Hoofdtekst
DE HEKSENMOEDER EN HAAR DOCHTER
Er was eens een jongeman die danig verliefd was op een knappe boerendochter. De liefde was wederkerig, al stelde het meisje één voorwaarde: de jongen mocht alle dagen komen, behalve op vrijdagavond.
De jongen hield zich daaraan, maar op den duur begon hij toch verschrikkelijk nieuwsgierig te worden. En ja hoor! Op een vrijdagavond toog hij naar het huis waar het meisje woonde, ging stilletjes naar binnen en verborg zich in de keuken, achter de bakoven. Hij zal daar zowat een uurtje gezeten hebben, toen de deur openging en het meisje binnenkwam, samen met haar moeder. En groot was zijn ontsteltenis, toen moeder en dochter zich begonnen uit te kleden.
Toen ze beiden geheel naakt waren nam de moeder een pot zalf en begonnen de twee vrouwen elkaar met de zalf in te wrijven. Daarna gingen ze schrijlings op een bezemsteel zitten en riepen:
Door heg en steg,
boven alles uit,
nergens aan!
En op hetzelfde moment vlogen ze door het raam naar buiten.
De eerste minuten kon de jongen van schrik geen woord uitbrengen. Maar toen vermande hij zich en zei: ‘Nou, wat zij kunnen, moet ik ook kunnen.’ En hij begon zich uit te kleden. Toen hij zover was nam hij de pot zalf en begon zich eveneens in te smeren, want de moeder had de zalf op tafel laten staan.
Toen hij zich flink had ingesmeerd, nam hij een bezem, ging er schrijlings opzitten en zei de spreuk. En daar vloog hij door het raam naar buiten, over bossen en heidevelden, over meren en rivieren, over steden en dorpen, in vliegende vaart, als door de wind voortbewogen. Totdat hij kwam aan een heksenkring, waar het wemelde van de katten. Grote, zwarte katten met vurige groene ogen. Daar daalde de bezem neer en met ogen groot van angst, stond de jongen midden in de heksenkring.
Toen hij rondkeek herkende de jongen in dat gezelschap zijn meisje en haar moeder. De moeder begroette hem verrast en ze ging naar hem toe, pakte hem op en begon met hem te dansen. En of de jongeman nu wilde of niet, hij moest dansen, steeds maar sneller tot hij ten langen leste uitgeput op de grond viel.
Nu ging de dochter naar de moeder toe en fluisterde haar iets in het oor. Ze zei: ‘Wat zullen we met de indringer aanvangen, zodat hij niet de geheimen van de nacht verraadt?’ De moeder dacht enige ogenblikken na en zei toen: ‘We zullen hem in een ezel veranderen.’ Ze ging weer naar de vrijer van haar dochter en spreidde haar handen boven hem uit. Dan zei ze een toverwoord en op hetzelfde moment voelde de jongen hoe zijn oren groter werden, hoe zijn armen en benen veranderden in poten en even later liep hij als een ezel rond, zich langzaam verwijderend van de heksenkring. Toen hij wilde praten kwam er niets anders uit zijn mond dan het geluid dat alle ezels maken. Één ding had de jongen echter behouden. Ondanks zijn dierengestalte leefde in hem toch het normale mensenverstand en ook zijn hart sloeg als een mensenhart.
De ezel stapte sjokkend verder en leefde dagenlang van niets anders dan van wat gras. Tot hij bij een molen kwam. De molenaar was ijverig aan het werk en toen hij de ezel aan zag komen, zei hij bij zichzelf: ‘De is natuurlijk zijn baas kwijt. En dat is nu juist wat ik nodig heb, want nu hoef ik niet meer met al die meelzakken te sjouwen. Dat kan die ezel voortaan doen.’ En zo moest de ezel lange tijd, in dienst van de molenaar, zakken met meel sjouwen en zag geen einde aan zijn ellende.
