Hoofdtekst
Van 'n "goei sok"
Wat "prulderij, strekerij, kloterij of deugnieterij" betrof, was Hezelaar een apart, straatlantaarnloos buurtschap. Het lag een beetje achteraf en er woonden enkele boerenkerels, die, als er een streek uit te halen viel, op dezelfde gietklomp speelden. "In Hezelder wier dan ôk hi1 wê kloterij uitgehaold. 't Kos 'r toch zo verrinkes krullen. 't Waar ooit te gek", meende Kulhannes.
Vooraan in Hezelaar, 'n heel eind van de Dorrekuil af, woonde Nillis, 'n mager boerke met kromme benen en 'n dubbele liesbreuk. "Nillis waar 'n ouwêchtig mênneke, die gruwelijk sakkeren kos en op zên manier nog goed laastig waar ôk. Es iemende 't nie krêk naor z'ne zin maokte, waar ie mee aongesteurd. Zo kort aongezet waar deez' mênneke", die het volgens Kulhannes erg op spek had. Inderdaad. Nillis at graag spek. Liempds spek of Amerikaans spek, rauw spek of gekookt spek, hetzij op de boterham, in de stamp of bij de struif, hij at het allemaal en ooit zodanig, dat het vet langs z'n kin afdroop.
Nillis had drie koeien, 'n paard, 'n varken en 'n vrouw. Mie heette ze. "'t Waar 'n goei sok van 'n wêfke, dè 'n bietje sêmmelêchtig praotte", zei Kulhannes.
Toen Mie wijd op scheut versleten was en tegen de zeventig aanliep, kookte ze elke avond op het vuur in de vuurhêrd, 'n ketelke pap. Brokkepap, rijstepap, meelpap, molkepap, bestellepap, gorte-of moutepap. 't Kwam zo nauw niet, als 't maar pap was, want Mie was gek op pap. Mie, die piepte als 'nen ouwe kruiwagen en 's nachts zo hard hoestte, dat Nillis geen hond nodig had, was de papvrouw. Zij zorgde voor de dagelijkse pap. Zodra Mie aan moutepap maken toe was, goot ze 'ne kwak verse melk in een ijzeren ketelke, deed er wat putwater en mout bij en hing vervolgens het ketelke aan de haak van de haal boven het vuur. Gedurigte wakkerde Mie het vuur aan en roerde ze met 'ne houten pollepel door de melk.
Zodra de pap kookte, liep ze er af en toe 'ns heen om te roeren. Had de pap 'n wijltje gekookt, dan nam ze het ijzeren ketelke van de haak af en liep ze er mee naar buiten. Naar de putkuip. Op het houten deksel van de putkuip zette Mie d'r ketelke neer. Daar mocht de pap afkoelen. Buiten koelde de pap sneller af en was ie ook lekkerder, meende ze.
Op een avond, 't was vijf dagen na Hoog Lieve Vrouwe, wilde Kulhannes gaan buurten bij 'nen boer in Hezelaar. Met een platte pet op z'n kop en wat vlekkerige werkkleren aan, ging hij van huis af. Door de Vendelstraat kloefte hij naar Hezelaar. Onderweg liep hij toevallig tegen het jonge boerenlijf van Piet van Jaone en Toon Skeut aan en met z'n drieen kuierden ze, druk pratend, een eind weg.
Toen ze bij de boerderij van Nillis kwamen, zagen ze 't ketelke van Mie op de putkuip staan. De wasem sloeg eraf. "Ik sterf van d'n dörst", zei Piet, met 'n schuin pruloog naar het ketelke kijkend. "Ik ôk", zei Toon. En Kulhannes, die krêk 'n pan gebakken aardappelen achter z'n kiezen had gedawd en geen roet in de pap van Mie wilde gooien, beweerde, dat hij verekte van de honger. Kortom, iedereen had honger of dorst en al gauw werd er 'n prulplan gesmeed.
Terwijl de wind zachtjes tegen de vensters blies, kropen ze met z'n drieen achter de houtmijt van Nillis. De mijt stond 'n eindje van de staldeur af. Toen de boerenkust veilig leek, liep Piet op z'n kousevoeten wijdbeens naar de putkuip, keek of er niemand achter het geutraam stond en nam het ketelke met pap van de putkuip af. Zo snel hij kon, liep hij met 't ketelke naar Toon en Kulhannes, die hem met uitgestoken armen ontvingen. Na wat pappraat dronk eerst Toon van de pap, toen Kulhannes, waarna Piet het lege ketelke naar de putkuip bracht en zich weer bij de twee Liempdse papbuiken voegde. Vanuit hun schuilplaats achter de musterdmijt hielden ze de staldeur in de gaten. Lang hoefden ze niet te wachten. Piet was krêk van z'n vluchtig pappad af of de deur van de stal ging open. Mie kwam naar buiten. Goedmoeds waggelde ze naar buiten, boog zich over 't ketelke en zei: "Kêk, kêk toch. 't Kittelke is leeg, ik denk dê de kat de pap hé opgevreten. Wè sund toch", waarna Mie met 't lege ketelke naar binnen ging en zich mogelijk ging voorbereiden op haar dagelijkse gang naar 't huiske.
