels, 'n keerl met en lange pîke en golden kneupe an 't tuug en daor wît, wît achter... 'en onmundig groot kesteel. De onderlippe van den eerleken zakt biejnao töt op den baovensten vesjesknoop van klaorloeter veralteriertheid en hî steet 't spöl an te gapen, asof den saldaote sebît met hoet en haor nao binnen mot en too e weer zo'n betjet bij benul kump, röp e: "Godsbarmelek nog too, he'k zîn lèven!"
Asse zich lange genog an al dat moois vergaapt hef, stapt e recht nao de poorte too en zeg: "heej! pst!" en toe um den kee'l ankik vrög e: "is de könnink der al uut?"
"Wat mot je?"
"Boe, ik vraoge of de könnink al op de beene is of zit e der nog in?"
"Wat wou je dan met den koning ?"
"Zîn dochter is zeek, ik wil eur weer better maken."
En de poortwachter doch: hoe wet e dat zoo, da's bepaald meer as rech too. Hî dreien 't slot driejmaol umme en den eerleken mos binnenkommen.
"Iej kîkt mîn wel en betjen schuins met de döppe, maor aj spats maakt, dan stek ik ow hiermee vaste an de we'eld, zoo daj nooit weer hoeft op te staon," en hî drukken um de pîke onder de neuze.
"Holt ow gemak, ik zal niks gin ummeraozie maken, wîs mîn den hof en brenk mîn en pötjen of pänneken, daor 'k wat in kokken kan."
Hî heft de boel gauw veur mekare; de könninksdochter et 't koksel op en wördt op de hand better.
Drêe dage der nao is 't brullefte en ze krîgt zat rîstepap van golden telders en zat wîn in golden dikköppe en alle groote hee'n buugt veur um as en knîpmes.
Den eerleken hef alles wat e wenschen kan: 'n knap wîfken, al is ze neet stoer, rîkdom en heerlekheid, 'n niejje bokse, 'n niej buis töt niejje stevels too. Inwendig hef e der hups schik van, maor hî kik toch deurloopend zoer, want dat heurt daor zoo biej.
Op en Dingesdagmargen steet e al biejtîds op en geet op de jach. An de poorte staot twee kee'els, dee der bîster sjofeltjes uutzeet en mèt dat e "g'n margen samen!" zeg, sprunk e wel 'n trad achteruut. 't Sunt verächtig de twee kousenkee'ls, dee um zoo mîterig toeëtakeld hadden.
Hî däch der neet an ze ok 'n tek uuttetrekken; hî hef medelîden met eur, brech ze in de kökkene, löt eur zoovölle vleisch en spek etten as ze maor könt versîzen en duut eur haorfîn uut de duke, hoo 't met um egaon is.
Daor stek ze de oorne van op en asse weggaot strîk ze stîkem nao de galge um ok es nao de raven te gaon luustern.
"Klap, klap, klap!" de eerste rave.
"Klap, klap, klap! Dag zuster, buj daor al?"
"Klap, klap, klap! Dag zusters, ik gleuve, dat z'ons weer beluustert, ik roeke onraod."
Drêe dage der nao vindt ze twee dooie kee'ls op den bulte. 't Had er schuw hen egaon; de plodden en drellen leien oaveral in 't ronde en ze hadden gin ooge meer in de kop.
Wît hadden ze 't met eur oneerleke stûvers neet ebrach, nog gien tien trad van de galge.
(Gelderland, Achterhoek; in 1909 medegedeeld door G.J. Klokman te Laag-Keppel; vgl. Driemaandelijksche Bladen IX, blz.7-14)
Kloppenbörger dreêdraod
Is de boern eurn sierraod.
Daor wazzen es dreê kousenkee'ls. Ze smoksten achter mekare met de ma'se op de rugge en 'n eikenkoeze in de hand deur 't lösse zand van den Hessenweg van 't Prusensche nao Doezebarg op an. 't Was al stîf zes wekke nao de Mei en onmundig heite tusschen de dennenbussche en 't hooge akkermaolsholt en 't zweit ba'sten eur onder de pettenkleppe hen en leêp met straöltjes langs den blaowen Hessekeel.
