Hoofdtekst
Onhurig ete
Dicht bij de bossen ston un boerderij, dy moest noadig es opferfd wurde. Ut'e stad kwam de skilder met syn knecht en dy moesten dêr bij de boer werke. Onderweg naar dy boer seit dy skilder teugen syn knecht: 'Jan, nou ete we fandaag bij freemde meensen en nou must dyn fatsoen houwe'. 'Nou', seit Jan, 'ik hou toch altyd myn fatsoen wel?' 'Nee', seit de skilder, 'dou kaanst su onhurig frete, dat dêr sjeneer ik my doad over'. De jonge seit: 'Ja mar, hoe kan ik nou wete, wat gewoan eten en wat onhuur freten is? Want ik kan nyt aanders, ik weet nyt aanders, ik eet omdat ut my lekker smaakt'. 'Nou', seit de baas, 'ik sal dy wel un seintsje geve. Ast nou naar myn mening genoeg had hest, dan sa 'k dy op 'e toanen trappe en dan must ophouwe, en aanders kanst meteen wel naar hús toe gaan, want dan is't ôlopen, dan wi'k dy nyt meer hewwe. Ik wil nyt foar skut staan'. Afijn. su wurdt ôsproken.
Se gane dêr an 't werk en toen ut middageten was, fraagt de frou: 'Jonges, meie jimme wol sûpenbrij?''Nou', seit de knecht. 'dat is nou krek ut lekkerste dat jou my geve kanne. Jou kanne my nooit un groater plesier doen as met un flinke panne supenbrij'. En de skilder siet syn knecht al es un bitsje boas an, want hij dinkt, oh jee, dêr begint-y al!
Se gane an tafel sitten, de baas en de knecht naast elkaar, de boer en de frou an 'e aandere kant, mar de baas en Jan siene nyt, dat der in groate hôn onder de tafel kroop, dy oek loerde op un hapke dat der overbleef. En su sitte se lekker te eten en de knecht het syn bord leeg. Hij begon der krek un bitsje sin an te krijen en dêr wurde-y op syn toanen trapt. De stakker dy docht, nou, here meensen, krek begint ut lekker te smaken en nou mu' 'k ophouwe? Hoe mut ik dat hewwe? Mar hij durfde oek nyt deur ete, want hij wúd syn werk houwe.
De frou dy seit: 'No, twa sokke stevige manlju, ik haw mar in fikse grutte panne mei sûpenbrij makke—dat sil ik noch mar ris ynskeppe?''Nou, asjeblyft', seit de baas. 'Nou nee, ik dank je', seit de jonge, 'ik hè genoeg had'. 'Wat?' seit de baas, 'dou genoeg had?''Ja, seker dat—ik bin nyt su'n groate eter, ik mut ophouwe'. Nou afijn, se konnen kletse su se wuden, mar de jonge dy docht, ik kan beter hongerlije as de sak krije, dat ik eet nyt meer. Toen hewwe dy aanderen dêr nog lekker eten en hij sat der met de honger in 'e hals naar te kiken, de ogen fielen'em suwat út syn kop, mar hij kôn der ferders oek niks an doen.
Dan is ut eten deen en de tafel wurdt ôrúmd en sij gane weer an 't werk. En toen seit de baas teugen 'em: 'Hoe konste nou su sneu doen, jonge. Dat meens had suk lekker eten klaarmaakt en dan met één bordsje al ophouwe' 'Ja', hij seit, 'mar jou hewwe my toch op myn poat trapt!' De baas seit: 'Nee jonge, hoe komst der bij?'
Dan snap ik der helemaal niks meer fan!' 'Nou', seit de baas, 'ik snap ut wel—dan is dy groate hôn dy op dyn poat sitten gaan en dan heste docht, dat ik ut dee'. 'Un mooie beweging', seit de knecht, 'en ik hier mar de hele middag met un rammelende maag staan te werken'. Afijn, dat was su; hij moest an 't werk en hij had su'n honger, want hij had mar un kwart of nog minder had fan wat-y gewoanlik at en op 't laast kon-y hast nyt meer op syn poaten staan.
