BLECOURTNB0285 - 4.4. De sagencyclus van Jan de Wyse

4.4.
De Voesenekken hadden 'n café: da' was de herbergier mee 'n stuk of drie grote jongens, echte bandieten, en da' was an de deurreis van Breda noar Antwerpen.
Doar konde overnachten en eten en doar wierde goed ontvangen, moar die reizigers kwoamen nie' meer terug, die woaren doar koud gedoan. Ze hadden van die wentelbedden, die draaiden om en dan vielen ze in de pinnen en 't bed op hen en zo stikten ze dan. Dan werden ze in de koestal begroaven: doar zijn d'r wel twintig opgegroaven.
Doar was 'n dienstmeid ook, 'n meisje uit 't gebuurt, die dorst er nie' weg.
'Mie, as je 't verraait, zijde morgen dood', zee Voesenek.
Op 'n aovend komt doar Jan de Wijs, een groot handelaar uit Breda, en die had twee bloedhonden bij zich. 'Bitter' en 'Zuur' noemde ie ze, en hij nam die honden mee.
'Die kunde toch nie op de sloapkamer hebbe?'
'Joa wel, dat zijn heel brave honden.'
'Ik blijf hier twee nachten over', zee Jan de Wijs.
De eerste nacht gebeurde er niks. Noa' bed ging 't ie niet; hij zag wel da 't 'n oarig machien was en in de morgen zeet ie tegen de meid: 'Wa' gebeurt hier? Waarom kommen ze nie' terug? Zeg het maar an mij: "Ik ben Jan de Wijs". Je krijgt zo vele gouwe Willemen en je moogt bij mij wonen in Breda. 'Ja" zee de meid, 'ik weet er alles van. Ineens hoor ik zo' schreew en dan is die mens van kant gedoan.'
De tweede nacht begon dat bed rond te draaien, en toen 's morgens om een uur of zes kwoamen ze kijken, de Voesenekken; ze dochten: 'Doar zit er weer een in de klem.'
Twee kerels kwoamen binnen en Jan ging mee z'n rug tegen de deur stoan en ie zee: 'Bitter en Zuur, pak an!', en de honden basten en drie wachten kwamen toegelopen.
De Voesenekken zijn opgehangen in Antwerpen en op dezelfde plek woar het café het gestoan is het Capucijnerklooster in de Dreef gebouwd.

In een café worden reizigers door een wentelbed verstikt. Jan de Wijs neemt zijn honden mee naar de slaapkamer, gaat de eerste nacht niet naar bed, vraagt de volgende ochtend aan de dienstmeid wat er 's nachts gebeurt. De tweede nacht gaat het bed ronddraaien en 's morgens komt de herbergier met zijn zoons kijken, maar worden door de honden gepakt. Op de plaats van het café is een klooster gebouwd.

Willem de Blécourt. Volksverhalen uit Noord Brabant. Utrecht [etc.]: Het Spectrum, 1980. p. 145-146

K1611.2 - Guest to be killed suspects plot and forces host to sleep in his bed.    K1611.2 - Guest to be killed suspects plot and forces host to sleep in his bed.   

K735.4 - Capture in trap bed: victim dropped into dungeon.    K735.4 - Capture in trap bed: victim dropped into dungeon.   

Wie was Jan de Wyse, van wie de volksverhalen stellig een juister beeld geven dan de devotieboekjes dat vermogen?
Gesproten uit een brouwersgeslacht in Breda, werd Jan op 25 november 1636 in de R.K. Kerk in de Brugstraat gedoopt als zoon van Gerardus de Wyse en Maria Huberts Sprong. (Gem. Archief, Breda. Boek 2147, fol. 155.) Hij huwde te Breda voor schepenen met Ida van Rucphen op 24 mei 1671. (Boek 2188, fol. 24.)
Jan de Wyse wist als handelaar een groot fortuin te verzamelen. Hij leende meer dan eens aanzienlijke sommen aan de stad Breda, verwierf vele goederen en landerijen in de Baronie, en werd door koop in 1679 eigenaar van kasteel en leengoed Grimhuysen te Ulvenhout, dat aan Justinus van Nassau had toebehoord.
Na de dood van hun vier kinderen stichtten hij en zijn vrouw capucijnerklooster en kerk te Meersel-Dreef, zeer waarschijnlijk op aandringen van zijn broer pater Franciscus, die ook enige jaren gardiaan van dat klooster was. In 1690 was de bouw voltooid en Ida van Rucphen stierf twee jaar later. Jan de Wyse overleefde haar zeer lang en overleed eerst op negentigjarige leeftijd op oudejaar 1725. Beiden liggen in de kloosterkerk begraven, waar men ook in het portaal zijn borstbeeld vindt.

Voesenekken    Voesenekken   

Voesenek    Voesenek   

Jan de Wijs    Jan de Wijs   

Zuur    Zuur   

Willemen    Willemen   

Willem    Willem   

Capucijnerklooster    Capucijnerklooster   

Meersel-Dreef    Meersel-Dreef   

Breda    Breda   

Antwerpen    Antwerpen   

Bitter    Bitter   

Dreef    Dreef   

Antwerpen (BeAnt)    Antwerpen (BeAnt)   

K244p    K244p   

2013-03-01 14:46:20