CJ117601

Jan wie in boerke. Hy en Tryn hienen in koe to missen.
"Mast him net forskite," sei Tryn, "hy bringt in moaije stûr op."
Jan sette ôf mei de koe oan 't tou. Underweis nei de merk treft er in pear Hollânske kooplju, dy bliuwe by de koe stean.
"Goeije morgen, boer," sizze se, "sil dy koe forkocht wurde?"
"Ja," sei Jan, "dêr sil 'k mei nei de merk ta."
"Forkeapje ús dy koe dan mar", sei de iene.
Doe sei Jan: "As wy dat roaije kinne, my bêst."
"Hwat mat er opbringe?" fregen se.
"Tryn hat sein: - in moai stûr - En dat mat troch gean, hwant Tryn hat it to fortellen."
Doe draeiden de kooplju hwat om 'e koe hinne. En doe sei de iene tsjin 'e oare: "Bitelje mar, dy koe is 't wol wurdich."
Doe krige Jan in moai oppoetste stûr foar de koe, dêr't er wol mei op 't skik wie.
Jan sette mei de stûr wer op hûs ta.
"Hoe is 't gong?" frege Tryn.
Doe sei er: "It kaem krekt op dyn sizzen út. De koe hat in moaije stûr opbrocht." Hy helle de oppoetste stûr ta de bûse út en joech him Tryn.
Tryn koe har egen en earen net gelove doe't se hearde hoe't it om en ta gien wie. "Dû greate soksus," sei se, "dy moaije stûr, dat wie mar in menear fan sizzen!" Hja fûtere him sa bot út, dat hy sei: "dan mat ik nou dy keardels mar ris to pakken ha. Dat krij ik wol foar inoar. Nije wike dan gean ik wèr nei de merk."
Doe gong er de oare wyks nei 't bûthús ta. Dêr hong in hiel âld hoed en dy sette er op 'e holle.
Doe't er dêr mei yn 'e hûs kaem, sei Tryn: "Hwat wolstû mei dy âld hoed op?"
Hy sei: "Dat wyt ik wol, mast my gewurde litte."
Doe gong Jan mei dy hoed op nei de merk ta.
Fan fierrens seach er de kooplju al.
Doe gong er gau nei in café ta. Hy sei tsjin 'e kastlein: "As hjir aenst twa kooplju komme en dy bistelle hwat om to drinken en dy wolle dat bitelje, dan doch ik sà mei de hoed - hy naem de hoed ôf - en dan sizze jo: - It is bitelle -
Ik forrekkenje letter alles mei jo. Ha jo 't bigrepen?"
"Yn oarder", sei de kastlein.
Doe gong Jan nei in oar café ta. Dêr woe er mei de twa kooplju hinne to iten. Hy die dy kastlein itselde forhaeltsje.
Ek dy kastlein soe sizze: "It is bitelle."
Doe gong Jan de merk op. Dêr trof er de beide kooplju.
Dy seinen tsjin him: "Hoe liket it, boer, is der hwat foar ús to fortsjinjen?"
Doe sei er: "Miskien wol. Mar sille wy earst net even om in slokje gean?"
Dat like de beide hearen skoan ta.
Jan naem se mei nei it earste café en dêr namen se in slokje. Doe't se in pear op hienen, seinen se: "Nou matte wy ek mar ris wer fuort." Doe woenen se ôfrekkenje mei de kastlein. Mar Jan nimt de hoed ôf en seit: "'t Is bitelle, hè?"
"Ja," seit de kastlein, "'t is bitelle."
De beide kooplju stienen forbaesd. Se seinen: "Hoe kin dit?"
"Dat sit him yn dy âld hoed", sei Jan. "As ik dy op ha kin 'k oeral torjochte sûnder biteljen."
Dat koenen de beide kooplju net leauwe.
Jan sei: "It is dòchs sa. Wy sille aenst hwat ite, dan doch ik it wèr. Jimme kinne wol meì om to iten, dan kinne jimme 't sels sjen."
Dat sloegen de beide kooplju net ôf. Se gongen mei Jan nei in oar café ta en bistelden dêr in miel.
Doe't dat op wie, sette Jan de hoed wer ôf en sei: "'t Is bitelle, hè?"
"Ja," sei de kastlein, "'t is bitelle."
Doe woenen dy twa kooplju mei alle gewelt Jan syn hoed keapje. Hwant hja hienen bigrepen, dat wie in wûnderhoed.
Mar Jan sei, hy woe dy hoed net misse, foar nòch safolle net.
De beiden hâldden mar oan, sy woènen dy hoed keapje.
Doe gong it op in hantsjebakken en hantsjebakken oer dy âld hoed. En op 't lêst kochten se him foar fiifhûndert goune.
Mei dy fiifhûndert goune sette Jan op hûs ta. Hy lei it jild foar Tryn op 'e tafel del en sei: "Nou hastû de koe wer."
"Hoe hast dàt hawn?" frege Tryn.
Jan die 't forhael, mar doe sei er: "Nou komme aenst dy kooplju hjir, hwant dy binne fansels pûr razend as se fornimme dat se foar 't lapke naem binne. Dan mastû tsjin har sizze, dat ik dea bin. Ik gean op bêd lizzen."
It duorre net lang of dêr kamen de beide kooplju al oan.
De iene hie de âld hoed yn 'e hân.
"Hwer is er?" frege de iene.
"Hwa bidoele jo?" sei Tryn.
Doe sei dyselde: "Dyn man."
"Dy is dea," sei se, "dy leit dea op bêd."
Doe dy beide keardels yn 'e hûs. Ja, Jan lei op bêd.
Hy lei dêr mei de mûle wiid-iepen.
Doe sei de iene: "Nou hied er ús dòch noch to grazen, hè? Wytst hwat ik doch?" sei er tsjin 'e oare, "ik skyt him yn 'e bek."
En dat soe gebeure èk. Hy hie de broek al delstrûpt en it soe los gean. Mar Jan tocht: dat mat net.
Doe't er dan mei de bleate kont oer Jan syn mûle hinne bûgd siet, sei Jan: hap en doe hied er syn jongehear yn 'e mûle. En doe sei er: "Nou noch fiifhûndert goune en oars byt ik it hiele saekje der ôf."

