VdvR001B - Van den vos Reynaerde (Reinaert I) vers 1335-2226

1335. DOe sprac Grimbeert die das,
1336. Die Reynaerts broeder sone was :
1337. "Ghi heeren, ghi hebt meneghen raet.
1338. Al ware mijn oem noch also quaet,
1339. Salmen vry recht voert draghen :
1340. Men salne drie waerven daghen,
1341. Alsomen doet eenen vryen man.
1342. Ende en comt hi niet dan,
1343. So es hi sculdich alre dinc
1344. Daer hi af voer den coninc
1345. Van desen heeren es beclaghet."
1346. "Wie wildi, Grimbeert, dattene daghet?"
1347. Sprac de coninc, "Wie es hier
1348. Die sijn hoeghe ofte sijn lier
1349. Wille setten in avontueren
1350. Omme eene felle creatuere?
1351. Ic wane hier niemene en es so zot."
1352. Grimbeert sprac : "So helpe mi God.
1353. Siet mi hier, ic bem so coene
1354. Dat ic wel dar bestaen te doene
1355. Dese bodscap, ghebiedijt."
1356. "Grimbeert, gaet wech, ende zijt
1357. Vroet ende wacht hu jeghen mesval."
1358. Grimbert sprac : "Coninc, heere, ic sal."
1359. DUs gaet Grimbeert te Manpertuus.
1360. Als hire quam, vant hi in huus
1361. Sinen oem ende vrauwe Ermelijnen,
1362. Die bi haren welpekijnen
1363. Laghen in die haghedochte.
1364. Ende ten eersten dat Grimbeert mochte,
1365. Groette hi sinen oem ende ziere moyen.
1366. Hi sprac : "En sal hu niet vernoyen
1367. Des onrechts daer ghi in zijt?
1368. Dincket hu noch niet wesen tijt
1369. Dat ghi trect, oem Reynaert,
1370. Tote des conincs hove waert,
1371. Daer ghi wel zeere zijt beclaghet?
1372. Ghi zijt III waerven ghedaghet.
1373. Vermerrendi maerghin den dach,
1374. So zorghic dat hu ne mach
1375. Negheene ghenade nie ghescien.
1376. Ghi sult in den derden daghe sien
1377. Huwen casteel bestormen, Manpertuus.
1378. Ghi sult gherecht sien voer hu huus
1379. Eene galghe ofte een rat.
1380. Over waer segghic hu dat :
1381. Beede hu kindre ende hu wijf
1382. Sullen verliesen haer lijf
1383. Lachterlike, al sonder waen.
1384. Ghine moghet selve niet ontgaen.
1385. Daer omme es hu de beste raet,
1386. Dat ghi met mi te hove gaet.
1387. Hets messelic hoet ghevallen mach...
1388. Hu es dicken up eenen dach
1389. Vremder avontueren ghevallen,
1390. Dan ghi noch - qijite van hem allen -
1391. Met des conincx orlove
1392. Maerghin sciet huten hove."
1393. REynaert seide : "Ghi secht waer.
1394. Nochtan, Grimbeert, comme ic daer,
1395. Onder des conincs ghesinde,
1396. Dat ic binnen den hove vinde,
1397. Es up mi verbolghen al.
1398. Quame ic danen, het ware gheval.
1399. Nochtan dinct mi beter wesen
1400. - Ghenese of ic mach ghenesen -
1401. Dat ic met hu te hove vare
1402. Dan het al verloren ware :
1403. Casteel, kindre ende wijf
1404. Ende daer toe mijns selves lijf.
1405. In mach den coninc niet ontgaen.
1406. Alse ghi wilt, so willic gaen.
1407. Hoert," seit hi, "vrauwe Hermelijne,
1408. Ic bevele hu die kindre mine,
1409. Dat ghire wale pleghet nu.
1410. Voer alle dandre bevelic hu
1411. Minen zone Reynaerdine.
1412. Hem staen wel de gaerdeline
1413. In zine muulkine over al.
1414. Ic hope dat hi mi slachten sal.
1415. Hier es Rollel, ende scone dief,
1416. Die hebbic nochtan harde lief,
1417. Ja, als yement sine kindre doet.
1418. Al eist dat ic nu van hier moet,
1419. Ic salt mi nemen arde na
1420. Up dat ic mach, dat ic ontga.
1421. Grimbeert, neve, God moet hu lonen."
1422. Met hoofschen woorden ende met sconen
1423. Nam Reynaert an de sine orlof
1424. Ende ruumde sijns selves hof.
1425. Ay, hoe drouve bleef vrauwe Hermeline
1426. Ende hare cleene welpekine.
1427. DOe Reynaert sciet huut Manpertuus
1428. Ende hi hof liet ende huus
1429. Aldus omberaden staen.
1430. Nu hoert wat Reynaert heeft ghedaen
1431. Teerst dat hi quam an der heyden.
1432. Hi sprac te Grimbeerte ende zeide :
1433. "Grimbert, scone, wel soete neve,
1434. Van zorghen suchtic ende beve.
1435. Lieve neve, ic wille gaen
1436. - Nu hoert mine redene saen -
1437. Te biechten hier te di :
1438. Hier nes ander pape bi.
1439. Hebbic mine biechte ghedaen,
1440. Hoe so die saken sijn vergaen,
1441. Mine ziele sal te claerre wesen."
1442. Grimbeert andwoerde na desen :
1443. "Oem, wildi te biechten gaen,
1444. So moetti dan verloven saen
1445. Alle diefte ende allen roef,
1446. Of en diet hu niet een loef."
1447. "Dat weetic wel," sprac Reynaert,
1448. "Grimbeert, nu hoert haer waert
1449. Ende vandet mi geraden.
1450. Siet, ic comme hu te ghenaden
1451. Van alle gader minen mesdaden.
1452. Nu hoert, Grimbeert, ende verstaet :
1453. Confiteor pater, mater,
1454. Dat ic den otter ende den cater
1455. Ende alle diere hebbe mesdaen.
1456. Daer af willic mi in biechten dwaen."
1457. Grimbeert sprac : "Oem, walschedi?
1458. Of ghi yet wilt, spreect jeghen mi
1459. In Dietsche, dat ict mach verstaen."
1460. Doe sprac Reynaert : "Ic hebbe mesdaen
