Hoofdtekst
Nu latic dese tale wesen
Ende sal vorward tellen nu <188ra>
Van ere joncfrouwen, dat secge ic u,
Die boetscap brachte ins conincs hof
Daer prijs an lach ende groten lof.
[LANCELOET EN HET HERT MET DE WITTE VOET]
Daventure vertellet, twaren:
Doe di heren wech waren
Ende die hof gesceden was
(daer ic hier vore nu af las),
5 Quam ene joncfrouwe gereden daer.
Een wit hondekin liep haer naer.
Ende tirst dat si int hof quam
Ende si den coninc Artur vernam,
Sprac si na haer lans wise:
10 "Dat u God lone van paradise
Die geweldech es alre sake.
Her coninc, doet horen mine sprake,
Hort nu mine aventure meest.
In dit lant staet een foreest
15 Bi enen sconen gronen dale -
Dat suldi nu bekinnen wale.
Dit foreest es beloken al
Tuscen II berge in een dal.
Daer ombe gaen hoge mure.
20 Ic waent hem soude werden te sure
Dire met crachte in comen soude,
Sonder tenen inde vanden woude
Daer een wiket staet harde clene.
Te dire stat ende el ne gene
25 Machmen in dat foreest comen,
Eest alsict hebbe vernomen.
Ende beneden op ene rivire
Staet menech boem goet ende dire
Daert bi doet wesen soete.
30 Een hert met enen witten vote
Es meester vanden watere al
Ende vanden foreeste dat staet int dal.
Vort so bliken optie berge
Die lyone groet alse dwerge
35 Die den hert alle wachten.
Het doet daer quaet ieman vernachten:
Nacht ende dach sijn si gegar.
Mi ware leet waeric gespar
Jegen hen: si sijn soe fel -
40 Dat wanic weten harde wel.
Her coninc, gine hebt niet vernomen
Op wat saken ic hier ben comen.
Die gene die mi hier heft gesant,
Si es coninginne in haer lant
45 Ende van menegen riddere vrouwe.
Ic daert wel nemen op min trouwe
Dat si hevet in haer bedwanc
Drie coninge al sonder wanc
Die gereet tharen dienste sijn.
50 Si es scoenre dan dat sonnescijn
Beide van hude ende van hare.
Oec en werd nieman geware
Dorperheit an hare en twint.
Si es een utermaten scone kint
55 Ende wel uten rike geboren.
Bi harre cronen heeft si gesworen
Dat si nembermer name man,
En si die hare gebringen can <188rb>
Vanden hert den witten voet.
60 Hine es te winne niet so goet.
Soe wien die den lyoen slaet:
Eer hi den hert oec gevaet,
Hi moet di jacht en stic herden,
Hi saelt hem te sure laten werden.
65 Die daer nu varen woude:
Siet hier dit hondekin, datten soude
Leiden optie rechte slage
Int foreest daer die hert lage
Ende inne wandeling es meest."
70 Keye sprac: "Sem mi di heilegeest,
Joncfrouwe, geeft mi dat hondekin.
Ic sal ember die gene sijn
Die varen sal alre eerst
Proven tgeval in dat foreest."
75 Die joncfrouwe was blide ende vroe
Ende liet gene hondekin alsoe
Met Keyen bliven in dat hof.
Met bliscepen nam si orlof.
¶ Des ander dages vele vroe -
80 Eer die joncfrouwe daer quam alsoe -
Soe was Keye te hove comen,
Want gi hebt wel hier vore vernomen
Dat hi qualike te hove was.
Nu was hi versoent, sijt seker das,
85 Want sijn vrouwe die coninginne
Haddem gemaect pays ende minne
Jegen den coninc ende Waleweine.
Dus es hi weder comen te pleine
Ende heeft dat hondekin genomen,
90 Ende des ander dages comen
Daer hi messe heeft gehort.
Daer na quam hi alsoe vort
Dat hi hem wapende ende reet dane,
Ende thondekin liep vor hem vast ane
95 Ende Keye volhden vaste naer.
Die dach was scone ende claer.
Die vogle songen in dat wout
Ende optie eerde menechfout;
Ende een lettel vore middach
100 Keye doe ene rivire sach
Die wide was ende bodemloes,
Daer hi over moeste altoes
Oft hi gedoen conde niet bat.
Die hont en sochte geen gewat
105 Ende vloech over alse een vogel.
Keye kerde ombe den togel
Ende reet weder thusward.
Dat hondekin swam onvervard
Weder over dwater wijt.
110 Tuschen hen tween was een strijt.
Doe hi sach dat dede keer,
Doe ward Keyen therte seer
Welc sine onscout mochte sijn.
Doe pensdi dat hi thondekin
115 Met sinen swaerde soude slaen
Ende secgen dat hem ware ontgaen.
Al was Keye een deel verbolgen,
Hine condet niet achter volgen:
Als hi sijn ors nam metten sporen
120 Liep dat hondekijn ember voren. <188rc>
Dit soe herdi alden dach
Onthier ende hi die borch sach
Daer Artur sijn hof hilt.
Doe liet hi in sine scilt
125 Sijn hoeft jamberlike hangen.
Her Walewein quam daer gegangen
Grotelike houdende sijn spot.
Keye sprac: "Soe hulpe mi God:
In was henen niet verre,
130 Doe quam mi an - des benic erre -
Ene siecheit harde groet.
Doe moestic keren dor di noet.
In dorste vorder varen niet,
In wiste wat mi was gesciet."
135 Nu latic van Keyen bliven
Ende sal u van Lancelote scriven.
Ons telt vort die aventure
Dat Lanceloet ter selver ure
Int hof was onlange comen.
140 Doe hi dese mare heeft vernomen
Sprac hi al onverbolgen:
"Bi mire trouwen, ic wille volgen
Desen hondekine sonder waen."
Sinen knape riep hi saen
145 Ende dede sine wapine bringen daer naren,
Ende haeste hem als di wilde varen
Bejagen prijs ende lof,
Ende ruemde Arturs hof.
Hi was vro ende blide.
150 Nu waest in dien tide
Dat coren bloide op dat velt.
Hi reet singende sinen telt,
Niet te sere no niet te sachte.
Sijn sin ende sine gedachte
155 Wisten niet waer dat hi soude
Maer waer dat hondekin woude
Lopen, dien volgede [hi saen -]
Dat horic secgen [sonder waen.]
Hine hilt wech [no strate daer;]
160 Hi reet met gr[oter spoede naer.]
Hine hilt en g[ene raste al]
Onthier ende [hi vernam dat dal]
Daer hi quam op [die riviere.]
Doe sach hi dat [hondekin sciere]
165 Int water spranc op[penbaer.]
Doe volgede Lanceloet [hem naer]
Ende gaf den orsse to[gels genoech;]
Genindelike hi in sloe[ch]
Ende reet over dwater [harde groet.]
170 Doe soe beette Lanceloet
Neder in dat grone g[ras]
Ende beide dat hi dro[ge was,]
Hi ende sijn ors oec beide.
Doe verleidi sijn gereide
175 Ende sat op al onvervard
Ende voer hene ten foreeste [ward.]
Die wech was langer dan min [tale,]
Des mogedi mi geloven wal[e.]
Dus reet hi vort ende vernam
180 [Da]t foreest daer hi gereden quam.
Eer hi int wiket conde comen,
Hebbene die lione vernomen: <188va>
Met crachte hebben sine bestaen.
Genindelijc werdi hem saen
185 Optie lione met sinen swerde,
Want hi haers sere begerde.
VII lione waren daer doe -
Hord, ic mach u secgen hoe,
Wildi die redene daer af horen.
190 Een riddere hadde geweest te voren
Dire drie hadde geslegen doet.
Hi werde hem als dijs hadde noet;
Nochtan moesti tachterst sterven
Ende sijns lives derven.
195 - In segt over waer niet vort,
Maer also alsict hebbe gehort
Soe darict u vertellen wel. -
Lanceloet, die riddere snel,
Sloech mengen slach optie lione,
200 Die hem wreet waren ende cone
Ende die hem niet en vermeden.
Onder hen quam hi daer gereden,
Sere slaende ende met nide.
Doe ontfinc hi in weder side
205 Drie wonden groet ende wijt;
Doe ward hem in nerst die strijt.
¶ Doe ginc hi hem met crachte weren:
Hi sach wel hine const ontberen
Langer niet te sire eren.
210 Hi was die niet conste keren
No vlien daer hijs hadde noet;
Mettien sloech hire III doet.
Die andere waren hem wreet
Ende daden hem pine ende leet,
215 Ende leverden hem wiges gnoech
Onthier ende hise alle versloech.
Doe si doet inden sande lagen,
Began hi sine wonden clagen;
D[oc]h dancti Gode sere das
220 [Dat hi] levende bleven was
[Jegen lio]ne harde wreet
[Daer hi lan]c vore street.
