Hoofdtekst
Heksen en toverkollen hebben in het verleden veel kwaad veroorzaakt! Mensen waren terecht bang voor hen. Als er iets gebeurde in een dorp of stad, werd er eerst gezocht naar de heks. Er was altijd wel een oud vrouwtje te vinden die een slechte reputatie had. Maar het was niet altijd gemakkelijk om vast te stellen of ze echt een heks was. Zelfs als je het zeker wist, moest je het kunnen bewijzen.
Een bewijs was natuurlijk als een kind ziek was en je opende zijn kussen en vond de veren netjes in een cirkel gerangschikt. Dan was er hekserij in het spel. Of die oude vrouw daar iets aan kon doen, was een andere zaak, als je het zo ver wilde onderzoeken!
Wie heeft er trouwens nooit van de heksenproeven gehoord? De vrouw, van wie de hekserij bewezen moest worden, werd in het water gegooid. Als ze bleef drijven, was ze inderdaad een toverkol en je kunt je haar lot wel voorstellen. Als ze echter zonk, was ze geen heks, maar ook in dat geval was er niets meer aan te doen, want ze kwam toch niet meer boven.
Slechte vangsten JA, ja, de mensen hadden heel wat te stellen met de heksen. Het moet een griezelige en angstaanjagende belevenis zijn geweest, als je in de buurt van een begraafplaats liep of op een andere bij voorkeur donkere en mysterieuze plaats en de heksen zwierden je met gillende stemmen en gezeten op de stelen van bezems rond de oren. En dat gebeurde nu altijd als je alleen was.
In ieder geval hadden de heksen het altijd op een enkel persoon begrepen, doch in Schiedam moet dat indertijd anders zijn geweest. Daar werd de gehele bevolking, bestaande uit vissers en hun gezinnen door een heks geterroriseerd. Het zat zo. Sedert lange tijd klaagden de vissers over slechte vangsten en nog steeds werd de opbrengst van een lange visserstocht op zee minder. De Schiedammers wierpen hun netten uit in visrijk water, waar vissers uit andere dorpen volop vingen, maar het was alsof de duivel er mee speelde, zij haalden niets op, geen mager botje!
De duivel speelde er natuurlijk mee en wel in de persoon van een heks. Zij was spoedig genoeg gevonden, woonde in een oud, houten krot, zoals men ze nu nog kan zien in Schiedam. Alleen wordt er niet meer in gewoond en zeker niet door heksen. 's Avonds kwamen de vissers in de achtertuintjes van hun woningen bij elkaar en bespraken hun nood. Daar moest toch iets aan worden gedaan.
Plotseling gaf een der vissers een schreeuw: “Daar, daar”, wees hij, “daar bij de lantaarn op de hoek!” Eerst zagen de anderen niets, maar toen de man schreeuwde “De heks!”, ja toen zagen zij haar ineens allemaal. Daar zweefden zij in het flauwe licht van de ouderwetse lantaarn, heel gemoedelijk op de bezemsteel. “Het is die mossel!”
HET ijzer moet gesmeed worden, als het heet is. In optocht trok men naar de hut van de heks en met planken en spijkers timmerden men deur en ramen dicht. Ze waren niet bevreesd, de stoere kerels, want zij waren met veel man en zij schreeuwden luid. Ziezo, als zij erin zat, kon ze er niet meer uit en als zij buiten was, kon ze niet meer binnen komen. Ze zouden haar wel klein krijgen, die oude toverkol!
Vol moed ging men de volgende dag ter visserij, doch toen de vloot aan het einde van de week terugkeerde, was de vangst zo mogelijk nog slechter dan de vorige keer. “Ik heb het wel gezegd”, sprak een der mannen. “Gedurende de gehele reis heeft zich een mossel vastgehecht aan het roer van de schuit van Kees Bot. Ik heb het zelf gezien. En nu in de haven heb ik gekeken: verdwenen! Die mossel, dat was zij, de heks!”
Daar moesten ze toch meer van weten en onmiddellijk werd besloten naar het houten heksenkot te gaan om de zaak te onderzoeken, het was bijna onmogelijk, dat de kol eruit was gekomen, want alles zat nog steeds terdege dichtgespijkerd. Maar nee, daar ontdekte men een kleine opening tussen twee planken, groot genoeg voor een heks om eruit te komen. Dan maar korte metten maken en vuur in de vermolmde planken gestoken. Onder luid gejuich ging het krot in vlammen op en brandde tot de laatste plank af.
Tussen de smeulende resten zochten de vissers, of zij nog iets verdachts konden vinden en of zij het ook bij het rechte eind hadden gehad! Daar lag, ongeschonden door de vlammen en nog nat van het zeewater, een mossel. Met een trap vermorzelde Kees Bot het duivelsding onder zijn brede hak. Aan zijn schuit geen mossel meer!
Zo luidt de droeve geschiedenis van de heks van Schiedam. Nooit heeft men meer van heksen gehoord en, u heeft dat natuurlijk al begrepen, de vangst werd weer normaal. zelfs meer, nooit had men voor die tijd zoveel vis in de netten gevonden! Die heksen toch.
Een bewijs was natuurlijk als een kind ziek was en je opende zijn kussen en vond de veren netjes in een cirkel gerangschikt. Dan was er hekserij in het spel. Of die oude vrouw daar iets aan kon doen, was een andere zaak, als je het zo ver wilde onderzoeken!
