Hoofdtekst
De founling en de prinses
Der wenne ris in ealman yn in kastiel. Dy ealman, dy hie gjin bern. Dat siet him danige dwers, dat syn húshûalding krekt like lyts bleau. Mar op in dei foun er yn ien fan 'e bosken in lyts jomkje. It wie noch mar in pear dagen âld. Hy naem it mei nei syn wiif ta. Dy wie alhiel út 'e skroeven oer dizze oanwinst. It bern krige dêr in libbentsje as smoarge beane. It krige syn gerak as gjin oar.
Om 'e safolle jier makke de ealman mei it wiif in reis nei de Oast ta. Doe't de jonge sa'n 18, 19 jier âld wie, die dy gjin lichten, hy woe èk mei. Dat gyng oan. Trijeresom rekken se op stap. Hja farden oer wide séën. De jonge hie syn kano efter 'e boat oan boun. Dêr woed er mei farre, as er yn 'e Oast wie.
Hja troffen sierlik moai waer ûnderweis. It wie blêdstil. Op in moarn frege de jonge:
"Mei 'k wol yn 'e kano?"
Hy forfeelde him hwat op it dek. Ja, dat mocht wol. De jonge koe boppedat goed swimme, fordrinke soe er dus net.
Mar hwat wol 't gefal? Der komt in stoarm opsetten fan je welste. Dat gong sa hommels, dat de jonge hie gjin tiid en klatterje by de boat op. It tou, dêr't de kano mei oan 'e boat fêst siet, knapte midstwa en dêr skommele de jongfeint op 'e baren. En dy wienen heech.
Hy wie lykme allinne. De kano gong op en del. En in stik wyn! En in hege sé! Fan 'e boat wie al gau neat mear to sjen en de jonge dreaukele al mar fierder en fierder. Op it lêst, doe bikaem de stoarm. Doe wied er deun by in eilantsje. Hy peddelde der hinne, loek de kano op it strân en gong op stap. Och, hwat wied er warch! It wie al let. Hied er mar in ûnderdak foar de nacht. Mar hwer moast er hinne?
Dêr seach er yn 'e fierte in ljochtsje baernen, hy der gau op ôf. Hy kloppe en bidarre yn in rôvershoale.
Dat wie net sa'n moai plak, mar hy bearde, dat er èk in rôver wie. De headman ornearre, hja koenen him wol brûke.
Tafallich seach er, dat ien fan 'e mannen in doar iepen makke mei de kaei. Doe rikte dyselde ien iten ta troch in lûkje hinne. Fuort dêrnei waerd de doar wer op slot dien.
De jongfeint makke in lange nacht. De oare moarns moast de binde der op ût om to roven. Hja woenen him mei ha, mar hy biwearde, hy wie wend der allinne op út to gean. Toe dan mar, dat mocht wol.
Hwat die doe ús maet? Hy sette de stap der ûnder nei de kano ta en helle dêr 500 goune út. Dat jild hied er meinaem, doe't er de boat forlitten hie.
Hwat seagen dy rôvers raer op, doe't se de joun thûs kamen. In grouwe 500 goune hied er bûtmakke! Hja priizgen him om it hurdst.
De oare deis gong it krekt allyksa. Nou helle er 800 goune ût syn kano. De rôvers bearden noch mear en seagen heech by har nije maet op.
Mar de trêdde deis, doe't er mei 1000 thûs kaem, wienen se alhiel ût 'e skroeven. Tsjonge, hwat wie dat in baes oanwinst. Hja wienen sa wiis mei him, dat se seinen: "Dû moatst ûs haedman wurde."
Dat gong oan en de oare moarn teagen hja allegearre wer op rôf út. Allinne de nije oerste bleau thús. Dy hie nou de kaeijen en doe't er syn folkje ta de hoale út hie, hwat died er doe?
Wel, it earste hwat him to dwaen stie wie de doar los to meitsjen fan dyselde, dy't it iten troch in lûkje krige. En hwat seach er dêr? Dêr siet in jongfaem. Dy hienen se opsletten. Hja wie o sa tsjep fan troanje. Hja fornijde him, hja hie in reis makke op in skip; dat wie yn 'e hannen fan 'e rôvers rekke en dy hienen har meinomd hjir hinnen.