[Hadde hi ni]et so starc gewesen,
[Hine hads nie]t mogen genesen.
225 [Hi ginc daer sij]n part stoet
[Ende sette i]nden stegereep den voet.
[Al was] hi gewont ende moede,
[Hi gi]ncker op met groter spoede
[E]nde reet daerna int foreest.
230 [S]ijn ongemac was hem meest.
[H]i horde vanden voglen di lude.
[D]en roeke vanden soeten crude
Dies daer vele was int wout,
Maketde sine herte bout.
235 ¶ Hi reet weder ende vort.
Menege stemme heft hi gehort
Van voglen die hem wel bequamen
Ende sijns leets en deel benamen.
Hier ende ginder nam hi goem,
240 Ende onder enen groffels boem
Hi den hert doe licgen sach.
Nu hort wies Lanceloet doe plach. <188vb>
Hi nam dat ors metten sporen;
Die hert saget ende liep voren
245 Ende Lanceloet volgede hem naer,
Al was hi moede ende swaer.
Dat hondekijn liet na gaen.
Eer hijt wiste hattene gevaen;
Ende doent den hert hadde gevelt,
250 Reet hi harder dan den telt
Ende beette neder op dat gras.
Des wits voets hi girech was
Ende snetene af met sinen swerde.
Doe viel hi neder an die eerde:
255 Hine conste doe gestaen niet.
Mettien hi enen riddere siet
Comen op een ors groet.
Doe so bat heme Lanceloet
Dat hi tote hem daer quame
260 Ende hi den witten voet name,
Ende hi hem gelove daer op trouwe
Dat hine vore der joncfrouwe
Ende hi hare oec secgen soude
Dat hi lage inden woude
265 Gewont wonderlike onsochte.
Hi soude comen so hi irst mochte
Ende si nembermer man ne name
Vor dat hi tote hare quame.
"Segt hare dat si wel doe
270 Altoes beide spade ende vroe.
Ic heb mi gepient so sere
Om die doget ende om die ere
Die ic van hare hebbe gehort."
Mettien stac hi die hant vort
275 Ende gaf den riddere den voet.
Hem hadde geweest alse goet
Haddine hem gegeven niet.
Dinc die sal sijn ende met gesciet
Die moet ember ten inde comen.
280 Alsi den voet heeft genomen
Nam hi sijn swerd ende Lanceloet sloech
Dat hijt qualike verdroch.
Hi dede enen dorperlike daet -
hads gemogen wesen raet! -
285 Ende bejagede lettel ere.
Hi vantene gewont ende wonden mere
Ende loende hem met quade goet,
Alsmen heden dages doet
Ende heft gedaen menechwarf.
290 God die nie en verstarf
Mote alle die bose scrinken,
So dat si hen moten bedinken
Ende alle haer quaetheit laten
Ende werken bi rechter maten.
295 ¶ Die riddere die fel was harde sere,
Doe hi gewont hadde den here
- Soe dat hem dochte dat hi daer bi
Sterven soude - doe voer hi
Al daer doe woende die coninginne.
300 Hi was van herten ende van sinne
Utermaten ende sere vroe
Dat hem comen was alsoe:
Hi waende doe wel here wesen. <188vc>
Maer eer die rime werd gelesen
305 Soe sal hi ondervinden wel
Oft hem iet beteren sal sijn spel.
¶ Wat hulpet dat ict lanc makede?
Alse die riddere der borch nakede
Ende hi daer vore gereden quam,
310 Een garsoen sijn ors nam
Ende leidet daer mens wale plach.
Hoe blide hi was doe hi dit sach.
Selve ginc hi in die zale
Daer hi was ontfangen wale
315 Van ridderen ende van joncfrouwen
Diemen daer menege mochte scouwen.
Selve die joncfrouwe quam vort gegaen,
Dine wel daer wilde ontfaen
Om dat hi hare vremde was.
320 In enen boegard op dat gras
Ginc si doe entie riddere mede.
Nu hort wat hi doe dede.
"Joncfrouwe," seit hi, "gi hebt gesworen
Vor hen allen die tuwen rike horen
325 Dat gi nembermer nemet man
En si die u gebringen can
Vanden herte den witten voet.
Nu sietene hier ende doet
Al uwen wille nu daer bi.
330 Ic wanne quite ende vri
Met minen swerde optie lyone
Die mi fel waren ende cone.
Te rechte hebbic u gewonnen.
Alle die gene dies mi veronnen
335 Moten hebben quade aventure -
So sere es hi mi worden te sure."
¶ Doen dit die joncfrouwe verstoet,
Si nam orlof ende op stoet
Ende seide si wils hebben raet.
340 Mettien si in die camere gaet.
"Ellindech wijf, wats mi gesciet?
Nu ne an mi god der eren niet!
Wat eest datmen mi doet verstaen -
Wat hebbic, arm wijf, mesdaen
345 Jegen Gode onsen here?"
Si weende utermatene sere
Ende clagede doe haer ongeval.
"Here, is dit mine bede al
Die ic oit bat spade ende vroe:
350 Dat mi Got [enen man] sinde toe
Daer ic vroilijc met leitde minen tijt?
Ic wane in die werelt wijt
En es nu so leeliken niet.
Wats mi arme nu gesciet!
355 Hine scient van gere groter daet:
Hi es so leelijc ende oec quaet.
Het doet mi ongeval, en trouwen."
Mettien vernament die jonfrouwen
Ende quamen tot hare gegaen
360 Doe sise wenende sagen staen.
Si spraken doe alle an hare:
Wat si hadde ende wat har ware.
Si seide:"Gi selet weten wel.
Sagedi nu genen riddere fel <189ra>
365 Dien ic soe wel dede ontfaen?
Mi donct het es alsoe vergaen:
Hi heeft hier bracht den witten voet.
Ic bidde u dat gi wel doet
Ende gi mi gevet goeden raet.
370 Gi moget wel sien hoet mi staet."
Ene joncfrouwe die stont bi hare,
Si seide: "Joncfrouwe, nu nemet ware:
Onse raet en can gehelpen niet.
Het ware goet datmen siet
375 Ende men sinde om uwe man
Ende dat si u geraden dan.
Dat donct mi alre best gedaen."
Die joncfrouwe seide doe saen:
"Ic wille sinden dan alte hant
380 Om al mine ridders in min lant,
Dat si comen haestelike
Alle die horen te minen rike:
Daer ware sere hars te doene."
Daer quam doe menech ridder coene
385 Ende oec menech jongelinc -
Eer die sonne onder ginc
Ende des ander dages vele vroe.
Ic horde secgen dat quamen doe
LX hondert niet min een
390 Die van hare hilden leen.
Daer quamen oec III coninge gecroende
Eer di sonne den dach verscoende,
Ende met hen so menech man
Dat icse niet genomen ne can.
395 Si beetten ende gingen in die zale.
Die joncfrouwe ontfincse wale.
¶ Doe deetse die coninginne saen
Int vrijthof te gadere gaen;
Met hen die gene die si wouden
400 Ende die si waende dat haer souden
Geraden dbeste dat si consten,
Ende die haer alles goeds onsten
Ende die si oec getroude wel,
Deet sire gaen ende nieman el.
405 Met hen ginc si inden boegart.
Die coninge spraken te hare ward:
Wat si gebode ende wat si woude?
Si seide dat sijt hen secgen soude.
"Hier es comen nu tote mi
410 Een riddere, in weet wie hi si,
Ende heeft hier bracht den witten voet
- Het heefter menech riddere goet
Sijn lijf daer ombe verloren -.
Hi heeft mi geleit te voren
415 Dat hine met stride gewonnen heft.
Eest waer dat hi mi segt,
Sone gewinnic nembermere
Noch bliscap noch oec ere:
Hi es soe leelijc ende oec quaet.
420 Hier op willic hebben raet.
Al ware hi te manne gename,
Godweet het ware ombetame
Dat hi u alre here soude sijn."
Doe antwerde daer een coninc fijn:
425 "Joncfrouwe, u tale hebwi vernomen. <189rb>
Men doe ons hare den ridder comen
Ende alse wi horen sine tale
Soe selewi u geraden wale."
Doe riepmen den riddere ende hi quam;
430 Ende done die joncfrouwe vernam,
Begonste si te weenne sere
Ende seide: "Willecome, here."
Hi antwerde hare doe met sinne.
Ay hoe serech stont di coninginne:
435 Dat sine daer nie gesach,
Dat was haerre herten en swaer slach.
¶ Daer stont een coninc die wel onste
Sire vrouwen, ende hi begonste
Den riddere saen te vragene doe:
440 Op wat saken ende hoe
Hi te hove ware comen.
