Hoofdtekst
"Ge hâ ôk prulmênnekes, die gin tonwke nodig hâ'n. Die dinnen mi d'r haand tegen de ruit aonslaon en neijden d'r tussenûit ês 't nodig waar. Of ze skuurden mi 'nen natte vinger over zo'n rûitje. Es ge mi 'ne natte vinger over 'n rûitje skuurt, piept 't. Gruwelijk. Fietelen, hiet dè", zei Kulhannes.
Wie ooit met 'nen natte vinger over de ruit schuurde, was meester Berk. Meester Berk, van huis uit 'nen Liempdse van geboorte, was van 1878 tot 1911 ondermeester. "'t Waar 'n gestruikt mênneke mi 'nen baord", zei Kulhannes. Hij gaf les aan de kinderen van de eerste, de tweede en de derde klas. Hij leerde ze met 'nen griffel op 'n lei schrijven, met 'n kroontjespen op papier en hij leerde ze ook 'n beetje rekenen, tekenen en lezen. Naast onderwijzer was meester Berk ooit grossier in klompen en visser met 'n fuik in de Dommel. Hij handelde in grond, hij teelde bonen, hij pootte canidassebomen en hij hield van wandelen. Na de avondschool kuierde hij vaak nog 'n rondje door het dorp.
Nou stonden er in die tijd, 't was herfst en 't had nog niet gevroren, aan de ene kant van de Lummelenkooi, het driehoekige pleintje midden in het dorp, enkele klompenmakershuiskes. Bij één van die huiskes hadden Kees, Marte en Bert Kelders, die geen vrouwvolk nodig hadden, hun werkhuis. Binnen bij het ene raam van hun werkhuis stond de heulbank van Marte, die vaak 's avonds laat nog, met een bronolielamp aan, klompen aan het heulen was. Als meester Berk op z'n klompen en met z'n hoed op, 's avonds ging kuieren, liep hij vaak langs het klomphuis van de Kelderse. Soms liep hij er rustig langs, maar het gebeurde ook, dat hij in 't donker vóór het raam van het klomphuis bleef staan en naar binnen keek. De ene keer bleef hij slechts 'n lutske kijken, de andere keer langer. Totdat de stugge haren van zijn baard zo heftig begonnen te trillen, hij zachtjes naar het raam liep en met 'nen natte wijsvinger over de ruit van het klomphuis schuurde in de hoop, dat de klompenmakers zouden schrikken.
"Bert en Kees Kelders maokten d'r niks af, mêr de mister kos nie zo vlug zên of Marte hâ g't gezien", hoorde Kulhannes vertellen.
Toen de meester de avond daarna weer met z'ne natte vinger over de ruit van het klomphuis schuurde en snel in het donker verdween, dacht Marte: "Ik zal de mister 'ns vatten". Samen met zijn broers maakte hij 'n groot gat in de grond, krêk voor t fietelraam. Het werd 'nen brede, diepe kuil met steile kanten. Over de kuil legde Marte enkele dunne klippels uit de musterdmijt (houtmijt) en hieroverheen bracht hij 'n laag zooien van d'n dries. Niemand kon zien, zeker niet in het donker, dat er 'nen kuil was.
Toen de meester 'n tijdje later op 'n avond weer wilde fietelen, dook hij als 'nen kei het gat in. Tot z'n nek zat hij in de kuil. En wat erg vervelend voor hem was, hij kon er niet uit. Of hij zich nu met z'ne brede rug tegen de ene kant van de kuil en met z'n voeten tegen de andere kant afzette, met z'n handen zwaaide of met z'n knieën knikte, het lukte niet om uit de kuil te geraken. De meester zuchtte en zwoegde. Het zweet droop van zijn gezicht af. Dit werd te gek. Kees, Marte en Bert, die hem hadden horen vallen, liepen na 'n tijdje naar buiten en trokken de meester uit de kuil.
"Wè 'n rotstreek, wè 'n gemeen vûil rotstreek", riep Marte, die zo hard schreeuwde, dat de bazuinblazer van de Lummelenkooi er onrustig van werd. De meester zei niks. Met 'n smerig pak om z'n lijf en 'n gedeukte hoed op z'n hoofd, droop hij af, richting huiswaarts. De andere dag trok de meester 'n beetje met zijn linkse been, hoorde Kulhannes vertellen. Sindsdien heeft de meester nooit meer gefieteld. Althans, dat wordt beweerd.
