DVTEX242 - Blunderende ontdekkingsreizigers. Etymologische broodjes-aap

Volgens een wijdverbreid verhaal vroeg de eerste Engelse ontdekkingsreiziger die een kangoeroe voorbij zag hoppen aan een aboriginal: "Hoe heet dat beest?" "Kangoeroe", antwoordde de man, wat in zijn taal betekende 'Hoe bedoelt u?' De werkelijkheid is prozaïscher. Op 12 juni 1770 ontdekte de Engelse kapitein James Cook het Grote Barrièrerif, het koraalrif langs de noordoostkust van Australië, door daar met zijn schip de Endeavour tegenop te varen. In de twee maanden die de scheepstimmerlieden nodig hadden om het gat in de romp te dichten, maakten Cook en zijn mannen nader kennis met de fauna rond de plaats die nu Cooktown heet, in Queensland.
Een van Cooks metgezellen, de natuurvorser Joseph Banks, ontmoette een dier zoals hij nog nooit had gezien. Het meest kenmerkende, noteerde hij in zijn dagboek, was het springen op de achterpoten, waarbij de dieren een enorme snelheid konden bereiken – het enige exemplaar dat zijn greyhound te pakken kreeg, was een jong. De plaatselijke bevolking noemt die springers 'kangaroo', schreef Banks. Hij ving het woord op in het gebied waar nog steeds de aboriginaltaal Guugu Yimidhirr wordt gesproken. Inderdaad betekent gangurru in die taal 'grote zwarte kangoeroe'. De aboriginals hadden het dus over één soort kangoeroe, terwijl de Engelsen het opvatten als een woord voor alle soorten.
De spraakverwarring begon juist daarna, toen Engelsen ook in andere delen van Australië, waar andere talen gesproken werden, het woord kangoeroe gebruikten. Andere aboriginals dachten dat kangoeroes 'eetbare dieren' betekende, en begrepen dat Engelsen de koeien die ze meenamen zo noemden. En aboriginals in weer een andere streek namen kangoeroe over van de Engelsen als een naam voor een dier dat zíj voor het eerst zagen: het paard.

TM 2601 - Hoe het dorp (de stad, heuvel, straat, een plek of het stuk land) aan z'n naam is gekomen    TM 2601 - Hoe het dorp (de stad, heuvel, straat, een plek of het stuk land) aan z'n naam is gekomen   

Joseph Banks, metgezel van ontdekkingsreiziger James Cook, schreef dat het onbekende, springende dier dat hij zag door de aboriginals 'kangaroo' werd genoemd. Dit was inderdaad een van de woorden waarmee het beest werd aangeduid, alleen ging het om een specifieke soort. De Engelsen bleven 'kangoeroe' echter gebruiken en andere aboriginals, met een andere taal, dachten dat met het woord de koeien van de Engelsen bedoeld werden. Weer andere aboriginals namen het woord ook over van de Engelsen, maar gebruikten het voor het paard, een dier dat zij nog nooit gezien hadden.

Onze Taal, 2/3 (2001) p.48-49

februari 2001

Hoe het dorp (de stad, heuvel, het stuk land) aan z'n naam is gekomen

Engels    Engels   

James Cook    James Cook   

Grote Barrièrerif    Grote Barrièrerif   

[Great Barrierreef]    [Great Barrierreef]   

Joseph Banks    Joseph Banks   

Guugu Yimidhirr    Guugu Yimidhirr   

Australië    Australië   

Endeavour    Endeavour   

Cooktown    Cooktown   

Queensland    Queensland   

[Engeland]    [Engeland]   

2013-03-01 14:46:20