Hoofdtekst
Doctor Faustus wilt de verlorene comediën Terentii ende Plauti wederom aen den dach bringhen.
COrts nadatter eene promotie in de universiteyt ghehouden was ende sommighe tot Magisters gemaect waren, so isser een tsamensprekinge onder de philosophen gheschiet van de nutbaerheyt der comediën Terentii: hoe dat men deselve niet alleene vanweghen der latijnscher sprake ende vanweghen veel schoone leeringen ende sentenciën en behoorde in de schole te behouden ende de jonghe jeucht voor te lesen, maer ooc mits dat in deselve alderley staet der werelt ende alle goede ende quade persoonen derselver, soo eygentlick ende so aerdich met alle hare eygenschappen beschreven wort. Ende dat niet anders alsoft hy in haerlieder herte ghewoont hadde ende aller menschen sinnen ende ghedachten, als eenen god, ghekent hadde, als een yeghelick wel wist die den voorseyden poëte ghelesen hadde. Ende dat noch meer is, soo siet men daeruut dat in deselve tijt de menschen evenghelijck alsoo ghesint ende ghenatureert ende op alsulcken maniere gheleeft hebben ghelijck sy noch op desen hedighen dach in der werelt doen, al ist dat sulcx eenighe hondert jaren voor Christi gheboorte is gheschreven gheweest. Dan dat is alleene te beclaghen dat de principaelste comediën desselven, int ghetal van 108, soo schandelick door schipbreucke zijn verloren ghegaen, waeromme dat hem oock Terentius totter doot toe soude gequelt hebben, ghelijck Ausonius verhaelt. Hetselve ongheluck hebben sy oock van Plauto gheschreven, dewelcke, vanweghen niet minder oorsaecke als des Terentii schriften, in de scholen en behoorden geleert of gelesen te worden, want daer isser noch wel 41 int ghetal, waeraf de reste ooc door twater oft vier vergaen is. Doctor Faustus, dese tsamensprekinge lange aengehoort hebbende ende hy meer van dese voorseyde poëten als sy altsamen te seggen wiste, oock eenige sententiën uut de verloren comediën wiste te verhalen, daerom dat hem een yegelick verwonderde. So hebben sy hem gevraecht hoe dat hy conde geweten wat in de voorseyde verlorene comediën beschreven stont. Daerop dat hy hunlieden antwoorde dat sy niet teenemael vergaen oft verloren en waren, ghelijc sy meynden, maer dattet hen licht wesen soude alle dese voorseyde poëten-schriften, tsy datse verloren waren ofte niet, deselve int licht ende aen den dach te bringhen, maer niet dan sommighe uren geduerende. Maer soo verre als men die langher behouden wilde, soo mocht men veel studenten, notariën ende schrijvers te wercke setten ende deselve in den haeste laten uutschrijven, soo conde men namaels alletijt, niet min als de andere, hebben ende lesen; hetwelcke men de heeren theologhen ende de principaelste des raeds, die daer tegenwoordich waren, heeft te kennen ghegheven. Maer men heeft hem voor een andtwoorde gheven laeten dat soo verre als hy niet en wilde, noch en conde de voorseyde boecken overleveren, soo en begheerden sy sulckx niet, mitsdien men sonder dat ghenoechsame authoren ende boecken hadde, daeruut de jeucht recht goet lattijn leeren conde. Want het soude te vreesen zijn dat den boosen gheest int openbaren deser boecken alderley fenijn ende ergelicke exempelen daeronder mengelen mochte, waerdoor dat daernaer onder alle vrome meer schade veroorsaecken soude als voordeel. Waerover dat dese comediën Terentii ende Plauti achterghebleven zijn op alsulcken plaetsen daer de duyvel die versteken heeft, waerdoor dat Doctor Faustus hierin gheen meesterstuc en heeft connen bewijsen.