"Godsbarmelek wa's 't heite!" zeg den veursten en smit de ma'se an de kante van 't holt.
"Jao, laow en hörtjen tukken," röp den tweeden.
"Boe foj!" zeg den darden en ze laot zich alle driej in 't heêt neervallen met de kop op de ma'se.
"De eerste harbarge daor w'an komt, nem ik en dröpken veur de koldevuute," zeg den veursten.
"Ikke ook! daor sluut ik min biej an!"
"Iej luu könt van de pruum spiejjen, iej heb te man drêe stuuver in de buulen ikke maor ééne."
"Iej bunt ok en kuukken, dat buj!"
"Jao da's vaste waor, 'n onzewolter!"
"Zoo, vänk et now weer an; ak owluu wazze, zo'k den nebbe maor dichte holden. Ik wille nêet hebben, wat mîn nêet toekump, now wet iej 't!"
"Iej bunt gek, dat buj, maor wat ow in de kop zit, zit ow nêet in 't gat. Ik zegge maor: ieder veur zich en God veur ons allemaole."
"Wisse, dat zeg ik ook, iedereene krabbet nao zich too. 't Hemp is altid naoder as den hemprok, dat zeg ik maor!"
"Wa'j now zekt of nêet en zekt kan mîn niks verschèlen, maor ik komme met mîn eerleken stuuver wîder, as iejluu met drêe oneerleken."
"Boe, dat zeg heereum ook, maor hî lug et."
"Joa, dat dut e!"
"Nou, ik verwedde der mîn ma'se onder, da'k met mîn eerleken stuuver wîder komme, as iejluu, smeerlappen, met drêe."
"Dat zit!"
"Jao, dat zit !" en ze kletst mekare in de vlakke hande, dêe stîf van 't zwil staot, dat de katekers de pluumoorne opstekt en de zwa'te kraleugskes van veralterasie zòò laot rollen, da'j bange bunt, dat ze in 't mos terechte zölt kommen.
Ze staot op, gaot wîter en komp an en harbarge. Ze gaot binnen, kommediert en borrel, slaot em doot en betalen te man en stuuver. Asse de deure weer in de klinke heb, zeg den eersten: "Waor buj now met ow eerleken stuuver? Ik wuste ummers wel, dat e wiej 't met en kasteman wîter brochten, iej bunt jo al bos. Geef op de ma'se !" en ze deilden met eur beiden alle hoazen en zökke en smetten de ma'se in en graven.
"Boe, now köj gaon strunkebraojen en teern op den eerleken stuuver, dee vot is!"
Ze gräolden met eur tweeën en beschalterden en bespotten um.
"Jao wisse, gelîk dat haj, zonder ma'se kom iej wîte as met zoo'n zwaoren vrach op den nekke, ha, ha, ha!"
"'t Steet owluu smerig, da'j zoo tegen mîn te kaore gaot; wa'k ezeg hebbe, he'k ezeg en daor blîv ik biej. 'k Holle 't nog voel, da'k et zonder den eerleken stuuver nog wîder brenge as iejluu met twee oneerleken en daor wi'k en leêf dink onder verwedden."
"Jao, zeker de ma'se!"
"Dîej nêet meer en hebt, ha, ha, ha!"
"Ik dörve der mîn beide oogen wel onder verwedden."
"Gôod, dat zit !"
En 't ging van pats! pats! en... 't zat.
"Veruut dan maor!"
Weer boorn de zwaor bespîkerde schoezaolen in 't dreuge zand en de koezen slaon de maote en de ma'sen kroawen onder den zwaoren vrach. De weg löp hot en haar onder vroesterige berken en deur duuster naoldholt. Kîk, verächtig en niej strooien dak achter drêe lindebeume en... en peer-debak.
"Ik roeke foezel !"
"Ik leuve, as da'j 't gôod heb, zöw es effen anstekken?"
"Boe jao, laow um nêet laoten verschalen, 't löp der dunne deur."
Ze smît de ma'se an de zîd, licht de klinke, dreijt zik en paor stuule veur de tapkaste en kommediert twee dikköppe.
