DEVOOYS098 - I. VAN ENEN PAUS DIE HEM SELVEN PENITENCIE SETTE.

I. VAN ENEN PAUS DIE HEM SELVEN PENITENCIE SETTE.

Het was een maet cleerck, die alte seere begherde te comen tot hoeghen state. Het gheviel dat hij priester waert. Ende doen hij een wijle tijts priester gheweest hadde, soe hadde hi gherne bysscop gheweest, mer hij en wister niet toe te gheraken. Hier om soe ginc hij den duvel te rade, ende bad hem dat hi hem hulpen woude, dat hij eertsche bysscop werde. Die duvel antworde dat hij dat doen soude, woude hi hem over gheven. Hi gheloofdet hem. Die bysscop waert siec, ende sterf binnen corten daghen. Doen ginc die duvel, ende verwecte al die menichte vanden volcke tot desen pape, ende corenne tot enen bysscop. Doen die pape bysscop worden was, soe sette hij hem selven seer voert, ende poechde hem noch om hoegher te comen, soe dat hi stont na tcardinaelscap, ende ghinc echter metten duvel te rade, ende bad hem dat hine cardenael maken wilde. Die duvel syde hem, soude hi hem daer toe hulpen, soe moest hij hem altoes ghetrouwe blive[n], ende ziele ende lijf op gheven. Die bysscop antwoorde, hij sonde doen. Daer nae soe waert een cardenael sieck, van welcker siecten hij sterf. Ende doemen enen cardenael kyesen soude, soe dreeft die duvel toe, dat dese bysscop cardenael ghecoren waert. Ende doen hij cardenael enen tijt gheweest hadde, soe arbeyde hij seere om paus te werdene, ende ghinc weder toten duvel, ende bad hem nernstelijc, dat hij hem hulpen woude dat hi paus werden mochte. Die duvel antwoorde: „Dat is alte swaren bede, want daer toe moest ghi al anders doen dan ghij noch ghedaen hebt, soudick u daer toe hulpen". Die cardenael vraeghde, wat hi ghedaen woude hebben, dat hijt seyde: hij soudt voldoen. Doen seyde die duvel, dat hij hebben moest van hem enen brief met sinen bloode ghescreven ende gheteckent, dat hijs hem nummermeer af gaen en soude, ende dat bij alte male sijn soude wesen. Die cardenael gheloofdet hem ende gaf hem oec enen brief met sinen bloode ende met sijns selfs hant ghescreven. Doen vraghde die duvel, hoe langhe dat hy paus begherde te sine. „Twintich iare", hij antwoorde, „tot dat hij in Ihcrusalem misse dade, ende dan soude hij sine sijn met siele ende met live". Die duvel was des wel te vreden, ende nam die woorde voer die meyninghe des herten, want die cardenael meynde die stad van Iherusalem, ende die duvel meynde den outaer die te Romen in sinte Ians kerke te Latranen staet, in enen choer die Iheresalum he[e]t. Die duvel ghinc wech, ende was wel ghepast met sijnre beloften. Hier nae in corten tijt waert die paus seer zieck, soe dat hem die doot aenquam, ende sterf. Die duvel en vergat sijns dienaren niet, ende bracht met behindicheyden daer toe, dat dese cardenael toten paeuscape ghecoren waert, ende waert paus ende besat den paustoel te Romen. Binnen corten tijden nae dat hij paus gheworden was, soe ghevielt dat hij sijn stacie houden moeste te Synte Ian in Latranen, ende hij reet derwert. Doen hij in die kerke comen was, ende den confiteor begonnen hadde, soe begonst zeer doncker te werdene. Ende omtrint datmen die epistele singhen soude, soe waert alsoe donck[er], dat dat volc uter kerken loepen wonde, ende meynde dat die werelt sonde vergaen, ende begherden dat die paus den dienst vercorten wilde. Doen ghinc des paus dienare tot hem ende seyde: „Heyleghe vader, dat volc begheert dat ghij u haest metten dienste, want het wort alte vervaerliken weder; het schijnt dat die werelt vergaen sal". Die paus ghinc voert inden dienst, ende en dacht niet wat hij den duvel ghelooft hadde, ende oeck en wist hi niet hoe die stat hiet daer hi in stont. Doen hij dus voert ghinc inden dienste der missen ende men die ewanghelie singhen soude, soe waert den kerchof al bedect met swerten voghelen, die vervaerlijc gheberden, ende die donckerheit waert soe groot, datmen cuyme yet ghesach. Ende tfolc waert zeer ghestoort opten paus, ende begherden dat hij den dienst liet staen, want si waren in grooten anxte ende creten zeere, ende weenden van vare, want sij en wisten anders niet dan datsi alle sterven moesten. Doen die ewanghelie ghesonghen was, soe wincte die paus sinen dienaren tot hem, ende vraeghde hoe die stat hief, daer hi misse stont in ende dede; ende die dienarescyde: „Iherusalem". Doen dat die paus hoorde, soe seyde hij: „Is dat alsoe, soe sienic wel wat is. Doet comen minen penitencier, dat ic mij biechten mach". Ende doen die penitencier comen was, soe b[e]lijde hi ende biechtc oetmoedichlijc met grooten rouwe alle sijn sonden, ende begherde penitentie. Maer die penitencier seyde dat hij gheen macht en hadde hem te absolverene, noch penitencie te settene, want hij was boven hem. Doen dat die paus hoorde, soe seyde hij: „Doet dan comen die cardenalen". Ende doen die cardenalen die sake ghehort hadden, soe seyden si, datsi gheen macht en hadden hem te absolveren. Doen bij dat hoorde, seyde hij: „En benic niet die ertsche God, ende hebbe macht te binden ende tonbinden, soe willic dan mij selven penitentie setten, op dat God mijnre ontferme ende tot ghenaden neme. Ende ie bevele di, dattu al dat doet dat ie u heten sal, in afdoene alle mijn sunden. Inden yersten soe sultu alle mijn naghele van minen voeten wt trecken, ende als si wt ghetoghen sijn, soe sultu alle niijn lede afsnijden, ende sult beghenuen aen die teene ende soe opwert comende toten buyke. Ende wat yamer dat ie make, ghij sult al voert doen tprofijt mijnre ziele. Ende als ghij dat voldaen hebt, soe sultu beghinnen aen mijn hande, ende trecken alle die naghelen van minen vingheren wt; ende als dat ghedaen is, soe suldi al die lede afsniden, al opwert gaende toten scouderen toe. Ende als ghij dat ghedaen hebt, soe suldi alle mijn vleesch met cleynen stucken afsnijden. Maer mijn herte suldi al gheheel laten, ende nement gracelijc wt minen lichame Ende als ghijt wtghenomen hebt, soe suldijt metten stucken van minen vleesche worpen voer die voghele, die opten kerekhof mijnre zielen sijn verwachtende. Ende als die voghele henen ghevaren sijn, soe suldi besien oft mijn herte daer bleven is gheheel ende onghescoert. Ende eest gheheel bleven ende onghequetst, dat sal u een openbaer teeken wesen, dat God mijnre ontfermt heeft, ende mij mijn sonden heeft al vergheven. Mer eest dat sake, dat ghequetst ende verscoort is, dat sal een seker teeken sijn, dat ic ter ewigher verdoemenisse verwijst ben. Ende eest ghebict vanden voghelen sonder groote wonden, ende ligghende bleven is, dat en suldi niet achten, want het is u een teeken datsi aen mijn ziele niet en hebben". Doe die paus dit bevolen hadde te doene, quamen si seer noede daer toe. Maer om der ghehoorsamheyt ende salicheyt der sielen soe begonden si te doene dat hen die paus bevolen hadde. Ende si begonsten eerst aen die naghelen van sinen voeten, ende daden voert alsoe hij hen hadde gheheeten. Hij hadde gheheeten datmen in enen setel binden soude, alsmen hem die pine aen dade, ende datmen sijn herte, bleeft gheheel, legghen soude op een pert, ende datmen dat pert alleene soude laten gaen. Ende waert staende bleve, daer soude men dat herte graven. Hier nae doen si alle sijn lede ende vleesch met stucke af ghesneden hadden, soe namen sijt metten herte ende worpent voer die voghele, welke voghele terstont alle die stucken met grooter ghiericheit verslonden, ende voren wech. Maer dat herte bleef daer alleene ligghende onghequetst. Doen die voghele dat vleesch wech ghenomen hadden, soe verghinck die duystemisse ende waert scoon weder. Ende doen ghinghen die cardenalen ende die dienaers opten kerckhof, ende saghen na dat herte, ende si vondent onghequetst, dan alleene was daer ane een luttel ghebict. Maer het en hinderde niet. Doen namen si dat herte, ende leydent op een pert, alsoe hen die paus gheheeten hadden. Ende si lietent gaen ongheleyt. Ende het ghinc ter stont in die kerke ende inden choer tot voer den outaer, daer die voerscreven paus die misse begonnen hadde. Ende daer bleef dat pert staende, gheladen meteen herte. Doen namen si dat herte met grooter werdicheit ende begroeven! voer den outaer, lovende ende danckende Gode van dien groten wondere dat hij ghedaen hadde in sijn creatuere. Amen.

