Hoofdtekst
De iezern Kerel
Der was es 'n keunink, dei geern joagen mog. Sums was hai mit zien joagers van 's mörns vroo tot 's oavens loat op jacht. Hai woonde op 'n mooie börg ien 'n hail groot bosch. Ien dat bosch, midden tusschen de hoogste spaarboomen lag 'n ronde viever. Op 'n duur kregen joagers niks meer. As ze op jacht wazzen, wer 't wild altied weg bie dei viever. Dat kwam van 'n spouk, dat doar touhil. Verschaaiden haren 't al zain, en zoo was 't gauw genog bekend, dat dei viever behekst was. Gain mensk dus meer allain 't bosch ien. Dou zee de keunink: dei viever dei wil ik dreug hemmen, ik wil waiten wat doar op boom zit. Hai stuurde aal zien volk der mit aan 't waark. En dou ze viever leegschept haren, dou vonnen ze der 'n iezern kerel ien. Dei iezern man nammen ze mit nanner gevangen. Ze deden hom ketten om aarms en bainen en stopten hom ien 'n iezern hok mit iezern troalies. De keunink zee: nou hevve hom, en nou mout wie hom hollen ook. Ie mouten mie der alemoal goud op verdocht wezen, dat e der nooit leventeg weer oet komt. Anners hei je de ellende weer aan gaang en den is 't bosch weer haildal onvaaileg. Hai het 't doen en gain mensk aaners! Dat beloofden ze ook. Dou wordt 't oorlog en veurdat keunink mit zien leger wegtrekt, zegt e: dei mie ien tied dat 'k vot ben, iezern kerel der oetlet, dei zel stsarven, dat sweer ik! Mor de keunink en de keunegin haren 'n jonkje van vieftien joar, dat doar bie börg speulde mit 'n gollen baal. Baal komt bie ongeluk ien 't hok terecht. Geef mie mien golfen baal weer, zegt e tegen iezern man. Nait eerder, as da's mie deur open duzze. Dat mag ik nait doun, zegt jong, dat wil voader nait lieden. Kiend, loat mie der toch oet, zegt e, den krigs dien baal weer. 'k Mag 't nait doun, zegt jong, voader wil 't nait lieden. Loat mie der toch oet, den zellen aal dien wenschen dei's duzze vervuld worren. As ooit wat wilde, kom den mor ien 't bosch. Den mos roupen: iezern man, iezern man, help mie! Komt die niks van over, ik dou die gain kwoad. Ik wil der zoo geern weer oet. Nou dat ging goud, jong dee deur open. Iezern man mouk dat e vot kwam, ging weer 't bosch ien, en kroop weer ien zien viever. Dou de keunink weerom kwam, zag hai opslag, dat deur open ston en dat iezern kerel vot was. Overaal dut e noavroag, wel dat hom der oet loeten het. Hai vragt zien zeun ook. Ik wil der nait om laigen, zegt jong, ik heb 't doen. Doe ongelukkeg kiend, zegt de keunink, ik mout mien woord hollen, nou mos doe staarven, want dat hes verdaind. Dou keunegin dat heurde, vol ze flauw en alemoal wazzen ze oet stuur, want ze moggen dei jonge prins hail geern lieden. Ze smeeken keunink, om hom ien 't leven te loaten. Mor 't bosch wordt weer onvaaileg en 't wild wordt weer weg. 't Groode bosch ligt stil en verloaten, allain kraaien en raaigers nuzzeln ien boomen rondom viever tou. Dou stuurt de keunink zien knechten mit jong noar 't bosch. Ze mouten hom zien haart weerom brengen. En zai nemen hom mit ien 't bosch, mor dat begroot dei knechten zoo. Ze kennen der nait tou komen, om jong dood te moaken. Dou zain ze doar 'n haart loopen. Dei schaiten ze en 't haart brengen ze noar de keunink. Ze zeggen tegen de prins, dat e moaken mout, dat e vot komt en dat e nooit weerom komen mag. En de prins lopt net wat e loopen ken. Op 'n deur komt e ien 'n aner land. Doar verhuurt e zich bie de keunink as schoapherder. Dei keunink het 'n hail mooie dochter. As ze vieftien joar is, zel ze trouwen. Ze krigt vrijers bie de vleet, mor ze wil van gain ain wat waiten. Dou wordt keunink kwoad en zegt: as doe den nait besluten kees, den zel ik wel ain veur die opzuiken. Mor doar het zai 't haildal nait aan tou. As 't den toch wezen mout, zegt ze, den wil 'k de man hemmen dei de golfen ballen vangen ken. De keunink let opslag deur 't haile land bekend moaken, dat ter 'n groot feest wezen zai. Van ale kanten kwammen ze opzetten, want de keunink haar drei golfen balen. Dei ze vangen ken, krigt goldgeel hoar en de keuninksdochter. Allerhande jongeluu willen mit doun, schoapherder ook. Ze lachen hom alemoal oet. Doar zellen wel anern om komen, zeggen ze, en woar wolt doe n peerd en klaier vandoan hoalen? Nou, zegt jong, dat ken mie niks schelen. ik wil der toch om hen. Hai gaait noa t bosch en ropt iezern man. Dei komt oet viever en zegt: wat wilt doe? Hai vertelt hom de haile zoak en de iezern man geft hom 'n peerd en 'n zieden doukje en klaier. Hai mout 't peerd dat doukje veur oogen laans bienen. Dou 't mor driest, zegt e. Jong verwonnert zich doar slim over, mor hai dut 't. Hai gaait noa 't feest en vangt aal dei drei golfen balen, doar elk en ain versteld van ston. En 't wonderliekste was, dou hai dei balen haar, kreeg e vot opslag goldgeel hoar. Dou krigt hai zin