Hoofdtekst
179.
De was is een wedevröwke; de man was al een poos geleje gestörve; en die had één zoontje, een jong; en dén jong die heitte Jan. Dat jungske ging nog nao de school toe. En die wedevrouw had ook altied nog zon klein bedrijfje, een kuuwke, een paar pœtjes en een paar tuutte. En as ze tied oaver had dan ging ze met de koe hujen en zo wat.
Mao toe kwam Jan van school af. Toe zei ze: "Jantje, now moj mœder is goed helpe. Now mot gi'j de koe huje, want wi'j hemme niet zo völ weiland, dan hewwe daor den helen zommer gemak van". "Jao, moeder", zei Jan, "das goed; dat zak wel doen". En tœ ging Jan de koe huje en dan kon moeder wat op 't land doen.
Mor op een dag, een end wier was altied mark, daor ien de stad, toen kwam daor een koopman aan. 't Was eigenlijk een jöd. Jan kenne een hoop van die minse, want die kwamme daor meer oaver de weg hen. Toe Jan daor met die koe aan 't hujen is, toe wudt één van de kukes van die jöd wudt een betje wild, komp los en dén man kan 't bees haos niet weer kriege. Toe zeite: "Mien jong, help mien is gauw, dan kriej een daalder van mien". "0", zeit Jan, "dat wik graag doen. Moeder hét haos gin geld. Dat kömp mien goed van pas".
En Jan gevangen en gelope; enkeltied, Jan die griep dat kuke, wao. "Hò," zeite waterdeurnat, "now krieg ik toch ook een daalder van ow!" "Wat", zeit de jöd, "gi'j könt een klap um de ore kriege. Hier". En toe begint Jan te schreie. Toe zeite: "Gi'j sind een slech mins". "Pas op", zeite, "anders kriej de nog één". Daor geet Jan aan de kant van de weg zitte, en 't kuke bindte weer los; en hi'j hult um weer vas.
Now was ter ien de buurt ook zon vröwke, die kon een betje tovere; mao die had 't van de verte al zon betje gezien. Toe zei ze: "Jantje, wat is er toch, jong?" "Och", zeie, "hek tén koopman geholpe met 't beesten opvange, en toe zòk een daalder van um hemme en now kreeg ik een klap op de wang. 't Duut mien nog zeer". "Wach mao", zeite vrouw, "dat zölle wi'j um betaald zette. Ik kom dalijk weer".
Een hötje later, daor kwam die vrouw wer aan. Toe zeit ze: "Jan, hier hei een zekske, en daor zit een viool ien, en daor zit een klein gewereke ien. Aj op die viool spölt dan moj danse. Wiej 't ook is, dan moj danse. Aj schiet met dat gewereke dan hei 't. At now zo medeen dén jöd weer kömp dan moj een pröötje met um make. Mao gi'j mot lief tegen um zin. En dan moj zegge: 'Waorum gewed dat ik een krääi uut tie boom kan schiete?' En atte dan zeit dit of dat, dan moj zegge: 'ad ik um niet schiet, dan hek 't vespölt, mor ak um schiet, dan mot gi'j um der uuthale".
"Jao", zeite jöd, "dat wik wel doen; mao dat kö gi'j niet". Jan zeit: "Ien dén doornestroek gunt, dén kräai dén zak ter uut schiete". En hi'j schuut. "Paaf", en daor vilt dén kraai ien den doornenstroek. "Now mao gi'j um der uut hale". "Jao", zeit de jöd, "das toch heel wat". "Dat kan mien niet schèle, mao now moj um der uut hale". "Jao, now", zeite, "kòm mao". Hi'j met nao dén stroek toe. Now was tat een hoge stroek met dikke stamme. De jöd dén klimp taor ien. Mao toe te daor goed boven ien zit toe begint Jan op de viool te spölle; dén hilte uut de zak. En toe mos dén jöd beginne te danse ien dén doornestroek. Toe zeite: "Jong, scheid uut met dat vieze ding". "Nee, gi'j mot danse, danse". En al gauwer en gauwer. En de jöd mao springe. "Jong", zeite, "schei der uut, schei der uut". ,.Nee, dan moj eers een daalder smiete". "Hier", zeie, "daor hei den daalder". "Zo", zeit Jan, "dan zak ter wel uutscheie". Mor Jan as te bliksem weg. De jöd dén ruup um nao: "lk gao nao de plisie. Daor kriej wat met te doen, lelijke lummel".