Een clericus had altijd graag bisschop willen worden, maar dat lukte nooit. Hij ging te raden bij de duivel. Die beloofde hem dat hij hem zou helpen. Degene die op dat moment bisschop was stierf enkele dagen later. Daarna wilde de man nog hogerop komen tot het kardinaalschap, wederom vroeg hij de duivel om hulp. Daarvoor moest hij wel zijn ziel en lijf opgeven aan de duivel. Dit deed de man. Toen de andere kardinaal stierf werd hij kardinaal. Nu wilde de man paus worden. Dit zou de duivel voor hem regelen, maar dan zou hij wel een brief moeten onderteken met zijn eigen bloed. Dat deed de man. De paus werd ook ziek en overleed. Toen werd de man paus. Toen hij een mis hield voor zijn volk werd het heel donker alsof ieder moment de wereld zou vergaan. De paus biechtte alles op en zei dat het volk hem moest laten lijden. Ze moesten eerst de nagels uit zijn tenen halen en dan langzaam naar boven werken en alle ledematen eraf snijden en daarna de nagels uit zijn handen. Het hart moesten ze heel laten. Daarna moesten ze zijn ledematen buiten leggen en als de vogels er niet van aten, dan is dat een openbaring van God. Daarna moeten ze zijn hart op de rug van een paard leggen. En daar waar het paard naartoe rent en stil blijft staan, daar moest zijn hart worden begraven. Het volk deed wat hij vroeg. De vogels aten niet van zijn ledematen. Zijn hart werd vervolgens begraven voor het altaar, op de plaats waar de paus zijn mis was begonnen.

De Vooys, C.G.N., Middelnederlandse stichtelijke exempelen, Zwolle 1953, pagina 74-78

15de eeuw

Latranen    Latranen   

God    God   

Jerusalem    Jerusalem   

Rome    Rome   

Sint Jans kerk    Sint Jans kerk   

2013-03-01 14:46:20