Hoofdtekst
Hans zonder zorgen.
Er was eens een molenaar, die had boven zijn huisdeur het opschrift: «Hans zonder zorgen.» - Nu gebeurde 't, dat de koning daar voorbij reed en dit opschrift las. «Welzoo vriendje!» zeî Sire bij zichzelven, «weet gij van geen zorgen? dan wil ik er je eens aan helpen.» - Hij ontbood den molenaar en toen deze verscheen zeî de koning: «Ik heb gemeend dat gij ook moet weten wat zorgen zijn, daarom wil ik u een raadsel opgeven. Kunt gij dat voldoende oplossen, dan is alles goed en wel, maar zoo niet: dan zult gij niet langer heer en meester van uwen molen kunnen zijn, maar hem aan mij moeten overdragen. Mijn raadsel luidt aldus: «Gij moet bij mij aan het paleis komen, niet op een zondag en niet op een anderen dag, niet bij daglicht en niet bij duister, niet naakt en niet gekleed, niet te voet en niet te paard.» Toen de koning dit gezegd had reed hij vandaar.
En nu was Hans de molenaar niet meer zonder zorgen. Nacht en dag peinsde hij over dat raadsel; hij wist er maar geen mouwen aan te passen, hoe hij 't moest aanleggen om aan 's konings eischen te voldoen en zonder schade van de zaak af te komen. Zoo had de man nu een zware vracht zorgen op zijn gemoed. Eindelijk sprak hij er met zijn knecht over en zeide: «als gij mij dat raadsel kunt oplossen, wil ik je gaarne met mijn dochter laten trouwen - ik weet dat dit uw beider wensch is, - en dan wil ik den molen aan u in eigendom overdragen.»
De knecht, een schrandere bol, vond het raadsel niet zoo heel moeilijk. Hij zeî: «Ik zal u zeggen, baas, wat gij doen moet. Gij gaat naar den koning op freed. Andere dagen heeten maandag, dinsdag, woensdag, donderdag; maar freed* is alleen freed, dus geen dag. Dan zorgt gij aan het paleis te komen in den schemeravond, als het daglicht is verdwenen en de duisternis nog niet gekomen. Gij ontkleedt u geheel en slaat dan een vischnet om uw lichaam, dan zijt ge niet naakt en niet gekleed, en gaat dan rijden op een ezel; dan zijt ge niet te voet en niet te paard.
De molenaar handelde geheel naar het voorschrift van den knecht, en toen hij nu zoo bij den koning kwam, erkende deze, dat het raadsel naar eisch was opgelost. Hij gaf den molenaar de vrijheid om het opschrift: «Hans zonder zorgen» boven de huisdeur te laten staan. En Hans gaf toestemming tot het huwelijk van den knecht met zijne dochter.
*Onder de namen van de dagen der week zijn in het Friesch drie zonder het achtervoegsel dei = dag; Freed, Snjeun, Snein, vrijdag, zaterdag, zondag. Snjeun heet in sommige streken der provincie: Saterdei; en Snein te Hindeloopen Sendei, maar Freed is algemeen. Men spreekt van sneins en deis, 's zondags en op werkdagen.
Er was eens een molenaar, die had boven zijn huisdeur het opschrift: «Hans zonder zorgen.» - Nu gebeurde 't, dat de koning daar voorbij reed en dit opschrift las. «Welzoo vriendje!» zeî Sire bij zichzelven, «weet gij van geen zorgen? dan wil ik er je eens aan helpen.» - Hij ontbood den molenaar en toen deze verscheen zeî de koning: «Ik heb gemeend dat gij ook moet weten wat zorgen zijn, daarom wil ik u een raadsel opgeven. Kunt gij dat voldoende oplossen, dan is alles goed en wel, maar zoo niet: dan zult gij niet langer heer en meester van uwen molen kunnen zijn, maar hem aan mij moeten overdragen. Mijn raadsel luidt aldus: «Gij moet bij mij aan het paleis komen, niet op een zondag en niet op een anderen dag, niet bij daglicht en niet bij duister, niet naakt en niet gekleed, niet te voet en niet te paard.» Toen de koning dit gezegd had reed hij vandaar.
