VODA_032_12 - Een beegeleuvig bijenverhaal

Een beegeleuvig bijenverhaal [Op de achtergrond zijn stemmen van mensen te horen en af een toe een zware deur die dichtslaat.] ’t Zal öm en bee de honderd joar ’eleden wezen det ienen jonge jongen den vanuut Holland [….?] kregen. Zo as toen in die tied gewoonte was had ‘n dominee nös zien kleine traktementie an allerlei beekomstigheden zien inkommen. Doar wörden gewoon met ’erekkend. In die tied leven bee ozze volk nog heel sterk wat wee vandaag an dag beegeleuf neumt. Iej kunt u zeker wel indenken da zo’n jongen kerel vanuut det verlichte westen derum lachen. Gien gelegenheid leut-e veurbee goan öm ’t kwoad, zo as hie det zag, te lief te goan. Zaag-e ’n olden schapenkop boven ’n schapenschot en heurde-e det ‘t was om ‘n ziekte te bestrieden, dan vergeleek-e ozze mensen met de Papoeja’s of Indianen die ook zulke dingen doen. Kwaamp ‘m ter eure det ’n old mense an’ezien weurde as ’n hekse dea zich kon veranderen in ’n katte dan raakt-e neet uut’elachen. Maar ömme [gehoest] veurspoeksels maakten ‘m hellig. Dan was-e gewoon ’n profeet onder de heidenen en ongeleuvig volk [belaand ?]. Zelfs zien kerkroad bevönd-e op det stuk van zaken nie zuuver op ’n groat. Iej begriep wel det zukke dingen spanning geaven. En woar onbegrip is, doar löt meestal de liefde verstek goan. Det kwaamp waal ’t meeste tot uutdrukking in ’t wegblieven van de gaven aan ’t domineeshuus. Al zeldzamer wörden de bezuuken die gewapend met ’n blauw-wit’n haandoek of kussensloop met inhold an de deure van ’t mevrouwgie kwamen. En det mevrouwgie det mos tegen alle goeie gewoonten in maar zien det ze vlees, spek, botter en eier in huus kreeg. Zie klaag’n tegen ‘n dominee det ze nie rond kon kommen, ömdet alles van det kleine traktementie af mos. Dominee zweeg. Maar mevrouw nie. Bee bezeuk an andere domineesmevrouws heurde ze det die overal volop van voorzien wörden. [gehoest] Die leven, ömme nu maar eens biebels uut te drukken, in ’n laand van melk en honnig en bee die vergelekken zat zie in de woestijn op ’n sprinkhanendieet. Op ’n oavend zit dominee en de vrouw in huus en de proat is over de gemeente. Vandaag hef-e weer ’n neeë ervaring op’edoan. “Wös iej wel,” zeg dominee “det bee sommige sterfgevallen de mensen det overlieden van eer familie aanzeggen bee eer bijenkörven?” Nou, det wös mevrouw nie. “Zie behandelt de bijen,” zeg dominee “vaak as noabers die op de heugte ’bracht wörd van droeve en blije gebeurtenissen in huus.” Mevrouw zag d’r niet zoveule kwoad in, maar dominee wel. Het verhaal leut ‘t mense niet lös. Ieder keer zag ze weer den iemker bee de körven stoan zien verdriet of geluk te vertellen aan ’t bijenvölkie. Een heel nacht heult-e wakker. Toen was ‘t dan ook det ’t kloar [….?] kon. Dagen achterien zag de goeie gemeente domineesmevrouw de heide opgoan. ’n Olden iemker had haar al wel ‘ns, ik weet niet hoe vaake, bee de körven gezien, [gehoest] in ’t veld. Dat zo’n man nieuwsgierig wörden is te begriepen en de volgende keer det zie weer gonk lag-e achter ’n slootwal vlak achter de körven. Mevrouwgie was aan de proat met de bijen. Iej kon eer verstoan ook. Zie klagen eer nood en zie vreug de bijen as ze [gen zowiet vorts?] van ’n aandere plaats de bijen tegenkwamen doar es te vertellen hoe zie en eer dominee [….?] waren wörden. “Doe ’t echt”, vreug ze. Met troanen in de ogen kwam ‘n olden iemker bee zien buurman den in ‘n kerkroad zat. Hendrik-Jaan gonk op pad en veurdet ’n oavend over heide en dörp ’evallen was, gonk door de hele gemeente [gehoest] ’n schuldbewust geveul en angst veur de gevolgen. Zol in Nam [?] en Nenberg [?] en an de Riest [?] en Regge de schade van ozze goeie stad verteld wörden? Hadden wie altied gien naam det we goed ’n dominee konden holden? Tied of gien tied ’n iemker ‘gon tegen alle gewoonte in körven leeg te maken en zien vrouwe halen stent ’n paar grote worsten van ’n balken. Zie had de stoel alweer voor’ezet toen ze besleute um ook nog ‘n stukkie spek d’r bee te doen. Goed och goed, ‘n mense zol d’r hartklopping van kriege. [……] det zo’n domineesmevrouwgie […….?] Zie mos binnenkommen en kreeg koffie. Veule tied ömme te proaten kreeg ze niet, want de belle gonk weer. Het wörden [……?] Mevrouw van de dominee had in ien wèk ’n pond koffie meer neudig as veur de tied. Noa ’n laang gesprek tussen dominees… tussen domineesechtpaar kwam ook dominee tot de slotsom det bepoalde eigenoardigheden ’t geestelijk leven in de gemeente nie in de weg hoeft te staan. Uuteindelijk begreep-ie als westerling misschien de oosterse [gehoest] volks[…..on?]voldoende öm ’n hard oordeel te vellen. Of-e nog zin had in ’n boterham met sjenke? Öm de drommel wel. Gelukkig waren ze met zien beiden op det ogenblik en de gordienen dicht.