COrts nadatter eene promotie in de universiteyt ghehouden was ende sommighe tot Magisters gemaect waren, so isser een tsamensprekinge onder de philosophen gheschiet van de nutbaerheyt der comediën Terentii: hoe dat men deselve niet alleene vanweghen der latijnscher sprake ende vanweghen veel schoone leeringen ende sentenciën en behoorde in de schole te behouden ende de jonghe jeucht voor te lesen, maer ooc mits dat in deselve alderley staet der werelt ende alle goede ende quade persoonen derselver, soo eygentlick ende so aerdich met alle hare eygenschappen beschreven wort. Ende dat niet anders alsoft hy in haerlieder herte ghewoont hadde ende aller menschen sinnen ende ghedachten, als eenen god, ghekent hadde, als een yeghelick wel wist die den voorseyden poëte ghelesen hadde. Ende dat noch meer is, soo siet men daeruut dat in deselve tijt de menschen evenghelijck alsoo ghesint ende ghenatureert ende op alsulcken maniere gheleeft hebben ghelijck sy noch op desen hedighen dach in der werelt doen, al ist dat sulcx eenighe hondert jaren voor Christi gheboorte is gheschreven gheweest. Dan dat is alleene te beclaghen dat de principaelste comediën desselven, int ghetal van 108, soo schandelick door schipbreucke zijn verloren ghegaen, waeromme dat hem oock Terentius totter doot toe soude gequelt hebben, ghelijck Ausonius verhaelt. Hetselve ongheluck hebben sy oock van Plauto gheschreven, dewelcke, vanweghen niet minder oorsaecke als des Terentii schriften, in de scholen en behoorden geleert of gelesen te worden, want daer isser noch wel 41 int ghetal, waeraf de reste ooc door twater oft vier vergaen is. Doctor Faustus, dese tsamensprekinge lange aengehoort hebbende ende hy meer van dese voorseyde poëten als sy altsamen te seggen wiste, oock eenige sententiën uut de verloren comediën wiste te verhalen, daerom dat hem een yegelick verwonderde. So hebben sy hem gevraecht hoe dat hy conde geweten wat in de voorseyde verlorene comediën beschreven stont. Daerop dat hy hunlieden antwoorde dat sy niet teenemael vergaen oft verloren en waren, ghelijc sy meynden, maer dattet hen licht wesen soude alle dese voorseyde poëten-schriften, tsy datse verloren waren ofte niet, deselve int licht ende aen den dach te bringhen, maer niet dan sommighe uren geduerende. Maer soo verre als men die langher behouden wilde, soo mocht men veel studenten, notariën ende schrijvers te wercke setten ende deselve in den haeste laten uutschrijven, soo conde men namaels alletijt, niet min als de andere, hebben ende lesen; hetwelcke men de heeren theologhen ende de principaelste des raeds, die daer tegenwoordich waren, heeft te kennen ghegheven. Maer men heeft hem voor een andtwoorde gheven laeten dat soo verre als hy niet en wilde, noch en conde de voorseyde boecken overleveren, soo en begheerden sy sulckx niet, mitsdien men sonder dat ghenoechsame authoren ende boecken hadde, daeruut de jeucht recht goet lattijn leeren conde. Want het soude te vreesen zijn dat den boosen gheest int openbaren deser boecken alderley fenijn ende ergelicke exempelen daeronder mengelen mochte, waerdoor dat daernaer onder alle vrome meer schade veroorsaecken soude als voordeel. Waerover dat dese comediën Terentii ende Plauti achterghebleven zijn op alsulcken plaetsen daer de duyvel die versteken heeft, waerdoor dat Doctor Faustus hierin gheen meesterstuc en heeft connen bewijsen.
Onderwerp
SINSAG 0881 - Der Teufelsvertrag. Mann schliesst einen Vertrag mit dem Teufel, welcher ihm bei seiner Arbeit Hilfe leistet. 
SINSAG 0881 - Der Teufelsvertrag. Mann schliesst einen Vertrag mit dem Teufel, welcher ihm bei seiner Arbeit Hilfe leistet. 
Beschrijving
Na een promotie van enkelen tot magister op de universiteit is Faustus met een paar filosofen in gesprek over het nut van de komedies van Terentius. Het nut van deze komedies zit hem niet alleen in het mooie Latijn en de prachtige zinnen, maar ook dat er van alles in staat over de wereld; de goede en kwade personages worden zo goed beschreven. Helaas zijn 108 van zijn werken bij een schipbreuk verloren gegaan. Dit geldt ook voor veel werken va Plautus.
Doctor Faustus weet echter enkele zinnen op te zeggen van deze verloren gegane komedies en de filosofen vragen hoe hij die kent.
Faustus zegt dat hij de boeken niet kan overleveren, maar hij kan ze wel kort aan het licht brengen, zodat de werken kunnen worden overgeschreven.
Zijn gesprekspartners willen dit niet; op deze manier zouden boze geesten hun kennis kunnen vervuilen. Faustus kan dus deze keer niet pochen met zijn gaven.
Doctor Faustus weet echter enkele zinnen op te zeggen van deze verloren gegane komedies en de filosofen vragen hoe hij die kent.
Faustus zegt dat hij de boeken niet kan overleveren, maar hij kan ze wel kort aan het licht brengen, zodat de werken kunnen worden overgeschreven.
Zijn gesprekspartners willen dit niet; op deze manier zouden boze geesten hun kennis kunnen vervuilen. Faustus kan dus deze keer niet pochen met zijn gaven.
Bron
Carel Baten, Warachtighe historie van doctor Johannes Faustus. (ed. René Blankers) Jasper Troyen (?), Dordrecht 1592, 43r-44r
http://www.dbnl.org/tekst/bate002wara02_01/bate002wara02_01_0052.php
http://www.dbnl.org/tekst/bate002wara02_01/bate002wara02_01_0052.php
Naam Overig in Tekst
Faust
Faust
Terentius
Terentius
Plautus
Plautus
Ausonius
Ausonius
Plaats van Handelen
Erfurt
Erfurt