Wie ooit met 'nen natte vinger over de ruit schuurde, was meester Berk. Meester Berk, van huis uit 'nen Liempdse van geboorte, was van 1878 tot 1911 ondermeester. "'t Waar 'n gestruikt mênneke mi 'nen baord", zei Kulhannes. Hij gaf les aan de kinderen van de eerste, de tweede en de derde klas. Hij leerde ze met 'nen griffel op 'n lei schrijven, met 'n kroontjespen op papier en hij leerde ze ook 'n beetje rekenen, tekenen en lezen. Naast onderwijzer was meester Berk ooit grossier in klompen en visser met 'n fuik in de Dommel. Hij handelde in grond, hij teelde bonen, hij pootte canidassebomen en hij hield van wandelen. Na de avondschool kuierde hij vaak nog 'n rondje door het dorp.
Nou stonden er in die tijd, 't was herfst en 't had nog niet gevroren, aan de ene kant van de Lummelenkooi, het driehoekige pleintje midden in het dorp, enkele klompenmakershuiskes. Bij één van die huiskes hadden Kees, Marte en Bert Kelders, die geen vrouwvolk nodig hadden, hun werkhuis. Binnen bij het ene raam van hun werkhuis stond de heulbank van Marte, die vaak 's avonds laat nog, met een bronolielamp aan, klompen aan het heulen was. Als meester Berk op z'n klompen en met z'n hoed op, 's avonds ging kuieren, liep hij vaak langs het klomphuis van de Kelderse. Soms liep hij er rustig langs, maar het gebeurde ook, dat hij in 't donker vóór het raam van het klomphuis bleef staan en naar binnen keek. De ene keer bleef hij slechts 'n lutske kijken, de andere keer langer. Totdat de stugge haren van zijn baard zo heftig begonnen te trillen, hij zachtjes naar het raam liep en met 'nen natte wijsvinger over de ruit van het klomphuis schuurde in de hoop, dat de klompenmakers zouden schrikken.
"Bert en Kees Kelders maokten d'r niks af, mêr de mister kos nie zo vlug zên of Marte hâ g't gezien", hoorde Kulhannes vertellen.
Toen de meester de avond daarna weer met z'ne natte vinger over de ruit van het klomphuis schuurde en snel in het donker verdween, dacht Marte: "Ik zal de mister 'ns vatten". Samen met zijn broers maakte hij 'n groot gat in de grond, krêk voor t fietelraam. Het werd 'nen brede, diepe kuil met steile kanten. Over de kuil legde Marte enkele dunne klippels uit de musterdmijt (houtmijt) en hieroverheen bracht hij 'n laag zooien van d'n dries. Niemand kon zien, zeker niet in het donker, dat er 'nen kuil was.
Toen de meester 'n tijdje later op 'n avond weer wilde fietelen, dook hij als 'nen kei het gat in. Tot z'n nek zat hij in de kuil. En wat erg vervelend voor hem was, hij kon er niet uit. Of hij zich nu met z'ne brede rug tegen de ene kant van de kuil en met z'n voeten tegen de andere kant afzette, met z'n handen zwaaide of met z'n knieën knikte, het lukte niet om uit de kuil te geraken. De meester zuchtte en zwoegde. Het zweet droop van zijn gezicht af. Dit werd te gek. Kees, Marte en Bert, die hem hadden horen vallen, liepen na 'n tijdje naar buiten en trokken de meester uit de kuil.
"Wè 'n rotstreek, wè 'n gemeen vûil rotstreek", riep Marte, die zo hard schreeuwde, dat de bazuinblazer van de Lummelenkooi er onrustig van werd. De meester zei niks. Met 'n smerig pak om z'n lijf en 'n gedeukte hoed op z'n hoofd, droop hij af, richting huiswaarts. De andere dag trok de meester 'n beetje met zijn linkse been, hoorde Kulhannes vertellen. Sindsdien heeft de meester nooit meer gefieteld. Althans, dat wordt beweerd.
Beschrijving
fietelen: met een natte vinger over een ruit wrijven, zodat het piept.Over schoolmeester Berk en zijn vele bijbaantjes. Eens fietelde hij bij de werkplaats van de Keldersen, werd betrapt door Marte, die hem terugpakte door een diepe kuil te graven voor het raam en de meester viel erin, kon er niet meer uit en moest door de drie broers eruit getrokken worden. Hij had het fietelen afgeleerd.
Bron
Roger van Laere, KULHANNES, Liempde 1992, 140-141
Commentaar
voor 1992
Naam Overig in Tekst
Kulhannes 
Kulhannes 
Lummelenkooi
Lummelenkooi
Kees
Kees
Marte
Marte
Bert Kelders
Bert Kelders
Naam Locatie in Tekst
Berk
Berk
Liempde
Liempde
Dommel
Dommel
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20