En dat duut dén koopman; dén geet nao de politie. En toe 's aoves toe kömp dén veldwachter daor aan 't huus. Toe zeie: "Vrouw, dén jong van ow, wat hét tén uutgemaak?" Toe zeit de vrouw: "Dat wet ik niet". "Mao dén het een jöd zo hèvig toegetakeld; hi'j mot marge veur de rechter kòmme". "Jao, das goed".
Den anderen dag toe zeit moeder: "Nowmoj mao gaon". "Ik kan wel met gaon, mor ik mag ter toch niet bi'j kòmme". Jan nao dat gerech toe. Toe mosse veur kòmme. ,Jong, wat heb gi'j aangevange?" "Jao", zeit de jöd, "dat isse, dat isse; dén hét mien laote danse". "Danse? Hoe kan dat now?" "Jao, jao. Dén hét een viool". "lk hét wel op de viool gespöld, mor ik hét niet gezeid datte danse mos". De rechters konne zich dat niet goed begriepe. Hi'j wier bestraf; hi'j mos een half jaor de gevang ien". "Dat is nog al wat", zei Jan. Toe vroege de rechters: "Hei nog wat te zegge? Of te wense?" "Jao, ik zol dan nog graag een stukske op de viool spölle". "O nee", zei de jöd. "Niet doen, edelachbare here, niet doen. Hi'j lut ow dood danse". De rechters die hemme daor zo half schik met; die wolle toch ok wel is wette wat dat was, hè. Ze kieke mekaar al zon betje aan. Hi'j zol dat mao doen. Afijn. "Now", zeit de rechter, "gi'j mag nog een stukske spölle". "O", zeit de jud, "o, bind mien dan gauw vas aan de muur". "Now", zeit dén rechter tege de veldwachter: "Bind um daor mor aan die buis vas aan de muur". Ze binne dén jöd aan de muur vas, goed vas. Toe hild Jan de viool uut de zak en begint te spölle. Toe beginne ze allemaol zo zuutjes aan te danse, wao. Hoe vlugger Jan spölt, hoe hadder as ze danse. Ze kwammen ok al ien de zaal. Toe zeie die rechters: "Schei mor uut; 't is goed". Nee, Jan bleef aan de gang. "Schei mor uut, schei mor uut", zeie ze as ze veurbi'j kwamme danse. "Gi'j hoef niet meer de kas ien. Gao mao gauw, gao mao gauw". Jan kiek nao dén koopman. Dén dut niks as met de kop tege de muur slaon. Dén kon niet danse. En toe zag te dat de koopman de kop liet zakke. En toe zei Jan: "Now is 't goed. Dat is de straf te veur daj mien geslagen het". En toe was dat vehaaltje endelik uut.
Bron: W. Hendriksen.
De was is een wedevröwke; de man was al een poos geleje gestörve; en die had één zoontje, een jong; en dén jong die heitte Jan. Dat jungske ging nog nao de school toe. En die wedevrouw had ook altied nog zon klein bedrijfje, een kuuwke, een paar pœtjes en een paar tuutte. En as ze tied oaver had dan ging ze met de koe hujen en zo wat.
Mao toe kwam Jan van school af. Toe zei ze: "Jantje, now moj mœder is goed helpe. Now mot gi'j de koe huje, want wi'j hemme niet zo völ weiland, dan hewwe daor den helen zommer gemak van". "Jao, moeder", zei Jan, "das goed; dat zak wel doen". En tœ ging Jan de koe huje en dan kon moeder wat op 't land doen.