De jongfeint brocht har nei syn kano ta. Dêr gongen se togearre yn sitten en lieten har fuortdriuwe. In hiel skoft wienen se ûnderweis, doe waerden se yn 'e fierte in great skip gewaer. De faem weau mei de bûsdoek, mar dy dêr op it skip murken it net. It skip farde troch. In skoft letter passearde der wer in skip.
"Dat is ien fan ús naesje!" rôp de faem. It skip droech de Ingelske flagge.
Hja waerden sjoen en ringen lei de kano njonken it Ingelske skip. De bûsdoek, dêr't hja mei wiuwd hie, joech se ta in oantinken oan 'e feint, dy't har út 'e rôvershoale forlost hie. Op dy bûsdoek stie it wapen fan it keninklik hûs fan Ingelân.
Doe't de kaptein fan it skip it fanke seach, wist er fuort, hwa't it wie. Net ien oars as de Ingelske keningsdochter. Hja hie har net bikend makke, mar hy hie har wol faker sjoen. Eltsenien wiste, dat hja yn 'e hannen fan rôvers fallen wie.
De kening hie troch it hiele lân omroppen litten, dat dyjinge, dy't har bifrijde, dy soe har ta syn wiif ha. Nou, tocht de kaptein by himsels, dat wie lang net in minne partij, sa'n keningsdochter.
Mar, dat hied er àl yn 'e gaten, dan moast dy feint út 'e wei romme wurde, oars koed er syn slach noait slaen. En dan soe hy tsjin de kening sizze, dat hy syn dochter rêdden hie.
Hwat die er? De jouns, doe't de feint lukme allinne op it dek stie, joech er him in triuw. De feint tûmele oer board. Mar de feint koe tige swimme en dat wist de kaptein net. Hwat de feint to dwaen hie, hy krige it roer to pakken, dat er bisylde en sa kaem er yn 'e haven oan wâl.
In skoft letter roun er de stêd yn. Dêr letten rounom de klokken. De feint frege:
"Hwat hat dat to bitsjutten?"
"Wite jo dat net? De dochter fan 'e kening is wer thús: in kaptein hat har út 'e hannen fan rôvers forlost."
Doe gong der de feint in ljocht op en doe krige er ek yn 'e gaten, hwat dat wapen op dy bûsdoek to bitsjutten hie.
Hy kuijere troch de stêd. Dêr waerd er in skilder gewaer. Dy hie 't tige drok mei 't bistriken fan in keamer yn in hiel great hûs.
"Dat giet moar poat-oan, net?" sei de feint sa.
"Ja, man," andere de farver. "Dit hûs, dêr komme de kaptein en de keningsdochter yn to wenjen. Dy binne krekt thúskomd. Nou moat alles earst goed yn 'e es fansels."
"Sil ik de kwast fan dy oernimme?"
Dat wie de farver wol goed. De feint koe skilderje as in bikwaem fakman. Op elts fan 'e fjouwer lewanten kaem de byltnis to stean fan in tafriel út syn libben. Op 'e earste foun de ealman him as lyts jonkje; op 'e twadde koenen jy sjen, hoe't syn kano losrekke fan 'e boat en hoe't er op it rôverseilân torjochte kaem; op 'e tredde, hoe't er mei de keningsdochter op 'e Ingelske boat bidarre en op 'e fjirde, hoe't de kaptein fan 'e boat him tomûk yn 'e sé stompte.
Doe't er klear wie kamen de kening en de kaptein en de prinses der oan. De kening frege him oft hja it skilderwurk wol bisjen koenen. Dat koe barre, mar dan moasten de doarren efter harren op slot.
Stijeresom biseagen se de tafrielen.
"It is prachtich wurk," ornearre de kening, "mar nou moatte jo ús ek fortelle, hwat dit allegear to bitsjutten hat."
En dêr rekke de feint op 'e tekst. Hy forhelle syn eigen libbensskiednis en sloech neat oer. Doe't er safier wie, dat de kaptein him oer board smiet, woe dy ta de doar út, mar dat koe net, hwant de doarren sieten fêst.
"Dyselde, dy't my de bûsdoek joech, wie dizze faem," sei de feint en hy wiisde de prinses oan. "En hjir is de bûsdoek."
En hy liet de bûsdoek sjen.
De kaptein seach as in wytling.