1461. Jeghen alle diere die leven.
1462. Bidt gode dat hijt mi moete vergheven.
1463. Ic dede minen oem Brune
1464. Al bloedich maken sine crune.
1465. Tybeert dede ic muse vaen
1466. Daer ickene zeere dede slaen
1467. Tes papen huus, daer hi spranc int net.
1468. Ic hebbe ghedaen groet ongherec
1469. Canticleer ende sine kindre,
1470. Waren si meerre ofte mindre,
1471. Dicken makedicse los.
1472. Dor recht beclaghet hi den vos.
1473. Die coninc en es mi oec niet ontgaen.
1474. Ic hebbe hem toren oec ghedaen
1475. Ende mesprijs der coninghinne,
1476. Datsi spade sullen verwinnen
1477. Also vele eeren van mi.
1478. Oec hebbic, dat segghic di,
1479. Grimbeert, mee liede bedroghen
1480. Dan ic di soude ghesegghen moghen.
1481. Ende Ysengrijn, dat verstaet,
1482. Hietic oem dor baraet.
1483. Ic maectene moonc ter Elmaren,
1484. Daer wi beede begheven waren.
1485. Dat wart hem al te zeere te pinen.
1486. Ic dede hem an die clocke lijnen
1487. Binden beede sine voete.
1488. Dat luden wart hem doe so soete
1489. Dat hijt emmer wilde leeren.
1490. Dat verghinc hem tonneeren,
1491. Want hi luudde so utermaten,
1492. Dat alle die ghinghen bider straten
1493. Ende waren binnen der Elmare,
1494. Waenden dat die duvel ware
1495. Ende liepen daer si luden hoerden.
1496. Eer hi doe conste in corten woerden
1497. Ghespreken : 'Ic wille mi begheven',
1498. Hadsi hem na ghenomen tleven.
1499. Sint dedic hem crune gheven.
1500. Hem maechs ghedincken al zijn leven,
1501. Dat weetic wel over waer.
1502. Ic dede hem af bernen dat haer,
1503. So dat hem die zwaerde cramp.
1504. Sint dedic hem meerren scamp
1505. Up thijs daer icken leerde visschen,
1506. Daer hi mi niet conste ontwisschen.
1507. Hi ontfincker meneghen slach.
1508. Sint leeddickene up eenen dach
1509. Tote des papen van Vimbloys.
1510. In al dat lant van Vermendoys,
1511. So en woende gheen pape riker.
1512. Die selve pape hadde eenen spijker,
1513. Daer menich vet bake in lach.
1514. Des haddic dicken goet ghelach.
1515. Onder dien spijker haddic een gat
1516. Verholenlike ghemaect. In dat,
1517. Daer dedic Ysingrijn in crupen.
1518. Daer vant hi rentvleesch in cupen
1519. Ende baken hanghende vele.
1520. Des vleesch dedi dor sine kele
1521. So vele gheliden utermaten.
1522. Als hi weder huten gate
1523. Waende keeren huter noet,
1524. Hem was dien leeden buuc so groet,
1525. Dat hi beclaghede zijn ghewin.
1526. Daer hi was commen ongherich in,
1527. Ne condi niet commen huut.
1528. Ic liep, ic maecte groet gheluut
1529. Int dorp ende maecte groet gherochte.
1530. Nu hoert wat ic daer toe brochte :
1531. Ic liep aldaer die pape zat
1532. Te ziere taflen ende hat.
1533. DIe pape hadde eenen cappoen,
1534. Dat was dat alre beste hoen
1535. Dat men in al dat lant vant.
1536. Hi was ghewent al toter hant.
1537. Dien prandic in minen mont
1538. Voer die tafle daer hi stont,
1539. Al daert die pape toe sach.
1540. Doe riep die pape : 'Nu vant, slach!
1541. Helpe! Wie sach dit wonder nye!
1542. Die vos comt daer ic toe zye
1543. Ende roeft mi in mijns huus.
1544. So helpe mi Sancta Spiritus.
1545. Te wers hem, dat hire quam!'
1546. Dat tafel mes hi up nam
1547. Ende stac de tafle datso vloech
1548. Verre boven mi arde hoech
1549. In midden waerde up den vloer.
1550. Hi vloucte zeere ende zwoer
1551. Ende hi riep lude : 'Slach ende va!'
1552. Ende ic voeren ende hi na.
1553. Sijn tafel mes haddi verheven
1554. Ende brochte mi ghedreven
1555. Up Ysingrijn daer hi stont.
1556. Ic hadde dat hoen in minen mont,
1557. Dat arde groet was ende zwaer.
1558. Datso moestic laten daer,
1559. Waest mi leet ofte lief.
1560. Doe riep die pape : 'Ay heere dief,
1561. Ghi moet den roef hier laten!'
1562. Hi riep ende ic ghinc miere straten
1563. Danen, daer ic wesen woude.
1564. Alse die pape up heffen soude
1565. Dat hoen, sach hi Ysingrine.
1566. Doe naecte hem eene grote pine.
1567. HI warpene int hoeghe metten messe.
1568. Den pape volchden si zesse,
1569. Die alle met groeten staven quamen.
1570. Ende als si Ysingrijn vernamen,
1571. Doe maecten si een groet gheluut
1572. Ende die ghebuere quamen huut
1573. Ende maecten grote niemare
1574. Manlic andren, dat daer ware
1575. In spapen spijker een wulf ghevaen,
1576. Die hem selven hadde ghevaen
1577. Bi den buke in dat gat.
1578. Als die ghebuere ghevreescheden dat,
1579. Liepen si dat wonder bescauwen.
1580. Aldaer wart Ysingrijn te blauwen,
1581. So dat hem ghinc al huten spele,
1582. Want hi ontfincker arde vele
1583. Groete slaghe ende groete worpe.
1584. Dus quamen die kindre van den dorpe
1585. Ende verbonden hem die hoghen.
1586. Het stont hem so, hi moest ghedoghen.
1587. So zeere slouch si ende staken,
1588. Dat sine huten gate traken.
1589. Doe ghedoghedi vele onghevals,
1590. Ende bonden hem an sinen hals