Toen, teugen de avend, mutte se ophouwe met werken, ut begon donker te wurden en se gane op bêd. En toen seit de knecht: 'Nou, ik hè nog nooit su'n beroerde dag had. Ik kan suwat nyt meer staan, su'n honger hew ik. Mar we kanne der oek niks an doen—morgen hale we de skade wel in`.
Se lêge tegare op één bêd. Mar hij kan nyt in 'e slaap komme . Hij flústert: 'Baas, we mutte der wat op fine—ik kan 't nyt úthouwe!' 'Nou, wat wúst dan?'fraagt de baas. Hij seit: 'Ik hè sien, dat dat meens fanmiddag nog un halve pan met supenbrij naar de keuken brocht het. Ik mut nog eventsjes wat fan dy brij opete, want ik kan nyt slape as ik su'n honger hè!' 'Dan must wel heel fersichtig weze, seit de skilder, `want in 't bedstee hiernaast slape de boer en de boerinne en dy mutte niks hore'. Nee', seit-y, 'ik gaan op myn bloate poaten en se hore helemaal niks'. Toen seit de baas: 'En weest wat, ju—as der nou rejaal is, nim dan oek nog even un sleeffol foor mij met'. 'Dat sa'k doen', seit-y, 'bliif mar even wakker lêgen'.
En hij in 't donker naar de keuken toe en hij haalt de skade fan 'e middag in en met de brijsleef dy dêr in 'e panne ston in 'e haan komt-y heel fersichtig op'e tast weer dy donkere kamer in. Hij foelt dêr su'n bedsdeur, hij doet 'em open en hij seit fan: 'Baas! Baas! Ik hew hier in sleeffol brij foor je!'
Nou was-y toefallig bij ut ferkeerde bedstee komen en dêr lag de boerinne. De middags had dy oek wel lekker eten fan 'e supenbrij en dêrfoor hadden se oek nog sipels en eerpels had, dat dy lag dêr un bitsje ô te blazen, en toen hoorde-y dêr: Pff! Pff! Toen seit-y: 'Baas, dou hoest nyt te blazen, ut is nyt hyt'. En toen was ut weer: Pff! Hij seit: 'Dou hoest nyt te blazen, ju, it is nyt hyt'. En weer: Pff! 'Nou', seit Jan, freet ut dan su mar op!' En dan slaat-y de brijsleef dêr su in dat bêd op.
Hij bringt de sleef weerom in 'e keuken en dan komt-y dêr weer, diskeer bij ut goeie bedstee. Dêr hing syn baas al buten de deurkes. Dy seit: 'Wat is dit eigenlik? Wanneer komst nou eindelik es even, ju. Kom hier nou!' 'Ja', hij seit, 'ik hè krek de lege sleef weerombrocht, want je saten ommers altyd mar in dy sleef te blazen—je gaven gyn antwoord'. 'Nou', seit dy man,'ik hew helemaal niks seid of deen. Dou bist oek nyt bij ut bêd weest, mar ik hew hiernaast wel gestommel hoord'. 'Nou', hij seit, 'dit is oek wat!'
Afijn, se suden hur mar weer neergeve, doe seit-y: 'Ja, mar dat komt nooit goed, baas, want ik hew dêr un folle sleef brij in dat bêd op slagen, en dat loopt altiten mis'. 'Nou', seit de baas, 'dan mu' we foor alle wissigheid mar even wat kleren antrekke, en as ut al mis is, dan kann'we der altyd nog út naaie'.
Ut duurde nog eventsjes en toen hore se dêrnaast in dat bedstee de boerinne: 'Jan!'Jan sei niks. Even later: 'Jan!' En toen hoorden se, dat se 'em heen en weer skudde. 'Ja, wat is der oan?' 'Jan, gean der ris ôf, jong'. 'Eh, hâld de bek, ju!' 'Jan, stek de lampe ris oan, want ik leau, ik haw yn 't bêd skiten'. 'Nou mu' we furt', seit de baas. En sij drave, su hard as se kanne. En ut was dêr un boerderij met su'n bovendeur en su'n onderdeur. De knecht dy bliift achter de baas en bliift met syn broek an 'e grendel haken en dy trekt de hele deur út 'e hengsels. Hij sal dat saakje losmake, mar de baas seit: 'Dat kan straks wel. Furt! Eerst weg, eerst weg!'