AT 1539 - Cleverness and Gullibility    AT 1539 - Cleverness and Gullibility   

ATU 1539 - Cleverness and Gullibility.    ATU 1539 - Cleverness and Gullibility.   

Een boerin maant haar man een koe 'voor een mooie stuiver' te verkopen. Als de boer het dier ook daadwerkelijk voor één opgepoetste stuiver aan een stel Hollandse kooplui verkoopt, kan de boerin niet ophouden haar man uit te foeteren om zijn domheid. De man besluit hierop de kooplui terug te pakken en het misgelopen geld alsnog te verdienen. De boer begeeft zich daarop met een oude hoed op naar de markt. In twee cafés vertelt de boer de kasteleins over de kooplui en spreekt hij met hen het volgende af: als de kooplieden iets bestellen en daarna willen afrekenen, zal de boer zijn hoed oplichten en zal de kastelein zeggen 'Het is al betaald'. Later zal de boer alles met de kasteleins verrekenen. Als de kooplui in het eerste café wat hebben gedronken en willen afrekenen, maakt de boer het gebaar met zijn hoed en spreekt de kastelein de afgesproken woorden. Als de kooplui zich verbaasd afvragen hoe dit kan, zegt de boer dat het door zijn hoed komt. De hoed hoeft maar opgelicht te worden, of alles is betaald, aldus de boer. Als de kooplui dit niet geloven, troont de boer hen mee naar het andere café. Als daar hetzelfde gebeurt, willen de kooplui de 'wonderhoed' graag kopen. Na veel onderhandelen wordt de hoed voor vijfhonderd gulden aan de kooplui verkocht. De boer legt het geld voor zijn vrouw neer met de woorden 'zo, nu heb je je koe weer'. Omdat de boer vreest dat de kooplui wraak komen nemen, draagt hij zijn vrouw op de heren te vertellen dat hij dood op bed ligt. De kooplui verschijnen al gauw en de boerin laat hen haar 'dode' man zien. Als de ene koopman hierop besluit in de open mond van de dode te poepen, vindt de boer dit toch te ver gaan. Als de billen van de koopman al boven zijn gezicht hangen, bijt de boer ineens in de penis van de koopman. De boer dreigt het hele zaakje eraf te bijten als hij niet nóg vijfhonderd gulden zal krijgen.

Collectie Jaarsma, verslag 1176, verhaal 1 (archief MI)

28 juni 1979

Cleverness and Gullibility

Jan    Jan   

Tryn    Tryn   

Hollânske    Hollânske   

2013-03-01 14:46:21