Den eerleken sloft maor deur of e niks eheurd hef. Hî kik of de foep der uut is en noffelt zoo veur zich hen: "God in den hemel, zollen die zoeplappen en gouwdîve now nog gelîk krîgen."
Daor komt de twee weer anzetten op en zobbedräfken met rooje köppe en glimmende eugskes, waor de duuvel uut kik.
"Hu toch, iej wollen der zeker van deur, now iej 't er weer anekregen heb?"
"Jao, holt ow maor neet zoo luukkes; können, dat zöj 't hem, kalen prèkebee'nd!"
Den eenen grip in de boksentesse en den andern vat um manges bej de strotte en ze stekt um met zo'n pie'nlubber de beide oogen uut de kop. An de kante van den weg is en groot bosch van fîne dennen en op en bulte onder en honderdjaorigen eike steet en galge. Daor todden z'em hen en smetten z'em neer, zoodat e lankuut op den grond neerboksen.
"Daor, galgenaos, daor heur iej en zek an heereum, as da'j 't wît ebroch heb met ow eerleken stuuver!"
"Dat hew der gôod afebroch," zeien de ströppe, toe ze weer op den weg wazzen, "daor kreit gin hane nao en wiej heb de hoazen en de zökke."
't Was al lange duuster ewes veur den eerleken toe de zonne achter 't galgenbosch wegkrop en eur beddestèe in brand stok, veur ze der inkrop. Hî was huuverig en krop dichte tegen den galgenpaol an asof e bange was, dat e te völle in de gate zol loopen en z'em nog meer temptiern zollen.
"Klap, klap, klap!" en groote rave strik neer op den top van den honderdjaorigen eike boaven de galge.
"Klap, klap, klap!," weer eene.
"Zoo zuster, was iej daor al? Hoe steet et?"
"Gôod !"
"Klap, klap, klap!" nog eene.
"Zoo, zusters, buj daor al?"
"Jao, wiej heb al op uw ewach. Wat gif 't niejs ?"
"Al degene, die blint bunt, könt zêende wo'den, want der völt van nach en douw, dêe heilzaam is."
"'s Könninks dochter is zêek en achter in den hof van den könnink gruuit krûden, dêe mot ze kokken en eur laoten gebrûken, dan wört ze weer better."
"En dêe eur weer better maakt, krîg ze tot vrouwe."
"Gen nach, zusters! klap, klap, klap!"
"Gen nach, zuster! klap! klap! klap!"
"Klap! klap! klap!"
Den eerleken is beduusd as e dat heurt en 'n hörtjen later krup e rond, strik met de vlakke hand langs de stroeken en dan weer langs zîn veurheufd. Tot drêemaol too hef et edaen en now kan e de oogen weer opslaon en zut e de steerntjes weer flikke'n tusschen de töppe van de beume. Hî steet nou op, sleet zich de sprîken en dennennaolden van de bokse en löp 't bosch in um op de groote weg te kommen. Hî is al gauw in de bîsterbane en kump an en groote allee, dee hoe langer hoe mooier en breeder wördt en as 't zunneken begint te schînen, steet e inens veur en groote poo'te.
Golden spîlen, 'n golden hangslot en hengsels, 'n keerl met en lange pîke en golden kneupe an 't tuug en daor wît, wît achter... 'en onmundig groot kesteel. De onderlippe van den eerleken zakt biejnao töt op den baovensten vesjesknoop van klaorloeter veralteriertheid en hî steet 't spöl an te gapen, asof den saldaote sebît met hoet en haor nao binnen mot en too e weer zo'n betjet bij benul kump, röp e: "Godsbarmelek nog too, he'k zîn lèven!"
Asse zich lange genog an al dat moois vergaapt hef, stapt e recht nao de poorte too en zeg: "heej! pst!" en toe um den kee'l ankik vrög e: "is de könnink der al uut?"
"Wat mot je?"
"Boe, ik vraoge of de könnink al op de beene is of zit e der nog in?"
"Wat wou je dan met den koning ?"
"Zîn dochter is zeek, ik wil eur weer better maken."