Zoals de meeste boeren in Hezelaar hadden Nillis en Mie 'n huiske. Door sommige boeren ook wel het prevaat of schijthuis genoemd. Het huiske van Nillis was 'n klein hokske. Het was niet breed, niet diep en ook niet hoog. "Ge moes oewe kop kromp hauwen ês ge d'r op gonk, aanders stiet h'm", zei Kulhannes. Het huiske stond op 'n stil plekske, vlakbij 'ne pruimeboom, achterin d'n hof, die omzoomd was door 'n beukenheg. Door het raam van de geut kon Mie 't huiske krêk zien. Het stond zeker 'ne tree of vijftig van de achtergevel van de boerderij af. Mie moest dan ook, als ze uit de broek moest, 'n heel eind lopen. Had ze haast dan kwam ze ooit te laat. Het huiske was aan de achterkant en aan de twee zijkanten betimmerd met rauwe ongeschaafde planken en op 't dak lagen enkele pannen. Aan de voorkant zat niks. Geen deur. Niks. Iedereen kon zien, hoe Mie en Nillis op d'n bril zaten. Onder d'n bril was de gierput. Nillis had zelf, met 'n schop 't gat gemaakt. Het was 'n gewoon vierkantig gat. Dat was alles. De put was iets breder dan d'n bril. Over het uitstekende deel van de gierput, aan de achterzijde van het huiske, had Nillis enkele planken gelegd.
Iedereen in de buurt wist, dat Mie, vóórdat ze in d'n todhoop dook, naar 't huiske moest. Van deze dagelijkse poep gewoonte week ze zelden af. Ook niet op de avond, dat ze haar papketelke leeg had aangetroffen. Kulhannes en zijn twee prulmakkers wisten dit ook. En omdat ze die avond bezeten waren van 'n haast onweerstaanbare pruldrang, verlieten ze hun plaats achter de houtmijt en kropen ze achter de beukenheg van 't hofke. De plek, vlakbij 't huiske, werd hun nieuwe prulplek.
Vanuit deze schuilplek hield Kulhannes de staldeur in de gaten, haalde Toon de planken, die over de gierput lagen weg en zocht Piet enkele grote keien. Dit duurde niet lang. De deur van de stal ging open en Mie kwam naar buiten. Ze kloefte recht naar 't huiske. Blijkbaar had ze haast. Na 'n vijftig haastige stappen liet ze zich op d'n bril zakken. Nauwelijks zat ze of die klootjong kwakten twee grote keien in de gierput. De gier spatte omhoog. Ook tegen de blote billen van Mie aan, die als 'ne bok op 'n haverkist van de bril afvloog en met een afgezakte broek dwars door d'n hof naar de open staldeur liep. "Sakkerdjuu, sakkerdjuu", riep ze en ging naar binnen.
Het werd stil om 't huiske van Nillis en Mie. De wind deed de bladeren van de oude beukenheg trillen. Achter de heg zaten Kulhannes, Toon en Piet, die de stilte doorbraken en zachtjes zongen:
"Mie plak, Mie plons
zêt oe nog 'ne keer
zêt oe nog 'ne keer.
Mie plak, Mie plons,
kijt nog 'ne keer
skijt nog 'ne keer.
Mie plak, Mie plons
Dan zên we d'r mêrgen weer
dan zên we d'r mêrgen weer".
Er gebeurde niks, het bleef stil in en om de boerderij van Nillis en Mie. Blijkbaar waren ze naar bed gegaan. Voor Kulhannes en z'n twee prulmênnekes 'n reden om naar huis te gaan. Dat deden ze dan ook. Echter niet voordat ze de planken over de gierput hadden gelegd en 'ne rijstebessem omgekeerd door d'n bril van het huiske hadden gestoken. Of Nillis de andere ochtend lachte, toen hij op d'n bril ging zitten, weet geen man.
Wat "prulderij, strekerij, kloterij of deugnieterij" betrof, was Hezelaar een apart, straatlantaarnloos buurtschap. Het lag een beetje achteraf en er woonden enkele boerenkerels, die, als er een streek uit te halen viel, op dezelfde gietklomp speelden. "In Hezelder wier dan ôk hi1 wê kloterij uitgehaold. 't Kos 'r toch zo verrinkes krullen. 't Waar ooit te gek", meende Kulhannes.