Mor op een dag, een end wier was altied mark, daor ien de stad, toen kwam daor een koopman aan. 't Was eigenlijk een jöd. Jan kenne een hoop van die minse, want die kwamme daor meer oaver de weg hen. Toe Jan daor met die koe aan 't hujen is, toe wudt één van de kukes van die jöd wudt een betje wild, komp los en dén man kan 't bees haos niet weer kriege. Toe zeite: "Mien jong, help mien is gauw, dan kriej een daalder van mien". "0", zeit Jan, "dat wik graag doen. Moeder hét haos gin geld. Dat kömp mien goed van pas".
En Jan gevangen en gelope; enkeltied, Jan die griep dat kuke, wao. "Hò," zeite waterdeurnat, "now krieg ik toch ook een daalder van ow!" "Wat", zeit de jöd, "gi'j könt een klap um de ore kriege. Hier". En toe begint Jan te schreie. Toe zeite: "Gi'j sind een slech mins". "Pas op", zeite, "anders kriej de nog één". Daor geet Jan aan de kant van de weg zitte, en 't kuke bindte weer los; en hi'j hult um weer vas.
Now was ter ien de buurt ook zon vröwke, die kon een betje tovere; mao die had 't van de verte al zon betje gezien. Toe zei ze: "Jantje, wat is er toch, jong?" "Och", zeie, "hek tén koopman geholpe met 't beesten opvange, en toe zòk een daalder van um hemme en now kreeg ik een klap op de wang. 't Duut mien nog zeer". "Wach mao", zeite vrouw, "dat zölle wi'j um betaald zette. Ik kom dalijk weer".
Een hötje later, daor kwam die vrouw wer aan. Toe zeit ze: "Jan, hier hei een zekske, en daor zit een viool ien, en daor zit een klein gewereke ien. Aj op die viool spölt dan moj danse. Wiej 't ook is, dan moj danse. Aj schiet met dat gewereke dan hei 't. At now zo medeen dén jöd weer kömp dan moj een pröötje met um make. Mao gi'j mot lief tegen um zin. En dan moj zegge: 'Waorum gewed dat ik een krääi uut tie boom kan schiete?' En atte dan zeit dit of dat, dan moj zegge: 'ad ik um niet schiet, dan hek 't vespölt, mor ak um schiet, dan mot gi'j um der uuthale".
"Jao", zeite jöd, "dat wik wel doen; mao dat kö gi'j niet". Jan zeit: "Ien dén doornestroek gunt, dén kräai dén zak ter uut schiete". En hi'j schuut. "Paaf", en daor vilt dén kraai ien den doornenstroek. "Now mao gi'j um der uut hale". "Jao", zeit de jöd, "das toch heel wat". "Dat kan mien niet schèle, mao now moj um der uut hale". "Jao, now", zeite, "kòm mao". Hi'j met nao dén stroek toe. Now was tat een hoge stroek met dikke stamme. De jöd dén klimp taor ien. Mao toe te daor goed boven ien zit toe begint Jan op de viool te spölle; dén hilte uut de zak. En toe mos dén jöd beginne te danse ien dén doornestroek. Toe zeite: "Jong, scheid uut met dat vieze ding". "Nee, gi'j mot danse, danse". En al gauwer en gauwer. En de jöd mao springe. "Jong", zeite, "schei der uut, schei der uut". ,.Nee, dan moj eers een daalder smiete". "Hier", zeie, "daor hei den daalder". "Zo", zeit Jan, "dan zak ter wel uutscheie". Mor Jan as te bliksem weg. De jöd dén ruup um nao: "lk gao nao de plisie. Daor kriej wat met te doen, lelijke lummel".
En dat duut dén koopman; dén geet nao de politie. En toe 's aoves toe kömp dén veldwachter daor aan 't huus. Toe zeie: "Vrouw, dén jong van ow, wat hét tén uutgemaak?" Toe zeit de vrouw: "Dat wet ik niet". "Mao dén het een jöd zo hèvig toegetakeld; hi'j mot marge veur de rechter kòmme". "Jao, das goed".