1591. Eenen steen ende lietene gaen
1592. Ende lietene diene honden saen,
1593. Diene ghinghen bassen ende jaghen.
1594. Oec diende men hem met groten slaghen
1595. So langhe dat hi ghelove was.
1596. Doe viel hi neder up dat gras
1597. Of hi ware al steen doot.
1598. Doe was dier kindre bliscap groot.
1599. Ghindre was groete niemare.
1600. Si namene ende leidene up eene bare
1601. Ende droughene met groten ghehuke
1602. Over steene ende over struke.
1603. BUten dien dorpe in eene gracht
1604. Bleef hi ligghende al dien nacht.
1605. Inne weet hoe hi danen voer.
1606. Sint verwervic dat hi mi zwoer
1607. Sine hulde een jaer al omtrent.
1608. Dat dedi up sulc convent
1609. Dat icken soude maken hoenre sat.
1610. Doe leeddickene in eene stat
1611. Daer ic hem dede te verstane,
1612. Dat twee hinnen ende eenen hane
1613. In een groet huus an eere straten
1614. Up eenen aenbalke saten,
1615. Recht teere valdore bi.
1616. Daer dedic Ysingrijn bi mi
1617. Up dat huus clemmen boven.
1618. Ic seide, ic wilde hem gheloven,
1619. Wildi crupen in die valdore,
1620. Dat hire soude vinden vore
1621. Van vetten hoenren sijn ghevouch.
1622. Ter valdore ghinc hi ende louch
1623. Ende croep daer in met vare
1624. Ende began tasten haren thare.
1625. Hi taste ende als hi niet en vant,
1626. Sprac hi : 'Neve, hets hier bewant
1627. Te zorghen, ic ne vinder niet.'
1628. Ic sprac : 'Oem, wats hu ghesciet?
1629. Cruupter een lettel bet in.
1630. Men moet wel pijnen om ghewin.
1631. Ic hebse wech, diere saten voren.'
1632. Dus so liet hi hem verdoren,
1633. Dat hi die hoenre te verre sochte.
1634. Ic sach dat icken hoenen mochte
1635. Ende hoendene so, dat hi voer
1636. Van daer boven up den vloer
1637. Ende gaf eenen groeten val,
1638. Datsi ontspronghen over al
1639. Die in dien huse sliepen.
1640. Die bi den viere laghen, si riepen,
1641. Daer ware in huus sine wisten wat
1642. Ghevallen voer dat vyuer gat.
1643. Si worden up ende ontstaken lecht.
1644. Doe sine daer saghen echt,
1645. Wart hi ghewont toter doot.
1646. Ic hebben brocht in menegher noot,
1647. Meer dan ic ghesegghen mochte.
1648. Nochtan, al dat ic nye ghewrochte
1649. Jeghen hem, sone roucke ic niet
1650. So zeere, als dat ic verriet
1651. Vrauwe Yswenden, sijn scone wijf,
1652. Die hi liever hadde dan sijns selfs lijf.
1653. God, die moet mi vergheven.
1654. Haer dedic dat mi liever ware bleven
1655. Te doene dant es ghedaen."
1656. Grimbeert sprac : "Of ghi wilt gaen
1657. Claerliken te biechten tote mi
1658. Ende zijn van huwen zonden vry,
1659. So suldi spreken ombedect.
1660. In weet waer waert ghi dit trect."
1661. "Ic hebbe jeghen sijn wijf mesdaen."
1662. "Oem, dat en can ic niet verstaen
1663. Waer ghi dese tale keert."
1664. Reynaert sprac : "Neve Grimbeert,
1665. Ware dat hoofschede groot
1666. Of ic hadde gheseit al bloot :
1667. Ic hebbe gheslapen bi miere moyen?
1668. Ghi zijt mijn maech, hu souts vernoyen
1669. Seidic eeneghe dorperheit.
1670. Grimbeert, nu hebbic hu gheseit
1671. Al dat mi mach ghedincken nu.
1672. Gheeft mi aflaet, dat biddic hu,
1673. Ende settet mi dat hu dinct goet."
1674. Grimbeert was wijs ende vroet
1675. Ende brac een rijs van eere haghe
1676. Ende gaffer mede XL slaghe
1677. Over alle sine mesdaden.
1678. Daer na, in gherechten raden,
1679. Riet hi hem goet te wesene
1680. Ende te wakene ende te lesene
1681. Ende te vastene ende te vierne
1682. Ende te weghe waert te stierne
1683. Alle die hi buten weghe saghe,
1684. Ende hi voert alle sine daghe
1685. Behendelike soude gheneeren.
1686. Hier na so dedi hem verzweeren
1687. Beede roven ende stelen.
1688. Nu moet hi siere sielen pleghen,
1689. Reynaert, bi Grimbeerts rade,
1690. Ende ghinc te hove up ghenade.
1691. NU es die biechte ghedaen.
1692. Die heeren hebben den wech bestaen
1693. Tote des conincs hove waert.
1694. Nu was buter rechter vaert
1695. Dien si te gane hadden begonnen,
1696. Een pryoreit van zwerten nonnen,
1697. Daer meneghe gans ende menich hoen,
1698. Meneghe hinne, menich cappoen
1699. Plaghen te weedene buten muere.
1700. Dit wiste die felle creatuere,
1701. Die onghetrauwe Reynaert,
1702. Ende sprac : "Te ghenen hove waert,
1703. So leghet onse rechte strate."
1704. Met dusdanen barate
1705. Leedde hi Grimbeert bi der scueren,
1706. Daer die hoenre buten muere
1707. Ghinghen weeden haren thare.
1708. Den hoenre wert Reynaert gheware.
1709. Sine oghen begonden omme te ghane.
1710. Buten den andren ghinc een hane
1711. Die arde vet was ende jonc.
1712. Daer na gaf Reynaert eenen spronc
1713. So dat dien hane die plumen stoven.
1714. Grimbeert sprac : "Oem, ghi dinct mi doven!
1715. Onsalich man, wat wildi doen?
1716. Wildi noch om een hoen
1717. In alle die groete zonden slaen
1718. Daer ghi te biechten af zijt ghegaen?