Wie heeft er trouwens nooit van de heksenproeven gehoord? De vrouw, van wie de hekserij bewezen moest worden, werd in het water gegooid. Als ze bleef drijven, was ze inderdaad een toverkol en je kunt je haar lot wel voorstellen. Als ze echter zonk, was ze geen heks, maar ook in dat geval was er niets meer aan te doen, want ze kwam toch niet meer boven.
Slechte vangsten JA, ja, de mensen hadden heel wat te stellen met de heksen. Het moet een griezelige en angstaanjagende belevenis zijn geweest, als je in de buurt van een begraafplaats liep of op een andere bij voorkeur donkere en mysterieuze plaats en de heksen zwierden je met gillende stemmen en gezeten op de stelen van bezems rond de oren. En dat gebeurde nu altijd als je alleen was.
In ieder geval hadden de heksen het altijd op een enkel persoon begrepen, doch in Schiedam moet dat indertijd anders zijn geweest. Daar werd de gehele bevolking, bestaande uit vissers en hun gezinnen door een heks geterroriseerd. Het zat zo. Sedert lange tijd klaagden de vissers over slechte vangsten en nog steeds werd de opbrengst van een lange visserstocht op zee minder. De Schiedammers wierpen hun netten uit in visrijk water, waar vissers uit andere dorpen volop vingen, maar het was alsof de duivel er mee speelde, zij haalden niets op, geen mager botje!
De duivel speelde er natuurlijk mee en wel in de persoon van een heks. Zij was spoedig genoeg gevonden, woonde in een oud, houten krot, zoals men ze nu nog kan zien in Schiedam. Alleen wordt er niet meer in gewoond en zeker niet door heksen. 's Avonds kwamen de vissers in de achtertuintjes van hun woningen bij elkaar en bespraken hun nood. Daar moest toch iets aan worden gedaan.
Plotseling gaf een der vissers een schreeuw: “Daar, daar”, wees hij, “daar bij de lantaarn op de hoek!” Eerst zagen de anderen niets, maar toen de man schreeuwde “De heks!”, ja toen zagen zij haar ineens allemaal. Daar zweefden zij in het flauwe licht van de ouderwetse lantaarn, heel gemoedelijk op de bezemsteel. “Het is die mossel!”
HET ijzer moet gesmeed worden, als het heet is. In optocht trok men naar de hut van de heks en met planken en spijkers timmerden men deur en ramen dicht. Ze waren niet bevreesd, de stoere kerels, want zij waren met veel man en zij schreeuwden luid. Ziezo, als zij erin zat, kon ze er niet meer uit en als zij buiten was, kon ze niet meer binnen komen. Ze zouden haar wel klein krijgen, die oude toverkol!
Vol moed ging men de volgende dag ter visserij, doch toen de vloot aan het einde van de week terugkeerde, was de vangst zo mogelijk nog slechter dan de vorige keer. “Ik heb het wel gezegd”, sprak een der mannen. “Gedurende de gehele reis heeft zich een mossel vastgehecht aan het roer van de schuit van Kees Bot. Ik heb het zelf gezien. En nu in de haven heb ik gekeken: verdwenen! Die mossel, dat was zij, de heks!”
Daar moesten ze toch meer van weten en onmiddellijk werd besloten naar het houten heksenkot te gaan om de zaak te onderzoeken, het was bijna onmogelijk, dat de kol eruit was gekomen, want alles zat nog steeds terdege dichtgespijkerd. Maar nee, daar ontdekte men een kleine opening tussen twee planken, groot genoeg voor een heks om eruit te komen. Dan maar korte metten maken en vuur in de vermolmde planken gestoken. Onder luid gejuich ging het krot in vlammen op en brandde tot de laatste plank af.
Tussen de smeulende resten zochten de vissers, of zij nog iets verdachts konden vinden en of zij het ook bij het rechte eind hadden gehad! Daar lag, ongeschonden door de vlammen en nog nat van het zeewater, een mossel. Met een trap vermorzelde Kees Bot het duivelsding onder zijn brede hak. Aan zijn schuit geen mossel meer!
Zo luidt de droeve geschiedenis van de heks van Schiedam. Nooit heeft men meer van heksen gehoord en, u heeft dat natuurlijk al begrepen, de vangst werd weer normaal. zelfs meer, nooit had men voor die tijd zoveel vis in de netten gevonden! Die heksen toch.
Onderwerp
SINSAG 0580 - Andere Hexenkünste 
SINSAG 0580 - Andere Hexenkünste 
TM 3109 - Heksenkrans in kussen
TM 3109 - Heksenkrans in kussen
Beschrijving
Een heks kan zich in een mossel veranderen en aan het roer van een vissersboot hechten. De vissers hebben hierdoor een slechte vangst. De vermeende heks wordt in haar krot opgesloten, maar dat helpt niet. Later wordt het huisje verbrand en nu vinden ze in de as nog een natte mossel, die vertrapt wordt. Nadien is de visvangst weer in orde.
Bron
Ingezonden in de Volksverhalenbank: bewerkt krantenbericht uit 1956.
Commentaar
Artikel uit het Nieuwsblad voor de Hoeksche Waard en IJselmonde van 09-11-1956, omgezet naar modern Nederlands. https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMMHW01:001069055:mpeg21:a00031
Naam Overig in Tekst
Kees Bot
Kees Bot
Plaats van Handelen
Schiedam
Schiedam