En sij direkt achter'e boerderij ut bos in, Jan met de deur an syn kont. Doe binne se un êndsje ut bos in, hij seit: 'Nou mut ik eerst dy deur kwyt'. Se salle dat ding losmake, mar doe komt der in skimerig lichy an, se hore wat stemmen en dêr komme dry fan dy kerels an—dry fan dy rovers. 'Nou, dit is weer wat aanders', seit de baas, 'dit is weer wat aanders! Hoe mutte we nou? We kanne dy kant nyt meer út, want dan staat de boer klaar met un hooifork, en awwe deurlope dan fale we in 'e hannen fan 'e rovers'. Hij seit: 'Kom op, de boom in!' En mekaar helpe, en Jan nog met de deur an syn broek de boom in. Dêr sitte se op 'e onderste tak in ut donker.
Late de rovers nou krek dy boom útsoeke om de buit dy se maakt hewwe onder mekaar te ferdelen—dry man. En baas en knecht sitte dêr boven op dy tak, su benaud as 't mar wat is, te wachten, wat der gebeure sal. Ut stoalene geld wurdt in hoopkes leid: 'Dat is foor dij, dat is foor dij en dat is foor mij'.
Op un gegeven moment seit Jan teugen syn baas: 'Baas, ik mut su noadig'. Doe seit de baas: 'Jonge, hoe kan dat nou, dat kanst toch nyt doen'. Jan seit: 'Mar ik kan 't nyt meer inhouwe, baas. Ik mut su noadig watere—dêr gaat ut al!' En dêr loopt un straal naar onderen en dat loopt dêr bij de rovers over de hannen en over't geld heen. De ene seit: 'Wat is dit?''Nou'. seit un aandere, 'ut regent un bitsje. Dat hindert niks, de hemelse regen komt fan boven'. Un poaske later toen seit de jonge: 'Baas, dy supenbrij sit mij dwars, nou mut ik oek nog skite'. 'Dat kan nyt', seit de baas, 'dan kan nyt, ju. Dink der om, dink der om, dat must inhouwe, jonge'. Mar, om kort te gaan, ut liep der su mar út en dat komt dêr bij de rovers en ut spat der op, en dan seit dy aandere: 'De hemelse moster komt oek nog fan boven'.
En toen seit Jan teugen de baas: 'Baas, hou dy deur fast, want myn broek skeurt'. Mar der was gyn houwen meer an, en met un geraas en met un gekraak deur de takken komt de deur fan boven en dy klapt dêr op 'e rovers, dat dy skrikke hur doad. 'Nou is't meleur'. sêgge se,'nou komt de hele hemel fan boven!'En se naaie der út as oud fet.
De skilder en Jan gane naar onderen en de rovers komme nyt werom. Dy sufferts hadden ut geld nog lêge late. De baas en Jan seiden: 'Dit is meer as de boer ôns ooit betaald het, dat wij hewwe nou wel ferdiend wat wij ferdiene wuden—wij smere 'em naar de stad en se siene ôns hier nooit weerom'.
(Stedsk fan Harns)
Dicht bij de bossen ston un boerderij, dy moest noadig es opferfd wurde. Ut'e stad kwam de skilder met syn knecht en dy moesten dêr bij de boer werke. Onderweg naar dy boer seit dy skilder teugen syn knecht: 'Jan, nou ete we fandaag bij freemde meensen en nou must dyn fatsoen houwe'. 'Nou', seit Jan, 'ik hou toch altyd myn fatsoen wel?' 'Nee', seit de skilder, 'dou kaanst su onhurig frete, dat dêr sjeneer ik my doad over'. De jonge seit: 'Ja mar, hoe kan ik nou wete, wat gewoan eten en wat onhuur freten is? Want ik kan nyt aanders, ik weet nyt aanders, ik eet omdat ut my lekker smaakt'. 'Nou', seit de baas, 'ik sal dy wel un seintsje geve. Ast nou naar myn mening genoeg had hest, dan sa 'k dy op 'e toanen trappe en dan must ophouwe, en aanders kanst meteen wel naar hús toe gaan, want dan is't ôlopen, dan wi'k dy nyt meer hewwe. Ik wil nyt foar skut staan'. Afijn. su wurdt ôsproken.