En nu was Hans de molenaar niet meer zonder zorgen. Nacht en dag peinsde hij over dat raadsel; hij wist er maar geen mouwen aan te passen, hoe hij 't moest aanleggen om aan 's konings eischen te voldoen en zonder schade van de zaak af te komen. Zoo had de man nu een zware vracht zorgen op zijn gemoed. Eindelijk sprak hij er met zijn knecht over en zeide: «als gij mij dat raadsel kunt oplossen, wil ik je gaarne met mijn dochter laten trouwen - ik weet dat dit uw beider wensch is, - en dan wil ik den molen aan u in eigendom overdragen.»
De knecht, een schrandere bol, vond het raadsel niet zoo heel moeilijk. Hij zeî: «Ik zal u zeggen, baas, wat gij doen moet. Gij gaat naar den koning op freed. Andere dagen heeten maandag, dinsdag, woensdag, donderdag; maar freed* is alleen freed, dus geen dag. Dan zorgt gij aan het paleis te komen in den schemeravond, als het daglicht is verdwenen en de duisternis nog niet gekomen. Gij ontkleedt u geheel en slaat dan een vischnet om uw lichaam, dan zijt ge niet naakt en niet gekleed, en gaat dan rijden op een ezel; dan zijt ge niet te voet en niet te paard.
De molenaar handelde geheel naar het voorschrift van den knecht, en toen hij nu zoo bij den koning kwam, erkende deze, dat het raadsel naar eisch was opgelost. Hij gaf den molenaar de vrijheid om het opschrift: «Hans zonder zorgen» boven de huisdeur te laten staan. En Hans gaf toestemming tot het huwelijk van den knecht met zijne dochter.
*Onder de namen van de dagen der week zijn in het Friesch drie zonder het achtervoegsel dei = dag; Freed, Snjeun, Snein, vrijdag, zaterdag, zondag. Snjeun heet in sommige streken der provincie: Saterdei; en Snein te Hindeloopen Sendei, maar Freed is algemeen. Men spreekt van sneins en deis, 's zondags en op werkdagen.
Onderwerp
AT 0922 - The shepherd substituting for the priest answers the king's questions 
AT 0922 - The shepherd substituting for the priest answers the king's questions 
ATU 0922 - The Shepherd Substituting for the Clergyman Answers the King’s Questions.
ATU 0922 - The Shepherd Substituting for the Clergyman Answers the King’s Questions.
Beschrijving
Molenaar Hans heeft boven zijn huisdeur het opschrift "Hans zonder zorgen" prijken. De koning ziet dit en ergert zich hieraan. Hij wil Hans laten weten wat zorgen zijn en geeft hem een raadsel op: Hans moet bij hem komen, niet op een zondag en niet op een andere dag, niet in het donker en niet in het licht, niet te voet en niet te paard, niet naakt en niet gekleed. Lukt dit niet, dan verliest hij zijn molen. Hans is nu vol zorgen en weet niet hoe het raadsel op te lossen. Hij vraagt zijn knecht om raad en belooft hem dat als hij hem kan helpen, hij met de molenaarsdochter mag trouwen. De knecht weet raad: de molenaar moet op een freed (Fries voor vrijdag), in de schemering, op een ezel, gehuld in een visnet naar de koning gaan. De molenaar doet dit en mag het opschrift en zijn molen behouden. De knecht trouwt met de molenaarsdochter.
Bron
Waling Dykstra: Uit Friesland's volksleven van vroeger en later: volksoverleveringen, volksgebruiken, volksvertellingen, volksbegrippen. Leeuwarden [1896], deel 2, 68-69.
Naam Overig in Tekst
Hans
Hans
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20