Eens, toen hij weer met zakken meel over de weg sjouwde, kwam hij zijn geliefde en haar moeder tegen. Ze herkende hem direct. Nu kreeg de dochter toch wel medelijden met hem. ‘Wat ziet hij er ellendig uit,’ zei ze tegen haar moeder. ‘Kunnen we niet een middel bedenken om de ezel weer een menselijk gestalte te geven?’ De moeder knikte en spreidde haar handen weer boven hem uit en zei dat hij bij de eerstvolgende processie een maagd de krans van het hoofd moest trekken om haar op die manier te krenken en voor schut te zetten. Dat alleen kon hem weer tot een mens maken. Wat verheugde de ezel zich op de eerstvolgende processie, waarvan hij zijn verlossing verwachtte!
En eindelijk was het dan zo ver. Op een mooie zondagmorgen naderde in de verte een processie, met vlaggen, wierook, gezang, bruidjes en al wat er zoal bij een processie behoort. De processie werd besloten door een aantal maagden, die met palmen wuifden. Het was een feestelijke stoet. Toen de processie voorbij de ezel kwam en de stoet der maagden hem passeerde, kon hij zich niet bedwingen en sprong in de rij der maagden. Wild griste hij een meisje de bladerenkrans van de blinde haren. Voordat het meisje of de omstanders wisten wat er gebeurde had de ezel de bladerkrans reeds verslonden en op dat moment veranderde hij weer in een gewoon mensenkind, tot grote ontzetting van iedereen.
Hoe blij de jongen ook was dat hij weer tot de mensen behoorde, toch overviel hem zo’n schaamte, dat hij liever nog langer ezel was gebleven, dan zich in een dergelijke toestand in een processie te vertonen.
Er was eens een jongeman die danig verliefd was op een knappe boerendochter. De liefde was wederkerig, al stelde het meisje één voorwaarde: de jongen mocht alle dagen komen, behalve op vrijdagavond.
De jongen hield zich daaraan, maar op den duur begon hij toch verschrikkelijk nieuwsgierig te worden. En ja hoor! Op een vrijdagavond toog hij naar het huis waar het meisje woonde, ging stilletjes naar binnen en verborg zich in de keuken, achter de bakoven. Hij zal daar zowat een uurtje gezeten hebben, toen de deur openging en het meisje binnenkwam, samen met haar moeder. En groot was zijn ontsteltenis, toen moeder en dochter zich begonnen uit te kleden.
Toen ze beiden geheel naakt waren nam de moeder een pot zalf en begonnen de twee vrouwen elkaar met de zalf in te wrijven. Daarna gingen ze schrijlings op een bezemsteel zitten en riepen:
Door heg en steg,
boven alles uit,
nergens aan!
En op hetzelfde moment vlogen ze door het raam naar buiten.
De eerste minuten kon de jongen van schrik geen woord uitbrengen. Maar toen vermande hij zich en zei: ‘Nou, wat zij kunnen, moet ik ook kunnen.’ En hij begon zich uit te kleden. Toen hij zover was nam hij de pot zalf en begon zich eveneens in te smeren, want de moeder had de zalf op tafel laten staan.
Toen hij zich flink had ingesmeerd, nam hij een bezem, ging er schrijlings opzitten en zei de spreuk. En daar vloog hij door het raam naar buiten, over bossen en heidevelden, over meren en rivieren, over steden en dorpen, in vliegende vaart, als door de wind voortbewogen. Totdat hij kwam aan een heksenkring, waar het wemelde van de katten. Grote, zwarte katten met vurige groene ogen. Daar daalde de bezem neer en met ogen groot van angst, stond de jongen midden in de heksenkring.
Toen hij rondkeek herkende de jongen in dat gezelschap zijn meisje en haar moeder. De moeder begroette hem verrast en ze ging naar hem toe, pakte hem op en begon met hem te dansen. En of de jongeman nu wilde of niet, hij moest dansen, steeds maar sneller tot hij ten langen leste uitgeput op de grond viel.
Nu ging de dochter naar de moeder toe en fluisterde haar iets in het oor. Ze zei: ‘Wat zullen we met de indringer aanvangen, zodat hij niet de geheimen van de nacht verraadt?’ De moeder dacht enige ogenblikken na en zei toen: ‘We zullen hem in een ezel veranderen.’ Ze ging weer naar de vrijer van haar dochter en spreidde haar handen boven hem uit. Dan zei ze een toverwoord en op hetzelfde moment voelde de jongen hoe zijn oren groter werden, hoe zijn armen en benen veranderden in poten en even later liep hij als een ezel rond, zich langzaam verwijderend van de heksenkring. Toen hij wilde praten kwam er niets anders uit zijn mond dan het geluid dat alle ezels maken. Één ding had de jongen echter behouden. Ondanks zijn dierengestalte leefde in hem toch het normale mensenverstand en ook zijn hart sloeg als een mensenhart.