Alst die riddere hevet vernomen,
Hi seide: "Here, in onse lant
Es menegen riddere wel becant
445 Ende daer loept oec die niemare,
Dat dese joncfrouwe alsulc ware
Dat si niet huwen ne mochte
En ware an dien di haer brochte
Vanden hert den witten voet.
450 Mijn vader es een ridder goet
Ende hiet mi dat ic varen soude
Den hert jagen inden woude.
Des benic nu te hovede comen.
Den hert hebbic sinen ganc benomen
455 Ende hebbe hier sine voet brocht
Dien menech riddere heft becocht.
Trecht daer af willic daer bi,
Want hi te sure es worden mi."
¶ Doe die coninc dit verstoet,
460 Pensde hi in sinen moet
Dat wel waer mochte wesen.
Hi seide: "Joncfrouwe, hort na desen.
Onse raet ende onse macht
Dats datment verste XIV nacht.
465 In canre niet beters toe gesien -
Hier binnen so mach vele gescien."
Den riddere doe evele behagede
Datmen den verst so lange dagede:
Hi wiste wel dat hem quaet ware
470 Ende was daer omme te meer in vare.
Die verste die moeste sijn alsoe;
Dies was die joncfrouwe blide ende vroe.
Sine liet geen hof sceden niet;
Dat si wilde ende dat si hiet
475 Dat was scire daer gedaen.
Nu latic dese tale hier staen
- Ende late dese heren dus daer bliven -
Ende sal van Waleweine scriven.
Daventure doet ons cont
480 Dat Walewein ter selver stont
Sere dochte dat Lanceloet
Ware nu in groter noet,
Om dat hi daer af niet vernam
Noch en gene boetscap quam.
485 Hi was te Kardole binnen
Met Arturs wive, der coninginnen, <189rc>
Ende die coninc hine was daer niet.
Mettien hi enen knape siet;
Tote hem riep hine doe saen:
490 Hi hietene om sijn ors gaen
- Dit was eens margens vroe -.
Men brachte hem sijn ors doe.
Hi sat doe op onvervaert
Maer hine wiste waer wart
495 Dat was dat hi varen soude;
Maer alset selve God woude
Reet hi onthier ende hi vernam
Dat hi vorden foreeste quam.
Daer sach hi licgen anden sande
500 Beide die voete ende die hande
Vanden ridders dire bleven doet.
Doe waendi dat ware Lanceloet.
Hi viel neder doe opt gras
Van rouwen die hi hadde das.
505 Hi dreef dat alre meeste seer
Dat man sal maken nembermer
Noch nie maketde daer te voren,
Om dat hi waende hebben verloren
Lanceloet, den riddere snel.
510 Sident vergout hijt hem wel.
¶ Doen sat hi weder op sijn part
Ende reet ten foreeste ward
Om daer te siene hoet daer stoet.
Doe sach hi sinen geselle goet
515 Neder liggen daer in dat gras.
Here God, hoe blide hi doe was!
Hi beette ende weende sere
Ende seide: "Lanceloet, geselle, here,
Segt: wie hevet u dit gedaen?
520 Alse Lanceloet dit hevet verstaen:
"Soe segt mi wie sidi dan?"
Walewein antwerde hem daer an:
"Her Walewein die is min name,
Dien harde leet es uwe mesquame."
525 Doen her Lanceloet dat hoerde
Nu hort wat hi doe antworde:
"Walewein, live geselle goet,
Ic hadde gewonnen den witten voet
Optie felle lione met crachte,
530 Die mi gewont hebben onsachte
Alse gi hier nu scouwen moget.
Doe quam hier en ridder sonder doget,
Dies ic wel doe ward geware.
Ic bat hem dat hi quame hare;
535 Hi deet doe ende quam te mi.
Ic seide doe: 'Edel riddere vri,
Ic bidde u dat gi wel doet
Ende voret desen witten voet
Al daer die joncfrouwe nu si.'
540 Doe hine hadde, sloech hi mi
Ende stac mede in minen lichame
Met sinen swerde te mire mesquame."
Ende doe Walewein horde die sake,
Nam hine met groten gemake
545 Ende setten vor hem op sijn gereide.
Uten woude voren si beide.
Doe hadde Walewein verhort <189va>
Secgen, dat daer ene port
Over enen groten berch stoet,
550 Daer een ertsatere woende vroet.
Doe voerdi Lanceloet al dare
Ende bat hem dat hijs name ware
Ende hine genase haestelike.
Dadijt, hi souden maken rike;
555 Ende Walewein wiesde den arsatere mere
Ene const die daertoe halp wel sere.
Ende hi sciet doe van Lancelote
Ende voer met haesten harde grote
Daer die brullocht wesen soude.
560 Lettel wiste ieman wat hi woude
Doen hi daer inder borch quam;
Lettelgoet ieman ware nam
Wie hi was of wat hi wilde
(Daer was so menech ridder milde).
565 maer eer dat quam die avont
Soe waest menegen riddere cont.
Ende het was op dien dach comen
Dattie riddere soude hebben genomen
Tenen wive die joncfrouwe.
570 Dies was int hof doe groten rouwe
Van allen den genen die daer waren,
Dat so verre was gevaren.
¶ Daer was een caplaen gereet.
Die joncfrouwe quam, al wast haer leet,
575 Om den riddere sijn belof te doene.
Mettien quam daer Walewein, die coene,
Ende vrachde daer doe oppenbare:
Wat manne dattie gene ware
Die de joncfrouwe hebben soude?
580 Die ridders vrachden wat hi woude.
"Wat ic wille?" - Doe sprac di quade:
"Ic hebse gewonnen met rechter dade."
"Wonstuse?" - "Jaic", seithi, "en trouwen."
"Du liges; dat sal di noch berouwen!
585 Du ne onfars mi in die helle,
Ic sal wreken minen geselle -
Die di op trouwe ende op goet
Gaf te vorne den witten voet.
Ende du daets dijns selfs onnere,
590 Want min geselle was gewont sere
Ende du wondetsene meer daertoe!
Dies biedic hier den hanscoe,
Eest dattune daers ontfaen."
Doe antwerde die riddere saen:
595 "Du liges vulike alse een quaet.
In wiste noit van sulker daet
Alse gi mi hier tied an.
Alse gijs berouwenesse hebt dan,
Dan saelt wesen alte spade."
600 Mettien so ward di camp gestade.
Echt soe sprac die riddere doe
Te Waleweine, ic segt u hoe:
"In weet wat gi hebt vernomen
Maer gi sijt an ene sotheit comen
605 Dat gi mi beroept, secgic u,
Van selker dinc alse gi sprect nu.
Soe hoe sore mede es gesciet,
Ic ne waers hier sculdech niet <189vb>
Redene to houdene jegen u.
610 Het es so verre comen nu
Dattie camp wesen moet.
Ic weet mi selve nu so goet
Ende van deser dinc so claer:
Ic ontsie u niet een haer."
615 ¶ Walewein die sprac sine doget:
"Riddere, ontsiet mi oft gi moget.
Dat wetic wel dat gi mi niet
Van enen cleinen hare ontsiet -
Maer God weet, ic ontsie u min!
620 In weet oft doet min domme sin.
Hebdi doget, gi sultse vinden.
Ic soude mi node onderwinden
So hoger dinc, ic segt u twi:
En es om geen spel, dat donct mi;
625 Hets om dlijf ende om die ere.
In hadde hier nembermere
U met so hoger dinc beseit,
In hadde wel die waerheit
Geweten, ende oec bi welker sake."
630 Dus bleef daer harre tweer sprake.
Des was die joncfrouwe harde vroe
Ende alle die daer waren doe,
Ende mede die haer waren hout.
Ende Walewein, die riddere stout,
635 Dede hem wapenen daer te hant:
Sine coissen hi doe bant,
Sinen halsberch scuddi ane -
Die hem wel sat na minen wane.
Den wapen roc hire boven doet.
640 Men brachte hem den helm goet
Die wel jegen slage mochte,
So wat so menne gerochte -
Jegen steke ende jegen slagen.
Hine wilde des camps niet verdragen;
645 Want doe hi al gewapent was,
Dedi bringen in dat gras
Sijn ors dat scone was ende groet.
Hi seinde hem daer te deser noet.
Wat hulpt dat icker vele af seide?
650 Wel geatsemert warense beide;
Daer toe waren si beide goet.
Si daden een rikelijc gemoet
Ende si hen daer soe onderstaken
Dat harre beider scachte braken.
655 Si vingen doe beide ten swerde,
Want elkerlijc anderen geerde.
Met nide si di swerde verdrogen
Ende grote slage daer met slogen,
Manlijc op anderen mengen slach -
660 Dat hem wonderde wie dat sach.
Si vochten dus lange ende sere.
Die joncfrouwe sprac: "God onse here
Moete Walewein nu gestarken!"
Men mochte daer sien di sparken
665 Die ut haren helmen spranc;
Si maecten daer groet geclanc.