Vooraan in Hezelaar, 'n heel eind van de Dorrekuil af, woonde Nillis, 'n mager boerke met kromme benen en 'n dubbele liesbreuk. "Nillis waar 'n ouwêchtig mênneke, die gruwelijk sakkeren kos en op zên manier nog goed laastig waar ôk. Es iemende 't nie krêk naor z'ne zin maokte, waar ie mee aongesteurd. Zo kort aongezet waar deez' mênneke", die het volgens Kulhannes erg op spek had. Inderdaad. Nillis at graag spek. Liempds spek of Amerikaans spek, rauw spek of gekookt spek, hetzij op de boterham, in de stamp of bij de struif, hij at het allemaal en ooit zodanig, dat het vet langs z'n kin afdroop.
Nillis had drie koeien, 'n paard, 'n varken en 'n vrouw. Mie heette ze. "'t Waar 'n goei sok van 'n wêfke, dè 'n bietje sêmmelêchtig praotte", zei Kulhannes.
Toen Mie wijd op scheut versleten was en tegen de zeventig aanliep, kookte ze elke avond op het vuur in de vuurhêrd, 'n ketelke pap. Brokkepap, rijstepap, meelpap, molkepap, bestellepap, gorte-of moutepap. 't Kwam zo nauw niet, als 't maar pap was, want Mie was gek op pap. Mie, die piepte als 'nen ouwe kruiwagen en 's nachts zo hard hoestte, dat Nillis geen hond nodig had, was de papvrouw. Zij zorgde voor de dagelijkse pap. Zodra Mie aan moutepap maken toe was, goot ze 'ne kwak verse melk in een ijzeren ketelke, deed er wat putwater en mout bij en hing vervolgens het ketelke aan de haak van de haal boven het vuur. Gedurigte wakkerde Mie het vuur aan en roerde ze met 'ne houten pollepel door de melk.
Zodra de pap kookte, liep ze er af en toe 'ns heen om te roeren. Had de pap 'n wijltje gekookt, dan nam ze het ijzeren ketelke van de haak af en liep ze er mee naar buiten. Naar de putkuip. Op het houten deksel van de putkuip zette Mie d'r ketelke neer. Daar mocht de pap afkoelen. Buiten koelde de pap sneller af en was ie ook lekkerder, meende ze.
Op een avond, 't was vijf dagen na Hoog Lieve Vrouwe, wilde Kulhannes gaan buurten bij 'nen boer in Hezelaar. Met een platte pet op z'n kop en wat vlekkerige werkkleren aan, ging hij van huis af. Door de Vendelstraat kloefte hij naar Hezelaar. Onderweg liep hij toevallig tegen het jonge boerenlijf van Piet van Jaone en Toon Skeut aan en met z'n drieen kuierden ze, druk pratend, een eind weg.
Toen ze bij de boerderij van Nillis kwamen, zagen ze 't ketelke van Mie op de putkuip staan. De wasem sloeg eraf. "Ik sterf van d'n dörst", zei Piet, met 'n schuin pruloog naar het ketelke kijkend. "Ik ôk", zei Toon. En Kulhannes, die krêk 'n pan gebakken aardappelen achter z'n kiezen had gedawd en geen roet in de pap van Mie wilde gooien, beweerde, dat hij verekte van de honger. Kortom, iedereen had honger of dorst en al gauw werd er 'n prulplan gesmeed.
Terwijl de wind zachtjes tegen de vensters blies, kropen ze met z'n drieen achter de houtmijt van Nillis. De mijt stond 'n eindje van de staldeur af. Toen de boerenkust veilig leek, liep Piet op z'n kousevoeten wijdbeens naar de putkuip, keek of er niemand achter het geutraam stond en nam het ketelke met pap van de putkuip af. Zo snel hij kon, liep hij met 't ketelke naar Toon en Kulhannes, die hem met uitgestoken armen ontvingen. Na wat pappraat dronk eerst Toon van de pap, toen Kulhannes, waarna Piet het lege ketelke naar de putkuip bracht en zich weer bij de twee Liempdse papbuiken voegde. Vanuit hun schuilplaats achter de musterdmijt hielden ze de staldeur in de gaten. Lang hoefden ze niet te wachten. Piet was krêk van z'n vluchtig pappad af of de deur van de stal ging open. Mie kwam naar buiten. Goedmoeds waggelde ze naar buiten, boog zich over 't ketelke en zei: "Kêk, kêk toch. 't Kittelke is leeg, ik denk dê de kat de pap hé opgevreten. Wè sund toch", waarna Mie met 't lege ketelke naar binnen ging en zich mogelijk ging voorbereiden op haar dagelijkse gang naar 't huiske.