1719. Dat moet hu wel zeere rauwen!"
1720. Reynaert sprac : "Bi rechter trauwen,
1721. Ic hads vergheten, lieve neve.
1722. Bidt Gode dat hijt mi vergheve.
1723. Het ne ghesciet mi nemmermeer."
1724. Doe daden si eenen wederkeer
1725. Over eene smale brugghe.
1726. Hoe dicken sach Reynaert achter rugghe
1727. Weder daer die hoenre ghinghen.
1728. Hine conste hem niet bedwinghen,
1729. Hine moeste ziere zeden pleghen.
1730. Al haddemen hem thoeft af ghesleghen,
1731. Het ware ten hoenren waert ghevloghen
1732. Also verre alst hadde ghemoghen.
1733. Grimbeert sach dit ghelaet
1734. Ende seide : "Onreyne vraet,
1735. Dat hu dat hoghe so omme gaet."
1736. Reynaert andwoerde : "Ghi doet quaet
1737. Dat ghi mine herte so versmaet
1738. Ende mine bede dus verstorbeert.
1739. Laet mi doch lesen II pater noster
1740. Der hoenre zielen van den cloester
1741. Ende den gansen te ghenaden,
1742. Die ic dicken hebbe verraden,
1743. Dien desen heleghen nonnen
1744. Met miere lust af hebbe ghewonnen."
1745. Grimbeert balch, ne waer Reynaert
1746. Hadde emmer zine oghen achter waert.
1747. Tes si quamen ter rechter straten,
1748. Doe began hem drouve ghelaten
1749. Ende arde zeere beefde Reynaert.
1750. Daer keerde si te hove waert.
1751. Doe hi began den hove naken,
1752. Daer hi waende seere mesraken.
1753. DOe in sconinx hof was vernomen
1754. Dat Reynaert ware te hove comen
1755. Met Grimbeerde den das,
1756. Ic wane daer niemene ne was
1757. So arem no van so crancken maghen,
1758. Hine ghereedde hem up een claghen.
1759. Dit was al jeghen Reynaerde.
1760. Nochtan dedi als die onvervaerde,
1761. Hoe so hem te moede was.
1762. Ende hi sprac te Grimbeerte den das :
1763. "Leedet ons die hoechste strate."
1764. Reynaerd ghinc in dien ghelate
1765. Ende in also bouden ghebare
1766. Ghelijc of hi sconinx sone ware
1767. Ende hi niet en hadde mesdaen.
1768. Boudeliken ghinc hi staen
1769. Voer Nobele, dien coninc,
1770. Ende sprac : "God, die alle dinc
1771. Gheboet, hi gheve hu, coninc heere,
1772. Langhe bliscap ende eere.
1773. Ic groet hu, coninc, ende hebbe recht.
1774. En hadde nye coninc eenen knecht
1775. So ghetrauwe jeghen hem
1776. Als ic oyt was ende bem.
1777. Dat es dicken worden anschijn.
1778. Nochtan, die sulke die hier zijn,
1779. Soude mi nochtan gherne roven
1780. Huwer hulden, wilde ghi hem gheloven.
1781. Maer neen, ghi niet. God moete hu lonen!
1782. Het ne betaemt niet der cronen,
1783. Datsi den scalken ende den fellen
1784. Te lichte gheloven datsi vertellen.
1785. Nochtan willics Gode claghen
1786. Dier es te vele in onsen daghen
1787. Der scalke die wroughen connen,
1788. Die niet ter rechter hant hebben ghewonnen
1789. Over al in rike hove.
1790. Dien salmen niet gheloven.
1791. Die scalcheit es hem binnen gheboren,
1792. Datsi den goeden lieden doen toren.
1793. Dat wreke God up haer leven
1794. Ende moete hem eewelike gheven
1795. Al sulken loen als si zijn waert."
1796. Die coninc sprac : "O wy, Reynaert!
1797. O wy, Reynaert, onreyne quaet,
1798. Wat condi al scone ghelaet!
1799. Dat en can hu niet ghehelpen een caf.
1800. Nu comt huwes smeekens af.
1801. In werde bi smeekene niet hu vrient.
1802. Hets waer, ghi sout mi hebben ghedient
1803. Van eere saken in den woude,
1804. Daer ghi qualic in hebt ghehouden
1805. Die eede die ic hadde ghezworen."
1806. "O wy, wat hebbic al verloren!"
1807. Sprac Canticleer, die daer stont.
1808. Die coninc sprac : "Hout huwen mont,
1809. Heere Canticleer, nu laet mi spreken,
1810. Laet mi antwoerden sinen treken.
1811. AY, heere dief, Reynaert,
1812. Dat ghi mi lief hebt ende waert,
1813. Dat hebdi sonder huwe pine
1814. Mine boden laten anschine :
1815. Arem man Tybeert, heere Brune,
1816. Die noch bloedich es zijn crune.
1817. Ic ne sal hu niet scelden;
1818. Ic waent hu kele sal ontghelden
1819. Noch heden al up eene wijle."
1820. "Nomine Patrum, Christum filye,"
1821. Sprac Reynaert, "of mijn heere Brune
1822. Noch al bloedich es die crune,
1823. Was hi te blauwen of versproken,
1824. Waer hi goet hi ware ghewroken
1825. Eer hi noint vloe int water.
1826. Bander zijde, Tybeert die cater,
1827. Dien ic herberghede ende ontfinc,
1828. Of hi hute om stelen ghinc
1829. Tes papen sonder minen raet
1830. Ende hem die pape dede quaet,
1831. Bi Gode, soudic dat ontghelden?
1832. So mochtic mijn gheluc wel scelden!
1833. Voert," sprac Reynaert, "coninc, lyoen,
1834. Wien twifelt des, ghine moghet doen
1835. Dat ghi ghebiet over mi?
1836. Hoe groot mine saken zi,
1837. Ghi moghet mi vromen ende scaden.
1838. Wildi mi zieden ofte braden
1839. Ofte hanghen ofte blenden,
1840. Ic ne mach hu niet ontwenden.
1841. Alle diere zijn in hu bedwanc.
1842. Ghi zijt groet ende ic bem cranc.
1843. Mine hulp es cleene ende dhuwe groet.