"Is dat wier?" frege de kening.
De prinses knikte.
"Dus, hy is de rêdder en dizze hjier - en hy wiisde op 'e kaptein - is in bidrager?"
"Sa sit it," andere de prinses, "en net oars. Hy is myn ferlosser."
"Nou hawwe jo it mar foar it sizzen," sei de kening, hoe't wy mei dizze kaptein oan moatte."
De feint bitocht him net sa lang.
"Hy moat troch acht hynders útinoar lutsen wurde."
Dat barde.
Mar de feint troude mei de prinses en it waerd in brulloft lyk as net ien it noch meimakke hie.
Der wenne ris in ealman yn in kastiel. Dy ealman, dy hie gjin bern. Dat siet him danige dwers, dat syn húshûalding krekt like lyts bleau. Mar op in dei foun er yn ien fan 'e bosken in lyts jomkje. It wie noch mar in pear dagen âld. Hy naem it mei nei syn wiif ta. Dy wie alhiel út 'e skroeven oer dizze oanwinst. It bern krige dêr in libbentsje as smoarge beane. It krige syn gerak as gjin oar.
Om 'e safolle jier makke de ealman mei it wiif in reis nei de Oast ta. Doe't de jonge sa'n 18, 19 jier âld wie, die dy gjin lichten, hy woe èk mei. Dat gyng oan. Trijeresom rekken se op stap. Hja farden oer wide séën. De jonge hie syn kano efter 'e boat oan boun. Dêr woed er mei farre, as er yn 'e Oast wie.
Hja troffen sierlik moai waer ûnderweis. It wie blêdstil. Op in moarn frege de jonge:
"Mei 'k wol yn 'e kano?"
Hy forfeelde him hwat op it dek. Ja, dat mocht wol. De jonge koe boppedat goed swimme, fordrinke soe er dus net.
Mar hwat wol 't gefal? Der komt in stoarm opsetten fan je welste. Dat gong sa hommels, dat de jonge hie gjin tiid en klatterje by de boat op. It tou, dêr't de kano mei oan 'e boat fêst siet, knapte midstwa en dêr skommele de jongfeint op 'e baren. En dy wienen heech.
Hy wie lykme allinne. De kano gong op en del. En in stik wyn! En in hege sé! Fan 'e boat wie al gau neat mear to sjen en de jonge dreaukele al mar fierder en fierder. Op it lêst, doe bikaem de stoarm. Doe wied er deun by in eilantsje. Hy peddelde der hinne, loek de kano op it strân en gong op stap. Och, hwat wied er warch! It wie al let. Hied er mar in ûnderdak foar de nacht. Mar hwer moast er hinne?
Dêr seach er yn 'e fierte in ljochtsje baernen, hy der gau op ôf. Hy kloppe en bidarre yn in rôvershoale.
Dat wie net sa'n moai plak, mar hy bearde, dat er èk in rôver wie. De headman ornearre, hja koenen him wol brûke.
Tafallich seach er, dat ien fan 'e mannen in doar iepen makke mei de kaei. Doe rikte dyselde ien iten ta troch in lûkje hinne. Fuort dêrnei waerd de doar wer op slot dien.
De jongfeint makke in lange nacht. De oare moarns moast de binde der op ût om to roven. Hja woenen him mei ha, mar hy biwearde, hy wie wend der allinne op út to gean. Toe dan mar, dat mocht wol.
Hwat die doe ús maet? Hy sette de stap der ûnder nei de kano ta en helle dêr 500 goune út. Dat jild hied er meinaem, doe't er de boat forlitten hie.
Hwat seagen dy rôvers raer op, doe't se de joun thûs kamen. In grouwe 500 goune hied er bûtmakke! Hja priizgen him om it hurdst.
De oare deis gong it krekt allyksa. Nou helle er 800 goune ût syn kano. De rôvers bearden noch mear en seagen heech by har nije maet op.
Mar de trêdde deis, doe't er mei 1000 thûs kaem, wienen se alhiel ût 'e skroeven. Tsjonge, hwat wie dat in baes oanwinst. Hja wienen sa wiis mei him, dat se seinen: "Dû moatst ûs haedman wurde."