Daer ne was en geen verdrach:
Si slogen menegen swaren slach.
Wat hulpet dat ict lanc maecte? <189vc>
670 Walewein sloech doe ende geraecte
Den riddere, dat hi hem clovede
Den helm ende al metten hovede -
Dat hem tswaerd dore woet
Ten scouderen eert weder stoet.
675 Daer was een gecrijs groet:
Hi viel neder ende was doet.
Men bantene an eens perts start
Men sleiptene: he waes wel waerd!
Men sleiptene vord ende weder
680 Te berge op, te dale neder.
Aldus moten si alle bederven
Die hen loesheiden bewerven.
Ic daert wel nemen op min trouwe
Dat nu blide was die joncfrouwe
685 Ende alle die met hare waren!
Walewein seide doe: "Ic wille varen"
- Besien wat sijn geselle dade -.
Die joncfrouwe seide: "Het es te spade.
Ne ware, ward u bequame,
690 Ic wiste nu gerne sinen name."
Doe sprac weder die riddere snel:
"Joncfrouwe, men magen nomen wel.
Hi es die beste riddere die leeft
Ende die de werelt binnen heft,
695 Ende die scoenste oec daer mede."
Die joncfrouwe sprac: "Al mine bede
Ne hebbic dan niet verloren
Die ic hebbe gebeden hier voren."
"Joncfrouwe, hi hetet Lanceloet.
700 In sach noit sinen genoet
Van te doene grote daet.
Ic wiste gerne hoet met hem staet."
Die joncfrouwe antwerde hem des:
"Ic secgu, riddere, wat nu es:
705 Gi sult doen uwes selfs ere
Ende met mi bliven tramere.
Ende margen alse di sonne opgaet,
Oft u so int herte staet,
So vaert daer u geselle si."
710 Doen sprac die riddere vri:
"Joncfrouwe, ic sal doen u gebot."
"Here," seit si, "dat lone u Got."
Doe was Walewein hovescelike
Ontfaen van menegen ridder rike.
715 Al die gene di waren dare
Namen sijns do grote ware.
Alset opten etentijt quam,
Die joncfrouwe Walewein metter hant nam
Ende dedene sitten neven hare.
720 Si nam sijns daer gode ware
Ende die daer dienden in di zale
Plagen sijns daer harde wale.
¶ Doe dat eten was gedaen
Ende die ridderen op gestaen,
725 Maecten si bliscap ende spel
Want hen allen voget wel.
Nu hort wat die joncfrouwe doet.
"Walewein," seit si, "riddere goet,
Ic weet wel gine wilt letten niet.
730 Alse gi uwen geselle siet, <190ra>
Quedten mi, des biddic u.
Ic bevele u te Gode nu -
In weet wanneer ic u mer sie.
Ic biddu dat u goet gescie,
735 Dat gi met uwen geselle weset
Onthier ende hi wel geneset
Ende gi met hem comet hier."
Doe sprac Walewein di ridder fier:
"Joncfrouwe, dat salic doen al,
740 Geeft mi God geluc ende geval."
¶ Doen dese tale was gedaen
Ginc si in hare camere saen,
Ene doen gingen die knapen
Waleweine saen een bede maken
745 Dat rikelijc was ende scone.
Al hadde hi gedragen crone
Tote Akers inden selven dage,
So mochte hire wel sonder sage
Op hebben gelegen harde wel.
750 Een knape starc ende snel
Brachte enen cuelc sidijn
Ende orcussen purperijn.
Een ander brachte daer gedregen
Twe slapelakene niedwegen
755 Wit, gevouden ende cleene -
Daer noit man oec ne geene
So goet met ogen ne sach
Alse daer Walewein doe op lach.
Doe si op dat bedde waren gespreet
760 Brachte ene joncfrouwe daer gereet
Een covertuer, bespringet met goude,
Die hi over hem hebben soude.
Die al die werelt ware dor gaen,
Hine hadde ne gene so gedaen
765 Vonden, bedi si was so goet.
Tgesticte datter ane stoet
Ne coste niet so lichtelike;
Men priset vor een coninc rike.
¶ Doe dat bedde was gereet,
770 Een knape om Waleweine geet
Dine slapen dede comen.
Doe hi dat bedde hadde vernomen
Soe rikelike ende soe goet,
Doe seide hi in sinen moet
775 Dat hi noit daer ne quam
Daer hi so goet enech vernam.
Hi dede na dat hem was bewant
Ende ginc slapen altehant.
Ende des margens harde vroe
780 Stont hi op ende nam orlof doe,
Ende sat met haesten op sijn part
Ende voer te sinen geselle ward.
Doe hi quam daer hine liet
En was hi wel genesen niet.
785 Al waest hem te doene swaer
Hi moeste na hem beiden daer
Onthier ende dat hem dochte
Dat hi wapine dragen mochte
Oft noet ware ende te done.
790 Doe dede Walwein, die coene,
Jegen den ertsatere alsoe <190rb>
Dat hijs blide was ende vroe,
Ende hietse beide ter selver stont
Varen ende keren gesont.
795 Si saten op so dat si vernamen
Dat si beide ter borch quamen.
Men ward hens geware saen.
Die joncfrouwe quam jegen hen gegaen
Ende hietse willecome wesen.
800 "Vrient," seit si,"sidi genesen?"
"Jaic, joncfrouwe, sonder wanc;
Des moet God hebben danc."
Walewein sprac: "Joncfrouwe goet,
Wat donct u best watmen doet?
805 Mijn geselle es comen nu
Die hier gewonnen hevet u
(Dat hem worden es te sure);
Maer hine wilt op dese ure
Niet gehuwen - dat si u cont.
810 Hi willet u versten toter stont
Dat hi weder comet hier
Met sinen magen alse ridder fier;
Maer hi wilt dat gi dus blieft
Ende dat gijs geen ondgedout en drieft,
815 Al eest dat hi u dus laet."
Die joncfrouwe, die haer wel gemaet,
Antwerde: "Here, lude end stille
Benic gereet te sinen wille.
Ic sal beiden - hoe dat oec si -
820 Alse lange alse sijn wille si.
Ende oec salic na sinen rade
Werken beide vroech end spade."
Dit behagede Lancelote wel,
Want hi in nereste no in spel
825 Noch oec om lief no om leet
Noch om gene dinc di hem over geet,
Noch om al die werelt oec mede
En haddise niet genomen ter stede -
Ende al omder coninginnen wille
830 Di hi minde lude ende stille:
Dit was hem die meeste sake.
Men dede die heren wel te gemake -
Daer was bliscap ende spel groet.
Die coninginne ende oec Lanceloet
835 Saten te gadere ende spraken daer.
Hi bequam hare wel vor waer.
Si wilde wel, hebbic vernomen,
Dattie brullocht ware volcomen -
Maer si scaemde hare, dat secgic u,
840 Dat sine eyschen soude nu.
Dus bleven si twe dage daer;
Ende des derdes dages daer naer
Nemen si orlof beide te samen
Ende reden so verre dat si quamen
845 Te Arturs hove te Karmeloet,
Daer doen bliscap was wel groet
Om dat si beide comen waren.
Si telden hoe si hadden gevaren
Den coninc ende der coninginnen.
850 Des waren si blide in haren sinne
Dat hen dus was vergaen.
Nu latic hier af die tale staen <190rc>
Ende sal u vertellen alsict vernam
Hoe Torec irst ter werelt quam
Ende hoe hi daerna quam te hove
Ende ward een riddere van groten love.
Ende sal vorward tellen nu <188ra>
Van ere joncfrouwen, dat secge ic u,
Die boetscap brachte ins conincs hof
Daer prijs an lach ende groten lof.
[LANCELOET EN HET HERT MET DE WITTE VOET]
Daventure vertellet, twaren:
Doe di heren wech waren
Ende die hof gesceden was
(daer ic hier vore nu af las),
5 Quam ene joncfrouwe gereden daer.
Een wit hondekin liep haer naer.
Ende tirst dat si int hof quam
Ende si den coninc Artur vernam,
Sprac si na haer lans wise:
10 "Dat u God lone van paradise
Die geweldech es alre sake.
Her coninc, doet horen mine sprake,
Hort nu mine aventure meest.
In dit lant staet een foreest
15 Bi enen sconen gronen dale -
Dat suldi nu bekinnen wale.
Dit foreest es beloken al
Tuscen II berge in een dal.
Daer ombe gaen hoge mure.
20 Ic waent hem soude werden te sure
Dire met crachte in comen soude,
Sonder tenen inde vanden woude
Daer een wiket staet harde clene.
Te dire stat ende el ne gene
25 Machmen in dat foreest comen,
Eest alsict hebbe vernomen.
Ende beneden op ene rivire
Staet menech boem goet ende dire
Daert bi doet wesen soete.
