Hoofdtekst
In het eerste kaboutersprookje, jaargang I, pag. 59-60, van het Tijdschrift voor Noord-Brabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde [zie 1.1] werd aan een vijftal nachtelijke reizigers in de Oorschotsche heide het overlijden bekend gemaakt van Kyria. Wij weten, dat de Kabouters huisden in die uitgestrekte heide onder de vele daar aanwezige heuvelen. Ook te Meerveldhoven, in de nabijheid van de hoeve de Heskok, hadden zij hun verblijf, gelijk wij lazen. Toen nu de tijding van Kyria's dood vernomen werd op de Heskok, geraakte daar alles in rep en roer. Men hoorde het kleine volkje in drukke bedrijvigheid onder den grond heen en weer draven; men hoorde een aanhoudend onderaardsch gegons, voortgebracht door duizende en duizende fijne stemmetjes en eindelijk ook eene heldere stem, die riep: 'Morgennacht trekken wij af, want Kyria is dood.'
Mogelijk staat no. 2 jaarg. I, pag. 66-67 van meergemeld Tijdschrift [zie 1.2] met deze zelfde gebeurtenis in nauw verband. 't Kan immers zeer wel mogelijk zijn, dat de naam Kyria door overlevering verbasterd is tot Iertjen Aartjen. Het volk heeft dien naam niet verstaan en koos liever eenen naam, meer in overeenstemming met de gewone menschennamen. En te meer, ook bij den boer in Strijp ging 't immers in 't vervolg beter met 'butteren' na 't vertrek der Kabouters.
'Morgennacht vertrekken de Kabouters van de Heskok!' Dit nieuws was spoedig algemeen verspreid en zelfs was de weg reeds bekend, dien de Kabouters zouden volgen. Een der nieuwsgierigste inwoners van het naburige Veldhoven had bij gerucht vernomen, dat de èrdmennekes, zooals dat kleine volkje hier ook wel genoemd wordt, den weg naar Duizel zouden volgen. Wat 'n mooie gelegenheid om dat volkje van nabij gade te slaan en hunne getalsterkte te kunnen opnemen; want hoogst zelden kreeg iemand een Kabouter te zien. Ondanks de welgemeende waarschuwing van den vorster (onder dIen naam is de veldwachter van vroeger bekend, vergel. 't Hoogduitsche Förster), om toch vooral binnen te blijven, begaf zich onze nieuwsgierige held op weg naar de Goorstraat te Veldhoven, verborg zich in eene drooge sloot en wachtte ongeduldig en met kloppend hart op de dingen, die komen zouden. Toen het uur van middernacht was geslagen, zag hij in de verte, bij 't flauwe hcht der opkomende. maan, eene groote stofwolk oprijzen als van eene tallooze menigte die in aantocht was. Doch nu zonk den held het hart in de schoenen. In zijn angst wist hij niet beter te doen dan zich schuil te houden onder een nabijzijnd houten bruggetje. Tot aan de knieën moest de arme stumper in 't water staan en ... blijven staan; want de drom Kabouters kwam nader en
'Het legher treckt vast in met duizenden, een maght
Zoo groot . . .',
dat hun getal niet eens bij benadering Is te schatten. Bij duizende en duizende trokken de kabouters over den vonder. Hun gang geleek op 't getrippel van muizen. Dat duurde zoo onafgebroken voort. Kort voor de morgenschemering aanbrak, trok de achterhoede over de brug en, - toen de eerste stralen der zon zich spiegelden in 't water waagde 't onze held eindelijk uit zijne schuilplaats te voorschijn te komen. Geen enkele kabouter was meer te bespeuren; maar de Goorstraat was zoo vol stof, dat de man geen hand voor oogen kon zien en genoodzaakt was een anderen weg in te slaan om zijne woning terug te vinden.
Onderwerp
SINSAG 0105 - Der Abzug der Zwerge wird von einem Menschen beobachtet
SINSAG 0105 - Der Abzug der Zwerge wird von einem Menschen beobachtet
Beschrijving
Bron
Motief
F451.9.6 - Dwarfs emigrate unseen but heard.
F451.9.6 - Dwarfs emigrate unseen but heard.
Commentaar
NA 1890: 251-252. Bewerking: Sinninghe 1933: 25 (no. 29), 1964: 23-24; Kunst 1972: 35 (no. 140); vgl. Rijken 1976 S.S101.5, S102.03, S105.1.
1. Schoolmeester en essayist. Verhalen vanuit Zeelst verzameld Opgetekend, verzameld en in vorm gegoten door Jacques Cuijpers (1850-1926), hoofdonderwijzer te Zeelst. Gepubliceerd in het Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde (TNG) I (okt. 1883 - okt. 1884), II (okt. 1884 - okt. 1885), en de Noordbrabantsche (Volks-) Almanak (NA), beide onder redactie van August Sassen. Cuijpers was goed bevriend met Sassen. Met hem en anderen placht hij wandelingen door de Noordbrabantse Kempen en de Peel te maken, waarbij onder meer aandacht werd geschonken aan de plaatselijke volkscultuur. De lichte spot die uit zijn verhalen klinkt wijst op een zeker cynisme tegenover het hem vertelde. Tegenover Sassen liet hij meer dan in de verhalen dit duidelijk uitkomen. Zo schreef hij over de verenkrans, die voor velen hét bewijs van hekserij was: 'Ze vullen ze op met wat de lui hebben. Draadjes vindt men allicht in de peluws; deze doen de veren ineen rollen, en 't is geen wonder er een lapje of een strooitje bij te vinden. En al zal zoo'n rommel ook al heel weinig geleken hebben op een krans of een poppetje - de verbeelding zal daar wel alles van kunnen maken, wat bijgeloovige menschen er in zien willen.' (brief aan Sassen, dd. 5 juli 1890, verz. Sassen inv. no. BB26).
Naast volksverhalen verzamelde meester Cuijpers materiaal betreffende allerhande volksgebruiken zoals kinderrijmen, kalendergebruiken, e.a. hetgeen eveneens in de genoemde tijdschriften gepubliceerd werd.
Naam Overig in Tekst
Tijdschrift voor Noord-Brabantsche Geschiedenis
Tijdschrift voor Noord-Brabantsche Geschiedenis
Taal- en Letterkunde
Taal- en Letterkunde
Oorschotse
Oorschotse
Kyria
Kyria
Kabouter
Kabouter
Heskok
Heskok
Iertjen Aartjen
Iertjen Aartjen
Hoogduitse
Hoogduitse
Naam Locatie in Tekst
Meerveldhoven
Meerveldhoven
Strijp
Strijp
Veldhoven
Veldhoven
Duizel
Duizel
Goorstraat
Goorstraat
Plaats van Handelen
Meerveldhoven (Noord-Brabant)
Meerveldhoven (Noord-Brabant)
Veldhoven (Noord-Brabant)
Veldhoven (Noord-Brabant)
Kloekenummer in tekst
L225a
L225a
L255p
L255p