Dat gong oan en de oare moarn teagen hja allegearre wer op rôf út. Allinne de nije oerste bleau thús. Dy hie nou de kaeijen en doe't er syn folkje ta de hoale út hie, hwat died er doe?
Wel, it earste hwat him to dwaen stie wie de doar los to meitsjen fan dyselde, dy't it iten troch in lûkje krige. En hwat seach er dêr? Dêr siet in jongfaem. Dy hienen se opsletten. Hja wie o sa tsjep fan troanje. Hja fornijde him, hja hie in reis makke op in skip; dat wie yn 'e hannen fan 'e rôvers rekke en dy hienen har meinomd hjir hinnen.
De jongfeint brocht har nei syn kano ta. Dêr gongen se togearre yn sitten en lieten har fuortdriuwe. In hiel skoft wienen se ûnderweis, doe waerden se yn 'e fierte in great skip gewaer. De faem weau mei de bûsdoek, mar dy dêr op it skip murken it net. It skip farde troch. In skoft letter passearde der wer in skip.
"Dat is ien fan ús naesje!" rôp de faem. It skip droech de Ingelske flagge.
Hja waerden sjoen en ringen lei de kano njonken it Ingelske skip. De bûsdoek, dêr't hja mei wiuwd hie, joech se ta in oantinken oan 'e feint, dy't har út 'e rôvershoale forlost hie. Op dy bûsdoek stie it wapen fan it keninklik hûs fan Ingelân.
Doe't de kaptein fan it skip it fanke seach, wist er fuort, hwa't it wie. Net ien oars as de Ingelske keningsdochter. Hja hie har net bikend makke, mar hy hie har wol faker sjoen. Eltsenien wiste, dat hja yn 'e hannen fan rôvers fallen wie.
De kening hie troch it hiele lân omroppen litten, dat dyjinge, dy't har bifrijde, dy soe har ta syn wiif ha. Nou, tocht de kaptein by himsels, dat wie lang net in minne partij, sa'n keningsdochter.
Mar, dat hied er àl yn 'e gaten, dan moast dy feint út 'e wei romme wurde, oars koed er syn slach noait slaen. En dan soe hy tsjin de kening sizze, dat hy syn dochter rêdden hie.
Hwat die er? De jouns, doe't de feint lukme allinne op it dek stie, joech er him in triuw. De feint tûmele oer board. Mar de feint koe tige swimme en dat wist de kaptein net. Hwat de feint to dwaen hie, hy krige it roer to pakken, dat er bisylde en sa kaem er yn 'e haven oan wâl.
In skoft letter roun er de stêd yn. Dêr letten rounom de klokken. De feint frege:
"Hwat hat dat to bitsjutten?"
"Wite jo dat net? De dochter fan 'e kening is wer thús: in kaptein hat har út 'e hannen fan rôvers forlost."
Doe gong der de feint in ljocht op en doe krige er ek yn 'e gaten, hwat dat wapen op dy bûsdoek to bitsjutten hie.
Hy kuijere troch de stêd. Dêr waerd er in skilder gewaer. Dy hie 't tige drok mei 't bistriken fan in keamer yn in hiel great hûs.
"Dat giet moar poat-oan, net?" sei de feint sa.
"Ja, man," andere de farver. "Dit hûs, dêr komme de kaptein en de keningsdochter yn to wenjen. Dy binne krekt thúskomd. Nou moat alles earst goed yn 'e es fansels."
"Sil ik de kwast fan dy oernimme?"
Dat wie de farver wol goed. De feint koe skilderje as in bikwaem fakman. Op elts fan 'e fjouwer lewanten kaem de byltnis to stean fan in tafriel út syn libben. Op 'e earste foun de ealman him as lyts jonkje; op 'e twadde koenen jy sjen, hoe't syn kano losrekke fan 'e boat en hoe't er op it rôverseilân torjochte kaem; op 'e tredde, hoe't er mei de keningsdochter op 'e Ingelske boat bidarre en op 'e fjirde, hoe't de kaptein fan 'e boat him tomûk yn 'e sé stompte.
Doe't er klear wie kamen de kening en de kaptein en de prinses der oan. De kening frege him oft hja it skilderwurk wol bisjen koenen. Dat koe barre, mar dan moasten de doarren efter harren op slot.
Stijeresom biseagen se de tafrielen.
