DYKFRIES2079 - Pas vroeg

Pas vroeg.
In den tijd toen men deugnieten, die iets verdiend hadden, nog strafte met geeseling en brandmerk en ook wel met bannissement, leefde in Friesland een man die Bouwe Ates heette. Wat deze man bij zekere gelegenheid had uitgevoerd, weet ik niet, maar wel, dat hij werd veroordeeld om gegeeseld en gebrandmerkt te worden en daarna het land d.i. de provincie te ruimen. Het eerste gedeelte der straf onderging hij te Leeuwarden, en den volgenden morgen werd hij weggezonden met het streng bevel: te zorgen binnen den kortstmogelijken tijd buiten de grenzen van Friesland te komen. Onderweg vroeg de man bij een boer om eene kleine lafenis. Deze was vriendelijk en gul en vroeg: «Waar komt de reis vandaan, man?» - «Van Leeuwarden,» zeî Bouwe Ates. «Wel zoo! ben je gisteren ook bij 't geeselen geweest?»- «Jawel, boer, daar ben ik bij geweest.» - «Ik niet,» zeî de boer, «ik had erbij willen zijn, maar kwam even te laat; toen ik kwam was 't reeds gedaan.» - «En ik kwam pas vroeg,» zeî Bouwe Ates, «ik kwam juist toen 't beginnen zou.» Hiervan is het spreekwoord overgebleven: «Pas vroeg, zeî Bouwe Ates en hij kwam toen 't beginnen zou.»

Bouwe Ates wordt veroordeeld tot geseling en moet daarna de provincie Friesland verlaten. Op reis komt hij bij een boer. De boer vraagt hem waar hij vandaan komt, "uit Leeuwarden" antwoordt Bouwe Ates. De boer vraagt of hij ook bij de geseling geweest is de dag daarvoor. Hij was er zelf net te laat. Bouwe Ates zegt dat hij pas vroeg was!

Waling Dykstra: Uit Friesland's volksleven van vroeger en later: volksoverleveringen, volksgebruiken, volksvertellingen, volksbegrippen. Leeuwarden [1896], deel 2, 145

Q431 - Punishment: banishment (exile).    Q431 - Punishment: banishment (exile).   

Q458 - Flogging as punishment.    Q458 - Flogging as punishment.   

Dit verhaal valt in Dykstra onder het kopje 'spreekwoorden'.

Bouwe Ates    Bouwe Ates   

Leeuwarden    Leeuwarden   

Friesland    Friesland   

B056p    B056p