1844. Bi Gode, al slouchdi mi doot,
1845. Dat ware eene crancke wrake
1846. Recht in dese selve sprake."
1847. DOe spranc up Belin de ram
1848. Ende sine hye, die met hem quam;
1849. Dat was : dame Ha Wy.
1850. Belin sprac : "Ga wy
1851. Alle voert met onser claghen."
1852. Bruun spranc up met sinen maghen
1853. Ende Tybeert, die felle,
1854. Ende Ysingrijn sijn gheselle,
1855. Forcondet dat everzwijn
1856. Ende die raven Tyocelijn,
1857. Pancer die bever, och Bruneel
1858. Dat water var, dat butseel,
1859. Ende dat een coren heere Rosseel,
1860. Die weline, die vrauwe Fine,
1861. Cantecleer ende die kindre zine
1862. Makeden groten vederslach,
1863. Dat foret Cleene Bejach
1864. Liepen alle in dese scare.
1865. Alle dese ghinghen openbare
1866. Voer haren heere den coninc staen
1867. Ende daden Reynaerde vaen.
1868. NU ghinct ghindre up een playdieren.
1869. Nye hoerde man van dieren
1870. So scone tale als nu es hier
1871. Tusschen Reynaerde ende dandre dier
1872. Voert bringhen, diemen brochte daer.
1873. Het ware mi pijnlic ende zwaer,
1874. Daer omme corte ic hu de woort.
1875. Die beste redenen ghinghen daer voort.
1876. Die claghen die de dieren ontbonden,
1877. Proufden si met goeden orconden
1878. Als si sculdich waren te doene.
1879. Die coninc dreef die hoeghe baroene
1880. Te vonnesse van Reynaerts saken.
1881. Doe wijsden si datmen soude maken
1882. Eene galghe, sterc ende vast,
1883. Ende men Reynaerde, den fellen gast,
1884. Daer an hinghe bi ziere kelen.
1885. Nu gaet Reynaerde al huten spele.
1886. DOe Reynaert verordeelt was,
1887. Orlof nam Grimbeert die das
1888. Met Reynaerts naeste maghen :
1889. Sine consten niet verdraghen,
1890. No sine consten niet ghedoghen,
1891. Datmen Reynaerde voer haren oghen
1892. Soude hanghen alse eenen dief.
1893. Nochtan waest hem somen lief.
1894. Die coninc, hi was arde vroet,
1895. Doe hi mercte ende verstoet
1896. Datso menich jonghelinc
1897. Met Grimbeerte huten hove ghinc,
1898. Die Reynaerde na bestoet.
1899. Doe peinsdi in sinen moet :
1900. "Hier mach in loepen andren raet.
1901. Al es Reynaert selve quaet,
1902. Hi hevet meneghen goeden maech."
1903. Doe sprac hi : "Twi sidi traech,
1904. Ysingrijn ende heere Bruun?
1905. Reynaerde es cont menich tuun
1906. Ende hets den avonde bi.
1907. Hier es Reynaert; ontsprinct hi,
1908. Comt hi III voete huter noot,
1909. Sinen lust die es so groot
1910. Ende hi weet so meneghen keer,
1911. Hine wert ghevanghen tsjaermeer.
1912. Salmen hanghen, twine doetment dan?
1913. Eer men nu ghereeden can
1914. Eene galghe, so eist nacht."
1915. Ysingrijn was wel bedacht
1916. Ende sprac : "Hier es een galghe bi."
1917. Ende mettien woerde versuchte hi.
1918. DOe sprac die cater, heere Tybeert :
1919. "Heere Ysingrijn, hu es verzeert
1920. Hu herte, in wanconst hu niet.
1921. Nochtan, Reynaert, diet al beriet,
1922. Ende selve mede ghinc
1923. Daermen huwe twee broeders hinc :
1924. Rumen ende Wijde Lancken.
1925. Hets tijt, wildijs hem dancken.
1926. Waerdi goet, het ware ghedaen,
1927. Hine ware noch niet onverdaen."
1928. Ysingrijn sprac tote Tybeert :
1929. "Wat ghi ons al gader leert.
1930. Ne ghebrake ons niet een strop,
1931. Langhe heden wist zijn crop
1932. Wat zijn achter hende mochte weghen."
1933. Reynaerd, die langhe hadde ghesweghen,
1934. Sprac : "Ghi heeren, cort mine pine.
1935. Tybeert heeft eene vaste lijne,
1936. Die hi bejaghede, an sine kele,
1937. Daer hi vernoys hadde vele
1938. Int huus daer hi den pape beet,
1939. Die voer hem stont al sonder cleet.
1940. Her Ysingrijn, nu maect hu voren
1941. Ende sidi nu daer toe vercoren,
1942. Ende ghi, Brune, dat ghi sult dooden
1943. Reynaert huwen neve, den fellen roden!"
1944. Doe so sprac die coninc saen :
1945. "Doet Tybeerte mede gaen.
1946. Hi mach clemmen, hi mach de lijne
1947. Up draghen sonder huwe pijne.
1948. Tybeert, gaet voren, ende maect ghereet.
1949. Dat ghi yet let, dats mi leet."
1950. Doe sprac Ysingrijn tote Brune :
1951. "So helpe mi de cloester crune
1952. Die boven up mijn hoeft staet.
1953. In hoerde nye so goeden raet
1954. Alse Reynaert selve ghevet hier.
1955. Hem langhet omme cloester bier.
1956. Nu gaen wi voeren ende bruwen hem."
1957. Bruun sprac : "Neve Tybeert, nem
1958. Die lijne. Du salt mede loepen.
1959. Reynaert, die salt nu becoepen
1960. Mijn scone liere ende dine hoghe.
1961. Ghawi ende hanghene so hoghe
1962. Dats lachter hebben al sine vrient."
1963. "Gha wi, hi heves wel verdient",
1964. Sprac Tybeert ende nam de lijne.
1965. Hine dede nye so lieve pine.
1966. NU waren die drie heeren ghereet.
1967. Dat was die wulf ende Tybeert
1968. Ende der Bruun, die hadde gheleert
1969. Honich stelen te zinen scaden.
1970. Ysingrijn was so beraden,
1971. Eer hi van den hove sciet,
