KEMP091 - Van stichtingen en oorsprongen: De foetel

DE FOETEL.

Eeuwen geleden werd te Nieuwstadt, toen een stadje met wallen en een sterk kasteel, Sint-Birgit -St. Brigitta- vereerd. De Heilige Brigitta, bij haar leven koemeid, geldt als bijzondere voorspreekster tegen alle ziekten van het hoornvee. Haar feest viel echter in een ongunstig jaargetijde, namelijk op 1 Februari, en tijdens haar octaaf konden, bij een flatten winter, de vereerders van de Heilige niet dan moeilijk in het stadje komen. Daardoor leden de inwoners van Nieuwstadt veel schade, vooral wanneer het, gelijk meer gebeurde, soms eenige jaren achter elkaar natte winters gaf. De vroedschap begreep, dat dit zoo niet langer kon. Den feestdag van de Heilige verzetten, dat kon ze niet. Het eenige, wat zij kon doen, was de patrones van de stad ruilen tegen de patrones of den patroon van een andere plaats, wier of wiens feest in den zomer viel. Toen die van Broeksittard er van hoorden, waren zij wel genegen om te ruilen en zoo verruilde Nieuwstadt, niet zonder groot nadeel voor "den" offer der kerk, Sint-Birgit voor Sint-Jan van Broeksittard, die op 24 Juni werd gevierd. Maar de ruil viel tegen. Al was het soms héél den zomer droog, met Sint-Jan regende het bijna altijd, terwiji Sint-Birgit in Broeksittard een grooten toeloop kreeg. Sedert dien ruil heeft Nieuwstadt den naam van " futel" of "foetel" en haar inwoners dien van "foeteleers".

TM 2602 - Spotnaam voor naburig dorp (stad) of hun inwoners    TM 2602 - Spotnaam voor naburig dorp (stad) of hun inwoners   

Omdat de feestdag van Sint-Birgit, de patrones van Nieuwstadt, in de winter valt en Nieuwstadt in de winter moeilijk te bereiken is, besluit het vroedschap om met Broeksittard van heilige te ruilen. Broeksittard krijgt nu Sint-Birgit en Nieuwstadt krijgt Sint-Jan, wiens feestdag in de zomer valt. Maar de ruil valt tegen: Sint-Birgit krijgt in Broeksittard grote toeloop, terwijl het op Sint-Jan in Nieuwstadt altijd regent. Sindsdien wordt de stad 'foetel' genoemd en de inwoners 'foeteleers'.

Kemp, Pierre. Limburgs Sagenboek. Gebrs van Aelst. Maastricht, 1925.

1925

Dit verhaal is te vinden in het hoofdstuk 'Van stichtingen en oorsprongen'.

Mogelijke vertaling voor het woord foetel: 'valsspeler'. Vertaling is onzeker.

Spotnaam voor naburig dorp (stad) of hun inwoners

Sint-Birgit    Sint-Birgit   

Sint Brigitta    Sint Brigitta   

Sint-Jan    Sint-Jan   

futel    futel   

foetel    foetel   

foeteleers    foeteleers   

Nieuwstadt    Nieuwstadt   

Broeksittard    Broeksittard   

2013-03-01 14:46:20