Se gane dêr an 't werk en toen ut middageten was, fraagt de frou: 'Jonges, meie jimme wol sûpenbrij?''Nou', seit de knecht. 'dat is nou krek ut lekkerste dat jou my geve kanne. Jou kanne my nooit un groater plesier doen as met un flinke panne supenbrij'. En de skilder siet syn knecht al es un bitsje boas an, want hij dinkt, oh jee, dêr begint-y al!
Se gane an tafel sitten, de baas en de knecht naast elkaar, de boer en de frou an 'e aandere kant, mar de baas en Jan siene nyt, dat der in groate hôn onder de tafel kroop, dy oek loerde op un hapke dat der overbleef. En su sitte se lekker te eten en de knecht het syn bord leeg. Hij begon der krek un bitsje sin an te krijen en dêr wurde-y op syn toanen trapt. De stakker dy docht, nou, here meensen, krek begint ut lekker te smaken en nou mu' 'k ophouwe? Hoe mut ik dat hewwe? Mar hij durfde oek nyt deur ete, want hij wúd syn werk houwe.
De frou dy seit: 'No, twa sokke stevige manlju, ik haw mar in fikse grutte panne mei sûpenbrij makke—dat sil ik noch mar ris ynskeppe?''Nou, asjeblyft', seit de baas. 'Nou nee, ik dank je', seit de jonge, 'ik hè genoeg had'. 'Wat?' seit de baas, 'dou genoeg had?''Ja, seker dat—ik bin nyt su'n groate eter, ik mut ophouwe'. Nou afijn, se konnen kletse su se wuden, mar de jonge dy docht, ik kan beter hongerlije as de sak krije, dat ik eet nyt meer. Toen hewwe dy aanderen dêr nog lekker eten en hij sat der met de honger in 'e hals naar te kiken, de ogen fielen'em suwat út syn kop, mar hij kôn der ferders oek niks an doen.
Dan is ut eten deen en de tafel wurdt ôrúmd en sij gane weer an 't werk. En toen seit de baas teugen 'em: 'Hoe konste nou su sneu doen, jonge. Dat meens had suk lekker eten klaarmaakt en dan met één bordsje al ophouwe' 'Ja', hij seit, 'mar jou hewwe my toch op myn poat trapt!' De baas seit: 'Nee jonge, hoe komst der bij?'
Dan snap ik der helemaal niks meer fan!' 'Nou', seit de baas, 'ik snap ut wel—dan is dy groate hôn dy op dyn poat sitten gaan en dan heste docht, dat ik ut dee'. 'Un mooie beweging', seit de knecht, 'en ik hier mar de hele middag met un rammelende maag staan te werken'. Afijn, dat was su; hij moest an 't werk en hij had su'n honger, want hij had mar un kwart of nog minder had fan wat-y gewoanlik at en op 't laast kon-y hast nyt meer op syn poaten staan.
Toen, teugen de avend, mutte se ophouwe met werken, ut begon donker te wurden en se gane op bêd. En toen seit de knecht: 'Nou, ik hè nog nooit su'n beroerde dag had. Ik kan suwat nyt meer staan, su'n honger hew ik. Mar we kanne der oek niks an doen—morgen hale we de skade wel in`.
Se lêge tegare op één bêd. Mar hij kan nyt in 'e slaap komme . Hij flústert: 'Baas, we mutte der wat op fine—ik kan 't nyt úthouwe!' 'Nou, wat wúst dan?'fraagt de baas. Hij seit: 'Ik hè sien, dat dat meens fanmiddag nog un halve pan met supenbrij naar de keuken brocht het. Ik mut nog eventsjes wat fan dy brij opete, want ik kan nyt slape as ik su'n honger hè!' 'Dan must wel heel fersichtig weze, seit de skilder, `want in 't bedstee hiernaast slape de boer en de boerinne en dy mutte niks hore'. Nee', seit-y, 'ik gaan op myn bloate poaten en se hore helemaal niks'. Toen seit de baas: 'En weest wat, ju—as der nou rejaal is, nim dan oek nog even un sleeffol foor mij met'. 'Dat sa'k doen', seit-y, 'bliif mar even wakker lêgen'.