1972. Hine wilde des laten niet,
1973. Hine vermaende nichten ende neven
1974. Ende alle die binnen den hove bleven,
1975. Beede ghebuere ende gaste,
1976. Datsi Reynaerde hilden vaste.
1977. Vrauwe Arsenden, zinen wive,
1978. Beval hi, bi haren live,
1979. Datso stonde bi Reynaerde
1980. Ende soene name bi den baerde
1981. Ende van hem niet ne sciede,
1982. No dor goet, no dor miede,
1983. No dor niet, no dor noet,
1984. No dor zorghe van der doot.
1985. REynaert andwoerde in corten woorden,
1986. Dat alle die daer waren horden :
1987. "Heere Ysingrijn, half ghenade!
1988. Al ware hu lief mijn grote scade
1989. Ende al brincdi mi in vernoye,
1990. Ic weet wel, soude mijn moye
1991. Te rechte ghedincken ouder daet,
1992. Sone dade mi nemmermeer quaet.
1993. Maer her Ysingrijn, soete oem,
1994. Ghi neemt huwes neven crancken goem.
1995. Ende heere Brune, ende heere Tybeert,
1996. Dat ghi mi dus hebt onneert!
1997. Ghi drie, ghi hebbet ghedaen al
1998. Datmen mi ontliven sal.
1999. Daer toe hebdi ghemaket,
2000. Datso wie die mi ghenaket,
2001. Sceldet mi dief of hevet leet.
2002. Daer omme moetti, God weet,
2003. Gheonneert werden alle drie,
2004. Ghine haest dat ghescie
2005. Al dat ghi begaert te doene.
2006. Mi es dat herte noch also coene,
2007. Ic dar wel sterven eene waerf.
2008. Ne wart mijn vader doe hi staerf,
2009. Van alle sinen zonden vry?
2010. Gaet, ghereet die galghe, of ghi
2011. Een twint mi langher niet ne spaert,
2012. Of varen moetti inderwaert
2013. Alle huwe voete ende huwe been!"
2014. Doe sprac Ysingrijn : "Ameen."
2015. "Amen," sprac Brune, "ende hinderwaert
2016. Moet hi varen die langher spaert."
2017. Tybeert sprac : "Nu haesten wy."
2018. Ende mettien woerde spronghen zi
2019. Ende liepen voert arde blide
2020. Ende pijnden hem ten strijde
2021. Te springhene over meneghen tuun,
2022. Ysingrijn ende heere Bruun.
2023. Tybeert volchde hem naer,
2024. Hem was die voet een lettel zwaer
2025. Van der lijnen die hi drouch.
2026. Nochtan was hi rasch ghenouch.
2027. Dat dede hem al die goede wille.
2028. Reynaert stont ende zweech al stille
2029. Ende sach sine viande loepen
2030. Die hem dat strec an waenden cnoepen.
2031. "Maer, het sal bliven," sprac Reynaert,
2032. Die staet ende scauwet daer waert,
2033. Ende si springhen ende si keeren.
2034. Hi peinsde : "Deus, wat joncheeren!
2035. Nu laetse springhen ende loepen.
2036. Levic, si sullent noch becoepen
2037. Hare overdaet ende hare scampye,
2038. Mine ghebreke Reynaerdye.
2039. Nochtanne zijn si mi
2040. Liever verre danne bi,
2041. DIe ghene die ic meest ontsach.
2042. Nu willic prouven dat ic mach
2043. Te hove bringhen een baraet
2044. Dat ic voer de dagheraet
2045. In groter zorghen vant te nacht.
2046. Hevet mine lust sulke cracht
2047. Alsic noch hope datso doet,
2048. Al es hi lustich ende vroet,
2049. Ic wane den coninc noch verdoren."
2050. Die coninc dede blasen eenen horen
2051. Ende hiet Reynaerde huut waert leeden.
2052. Reynaert sprac : "Laet teerst ghereeden
2053. Die galghe daer ic an hanghen sal,
2054. Ende daer binnen so salic al
2055. Den volcke mine biechte conden
2056. In verlanessen van minen zonden.
2057. Hets beter dat al tfolc verstaet
2058. Mine diefte ende mine ondaet,
2059. Dan si namaels eeneghen man
2060. Mine overdaet teghen an."
2061. DIe coninc sprac : "Nu segghet dan!"
2062. Reynaert stont als een drouve man
2063. Ende sach al omme haren thare.
2064. Daer so sprac hi al openbare :
2065. "Helpe," seit hi, "Dominus!
2066. Nu en es hier niemen in dit huus,
2067. No vrient no viant, ic ne bem
2068. Een deel mesdadich jeghen hem.
2069. Nochtan horet alle, ghi heeren.
2070. Laet wijsen ende leeren
2071. Hoe ic, Reynaert, aermijnc,
2072. Eerst an die boesheit vinc.
2073. In allen tijden spade ende vroe,
2074. Wasic een hovesch kint noch doe.
2075. Doemen mi spaende van der mannen,
2076. Ghinc ic spelen metten lammen
2077. Dor te hoerne dat ghebleet,
2078. So dat ic een verbeet.
2079. Ten eersten lapedic dat bloet :
2080. Het smaecte so wel, het was so goet,
2081. Dat ic dat vleesch mede ontgan.
2082. Daer leerdic leckernie an,
2083. So vele, dat ic ghinc ten gheeten
2084. Int wout daer icse hoerde bleeten.
2085. Daer verbeetic hoekine twee.
2086. So dedic des derdes daghes mee
2087. Ende ic wart bouder ende coene
2088. Ende verbeet haenden ende hoene
2089. Ende gansen daer icse vant.
2090. Doe mi bloedich wert mijn tant,
2091. Was ic so fel ende so wreet,
2092. Dat ic zuver up verbeet
2093. Al dat ic vant ende wat mi dochte
2094. Dat mi bequam ende dat ic vermochte.
2095. Daer na quam ic ende Ysingrine
2096. Te wintre in eenen couden rijme
2097. Bi Besele onder eenen boem.
2098. Hi rekende dat hi ware mijn oem
2099. Ende began eene sibbe tellen.
2100. Al daer worden wi ghesellen.
