Browse Exhibits (5 in totaal)

Het thema voor Wereldverteldag 2016 (20 maart) is: Sterke Vrouwen. Volksverhalen zijn doorgaans een conservatief en rolbevestigend genre, Vrouwen in traditionele volksverhalen vervullen veelvuldig zachtmoedige, afwachtende en verzorgende rollen. Het valt niet mee om fysiek sterke vrouwen te vinden, echte heldinnen of mentaal superieure vrouwen. De sterkste vrouw van Nederland is ongetwijfeld Rixt, de dochter van Sterke Jerke: aan haar staaltjes van krachtpatserij zijn vele sagen gewijd. Maar voor veel vrouwen in volksverhalen geldt dat ze op een subtielere manier hun zin krijgen, namelijk dankzij hun scherpzinnigheid. Hierover gaan verschillende sprookjes. Het eerste volksverhaal in deze reeks laat er verder weinig misverstand over bestaan: (ook al denkt de man wel anders) de vrouw is de baas in huis.

Oktober is de Maand van de Geschiedenis en dat staat in 2014 in het teken van het thema 'Vriend en Vijand'. Hier worden een aantal volksverhalen gepresenteerd op het thema van vriend en vijand.

Eén van de beroemdste schatkamersprookjes is Ali Baba en de Veertig Rovers. Veel mensen denken overigens per abuis dat Ali Baba de roverhoofdman is. Ali Baba is echter een arme man, die op een dag toevallig ziet waar dieven hun gestolen goederen verstoppen: in een grot die opent met de toverformule ‘Sesam Open U’. Ali Baba vergaart vervolgens rijkdom door te stelen van de dieven. Als zijn broer het ook gaat proberen, vergeet hij binnen de toverformule en wordt hij door de rovers een kopje kleiner gemaakt.

Het sprookje van Ali Baba is van Oosterse oorsprong en wij kennen het in het Westen dankzij de vroeg 18e-eeuwse Franse vertaling Les mille et une nuits, van Antoine Galland. In Nederland kreeg het boek bekendheid als Duizend-en-één Nacht.

In de Nederlandse Volksverhalenbank zijn mondeling en schriftelijk overgeleverde versies opgenomen van het sprookje. De oudste mondelinge optekening is in het Gronings en dateert uit circa 1875.  De modernste versies dateren uit 2002, maar dan zijn het raadsels. Daartussen zitten onder andere twee versies van het sprookje door de jonge Marokkaanse verteller Abdelaziz Ajaarouj uit 1999, en een hoorspelversie met muziek van een CD uit 1995. Soms loopt de Nederlandse Ali Baba rond in een Hollands landschap, en dan is er natuurlijk geen grot, maar een holle boom of een luik in de grond.  In de Hollandse schatkamerversie figureert met andere woorden soms een Ali Baba op klompen.

Maar bestaan er dan geen volksverhalen over schatkamers die typisch Nederlands zijn? Het probleem is dat we een klein landje zijn, en dat veel volksverhalen vaak in een veel groter gebied worden verteld, en niet exclusief in Nederland. Niettemin hebben wij bijvoorbeeld aardig wat schatsagen, en de sage van Kiste Trui die haar hele leven naar een schat groef op de Mookerhei. Daar naast is er een schatkamersage die exclusief Nederlands lijkt: het verhaal van de Schatkamer van Nienoord.