Hoofdtekst
It mantsje en de reus
Der wie ris in mantsje, dy gong op in moarn de bosk yn te kuierjen. It wie sierlik moai waar. Hy wiene in lyts eintsje fuort, doe fûn er in dea fûgeltsje op it paad. It hie sokke moaie fearkes, dat hy tochte, ik triuw it yn 'e bûs. Hy kuiere noch in eintsje fierder en dêr siet in fûgeltsje yn 'e toarnen fertiesd. Mar dat libbe noch goed. It wie in prachtich fûgeltsje en dat treau er ek yn 'e bûs.
Hy rûn noch in ein fierder en doe soe er dan mar werom, mar o blinder, hy wie ferdwaald. Hy socht en die in hiel skoft, sûnder dat er it paad werom fûn. Sa stadichoan waard it tsjuster en doe seach er yn 'e fierte in ljochtsje brânen. Hy der op ôf. It die bliken, der stie in hûs. Hy kloppe oan en dêr wenne in reus. Ja, dêr stie it mantsje. 'Kin ik hjir fannacht ek sliepe?' frege er - wat moast er oars? 'Jawol', sei de reus, want dy tochte, hjir ha 'k moarnier in lekker boutsje oan. 'Kom mar yn', sei de reus, 'en dan moatst mar yn myn bêd sliepe'.
It mantsje krige earst noch iten en doe gong er op bêd. It wie sa'n ûnbidich grut bêd, dat hy gong mar skean-oer yn in hoekje lizzen. Mar midden yn 'e nacht tocht de reus, kom, ik meitsje him dea - wacht, ik seagje it bêd dwarstroch. Mar mei't it mantsje skean yn in hoekje lei, kaam him dêr neat fan oer.
De oare moarnes waarden se beide wekker en doe seach de reus, dat er it mantsje net deaseage hie. It mantsje sei: 'No moat ik mar fuort'. 'Nee', antwurde de reus, 'ik lit dy samar net gean. Do moatst dwaan kinne wat ik ek kin. Ast dat net kinste, dan fret ik dy op!'
De reus krige in stien en kniep him sa bot, dat it wetter rûn der út. 'Krij do no ek in stien', sei er, 'en doch itselde'. It mantsje bearde, dat er ek in stien krige, mar hy raamde yntiid gau it deade fûgeltsje út 'e bûs en dat hâlde er sa yn 'e hân dat der neat fan te sjen wie. Doe kniep er efkes goe ta en der rûn bluodrich wetter út.
De reus seach op 'e noas, mar hy sei: 'Do bist noch net fan my ôf. Ik sil noch in stien krije en dy sil ik sa fier yn 'e hichte smite, dat er seis oeren wurk hat om wer del te kommen'. De reus smiet in stien sa heech, dat it wie net te sjen, wêr't er kearde. 'No do', sei er. Mar doe krige it mantsje dat libbene fûgeltsje út 'e bûs en saaide it de loft yn. It kaam noait iens wer del, want it fleach fuort. Dat it mantsje koe it fan de reus hâlde en dy liet him gean.
Der wie ris in mantsje, dy gong op in moarn de bosk yn te kuierjen. It wie sierlik moai waar. Hy wiene in lyts eintsje fuort, doe fûn er in dea fûgeltsje op it paad. It hie sokke moaie fearkes, dat hy tochte, ik triuw it yn 'e bûs. Hy kuiere noch in eintsje fierder en dêr siet in fûgeltsje yn 'e toarnen fertiesd. Mar dat libbe noch goed. It wie in prachtich fûgeltsje en dat treau er ek yn 'e bûs.
Hy rûn noch in ein fierder en doe soe er dan mar werom, mar o blinder, hy wie ferdwaald. Hy socht en die in hiel skoft, sûnder dat er it paad werom fûn. Sa stadichoan waard it tsjuster en doe seach er yn 'e fierte in ljochtsje brânen. Hy der op ôf. It die bliken, der stie in hûs. Hy kloppe oan en dêr wenne in reus. Ja, dêr stie it mantsje. 'Kin ik hjir fannacht ek sliepe?' frege er - wat moast er oars? 'Jawol', sei de reus, want dy tochte, hjir ha 'k moarnier in lekker boutsje oan. 'Kom mar yn', sei de reus, 'en dan moatst mar yn myn bêd sliepe'.