2101. Dat mach mi te rechte rauwen!
2102. Daer gheloofden wi bi trauwen
2103. Recht gheselscap manlic andren.
2104. Doe begonsten wi te gader wandelen.
2105. Hi stal tgroete ende ic dat cleene.
2106. Dat wi bejaechden, wert ghemeene.
2107. Ende als wi deelen souden doe,
2108. Ic was in hueghen ende vroe,
2109. Mochtic mijn deel hebben half.
2110. Alse Ysingrijn bejaghede een calf
2111. Of eenen weder of eenen ram,
2112. So grongierdi ende maecte hem gram
2113. Ende toechde mi een ghelaet
2114. Datso zuer was ende so quaet,
2115. Dat hi mi daer met van hem verdreef
2116. Ende hem mijn deel al gader bleef.
2117. Nochtan hachtic niet van dien.
2118. So menich waerven hebbic versien,
2119. Alse wi een groete proye lagheden
2120. Die ic ende mijn oem bejagheden,
2121. Eenen osse of eenen bake,
2122. Doe ghinc hi sitten met ghemake
2123. Met sinen wive vrauwe Harsenden
2124. Ende met sinen VII kindren.
2125. Sone mochtic cume deene hebben
2126. Van den alre mintsten rebben
2127. Die sine kindre hadden ghecnaghet.
2128. Dus nauwe hebbic mi bejaghet.
2129. Nochtan, dat was mi lettel noot,
2130. Ne waer dat mijn zin so groot
2131. Die lieve drouch te minen oem,
2132. Die mijns nemet crancken goem.
2133. Ic hadde ghewonnen wel tetene,
2134. Coninc, dit doe ic hu te wetene :
2135. Ic hebbe noch selver ende gout
2136. Dat al es in mier ghewout
2137. So vele, dat cume een waghen
2138. Te VII waerven soude ghedraghen!"
2139. ALse die coninc dit verhoerde,
2140. Gaf hi Reynaerde felle andwoerde :
2141. "Reynaert, wanen quam hu die scat?"
2142. Reynaert andwoerde : "Ic segghu dat,
2143. Wijldijt weten also ict weet,
2144. No dor lief no dor leet
2145. Sone salt danne bliven verholen.
2146. Coninc, dien scat was bestolen.
2147. Ne waer hi oec ghestolen niet,
2148. Daer ware die moert bi ghesciet
2149. An hu lijf, in rechter trauwen,
2150. Dat alle huwen vrienden mochte rauwen."
2151. Die coninghinne wart vervaert
2152. Ende sprac : "O wy, lieve Reynaert,
2153. O wy, Reynaert, o wy, o wy,
2154. O wy, Reynaert, wat sechdi?
2155. Ic mane hu bi der selver vaert,
2156. Dat ghi mi ons secht, Reynaert,
2157. Die hu ziele varen sal,
2158. Dat ghi ons secht de waerheit al
2159. Openbare ende brinct voort
2160. Of ghi weet van eenegher moort
2161. Of eenen mordeliken raet
2162. Die jeghen minen heere gaet.
2163. Dat laet hier openbare horen."
2164. Nu hoert hoe Reynaert sal verdoren
2165. Den coninc entie coninghinne
2166. Ende hi bewerven sal met zinne
2167. Des coninx vrienscap ende sine hulde
2168. Ende hi, buten haerre sculde,
2169. Brune ende Ysingrijn beede
2170. Up hief in groter onghereede
2171. Ende in veeten ende in ongheval
2172. Jeghen den coninc bringhen sal.
2173. Die heeren, die nu waren so fier
2174. Datsi Reynaerde waenden bier
2175. Te sinen lachtre hebben ghebrauwen,
2176. Ic wane wel, in rechter trauwen,
2177. Dat hi sal weder mede blanden
2178. Dien si sullen drincken met scanden.
2179. IN eenen ghelate met drouven zinne
2180. Sprac Reynaert : "Edele coninghinne,
2181. Al haddi mi nu niet ghemaent,
2182. Ic bem een die sterven waent.
2183. In laet niet ligghen up mijn ziele
2184. Ende waert so dat mi gheviele,
2185. Mi stonder omme in de helle te sine
2186. Daer die torment es entie pine!
2187. In dien dat die coninc milde
2188. Een ghestille maken wilde,
2189. Ic soude segghen met ghenaden
2190. Hoe jammerlike hi was verraden
2191. Te mordene van zinen lieden.
2192. Nochtan, diet alre meest berieden,
2193. Sijn som van minen liefsten maghen,
2194. Die ic noede soude bedraghen,
2195. Ne daet die zorghe van der hellen,
2196. Daermen seit dat si in quellen
2197. Die hier sterven ende moort
2198. Weten, sine bringhense voort."
2199. Dien coninc wart die herte zwaer
2200. Ende sprac : "Reynaerd, sechstu mi waer?"
2201. "Waer?" sprac Reynaert, "vraechdi mi des?
2202. Jane, weet ghi wel hoet met mi es?
2203. Ne bewaent niet, edel coninc,
2204. Al bem ic een aermijnc,
2205. Hoe mochtic sulke moert ghetemen?
2206. Waendi dat ic wille nemen
2207. Eeene loghene up mine langhe vaert?
2208. Entrauwen, neen ic!" sprac Reynaert.
2209. Bi der coninghinnen rade,
2210. Die zeere ontsach des sconinx scade,
2211. Gheboet die coninc openbare,
2212. Dat daer niemen so coene en ware
2213. Dat hi een wordekijn yet sprake
2214. Tote dien dat Reynaert met ghemake
2215. Hadde vulseit al sinen wille.
2216. Doe zweghen si alle gader stille.
2217. Die coninc hiet Reynaerde spreken.
2218. Reynaert was van fellen treken,
2219. Hem dochte scone zijn gheval.
2220. Hi sprac : "Nu zwighet over al,
2221. Na dien dat es den coninc lief!
2222. Ic sal hu lesen sonder brief
2223. Die verraderen openbare,
2224. So dat ic niemene en spare
2225. Dien ic te wroughene sculdich bem.
2226. Dies lachter hevet, scaems hem."