30 Een hert met enen witten vote
Es meester vanden watere al
Ende vanden foreeste dat staet int dal.
Vort so bliken optie berge
Die lyone groet alse dwerge
35 Die den hert alle wachten.
Het doet daer quaet ieman vernachten:
Nacht ende dach sijn si gegar.
Mi ware leet waeric gespar
Jegen hen: si sijn soe fel -
40 Dat wanic weten harde wel.
Her coninc, gine hebt niet vernomen
Op wat saken ic hier ben comen.
Die gene die mi hier heft gesant,
Si es coninginne in haer lant
45 Ende van menegen riddere vrouwe.
Ic daert wel nemen op min trouwe
Dat si hevet in haer bedwanc
Drie coninge al sonder wanc
Die gereet tharen dienste sijn.
50 Si es scoenre dan dat sonnescijn
Beide van hude ende van hare.
Oec en werd nieman geware
Dorperheit an hare en twint.
Si es een utermaten scone kint
55 Ende wel uten rike geboren.
Bi harre cronen heeft si gesworen
Dat si nembermer name man,
En si die hare gebringen can <188rb>
Vanden hert den witten voet.
60 Hine es te winne niet so goet.
Soe wien die den lyoen slaet:
Eer hi den hert oec gevaet,
Hi moet di jacht en stic herden,
Hi saelt hem te sure laten werden.
65 Die daer nu varen woude:
Siet hier dit hondekin, datten soude
Leiden optie rechte slage
Int foreest daer die hert lage
Ende inne wandeling es meest."
70 Keye sprac: "Sem mi di heilegeest,
Joncfrouwe, geeft mi dat hondekin.
Ic sal ember die gene sijn
Die varen sal alre eerst
Proven tgeval in dat foreest."
75 Die joncfrouwe was blide ende vroe
Ende liet gene hondekin alsoe
Met Keyen bliven in dat hof.
Met bliscepen nam si orlof.
¶ Des ander dages vele vroe -
80 Eer die joncfrouwe daer quam alsoe -
Soe was Keye te hove comen,
Want gi hebt wel hier vore vernomen
Dat hi qualike te hove was.
Nu was hi versoent, sijt seker das,
85 Want sijn vrouwe die coninginne
Haddem gemaect pays ende minne
Jegen den coninc ende Waleweine.
Dus es hi weder comen te pleine
Ende heeft dat hondekin genomen,
90 Ende des ander dages comen
Daer hi messe heeft gehort.
Daer na quam hi alsoe vort
Dat hi hem wapende ende reet dane,
Ende thondekin liep vor hem vast ane
95 Ende Keye volhden vaste naer.
Die dach was scone ende claer.
Die vogle songen in dat wout
Ende optie eerde menechfout;
Ende een lettel vore middach
100 Keye doe ene rivire sach
Die wide was ende bodemloes,
Daer hi over moeste altoes
Oft hi gedoen conde niet bat.
Die hont en sochte geen gewat
105 Ende vloech over alse een vogel.
Keye kerde ombe den togel
Ende reet weder thusward.
Dat hondekin swam onvervard
Weder over dwater wijt.
110 Tuschen hen tween was een strijt.
Doe hi sach dat dede keer,
Doe ward Keyen therte seer
Welc sine onscout mochte sijn.
Doe pensdi dat hi thondekin
115 Met sinen swaerde soude slaen
Ende secgen dat hem ware ontgaen.
Al was Keye een deel verbolgen,
Hine condet niet achter volgen:
Als hi sijn ors nam metten sporen
120 Liep dat hondekijn ember voren. <188rc>
Dit soe herdi alden dach
Onthier ende hi die borch sach
Daer Artur sijn hof hilt.
Doe liet hi in sine scilt
125 Sijn hoeft jamberlike hangen.
Her Walewein quam daer gegangen
Grotelike houdende sijn spot.
Keye sprac: "Soe hulpe mi God:
In was henen niet verre,
130 Doe quam mi an - des benic erre -
Ene siecheit harde groet.
Doe moestic keren dor di noet.
In dorste vorder varen niet,
In wiste wat mi was gesciet."
135 Nu latic van Keyen bliven
Ende sal u van Lancelote scriven.
Ons telt vort die aventure
Dat Lanceloet ter selver ure
Int hof was onlange comen.
140 Doe hi dese mare heeft vernomen
Sprac hi al onverbolgen:
"Bi mire trouwen, ic wille volgen
Desen hondekine sonder waen."
Sinen knape riep hi saen
145 Ende dede sine wapine bringen daer naren,
Ende haeste hem als di wilde varen
Bejagen prijs ende lof,
Ende ruemde Arturs hof.
Hi was vro ende blide.
150 Nu waest in dien tide
Dat coren bloide op dat velt.
Hi reet singende sinen telt,
Niet te sere no niet te sachte.
Sijn sin ende sine gedachte
155 Wisten niet waer dat hi soude
Maer waer dat hondekin woude
Lopen, dien volgede [hi saen -]
Dat horic secgen [sonder waen.]
Hine hilt wech [no strate daer;]
160 Hi reet met gr[oter spoede naer.]
Hine hilt en g[ene raste al]
Onthier ende [hi vernam dat dal]
Daer hi quam op [die riviere.]
Doe sach hi dat [hondekin sciere]
165 Int water spranc op[penbaer.]
Doe volgede Lanceloet [hem naer]
Ende gaf den orsse to[gels genoech;]
Genindelike hi in sloe[ch]
Ende reet over dwater [harde groet.]
170 Doe soe beette Lanceloet
Neder in dat grone g[ras]
Ende beide dat hi dro[ge was,]
Hi ende sijn ors oec beide.
Doe verleidi sijn gereide
175 Ende sat op al onvervard
Ende voer hene ten foreeste [ward.]
Die wech was langer dan min [tale,]
Des mogedi mi geloven wal[e.]
Dus reet hi vort ende vernam
180 [Da]t foreest daer hi gereden quam.
Eer hi int wiket conde comen,
Hebbene die lione vernomen: <188va>
Met crachte hebben sine bestaen.
Genindelijc werdi hem saen
185 Optie lione met sinen swerde,
Want hi haers sere begerde.
VII lione waren daer doe -
Hord, ic mach u secgen hoe,
Wildi die redene daer af horen.
190 Een riddere hadde geweest te voren
Dire drie hadde geslegen doet.
Hi werde hem als dijs hadde noet;
Nochtan moesti tachterst sterven
Ende sijns lives derven.
195 - In segt over waer niet vort,
Maer also alsict hebbe gehort
Soe darict u vertellen wel. -
Lanceloet, die riddere snel,
Sloech mengen slach optie lione,
200 Die hem wreet waren ende cone
Ende die hem niet en vermeden.
Onder hen quam hi daer gereden,
Sere slaende ende met nide.
Doe ontfinc hi in weder side
205 Drie wonden groet ende wijt;
Doe ward hem in nerst die strijt.
¶ Doe ginc hi hem met crachte weren:
Hi sach wel hine const ontberen
Langer niet te sire eren.
210 Hi was die niet conste keren
No vlien daer hijs hadde noet;
Mettien sloech hire III doet.
Die andere waren hem wreet
Ende daden hem pine ende leet,
215 Ende leverden hem wiges gnoech
Onthier ende hise alle versloech.
Doe si doet inden sande lagen,
Began hi sine wonden clagen;
D[oc]h dancti Gode sere das
220 [Dat hi] levende bleven was
[Jegen lio]ne harde wreet
[Daer hi lan]c vore street.
[Hadde hi ni]et so starc gewesen,
[Hine hads nie]t mogen genesen.
225 [Hi ginc daer sij]n part stoet
[Ende sette i]nden stegereep den voet.
[Al was] hi gewont ende moede,
[Hi gi]ncker op met groter spoede
[E]nde reet daerna int foreest.
230 [S]ijn ongemac was hem meest.
[H]i horde vanden voglen di lude.
[D]en roeke vanden soeten crude
Dies daer vele was int wout,
Maketde sine herte bout.
235 ¶ Hi reet weder ende vort.
Menege stemme heft hi gehort
Van voglen die hem wel bequamen
Ende sijns leets en deel benamen.
Hier ende ginder nam hi goem,
240 Ende onder enen groffels boem
Hi den hert doe licgen sach.
Nu hort wies Lanceloet doe plach. <188vb>
Hi nam dat ors metten sporen;
Die hert saget ende liep voren
245 Ende Lanceloet volgede hem naer,
Al was hi moede ende swaer.
Dat hondekijn liet na gaen.
Eer hijt wiste hattene gevaen;
Ende doent den hert hadde gevelt,
250 Reet hi harder dan den telt
Ende beette neder op dat gras.
Des wits voets hi girech was
Ende snetene af met sinen swerde.