Zoals de meeste boeren in Hezelaar hadden Nillis en Mie 'n huiske. Door sommige boeren ook wel het prevaat of schijthuis genoemd. Het huiske van Nillis was 'n klein hokske. Het was niet breed, niet diep en ook niet hoog. "Ge moes oewe kop kromp hauwen ês ge d'r op gonk, aanders stiet h'm", zei Kulhannes. Het huiske stond op 'n stil plekske, vlakbij 'ne pruimeboom, achterin d'n hof, die omzoomd was door 'n beukenheg. Door het raam van de geut kon Mie 't huiske krêk zien. Het stond zeker 'ne tree of vijftig van de achtergevel van de boerderij af. Mie moest dan ook, als ze uit de broek moest, 'n heel eind lopen. Had ze haast dan kwam ze ooit te laat. Het huiske was aan de achterkant en aan de twee zijkanten betimmerd met rauwe ongeschaafde planken en op 't dak lagen enkele pannen. Aan de voorkant zat niks. Geen deur. Niks. Iedereen kon zien, hoe Mie en Nillis op d'n bril zaten. Onder d'n bril was de gierput. Nillis had zelf, met 'n schop 't gat gemaakt. Het was 'n gewoon vierkantig gat. Dat was alles. De put was iets breder dan d'n bril. Over het uitstekende deel van de gierput, aan de achterzijde van het huiske, had Nillis enkele planken gelegd.
Iedereen in de buurt wist, dat Mie, vóórdat ze in d'n todhoop dook, naar 't huiske moest. Van deze dagelijkse poep gewoonte week ze zelden af. Ook niet op de avond, dat ze haar papketelke leeg had aangetroffen. Kulhannes en zijn twee prulmakkers wisten dit ook. En omdat ze die avond bezeten waren van 'n haast onweerstaanbare pruldrang, verlieten ze hun plaats achter de houtmijt en kropen ze achter de beukenheg van 't hofke. De plek, vlakbij 't huiske, werd hun nieuwe prulplek.
Vanuit deze schuilplek hield Kulhannes de staldeur in de gaten, haalde Toon de planken, die over de gierput lagen weg en zocht Piet enkele grote keien. Dit duurde niet lang. De deur van de stal ging open en Mie kwam naar buiten. Ze kloefte recht naar 't huiske. Blijkbaar had ze haast. Na 'n vijftig haastige stappen liet ze zich op d'n bril zakken. Nauwelijks zat ze of die klootjong kwakten twee grote keien in de gierput. De gier spatte omhoog. Ook tegen de blote billen van Mie aan, die als 'ne bok op 'n haverkist van de bril afvloog en met een afgezakte broek dwars door d'n hof naar de open staldeur liep. "Sakkerdjuu, sakkerdjuu", riep ze en ging naar binnen.
Het werd stil om 't huiske van Nillis en Mie. De wind deed de bladeren van de oude beukenheg trillen. Achter de heg zaten Kulhannes, Toon en Piet, die de stilte doorbraken en zachtjes zongen:
"Mie plak, Mie plons
zêt oe nog 'ne keer
zêt oe nog 'ne keer.
Mie plak, Mie plons,
kijt nog 'ne keer
skijt nog 'ne keer.
Mie plak, Mie plons
Dan zên we d'r mêrgen weer
dan zên we d'r mêrgen weer".
Er gebeurde niks, het bleef stil in en om de boerderij van Nillis en Mie. Blijkbaar waren ze naar bed gegaan. Voor Kulhannes en z'n twee prulmênnekes 'n reden om naar huis te gaan. Dat deden ze dan ook. Echter niet voordat ze de planken over de gierput hadden gelegd en 'ne rijstebessem omgekeerd door d'n bril van het huiske hadden gestoken. Of Nillis de andere ochtend lachte, toen hij op d'n bril ging zitten, weet geen man.
Beschrijving
Kulhannes en zijn kameraden eten het papketeltje van Mie leeg; zij denkt dat de kat het deed. Ze gooien als Mie op de wc zit twee grote keien in de gierput, zodat het hoog opspat tegen Mie, die met afgezakte broek wegrent.
Bron
Roger van Laere, KULHANNES, Liempde 1992, 109-111
Commentaar
voor 1992
Naam Overig in Tekst
Kulhannes 
Kulhannes 
Hezelaar
Hezelaar
Dorrekuil
Dorrekuil
Nillis
Nillis
Liempds
Liempds
Amerikaans
Amerikaans
Hoog Lieve Vrouwe
Hoog Lieve Vrouwe
Toon Skeut
Toon Skeut
Piet van Jaone
Piet van Jaone
Naam Locatie in Tekst
Mie
Mie
Vendelstraat
Vendelstraat
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20