En hij in 't donker naar de keuken toe en hij haalt de skade fan 'e middag in en met de brijsleef dy dêr in 'e panne ston in 'e haan komt-y heel fersichtig op'e tast weer dy donkere kamer in. Hij foelt dêr su'n bedsdeur, hij doet 'em open en hij seit fan: 'Baas! Baas! Ik hew hier in sleeffol brij foor je!'
Nou was-y toefallig bij ut ferkeerde bedstee komen en dêr lag de boerinne. De middags had dy oek wel lekker eten fan 'e supenbrij en dêrfoor hadden se oek nog sipels en eerpels had, dat dy lag dêr un bitsje ô te blazen, en toen hoorde-y dêr: Pff! Pff! Toen seit-y: 'Baas, dou hoest nyt te blazen, ut is nyt hyt'. En toen was ut weer: Pff! Hij seit: 'Dou hoest nyt te blazen, ju, it is nyt hyt'. En weer: Pff! 'Nou', seit Jan, freet ut dan su mar op!' En dan slaat-y de brijsleef dêr su in dat bêd op.
Hij bringt de sleef weerom in 'e keuken en dan komt-y dêr weer, diskeer bij ut goeie bedstee. Dêr hing syn baas al buten de deurkes. Dy seit: 'Wat is dit eigenlik? Wanneer komst nou eindelik es even, ju. Kom hier nou!' 'Ja', hij seit, 'ik hè krek de lege sleef weerombrocht, want je saten ommers altyd mar in dy sleef te blazen—je gaven gyn antwoord'. 'Nou', seit dy man,'ik hew helemaal niks seid of deen. Dou bist oek nyt bij ut bêd weest, mar ik hew hiernaast wel gestommel hoord'. 'Nou', hij seit, 'dit is oek wat!'
Afijn, se suden hur mar weer neergeve, doe seit-y: 'Ja, mar dat komt nooit goed, baas, want ik hew dêr un folle sleef brij in dat bêd op slagen, en dat loopt altiten mis'. 'Nou', seit de baas, 'dan mu' we foor alle wissigheid mar even wat kleren antrekke, en as ut al mis is, dan kann'we der altyd nog út naaie'.
Ut duurde nog eventsjes en toen hore se dêrnaast in dat bedstee de boerinne: 'Jan!'Jan sei niks. Even later: 'Jan!' En toen hoorden se, dat se 'em heen en weer skudde. 'Ja, wat is der oan?' 'Jan, gean der ris ôf, jong'. 'Eh, hâld de bek, ju!' 'Jan, stek de lampe ris oan, want ik leau, ik haw yn 't bêd skiten'. 'Nou mu' we furt', seit de baas. En sij drave, su hard as se kanne. En ut was dêr un boerderij met su'n bovendeur en su'n onderdeur. De knecht dy bliift achter de baas en bliift met syn broek an 'e grendel haken en dy trekt de hele deur út 'e hengsels. Hij sal dat saakje losmake, mar de baas seit: 'Dat kan straks wel. Furt! Eerst weg, eerst weg!'
En sij direkt achter'e boerderij ut bos in, Jan met de deur an syn kont. Doe binne se un êndsje ut bos in, hij seit: 'Nou mut ik eerst dy deur kwyt'. Se salle dat ding losmake, mar doe komt der in skimerig lichy an, se hore wat stemmen en dêr komme dry fan dy kerels an—dry fan dy rovers. 'Nou, dit is weer wat aanders', seit de baas, 'dit is weer wat aanders! Hoe mutte we nou? We kanne dy kant nyt meer út, want dan staat de boer klaar met un hooifork, en awwe deurlope dan fale we in 'e hannen fan 'e rovers'. Hij seit: 'Kom op, de boom in!' En mekaar helpe, en Jan nog met de deur an syn broek de boom in. Dêr sitte se op 'e onderste tak in ut donker.
