VOLKS093 - De Zwarte Poel te Everbergh

De Zwarte Poel te Everbergh
De reiziger, die deze gemeente bezoekt, zal er achter eenen berg, "De Herdersberg" genaamd, eenen poel vinden, wiens water zwart en stinkend is, en daarom "De zwarte poel" genoemd wordt.
De buitenlieden schuwen hem zooveel mogelijk, en ziehier om welke reden.
Vóor vele jaren stond op die plaats een bouwvallige molen, en iedere maal, dat de wind fel joeg, vreesde men sterk, dat de molen zou invallen. En het kwam er ook eens van.
Rik Versluyzen, de baas van den molen, wist niet wat doen. Hij had niets meer, en hij wist niet, hoe hij aan zijn brood zou geraken. Zijn wijf, Siska, ried hem aan, eens naar zijnen broeder Heinke te gaan, die op een ander dorp woonde, en diens hulp in te roepen.
Bij het vallen van den avond trok Rik er op af. Een nieuw onweder kwam op, het weêrlichtte fel, en de regen viel als met kuipen uit de lucht, en de arme Rik liep verloren. Op eens werd hij eenen heer gewaar, die gansch in 't zwart gekleed was.
"Gij zoekt om hulp," zei hem de vreemdeling; "hewel! ik zal u helpen, en eer de haan driemaal zal gekraaid hebben, zal er een nieuwe molen staan, waar de andere stond. Zijt gij te vreden, teeken dan!"
De zwarte man pitste Rik in de hand, dat het bloed er uit liep, gaf hem eene pen, en de maalder teekende met zijn bloed het briefje van den duivel, - want, ge moet weten, - het was Lucifer.
"Ga nu terug naar huis" zei de Satan; "ik zal mijne belofte houden".
Rik trok naar huis, maar Siska zag wel, dat er iets scheelde aan haren vent. Ze was zoo ongerust, dat ze niet kon slapen, en ze wandelde 's nachts in hare kamer rond. Maar, wat zag ze op eens door het venster? Men was bezig eenen steenen molen te maken, maar de metsers waren mannen met eenen staert en koeipooten... Siska begreep seffens, dat haar man zijne ziel aan den duivel verkocht had, en dat, wanneer de molen zou gemaakt zijn vóor de haan driemaal gekraaid had, zijne ziel verloren zou zijn.
Zij deed eene lamp in brand, en liep naar het kiekenkot. Als de haan het licht zag, meende hij, dat het dag werd, en kraaide tweemaal kort achtereen. De zwarte mannen beefden reeds. De haan kraaide nog eens, er ging een felle slag af, en de grond daverde. De nieuwe molen en het oude huis, alles was weg, en er was niets meer te zien. De ziel van den molenaar was gered. Men vond niets meer van den molen, en de plaats, waar hij vroeger stond, was veranderd in eenen vuilen, stinkenden poel, die er nog altijd bestaat. De ziel van den molenaar komt nog alle nachten over den poel dansen.

VDK 1191A* - Voor de haan kraait boerderij bouwen    VDK 1191A* - Voor de haan kraait boerderij bouwen   

ATU 0810A* - The Priest and the Devil.    ATU 0810A* - The Priest and the Devil.   

Een bouwvallige molen stort op een dag in elkaar. De molenaar gaat naar zijn broer om hulp. Onderweg ontmoet hij een heer, de duivel zelf, die hem zegt dat er een nieuwe molen zal staan voordat de haan driemaal gekraaid zal hebben. De molenaar moet met zijn bloed tekenen. Zijn vrouw ziet 's nachts duivels aan de molen bouwen en begrijpt dat haar man zijn ziel aan de duivel verkocht heeft. Ze gaat naar het kippenhok met een lamp en de haan kraait drie keer. De ziel van de molenaar is gered. Op de plaats waar de molen stond is nog slechts een vieze poel te vinden en de ziel van de molenaar komt nog elke nacht over de poel dansen.

Volkskunde. Tijdschrift voor Nederlandsche Folklore. 2 (1889) p. 181

M211.2 - Man sells soul to devil in return for devil‘s building house (barn, etc.).    M211.2 - Man sells soul to devil in return for devil‘s building house (barn, etc.).   

M201.1.2 - Pact with devil signed in blood.    M201.1.2 - Pact with devil signed in blood.   

G303.3.1.2 - The devil as a well-dressed gentleman.    G303.3.1.2 - The devil as a well-dressed gentleman.   

G303.16.19.4 - Devil (Satan) flees when cock is made to crow.    G303.16.19.4 - Devil (Satan) flees when cock is made to crow.   

G303.14 - Devil’s unfinished work cannot be completed by human hands.    G303.14 - Devil’s unfinished work cannot be completed by human hands.   

1889

Als variant wordt nog opgetekend: "Wat onze vierde lezing betreft, deze zal het wel overbodig zijn, hier mede te deelen, immers, omdat zij in hoofdzaak met de twee eerste getrouw overeenkomt. Enkel zij opgemerkt, dat geene duivelen, maar Alvermannekens of Alven in dezelve als metsers optreden. "Deze," zegt de sage, "verbleven vroeger in grooten getale in de omstreken van Tienen; zij waren ongemeen klein van gestalte, doch buitengewoon groot van macht. Ook kenden zij alle mogelijke ambachten."
De hoeve, waaraan de sage vast is, ligt bij de kerk te Bierbeek (bij Leuven), en zou, volgens mijnen zegsman, toebehoord hebben aan eenen pachter, die in de wandeling bekend stond als Rik Pompier. Deze was het, die zijne ziel verkocht aan den hoofdman der Alvermannekens, op voorwaerde, dat deze hem vóor de haan driemaal zou gekraaid hebben, eene gansch nieuwe schuur zou bouwen, op de eigen plaats, waar de oude, des nachts te voren, onder eenen hevigen storm was ingestort. Na de vlucht der wonderbare metselaars vermeld te hebben, besluit de sage aldus: "Nog een gedeelte van den muur bleef open liggen; tot vijfmaal toe heeft men dit stuk laten bijmetselen, doch telkenmale was het bijgevoegde, den daaropvolgenden morgend, zorgvuldig afgebroken."
Het schijnt echter, dat men er eindelijk in geslaagd is, de opening aan te vullen bij middel van eenen grooten, vooraf gewijden steen... Als balken had men geheele boomstammen, als latten ruwe, onbehouwen takken benuttigd."

Voor de haan kraait boerderij bouwen

Zwarte Poel    Zwarte Poel   

Everbergh    Everbergh   

De Herdersberg    De Herdersberg   

Rik Versluyzen    Rik Versluyzen   

Siska    Siska   

Heinke    Heinke   

Satan    Satan   

Lucifer    Lucifer   

Alvermannekens    Alvermannekens   

Rik Pompier    Rik Pompier   

Alven    Alven   

Tienen    Tienen   

Bierbeek    Bierbeek   

Leuven    Leuven   

2013-03-01 14:46:20