It mantsje krige earst noch iten en doe gong er op bêd. It wie sa'n ûnbidich grut bêd, dat hy gong mar skean-oer yn in hoekje lizzen. Mar midden yn 'e nacht tocht de reus, kom, ik meitsje him dea - wacht, ik seagje it bêd dwarstroch. Mar mei't it mantsje skean yn in hoekje lei, kaam him dêr neat fan oer.
De oare moarnes waarden se beide wekker en doe seach de reus, dat er it mantsje net deaseage hie. It mantsje sei: 'No moat ik mar fuort'. 'Nee', antwurde de reus, 'ik lit dy samar net gean. Do moatst dwaan kinne wat ik ek kin. Ast dat net kinste, dan fret ik dy op!'
De reus krige in stien en kniep him sa bot, dat it wetter rûn der út. 'Krij do no ek in stien', sei er, 'en doch itselde'. It mantsje bearde, dat er ek in stien krige, mar hy raamde yntiid gau it deade fûgeltsje út 'e bûs en dat hâlde er sa yn 'e hân dat der neat fan te sjen wie. Doe kniep er efkes goe ta en der rûn bluodrich wetter út.
De reus seach op 'e noas, mar hy sei: 'Do bist noch net fan my ôf. Ik sil noch in stien krije en dy sil ik sa fier yn 'e hichte smite, dat er seis oeren wurk hat om wer del te kommen'. De reus smiet in stien sa heech, dat it wie net te sjen, wêr't er kearde. 'No do', sei er. Mar doe krige it mantsje dat libbene fûgeltsje út 'e bûs en saaide it de loft yn. It kaam noait iens wer del, want it fleach fuort. Dat it mantsje koe it fan de reus hâlde en dy liet him gean.
Onderwerp
AT 1060 - Squeezing the (Supposed) Stone 
AT 1060 - Squeezing the (Supposed) Stone 
ATU 1060 - Squeezing the (Supposed) Stone.
ATU 1060 - Squeezing the (Supposed) Stone.
AT 1062 - Throwing the Stone
AT 1062 - Throwing the Stone
ATU 1062 - Throwing a Stone.
ATU 1062 - Throwing a Stone.
Beschrijving
Een man wandelt in een bos en vindt een dood vogeltje. Hij raapt het op en doet hem in zijn zak. Een eindje verderop vindt hij nog een vogeltje, dat verstrikt zit in een doornestruik. Ook dit levende vogeltje neemt hij mee. Na een tijdje gewandeld te hebben is de man de weg kwijt. Maar in de verte ziet hij een huis. Een reus laat de man binnen, als deze heeft aangeklopt. Nadat de reus de man een maaltijd heeft gegeven biedt hij hem zijn reusachtige bed aan om in te slapen. Midden in de nacht vat de reus het boosaardige plan op het mannetje te doden. De reus zaagt het bed dwars door midden, niet wetend dat de man in een hoekje van het bed ligt te slapen. De volgende ochtend wil de man vertrekken, maar de reus laat hem niet zomaar gaan. Hij moet kunnen wat de reus ook kan, anders is hij zijn leven niet meer zeker. De reus knijpt een steen zo fijn, dat er water uitkomt. De man haalt ongemerkt het dode vogeltje uit zijn zak en knijpt het tot er bloederig water uit druppelt. Maar de reus geeft zich nog niet gewonnen. Hij gooit een steen in de lucht die pas een hele tijd later neerkomt. Nu pakt de man het levende vogeltje uit zijn zak. Hij gooit het hoog de lucht in en het vogeltje komt nooit meer terug. De reus erkent zijn meerdere en laat de man gaan.
Bron
Ype Poortinga: De foet fan de reinbôge. Fryske folksforhalen. Baarn [etc.], 1979, p. 11
Motief
K62 - Contest in squeezing water from a stone.
K62 - Contest in squeezing water from a stone.
K18.3 - Throwing contest: bird substituted for stone.
K18.3 - Throwing contest: bird substituted for stone.
Commentaar
14 oktober 1971 & 21 oktober 1976
Squeezing the (Supposed) Stone; AT 1062 Throwing the Stone
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20