De ezel stapte sjokkend verder en leefde dagenlang van niets anders dan van wat gras. Tot hij bij een molen kwam. De molenaar was ijverig aan het werk en toen hij de ezel aan zag komen, zei hij bij zichzelf: ‘De is natuurlijk zijn baas kwijt. En dat is nu juist wat ik nodig heb, want nu hoef ik niet meer met al die meelzakken te sjouwen. Dat kan die ezel voortaan doen.’ En zo moest de ezel lange tijd, in dienst van de molenaar, zakken met meel sjouwen en zag geen einde aan zijn ellende.
Eens, toen hij weer met zakken meel over de weg sjouwde, kwam hij zijn geliefde en haar moeder tegen. Ze herkende hem direct. Nu kreeg de dochter toch wel medelijden met hem. ‘Wat ziet hij er ellendig uit,’ zei ze tegen haar moeder. ‘Kunnen we niet een middel bedenken om de ezel weer een menselijk gestalte te geven?’ De moeder knikte en spreidde haar handen weer boven hem uit en zei dat hij bij de eerstvolgende processie een maagd de krans van het hoofd moest trekken om haar op die manier te krenken en voor schut te zetten. Dat alleen kon hem weer tot een mens maken. Wat verheugde de ezel zich op de eerstvolgende processie, waarvan hij zijn verlossing verwachtte!
En eindelijk was het dan zo ver. Op een mooie zondagmorgen naderde in de verte een processie, met vlaggen, wierook, gezang, bruidjes en al wat er zoal bij een processie behoort. De processie werd besloten door een aantal maagden, die met palmen wuifden. Het was een feestelijke stoet. Toen de processie voorbij de ezel kwam en de stoet der maagden hem passeerde, kon hij zich niet bedwingen en sprong in de rij der maagden. Wild griste hij een meisje de bladerenkrans van de blinde haren. Voordat het meisje of de omstanders wisten wat er gebeurde had de ezel de bladerkrans reeds verslonden en op dat moment veranderde hij weer in een gewoon mensenkind, tot grote ontzetting van iedereen.
Hoe blij de jongen ook was dat hij weer tot de mensen behoorde, toch overviel hem zo’n schaamte, dat hij liever nog langer ezel was gebleven, dan zich in een dergelijke toestand in een processie te vertonen.
Onderwerp
SINSAG 0503 - Die gestörte Hexenversammlung (Tanz, Mahlzeit).
SINSAG 0503 - Die gestörte Hexenversammlung (Tanz, Mahlzeit).
Beschrijving
Een jongen die alleen op vrijdagavond niet bij zijn vriendin mag komen wordt nieuwsgierig en ontdekt dat dat het meisje en haar moeder zich uitkleden, elkaar met zalf insmeren, een spreuk opzeggen en op een bezem wegvliegen. Hij besluit hetzelfde te doen en daalt uiteindelijk neer in een heksenkring met zwarte katten, waar ook de moeder en dochter zijn. Na uitputtend dansen met de moeder veranderen ze hem in een ezel zodat hij hun niet kan verraden. De man heeft de gedaante van een ezel, maar behoudt het mensenverstand. Hij komt terecht bij een molenaar waar hij zwaar werk moet doen. Als hij de dochter en haar moeder weer tegenkomt besluiten ze hem weer terug te veranderen in een mens, maar dan moet hij bij de eerstvolgende processie een maagd de krans van het hoofd trekken om haar te krenken en voor schut te zetten. Nadat hij dit heeft gedaan en weer een mensengedaante heeft gekregen schaamt de man zich voor wat hij heeft gedaan.
Bron
B. Janssen: Het Dansmeisje en De Lindepater - Sagen en legenden uit Kempen, Meierij en Peel. Maasbree 1978, p. 48-50.
Commentaar
1978
Die gestörte Hexenversammlung (Tanz, Mahlzeit) & SINSAG 0515 Die Luftreise
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20