Doe viel hi neder an die eerde:
255 Hine conste doe gestaen niet.
Mettien hi enen riddere siet
Comen op een ors groet.
Doe so bat heme Lanceloet
Dat hi tote hem daer quame
260 Ende hi den witten voet name,
Ende hi hem gelove daer op trouwe
Dat hine vore der joncfrouwe
Ende hi hare oec secgen soude
Dat hi lage inden woude
265 Gewont wonderlike onsochte.
Hi soude comen so hi irst mochte
Ende si nembermer man ne name
Vor dat hi tote hare quame.
"Segt hare dat si wel doe
270 Altoes beide spade ende vroe.
Ic heb mi gepient so sere
Om die doget ende om die ere
Die ic van hare hebbe gehort."
Mettien stac hi die hant vort
275 Ende gaf den riddere den voet.
Hem hadde geweest alse goet
Haddine hem gegeven niet.
Dinc die sal sijn ende met gesciet
Die moet ember ten inde comen.
280 Alsi den voet heeft genomen
Nam hi sijn swerd ende Lanceloet sloech
Dat hijt qualike verdroch.
Hi dede enen dorperlike daet -
hads gemogen wesen raet! -
285 Ende bejagede lettel ere.
Hi vantene gewont ende wonden mere
Ende loende hem met quade goet,
Alsmen heden dages doet
Ende heft gedaen menechwarf.
290 God die nie en verstarf
Mote alle die bose scrinken,
So dat si hen moten bedinken
Ende alle haer quaetheit laten
Ende werken bi rechter maten.
295 ¶ Die riddere die fel was harde sere,
Doe hi gewont hadde den here
- Soe dat hem dochte dat hi daer bi
Sterven soude - doe voer hi
Al daer doe woende die coninginne.
300 Hi was van herten ende van sinne
Utermaten ende sere vroe
Dat hem comen was alsoe:
Hi waende doe wel here wesen. <188vc>
Maer eer die rime werd gelesen
305 Soe sal hi ondervinden wel
Oft hem iet beteren sal sijn spel.
¶ Wat hulpet dat ict lanc makede?
Alse die riddere der borch nakede
Ende hi daer vore gereden quam,
310 Een garsoen sijn ors nam
Ende leidet daer mens wale plach.
Hoe blide hi was doe hi dit sach.
Selve ginc hi in die zale
Daer hi was ontfangen wale
315 Van ridderen ende van joncfrouwen
Diemen daer menege mochte scouwen.
Selve die joncfrouwe quam vort gegaen,
Dine wel daer wilde ontfaen
Om dat hi hare vremde was.
320 In enen boegard op dat gras
Ginc si doe entie riddere mede.
Nu hort wat hi doe dede.
"Joncfrouwe," seit hi, "gi hebt gesworen
Vor hen allen die tuwen rike horen
325 Dat gi nembermer nemet man
En si die u gebringen can
Vanden herte den witten voet.
Nu sietene hier ende doet
Al uwen wille nu daer bi.
330 Ic wanne quite ende vri
Met minen swerde optie lyone
Die mi fel waren ende cone.
Te rechte hebbic u gewonnen.
Alle die gene dies mi veronnen
335 Moten hebben quade aventure -
So sere es hi mi worden te sure."
¶ Doen dit die joncfrouwe verstoet,
Si nam orlof ende op stoet
Ende seide si wils hebben raet.
340 Mettien si in die camere gaet.
"Ellindech wijf, wats mi gesciet?
Nu ne an mi god der eren niet!
Wat eest datmen mi doet verstaen -
Wat hebbic, arm wijf, mesdaen
345 Jegen Gode onsen here?"
Si weende utermatene sere
Ende clagede doe haer ongeval.
"Here, is dit mine bede al
Die ic oit bat spade ende vroe:
350 Dat mi Got [enen man] sinde toe
Daer ic vroilijc met leitde minen tijt?
Ic wane in die werelt wijt
En es nu so leeliken niet.
Wats mi arme nu gesciet!
355 Hine scient van gere groter daet:
Hi es so leelijc ende oec quaet.
Het doet mi ongeval, en trouwen."
Mettien vernament die jonfrouwen
Ende quamen tot hare gegaen
360 Doe sise wenende sagen staen.
Si spraken doe alle an hare:
Wat si hadde ende wat har ware.
Si seide:"Gi selet weten wel.
Sagedi nu genen riddere fel <189ra>
365 Dien ic soe wel dede ontfaen?
Mi donct het es alsoe vergaen:
Hi heeft hier bracht den witten voet.
Ic bidde u dat gi wel doet
Ende gi mi gevet goeden raet.
370 Gi moget wel sien hoet mi staet."
Ene joncfrouwe die stont bi hare,
Si seide: "Joncfrouwe, nu nemet ware:
Onse raet en can gehelpen niet.
Het ware goet datmen siet
375 Ende men sinde om uwe man
Ende dat si u geraden dan.
Dat donct mi alre best gedaen."
Die joncfrouwe seide doe saen:
"Ic wille sinden dan alte hant
380 Om al mine ridders in min lant,
Dat si comen haestelike
Alle die horen te minen rike:
Daer ware sere hars te doene."
Daer quam doe menech ridder coene
385 Ende oec menech jongelinc -
Eer die sonne onder ginc
Ende des ander dages vele vroe.
Ic horde secgen dat quamen doe
LX hondert niet min een
390 Die van hare hilden leen.
Daer quamen oec III coninge gecroende
Eer di sonne den dach verscoende,
Ende met hen so menech man
Dat icse niet genomen ne can.
395 Si beetten ende gingen in die zale.
Die joncfrouwe ontfincse wale.
¶ Doe deetse die coninginne saen
Int vrijthof te gadere gaen;
Met hen die gene die si wouden
400 Ende die si waende dat haer souden
Geraden dbeste dat si consten,
Ende die haer alles goeds onsten
Ende die si oec getroude wel,
Deet sire gaen ende nieman el.
405 Met hen ginc si inden boegart.
Die coninge spraken te hare ward:
Wat si gebode ende wat si woude?
Si seide dat sijt hen secgen soude.
"Hier es comen nu tote mi
410 Een riddere, in weet wie hi si,
Ende heeft hier bracht den witten voet
- Het heefter menech riddere goet
Sijn lijf daer ombe verloren -.
Hi heeft mi geleit te voren
415 Dat hine met stride gewonnen heft.
Eest waer dat hi mi segt,
Sone gewinnic nembermere
Noch bliscap noch oec ere:
Hi es soe leelijc ende oec quaet.
420 Hier op willic hebben raet.
Al ware hi te manne gename,
Godweet het ware ombetame
Dat hi u alre here soude sijn."
Doe antwerde daer een coninc fijn:
425 "Joncfrouwe, u tale hebwi vernomen. <189rb>
Men doe ons hare den ridder comen
Ende alse wi horen sine tale
Soe selewi u geraden wale."
Doe riepmen den riddere ende hi quam;
430 Ende done die joncfrouwe vernam,
Begonste si te weenne sere
Ende seide: "Willecome, here."
Hi antwerde hare doe met sinne.
Ay hoe serech stont di coninginne:
435 Dat sine daer nie gesach,
Dat was haerre herten en swaer slach.
¶ Daer stont een coninc die wel onste
Sire vrouwen, ende hi begonste
Den riddere saen te vragene doe:
440 Op wat saken ende hoe
Hi te hove ware comen.
Alst die riddere hevet vernomen,
Hi seide: "Here, in onse lant
Es menegen riddere wel becant
445 Ende daer loept oec die niemare,
Dat dese joncfrouwe alsulc ware
Dat si niet huwen ne mochte
En ware an dien di haer brochte
Vanden hert den witten voet.
450 Mijn vader es een ridder goet
Ende hiet mi dat ic varen soude
Den hert jagen inden woude.
Des benic nu te hovede comen.
Den hert hebbic sinen ganc benomen
455 Ende hebbe hier sine voet brocht
Dien menech riddere heft becocht.
Trecht daer af willic daer bi,
Want hi te sure es worden mi."
¶ Doe die coninc dit verstoet,
460 Pensde hi in sinen moet
Dat wel waer mochte wesen.
Hi seide: "Joncfrouwe, hort na desen.
Onse raet ende onse macht
Dats datment verste XIV nacht.
465 In canre niet beters toe gesien -
Hier binnen so mach vele gescien."
Den riddere doe evele behagede
Datmen den verst so lange dagede:
Hi wiste wel dat hem quaet ware
470 Ende was daer omme te meer in vare.
Die verste die moeste sijn alsoe;
Dies was die joncfrouwe blide ende vroe.
Sine liet geen hof sceden niet;
Dat si wilde ende dat si hiet
475 Dat was scire daer gedaen.
Nu latic dese tale hier staen
- Ende late dese heren dus daer bliven -
Ende sal van Waleweine scriven.