En de poortwachter doch: hoe wet e dat zoo, da's bepaald meer as rech too. Hî dreien 't slot driejmaol umme en den eerleken mos binnenkommen.
"Iej kîkt mîn wel en betjen schuins met de döppe, maor aj spats maakt, dan stek ik ow hiermee vaste an de we'eld, zoo daj nooit weer hoeft op te staon," en hî drukken um de pîke onder de neuze.
"Holt ow gemak, ik zal niks gin ummeraozie maken, wîs mîn den hof en brenk mîn en pötjen of pänneken, daor 'k wat in kokken kan."
Hî heft de boel gauw veur mekare; de könninksdochter et 't koksel op en wördt op de hand better.
Drêe dage der nao is 't brullefte en ze krîgt zat rîstepap van golden telders en zat wîn in golden dikköppe en alle groote hee'n buugt veur um as en knîpmes.
Den eerleken hef alles wat e wenschen kan: 'n knap wîfken, al is ze neet stoer, rîkdom en heerlekheid, 'n niejje bokse, 'n niej buis töt niejje stevels too. Inwendig hef e der hups schik van, maor hî kik toch deurloopend zoer, want dat heurt daor zoo biej.
Op en Dingesdagmargen steet e al biejtîds op en geet op de jach. An de poorte staot twee kee'els, dee der bîster sjofeltjes uutzeet en mèt dat e "g'n margen samen!" zeg, sprunk e wel 'n trad achteruut. 't Sunt verächtig de twee kousenkee'ls, dee um zoo mîterig toeëtakeld hadden.
Hî däch der neet an ze ok 'n tek uuttetrekken; hî hef medelîden met eur, brech ze in de kökkene, löt eur zoovölle vleisch en spek etten as ze maor könt versîzen en duut eur haorfîn uut de duke, hoo 't met um egaon is.
Daor stek ze de oorne van op en asse weggaot strîk ze stîkem nao de galge um ok es nao de raven te gaon luustern.
"Klap, klap, klap!" de eerste rave.
"Klap, klap, klap! Dag zuster, buj daor al?"
"Klap, klap, klap! Dag zusters, ik gleuve, dat z'ons weer beluustert, ik roeke onraod."
Drêe dage der nao vindt ze twee dooie kee'ls op den bulte. 't Had er schuw hen egaon; de plodden en drellen leien oaveral in 't ronde en ze hadden gin ooge meer in de kop.
Wît hadden ze 't met eur oneerleke stûvers neet ebrach, nog gien tien trad van de galge.
(Gelderland, Achterhoek; in 1909 medegedeeld door G.J. Klokman te Laag-Keppel; vgl. Driemaandelijksche Bladen IX, blz.7-14)
Onderwerp
AT 0613 - The Two Travellers (Truth and Falsehood) 
AT 0613 - The Two Travellers (Truth and Falsehood) 
ATU 0613 - The Two Travelers.
ATU 0613 - The Two Travelers.
Beschrijving
Drie marskramers houden een weddenschap. Eén van hen zegt dat hij op een eerlijke manier verder kan komen dan op een oneerlijke manier. Hij verwedt er zelfs zijn ogen voor. De andere twee mannen steken zijn ogen met een mesje uit en brengen hem naar een groot bos. Daar hoort de man twee raven praten. Ze zeggen dat de dauw van die nacht heilzaam is: diegenen die blind zijn zullen weer kunnen zien. Bovendien hoort hij dat de dochter van de koning ziek is. De raven vertellen ook hoe zij te genezen is. De man strijkt met de dauw langs zijn ogen en kan weer zien. Dan gaat hij naar het hof van de koning en geneest de prinses. Ze trouwen. De andere twee mannen sterven.
Bron
J.R.W. Sinninghe: Vijftig Nederlandse Sprookjes, Amsterdam 1942, p. 31-34
Commentaar
1909
The Two Travelers (Truth and Falsehood)
Naam Overig in Tekst
Prusensche
Prusensche
Doezebarg
Doezebarg
God
God
Dinsdag
Dinsdag
Naam Locatie in Tekst
Hessenweg
Hessenweg
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20