Late de rovers nou krek dy boom útsoeke om de buit dy se maakt hewwe onder mekaar te ferdelen—dry man. En baas en knecht sitte dêr boven op dy tak, su benaud as 't mar wat is, te wachten, wat der gebeure sal. Ut stoalene geld wurdt in hoopkes leid: 'Dat is foor dij, dat is foor dij en dat is foor mij'.
Op un gegeven moment seit Jan teugen syn baas: 'Baas, ik mut su noadig'. Doe seit de baas: 'Jonge, hoe kan dat nou, dat kanst toch nyt doen'. Jan seit: 'Mar ik kan 't nyt meer inhouwe, baas. Ik mut su noadig watere—dêr gaat ut al!' En dêr loopt un straal naar onderen en dat loopt dêr bij de rovers over de hannen en over't geld heen. De ene seit: 'Wat is dit?''Nou'. seit un aandere, 'ut regent un bitsje. Dat hindert niks, de hemelse regen komt fan boven'. Un poaske later toen seit de jonge: 'Baas, dy supenbrij sit mij dwars, nou mut ik oek nog skite'. 'Dat kan nyt', seit de baas, 'dan kan nyt, ju. Dink der om, dink der om, dat must inhouwe, jonge'. Mar, om kort te gaan, ut liep der su mar út en dat komt dêr bij de rovers en ut spat der op, en dan seit dy aandere: 'De hemelse moster komt oek nog fan boven'.
En toen seit Jan teugen de baas: 'Baas, hou dy deur fast, want myn broek skeurt'. Mar der was gyn houwen meer an, en met un geraas en met un gekraak deur de takken komt de deur fan boven en dy klapt dêr op 'e rovers, dat dy skrikke hur doad. 'Nou is't meleur'. sêgge se,'nou komt de hele hemel fan boven!'En se naaie der út as oud fet.
De skilder en Jan gane naar onderen en de rovers komme nyt werom. Dy sufferts hadden ut geld nog lêge late. De baas en Jan seiden: 'Dit is meer as de boer ôns ooit betaald het, dat wij hewwe nou wel ferdiend wat wij ferdiene wuden—wij smere 'em naar de stad en se siene ôns hier nooit weerom'.
(Stedsk fan Harns)
Onderwerp
AT 1691 - "Don't Eat too Greedily." 
AT 1691 - "Don't Eat too Greedily." 
ATU 1691 - The Hungry Clergyman
ATU 1691 - The Hungry Clergyman
Beschrijving
Een schilder en zijn knecht krijgen de opdracht om een boerderij te verven. De schilder schaamt zich echter voor het gulzige eten van zijn knecht onder de ogen van zijn opdrachtgever. Hij spreekt met zijn knecht af dat hij een teken geeft als hij met eten moet stoppen. Tijdens het middageten krijgt de knecht een teken dat hij moet ophouden met eten. Niet de schilder geeft dit teken maar een grote hond die onder de tafel is gekropen. 's Avonds krijgt de knecht echter vreselijke honger. Hij besluit om wat te eten in de keuken. De schilder vraagt ook iets voor hem mee te nemen. Na gegeten te hebben stapt de knecht de verkeerde kamer in. Het eten legt hij in het bed van de boer en de boerin. In de goede kamer aangekomen waarschuwt de schilder hem voor deze vergissing. Beiden besluiten om ervandoor te gaan. De knecht blijft met zijn broek aan de deur hangen. Met deur en al rennen de twee het bos in. Onderweg komen zij drie rovers tegen. De schilder en zijn knecht verstoppen zich snel in een boom. De rovers verdelen onder deze boom de buit. De knecht kan het niet meer houden en plast en poept op de rovers. Toen ook de deur naar beneden viel kiezen de rovers het hazepad. De achtergelaten buit wordt door de gelukkige schilder en zijn knecht meegenomen naar de stad.
Bron
Ype Poortinga: De foet fan de reinbôge. Fryske folksforhalen. Baarn [etc.] 1979, blz.334-336
Commentaar
14 december 1973
"Don't Eat too Greedily"
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20