Daventure doet ons cont
480 Dat Walewein ter selver stont
Sere dochte dat Lanceloet
Ware nu in groter noet,
Om dat hi daer af niet vernam
Noch en gene boetscap quam.
485 Hi was te Kardole binnen
Met Arturs wive, der coninginnen, <189rc>
Ende die coninc hine was daer niet.
Mettien hi enen knape siet;
Tote hem riep hine doe saen:
490 Hi hietene om sijn ors gaen
- Dit was eens margens vroe -.
Men brachte hem sijn ors doe.
Hi sat doe op onvervaert
Maer hine wiste waer wart
495 Dat was dat hi varen soude;
Maer alset selve God woude
Reet hi onthier ende hi vernam
Dat hi vorden foreeste quam.
Daer sach hi licgen anden sande
500 Beide die voete ende die hande
Vanden ridders dire bleven doet.
Doe waendi dat ware Lanceloet.
Hi viel neder doe opt gras
Van rouwen die hi hadde das.
505 Hi dreef dat alre meeste seer
Dat man sal maken nembermer
Noch nie maketde daer te voren,
Om dat hi waende hebben verloren
Lanceloet, den riddere snel.
510 Sident vergout hijt hem wel.
¶ Doen sat hi weder op sijn part
Ende reet ten foreeste ward
Om daer te siene hoet daer stoet.
Doe sach hi sinen geselle goet
515 Neder liggen daer in dat gras.
Here God, hoe blide hi doe was!
Hi beette ende weende sere
Ende seide: "Lanceloet, geselle, here,
Segt: wie hevet u dit gedaen?
520 Alse Lanceloet dit hevet verstaen:
"Soe segt mi wie sidi dan?"
Walewein antwerde hem daer an:
"Her Walewein die is min name,
Dien harde leet es uwe mesquame."
525 Doen her Lanceloet dat hoerde
Nu hort wat hi doe antworde:
"Walewein, live geselle goet,
Ic hadde gewonnen den witten voet
Optie felle lione met crachte,
530 Die mi gewont hebben onsachte
Alse gi hier nu scouwen moget.
Doe quam hier en ridder sonder doget,
Dies ic wel doe ward geware.
Ic bat hem dat hi quame hare;
535 Hi deet doe ende quam te mi.
Ic seide doe: 'Edel riddere vri,
Ic bidde u dat gi wel doet
Ende voret desen witten voet
Al daer die joncfrouwe nu si.'
540 Doe hine hadde, sloech hi mi
Ende stac mede in minen lichame
Met sinen swerde te mire mesquame."
Ende doe Walewein horde die sake,
Nam hine met groten gemake
545 Ende setten vor hem op sijn gereide.
Uten woude voren si beide.
Doe hadde Walewein verhort <189va>
Secgen, dat daer ene port
Over enen groten berch stoet,
550 Daer een ertsatere woende vroet.
Doe voerdi Lanceloet al dare
Ende bat hem dat hijs name ware
Ende hine genase haestelike.
Dadijt, hi souden maken rike;
555 Ende Walewein wiesde den arsatere mere
Ene const die daertoe halp wel sere.
Ende hi sciet doe van Lancelote
Ende voer met haesten harde grote
Daer die brullocht wesen soude.
560 Lettel wiste ieman wat hi woude
Doen hi daer inder borch quam;
Lettelgoet ieman ware nam
Wie hi was of wat hi wilde
(Daer was so menech ridder milde).
565 maer eer dat quam die avont
Soe waest menegen riddere cont.
Ende het was op dien dach comen
Dattie riddere soude hebben genomen
Tenen wive die joncfrouwe.
570 Dies was int hof doe groten rouwe
Van allen den genen die daer waren,
Dat so verre was gevaren.
¶ Daer was een caplaen gereet.
Die joncfrouwe quam, al wast haer leet,
575 Om den riddere sijn belof te doene.
Mettien quam daer Walewein, die coene,
Ende vrachde daer doe oppenbare:
Wat manne dattie gene ware
Die de joncfrouwe hebben soude?
580 Die ridders vrachden wat hi woude.
"Wat ic wille?" - Doe sprac di quade:
"Ic hebse gewonnen met rechter dade."
"Wonstuse?" - "Jaic", seithi, "en trouwen."
"Du liges; dat sal di noch berouwen!
585 Du ne onfars mi in die helle,
Ic sal wreken minen geselle -
Die di op trouwe ende op goet
Gaf te vorne den witten voet.
Ende du daets dijns selfs onnere,
590 Want min geselle was gewont sere
Ende du wondetsene meer daertoe!
Dies biedic hier den hanscoe,
Eest dattune daers ontfaen."
Doe antwerde die riddere saen:
595 "Du liges vulike alse een quaet.
In wiste noit van sulker daet
Alse gi mi hier tied an.
Alse gijs berouwenesse hebt dan,
Dan saelt wesen alte spade."
600 Mettien so ward di camp gestade.
Echt soe sprac die riddere doe
Te Waleweine, ic segt u hoe:
"In weet wat gi hebt vernomen
Maer gi sijt an ene sotheit comen
605 Dat gi mi beroept, secgic u,
Van selker dinc alse gi sprect nu.
Soe hoe sore mede es gesciet,
Ic ne waers hier sculdech niet <189vb>
Redene to houdene jegen u.
610 Het es so verre comen nu
Dattie camp wesen moet.
Ic weet mi selve nu so goet
Ende van deser dinc so claer:
Ic ontsie u niet een haer."
615 ¶ Walewein die sprac sine doget:
"Riddere, ontsiet mi oft gi moget.
Dat wetic wel dat gi mi niet
Van enen cleinen hare ontsiet -
Maer God weet, ic ontsie u min!
620 In weet oft doet min domme sin.
Hebdi doget, gi sultse vinden.
Ic soude mi node onderwinden
So hoger dinc, ic segt u twi:
En es om geen spel, dat donct mi;
625 Hets om dlijf ende om die ere.
In hadde hier nembermere
U met so hoger dinc beseit,
In hadde wel die waerheit
Geweten, ende oec bi welker sake."
630 Dus bleef daer harre tweer sprake.
Des was die joncfrouwe harde vroe
Ende alle die daer waren doe,
Ende mede die haer waren hout.
Ende Walewein, die riddere stout,
635 Dede hem wapenen daer te hant:
Sine coissen hi doe bant,
Sinen halsberch scuddi ane -
Die hem wel sat na minen wane.
Den wapen roc hire boven doet.
640 Men brachte hem den helm goet
Die wel jegen slage mochte,
So wat so menne gerochte -
Jegen steke ende jegen slagen.
Hine wilde des camps niet verdragen;
645 Want doe hi al gewapent was,
Dedi bringen in dat gras
Sijn ors dat scone was ende groet.
Hi seinde hem daer te deser noet.
Wat hulpt dat icker vele af seide?
650 Wel geatsemert warense beide;
Daer toe waren si beide goet.
Si daden een rikelijc gemoet
Ende si hen daer soe onderstaken
Dat harre beider scachte braken.
655 Si vingen doe beide ten swerde,
Want elkerlijc anderen geerde.
Met nide si di swerde verdrogen
Ende grote slage daer met slogen,
Manlijc op anderen mengen slach -
660 Dat hem wonderde wie dat sach.
Si vochten dus lange ende sere.
Die joncfrouwe sprac: "God onse here
Moete Walewein nu gestarken!"
Men mochte daer sien di sparken
665 Die ut haren helmen spranc;
Si maecten daer groet geclanc.
Daer ne was en geen verdrach:
Si slogen menegen swaren slach.
Wat hulpet dat ict lanc maecte? <189vc>
670 Walewein sloech doe ende geraecte
Den riddere, dat hi hem clovede
Den helm ende al metten hovede -
Dat hem tswaerd dore woet
Ten scouderen eert weder stoet.
675 Daer was een gecrijs groet:
Hi viel neder ende was doet.
Men bantene an eens perts start
Men sleiptene: he waes wel waerd!
Men sleiptene vord ende weder
680 Te berge op, te dale neder.
Aldus moten si alle bederven
Die hen loesheiden bewerven.
Ic daert wel nemen op min trouwe
Dat nu blide was die joncfrouwe
685 Ende alle die met hare waren!
Walewein seide doe: "Ic wille varen"
- Besien wat sijn geselle dade -.
Die joncfrouwe seide: "Het es te spade.
Ne ware, ward u bequame,
690 Ic wiste nu gerne sinen name."
Doe sprac weder die riddere snel:
"Joncfrouwe, men magen nomen wel.
Hi es die beste riddere die leeft
Ende die de werelt binnen heft,
695 Ende die scoenste oec daer mede."
Die joncfrouwe sprac: "Al mine bede
Ne hebbic dan niet verloren
Die ic hebbe gebeden hier voren."