Bijen werden op de hoogte gebracht van belangrijke gebeurtenissen, zoals bijv. een sterfgeval in de familie. Zij konden dit nieuws ook verspreiden door het aan andere bijen door te geven. --- Een jonge dominee die als “verlichte westerling” in het oosten van Nederland werd geplaatst moest niets hebben van het bijgeloof in zijn gemeenschap. Door zijn strenge houding maakte hij zich echter niet geliefd en de mensen zochten hem steeds minder op. Nu was het in die tijd gebruikelijk dat de mensen van de gemeenschap de dominee zo nu en dan wat toestopten, maar omdat niemand de dominee en zijn vrouw nog opzocht kwamen er ook geen extraatjes meer binnen en op een gegeven moment wist de domineesvrouw niet meer hoe ze de eindjes aan elkaar moest knopen. Op een avond vertelde de dominee zijn vrouw over een lokaal gebruik. Als er iemand was overleden werd dit aan de bijen in de bijenkorven verteld. Mensen beschouwden de bijen als hun buren en deelden lief en leed met ze. De dominee vond dit belachelijk, maar de domineesvrouw zag er weinig kwaad in. Ze bleef maar aan dit gebruik denken. Het liet haar niet meer los. Een oude imker zag de domineesvrouw dagen achter elkaar de heide op gaan. Nieuwsgierig als hij was verstopte hij zich in de buurt van de bijenkorven en toen de domineesvrouw weer kwam hoorde hij dat ze de bijen vertelde over haar nood en dat ze de bijen vroeg om dit aan andere bijen in de omgeving te vertellen. De imker kreeg tranen in zijn ogen en al gauw ging er een golf van schaamte en schuldgevoel door de gemeenschap. Deze stad stond er toch zeker om bekend hun dominee goed te onderhouden? Moest heel de wijde omtrek horen dat dit niet zo was? De imker en zijn vrouw verzamelden honing, worst en spek en brachten dit naar de domineesvrouw en ook andere dorpsbewoners kwamen op bezoek met giften. Uiteindelijk kwam de dominee tot inzicht dat lokale gewoontes het geloof niet per se in de weg hoeven te staan en dat hij misschien niet zo hard moest zijn in zijn oordeel. Waarna hij, met de gordijnen dicht, genoot van nog een boterham met ham.

Radio-uitzending Vonken onder de As (NOS)

B481.3 - Helpful bee.    B481.3 - Helpful bee.   

Nam [Den Ham?] en Nenberg [?] en an de Riest [?] en Regge

de Regge    de Regge