"It is prachtich wurk," ornearre de kening, "mar nou moatte jo ús ek fortelle, hwat dit allegear to bitsjutten hat."
En dêr rekke de feint op 'e tekst. Hy forhelle syn eigen libbensskiednis en sloech neat oer. Doe't er safier wie, dat de kaptein him oer board smiet, woe dy ta de doar út, mar dat koe net, hwant de doarren sieten fêst.
"Dyselde, dy't my de bûsdoek joech, wie dizze faem," sei de feint en hy wiisde de prinses oan. "En hjir is de bûsdoek."
En hy liet de bûsdoek sjen.
De kaptein seach as in wytling.
"Is dat wier?" frege de kening.
De prinses knikte.
"Dus, hy is de rêdder en dizze hjier - en hy wiisde op 'e kaptein - is in bidrager?"
"Sa sit it," andere de prinses, "en net oars. Hy is myn ferlosser."
"Nou hawwe jo it mar foar it sizzen," sei de kening, hoe't wy mei dizze kaptein oan moatte."
De feint bitocht him net sa lang.
"Hy moat troch acht hynders útinoar lutsen wurde."
Dat barde.
Mar de feint troude mei de prinses en it waerd in brulloft lyk as net ien it noch meimakke hie.
Onderwerp
AT 0506 - The Rescued Princess
AT 0506 - The Rescued Princess 
ATU 0505 - The Grateful Dead.
ATU 0505 - The Grateful Dead.
Beschrijving
Een kinderloos echtpaar van adel ontfermt zich over een vondeling. Als de jongen oud genoeg is, mag hij met zijn ouders mee op een bootreis. In een storm raakt de jongen met zijn kano los van de boot en komt op een eiland terecht. Hij vindt aansluiting bij een bende rovers die iemand gevangen houden. De jongen mag alleen op rooftocht, maar gaat telkens geld uit zijn kano halen. De rovers zijn enthousiast over het succes van de jongen en maken hem tot hoofdman. Eenmaal in het bezit van de sleutels opent hij de gevangenis en bevrijdt de prinses. In de kano weten ze te ontvluchten. Onderweg worden ze opgepikt door een schip uit het vaderland van de prinses. De koning had beloofd dat wie de prinses bevrijdt, met haar mag trouwen. De kapitein herkent de prinses en laat de jongen overboord gooien. De kapitein werpt zich op als redder van de prinses en zal spoedig met haar trouwen. De jongen weet naar het land te zwemmen en wordt knecht van een schilder die taferelen schildert in het toekomstige huis van de prinses. De jongen schildert zijn avonturen, en zodra de koning dat ziet, komt het bedrog van de kapitein uit. De kapitein krijgt de doodstraf en de jongen trouwt met de prinses.
Bron
Dam Jaarsma: `Teltsjes út 'e Fryske Wâlden fan Anders Bijma', in: It Heitelân 32 (1954), p.40-41.
Motief
L161 - Lowly hero marries princess.
L161 - Lowly hero marries princess.
R111.1.2 - Princess rescued from robbers.
R111.1.2 - Princess rescued from robbers.
S142 - Person thrown into the water and abandoned.
S142 - Person thrown into the water and abandoned.
K1931.1 - Impostors throw hero overboard into sea.
K1931.1 - Impostors throw hero overboard into sea.
T68.1 - Princess offered as prize to rescuer.
T68.1 - Princess offered as prize to rescuer.
H11.1 - Recognition by telling life history.
H11.1 - Recognition by telling life history.
Commentaar
ca. 1953
Onder de knop Beeld een afbeelding van verzamelaar A.A. Jaarsma.
Motieven: L161 Lowly hero marries princess; R111.1.2 Princess rescued from robbers; S142 Person thrown into the water and abandoned; K1931.1 Impostors throw hero overboard into sea; T68.1 Princess offered as prize to rescuer; H11.1 Recognition by telling life history.
Motieven: L161 Lowly hero marries princess; R111.1.2 Princess rescued from robbers; S142 Person thrown into the water and abandoned; K1931.1 Impostors throw hero overboard into sea; T68.1 Princess offered as prize to rescuer; H11.1 Recognition by telling life history.
The Rescued Princess
Naam Overig in Tekst
De Oost
De Oost
Engels
Engels
Naam Locatie in Tekst
Engeland
Engeland
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20