"Joncfrouwe, hi hetet Lanceloet.
700 In sach noit sinen genoet
Van te doene grote daet.
Ic wiste gerne hoet met hem staet."
Die joncfrouwe antwerde hem des:
"Ic secgu, riddere, wat nu es:
705 Gi sult doen uwes selfs ere
Ende met mi bliven tramere.
Ende margen alse di sonne opgaet,
Oft u so int herte staet,
So vaert daer u geselle si."
710 Doen sprac die riddere vri:
"Joncfrouwe, ic sal doen u gebot."
"Here," seit si, "dat lone u Got."
Doe was Walewein hovescelike
Ontfaen van menegen ridder rike.
715 Al die gene di waren dare
Namen sijns do grote ware.
Alset opten etentijt quam,
Die joncfrouwe Walewein metter hant nam
Ende dedene sitten neven hare.
720 Si nam sijns daer gode ware
Ende die daer dienden in di zale
Plagen sijns daer harde wale.
¶ Doe dat eten was gedaen
Ende die ridderen op gestaen,
725 Maecten si bliscap ende spel
Want hen allen voget wel.
Nu hort wat die joncfrouwe doet.
"Walewein," seit si, "riddere goet,
Ic weet wel gine wilt letten niet.
730 Alse gi uwen geselle siet, <190ra>
Quedten mi, des biddic u.
Ic bevele u te Gode nu -
In weet wanneer ic u mer sie.
Ic biddu dat u goet gescie,
735 Dat gi met uwen geselle weset
Onthier ende hi wel geneset
Ende gi met hem comet hier."
Doe sprac Walewein di ridder fier:
"Joncfrouwe, dat salic doen al,
740 Geeft mi God geluc ende geval."
¶ Doen dese tale was gedaen
Ginc si in hare camere saen,
Ene doen gingen die knapen
Waleweine saen een bede maken
745 Dat rikelijc was ende scone.
Al hadde hi gedragen crone
Tote Akers inden selven dage,
So mochte hire wel sonder sage
Op hebben gelegen harde wel.
750 Een knape starc ende snel
Brachte enen cuelc sidijn
Ende orcussen purperijn.
Een ander brachte daer gedregen
Twe slapelakene niedwegen
755 Wit, gevouden ende cleene -
Daer noit man oec ne geene
So goet met ogen ne sach
Alse daer Walewein doe op lach.
Doe si op dat bedde waren gespreet
760 Brachte ene joncfrouwe daer gereet
Een covertuer, bespringet met goude,
Die hi over hem hebben soude.
Die al die werelt ware dor gaen,
Hine hadde ne gene so gedaen
765 Vonden, bedi si was so goet.
Tgesticte datter ane stoet
Ne coste niet so lichtelike;
Men priset vor een coninc rike.
¶ Doe dat bedde was gereet,
770 Een knape om Waleweine geet
Dine slapen dede comen.
Doe hi dat bedde hadde vernomen
Soe rikelike ende soe goet,
Doe seide hi in sinen moet
775 Dat hi noit daer ne quam
Daer hi so goet enech vernam.
Hi dede na dat hem was bewant
Ende ginc slapen altehant.
Ende des margens harde vroe
780 Stont hi op ende nam orlof doe,
Ende sat met haesten op sijn part
Ende voer te sinen geselle ward.
Doe hi quam daer hine liet
En was hi wel genesen niet.
785 Al waest hem te doene swaer
Hi moeste na hem beiden daer
Onthier ende dat hem dochte
Dat hi wapine dragen mochte
Oft noet ware ende te done.
790 Doe dede Walwein, die coene,
Jegen den ertsatere alsoe <190rb>
Dat hijs blide was ende vroe,
Ende hietse beide ter selver stont
Varen ende keren gesont.
795 Si saten op so dat si vernamen
Dat si beide ter borch quamen.
Men ward hens geware saen.
Die joncfrouwe quam jegen hen gegaen
Ende hietse willecome wesen.
800 "Vrient," seit si,"sidi genesen?"
"Jaic, joncfrouwe, sonder wanc;
Des moet God hebben danc."
Walewein sprac: "Joncfrouwe goet,
Wat donct u best watmen doet?
805 Mijn geselle es comen nu
Die hier gewonnen hevet u
(Dat hem worden es te sure);
Maer hine wilt op dese ure
Niet gehuwen - dat si u cont.
810 Hi willet u versten toter stont
Dat hi weder comet hier
Met sinen magen alse ridder fier;
Maer hi wilt dat gi dus blieft
Ende dat gijs geen ondgedout en drieft,
815 Al eest dat hi u dus laet."
Die joncfrouwe, die haer wel gemaet,
Antwerde: "Here, lude end stille
Benic gereet te sinen wille.
Ic sal beiden - hoe dat oec si -
820 Alse lange alse sijn wille si.
Ende oec salic na sinen rade
Werken beide vroech end spade."
Dit behagede Lancelote wel,
Want hi in nereste no in spel
825 Noch oec om lief no om leet
Noch om gene dinc di hem over geet,
Noch om al die werelt oec mede
En haddise niet genomen ter stede -
Ende al omder coninginnen wille
830 Di hi minde lude ende stille:
Dit was hem die meeste sake.
Men dede die heren wel te gemake -
Daer was bliscap ende spel groet.
Die coninginne ende oec Lanceloet
835 Saten te gadere ende spraken daer.
Hi bequam hare wel vor waer.
Si wilde wel, hebbic vernomen,
Dattie brullocht ware volcomen -
Maer si scaemde hare, dat secgic u,
840 Dat sine eyschen soude nu.
Dus bleven si twe dage daer;
Ende des derdes dages daer naer
Nemen si orlof beide te samen
Ende reden so verre dat si quamen
845 Te Arturs hove te Karmeloet,
Daer doen bliscap was wel groet
Om dat si beide comen waren.
Si telden hoe si hadden gevaren
Den coninc ende der coninginnen.
850 Des waren si blide in haren sinne
Dat hen dus was vergaen.
Nu latic hier af die tale staen <190rc>
Ende sal u vertellen alsict vernam
Hoe Torec irst ter werelt quam
Ende hoe hi daerna quam te hove
Ende ward een riddere van groten love.
Onderwerp
AT 0300 - The Dragon Slayer
AT 0300 - The Dragon Slayer 
ATU 0300 - The Dragon-Slayer.
ATU 0300 - The Dragon-Slayer.
Beschrijving
Een jonkvrouw dient zich als boodschapster bij het hof van koning Artur aan. Zij komt uit haar vaderland met een opdracht: de ridder die dapper genoeg is om een door leeuwen bewaakt hert te doden, mag met de prinses trouwen. Als bewijs moet de ridder de 'witte voet' van het hert overleggen. De jonkvrouw heeft een wit hondje bij zich, dat als gids zal optreden. Als eerste trekt Keye, de hofmaarschalk van koning Artur, er op uit, maar keert onverrichterzake terug, terwijl hij tevergeefs het hondje tracht te doden om zijn lafheid te maskeren. Nu laat ridder Lanceloet zich naar het hert brengen. Lanceloet verslaat de leeuwen en het hert. Hij snijdt de onderpoot van het hert af, maar omdat hij gewond is, geeft hij de 'witte voet' aan een langskomend ridder mee. De doortrapte ridder geeft Lanceloet nog een klap na met zijn zwaard, en dient zich vervolgens bij het hof aan met de mededeling dat hijzelf het hert heeft gedood. Inmiddels is ridder Walewein erop uitgetrokken om zijn vriend Lanceloet te zoeken, en als hij hem vindt, brengt hij hem naar een arts. Na de ware toedracht te hebben vernomen, beschuldigt Walewein, vlak voor de inzegening van het huwelijk met de prinses, de louche ridder van oplichting. Er volgt een gerechtelijk tweegevecht dat door Walewein gewonnen wordt. Lanceloet mag nu met de prinses trouwen, maar hij slaat het aanbod af.
Bron
Lanceloet en het hert met de witte voet. Ed. Maartje Draak. zesde druk. Den Haag 1979, p.33-68.
Commentaar
13e eeuw
De tekst Lanceloet en het hert met de witte voet [= moderne titel] maakt deel uit van de grote 14e-eeuwse Lancelot-compilatie, signatuur Den Haag KB hs. 129 A 10. Folia 188ra-190rc.
Zie voor meer informatie onder Lexicon.
Zie voor meer informatie onder Lexicon.
The Dragon Slayer
Naam Overig in Tekst
Lanceloet
Lanceloet
Walewein
Walewein
God
God
Kardoel
Kardoel
Karmeloet
Karmeloet
Torec
Torec
Lancelot
Lancelot
Arthur
Arthur
Artur
Artur
Keye
Keye
Naam Locatie in Tekst
Kardoel
Kardoel
Karmeloet
Karmeloet
Camelot
Camelot
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:21