Den anderen dag toe zeit moeder: "Nowmoj mao gaon". "Ik kan wel met gaon, mor ik mag ter toch niet bi'j kòmme". Jan nao dat gerech toe. Toe mosse veur kòmme. ,Jong, wat heb gi'j aangevange?" "Jao", zeit de jöd, "dat isse, dat isse; dén hét mien laote danse". "Danse? Hoe kan dat now?" "Jao, jao. Dén hét een viool". "lk hét wel op de viool gespöld, mor ik hét niet gezeid datte danse mos". De rechters konne zich dat niet goed begriepe. Hi'j wier bestraf; hi'j mos een half jaor de gevang ien". "Dat is nog al wat", zei Jan. Toe vroege de rechters: "Hei nog wat te zegge? Of te wense?" "Jao, ik zol dan nog graag een stukske op de viool spölle". "O nee", zei de jöd. "Niet doen, edelachbare here, niet doen. Hi'j lut ow dood danse". De rechters die hemme daor zo half schik met; die wolle toch ok wel is wette wat dat was, hè. Ze kieke mekaar al zon betje aan. Hi'j zol dat mao doen. Afijn. "Now", zeit de rechter, "gi'j mag nog een stukske spölle". "O", zeit de jud, "o, bind mien dan gauw vas aan de muur". "Now", zeit dén rechter tege de veldwachter: "Bind um daor mor aan die buis vas aan de muur". Ze binne dén jöd aan de muur vas, goed vas. Toe hild Jan de viool uut de zak en begint te spölle. Toe beginne ze allemaol zo zuutjes aan te danse, wao. Hoe vlugger Jan spölt, hoe hadder as ze danse. Ze kwammen ok al ien de zaal. Toe zeie die rechters: "Schei mor uut; 't is goed". Nee, Jan bleef aan de gang. "Schei mor uut, schei mor uut", zeie ze as ze veurbi'j kwamme danse. "Gi'j hoef niet meer de kas ien. Gao mao gauw, gao mao gauw". Jan kiek nao dén koopman. Dén dut niks as met de kop tege de muur slaon. Dén kon niet danse. En toe zag te dat de koopman de kop liet zakke. En toe zei Jan: "Now is 't goed. Dat is de straf te veur daj mien geslagen het". En toe was dat vehaaltje endelik uut.
Bron: W. Hendriksen.
Onderwerp
AT 0592 - The Dance Among Thorns 
AT 0592 - The Dance Among Thorns 
ATU 0592 - The Dance Among Thorns.
ATU 0592 - The Dance Among Thorns.
Beschrijving
Jan helpt een koopman, een Jood, met het vangen van een losgebroken koe, krijgt i.p.v. de beloofde daalder een klap om zijn oren, zit te kniezen en krijgt van een vrouwtje uit de buurt, dat kon toveren, een zakje met erin een viool, die iedereen doet dansen, en een geweertje, dat altijd treft, en het advies met de Jood een weddenschap aan te gaan. Jan doet dit, schiet de kraai uit de boom, een doornenstruik, en de Jood moet hem gaan halen. Als deze in de struik is, speelt Jan op de viool, zodat de Jood zwaar toegetakeld wordt en naar de politie gaat. De veldwachter komt Jan halen voor het gerecht en hij wordt veroordeeld tot een half jaar het gevang in. Dan vragen de rechters of hij nog iets wenst. Op zijn viool spelen. De Jood raadt het af, laat zich vastbinden. Jan speelt en iedereen moet dansen en Jan houdt pas op, als de rechters beloven dat hij de "kast" niet in hoeft en de Jood voldoende gestraft is.
Bron
Vertellers uit de Liemers samengesteld door A. Tinneveld, Wassenaar 1976, p.132-133.
Commentaar
Onder de Beeldknop van TINNEV192 bevindt zich een foto van Bart van Bindsbergen
The Dance Among Thorns
Naam Overig in Tekst
Jan
Jan
Jood
Jood
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20