AT 0053 - Reynard the Fox at Court    AT 0053 - Reynard the Fox at Court   

ATU 0053 - The Fox at Court    ATU 0053 - The Fox at Court   

VDK 0053 - Reynard the Fox at Court    VDK 0053 - Reynard the Fox at Court   

De derde bode wordt Grimbeert de das. Met hem gaat de vos mee. Onderweg biecht Reynaert zijn zonden op. Aan het hof wordt de vos veroordeeld. De beer, de wolf en de kater zullen de galg in orde brengen. Terwijl die drie weg zijn, spreekt de vos het koningspaar nog een 'laatste' keer toe.

Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Cod. poet. et philol. fol. 22

1180-1279

Vanwege de omvang is de tekst in drie stukken opgenomen in de verhalenbank. Deze zijn te vinden onder de idnummers VdvR001A tot en met VdvR001C.
Van deze tekst zijn ook losse passages opgenomen wanneer deze gekoppeld kunnen worden aan een verhaaltype. Daarbij zijn uitgebreidere samenvattingen beschikbaar. Deze fragmenten zijn doorgenummerd vanaf VdvR002.

The Fox at Court

willam    willam   

Willem    Willem   

madock    madock   

Madocke    Madocke   

Madoc    Madoc   

God    God   

reinaert    reinaert   

reynaert    reynaert   

reynaerde    reynaerde   

nobel    nobel   

isegrym    isegrym   

isegrim    isegrim   

ysegrim    ysegrim   

corttoys    corttoys   

Cortois    Cortois   

tybert    tybert   

Tibeert    Tibeert   

Tybeert    Tybeert   

panther    panther   

pantheer    pantheer   

kuwart    kuwart   

Cuwaert    Cuwaert   

grymbaert    grymbaert   

Grimbeert    Grimbeert   

ersswijn    ersswijn   

Eerswint    Eerswint   

mapertuus    mapertuus   

Maupertuus    Maupertuus   

cantecleer    cantecleer   

coppe    coppe   

alente    alente   

hollant    hollant   

ordanen    ordanen   

bruun    bruun   

brunen    brunen   

lanfreit    lanfreit   

lantfreit    lantfreit   

Lamfreit    Lamfreit   

Julocke    Julocke   

metynet    metynet   

mertynet    mertynet   

ermelijn    ermelijn   

reynaerdijn    reynaerdijn   

Reinaerdijn    Reinaerdijn   

roosteel    roosteel   

Rosseel    Rosseel   

bellijn    bellijn   

Belijn    Belijn   

olewi    olewi   

bruneel    bruneel   

herri    herri   

boreel    boreel   

knoesel    knoesel   

cleynbeiach    cleynbeiach   

grymbaert    grymbaert   

Grimbeert    Grimbeert   

ermelinc    ermelinc   

Ermenrike    Ermenrike   

vlaenderen    vlaenderen   

hulsteloo    hulsteloo   

Hulsterloo    Hulsterloo   

kriekenpit    kriekenpit   

kryekenpit    kryekenpit   

Kriekeput    Kriekeput   

tyeselijn    tyeselijn   

Tiecelijn    Tiecelijn   

erswijnde    erswijnde   

Eerswint    Eerswint   

kuwart    kuwart   

kuwert    kuwert   

kuweerd    kuweerd   

kuwaert    kuwaert   

Cuwaert    Cuwaert   

mapertuus    mapertuus   

Maupertuus    Maupertuus   

fyrapeel    fyrapeel   

Firapeel    Firapeel   

lapeel    lapeel   

carbout    carbout   

Corbout    Corbout   

scerpenebbe    scerpenebbe   

Holland    Holland   

Ardennen    Ardennen   

Martinet    Martinet   

Vlaanderen    Vlaanderen   

parijs    parijs   

Gent (België)    Gent (België)   

I241p    I241p   

2013-03-01 14:46:21