aan de keuninkedochter en zai aan hom. Ze moggen kanner zoo aibals geern lieden, dat ze wollen votdoadelk wel trouwen. Mor dat wol de keunink nait lieden, doar was jong lang nait hoog genog veur van ofkomst. Hai mos zich der mor niks van veurstellen, want doar kon niks van. Doar mos n keuninkszeun van 'n aner riek om komen. Mor de jonge prins lait moud nait sakken. Hai ging weer noa 't bosch, dou e bie de daipe viever kwam, raip e iezern man. Dei zee: ik zel mit hom proaten, doe zelt dat wicht hemmen, Iezern man ging der 's nachts op of en hai raip deur 't glass van de keunink, dat hai zol zien dochter mor driest geven aan de schoapherder, want dat was n keuninkszeun. Joa, zee de keunink, dat wil ik nou wel geern doun; hai mag heur nou wel geern hemmen, al was hai ook mor schoapherder, mor der is net n vreezelk ongeluk gebeurd. Ik heb gain dochter meer. Wie hemmen 't mit 'n maal wezen te doun, n droak het heur stolen en nou mout zai staarven. Zai is doar ien 't gebaargte en hai moakt heur mörn van kaant, zoo'n iezelk monster is dat.Mit aal mien macht en mien geld ken 'k der niks aan doun. Ik zel der veur zörgen, zee iezern man; 't zel nait gebeuren. Votdoadelk ging hai noa de jonge prins en zee: nou zel 't der op aan komen. Nou mos mor es zain loaten dat's heur weerd bis. Hier is 'n soabel. Goa doar mit op de glenne droak lös; wees nait baang, sloag hom aal zien koppen of, dat ter nog gain ain op zitten blift! De jonge man is moudeg genog, nou e wat doun ken veur zien allerlaifste. Hai bedenkt zich gain oogenblik, trekt noa de hooge baargen, doar dat monster zien leger het. Hai zigt hom; 't hart zol joe stilstoan. Hai het zeuven koppen, en ieder kop spijt vuur en vlam en rook en swevel. Mor hai zigt ook zien allerlaifste prinses en nou bedenkt hai zich nait meer. Hai vlugs der op ien, houwt rechts en links, steurt zich aan gain rook en smook, aan gain damp en vuur en houwt achter nkanner dei droak aal zien koppen of. Dou was 't wicht vrij en konnen ze trouwen. En ze wazzen zoo bliede, en de keunink was bliede. Ien 't haile laand wer der 'n groot feest hollen, zoo groot en mooi as der nog nooit west het. Dat duurde zeuven doagen. En dou is de jonge prins mit zien jonge vronw noa zien ollers tou goan en dei schraifden van bliedschop, dou ze heur zeun leventeg weer zagen. En zai hemmen aal mit nanner nog laank en gelukkeg leefd, en van de iezern man het gain mensk ooit weer wat vernomen.
Der was es 'n keunink, dei geern joagen mog. Sums was hai mit zien joagers van 's mörns vroo tot 's oavens loat op jacht. Hai woonde op 'n mooie börg ien 'n hail groot bosch. Ien dat bosch, midden tusschen de hoogste spaarboomen lag 'n ronde viever. Op 'n duur kregen joagers niks meer. As ze op jacht wazzen, wer 't wild altied weg bie dei viever. Dat kwam van 'n spouk, dat doar touhil. Verschaaiden haren 't al zain, en zoo was 't gauw genog bekend, dat dei viever behekst was. Gain mensk dus meer allain 't bosch ien. Dou zee de keunink: dei viever dei wil ik dreug hemmen, ik wil waiten wat doar op boom zit. Hai stuurde aal zien volk der mit aan 't waark. En dou ze viever leegschept haren, dou vonnen ze der 'n iezern kerel ien. Dei iezern man nammen ze mit nanner gevangen. Ze deden hom ketten om aarms en bainen en stopten hom ien 'n iezern hok mit iezern troalies. De keunink zee: nou hevve hom, en nou mout wie hom hollen ook. Ie mouten mie der alemoal goud op verdocht wezen, dat e der nooit leventeg weer oet komt. Anners hei je de ellende weer aan gaang en den is 't bosch weer haildal onvaaileg. Hai het 't doen en gain mensk aaners! Dat beloofden ze ook. Dou wordt 't oorlog en veurdat keunink mit zien leger wegtrekt, zegt e: dei mie ien tied dat 'k vot ben, iezern kerel der oetlet, dei zel stsarven, dat sweer ik! Mor de keunink en de keunegin haren 'n jonkje van vieftien joar, dat doar bie börg speulde mit 'n gollen baal. Baal komt bie ongeluk ien 't hok terecht. Geef mie mien golfen baal weer, zegt e tegen iezern man. Nait eerder, as da's mie deur open duzze. Dat mag ik nait doun, zegt jong, dat wil voader nait lieden. Kiend, loat mie der toch oet, zegt e, den krigs dien baal weer. 'k Mag 't nait doun, zegt jong, voader wil 't nait lieden. Loat mie der toch oet, den zellen aal dien wenschen dei's duzze vervuld worren. As ooit wat wilde, kom den mor ien 't bosch. Den mos roupen: iezern man, iezern man, help mie! Komt die niks van over, ik dou die gain kwoad. Ik wil der zoo geern weer oet. Nou dat ging goud, jong dee deur open. Iezern man mouk dat e vot kwam, ging weer 't bosch ien, en kroop weer ien zien viever. Dou de keunink weerom kwam, zag hai opslag, dat deur open ston en dat iezern kerel vot was. Overaal dut e noavroag, wel dat hom der oet loeten het. Hai vragt zien zeun ook. Ik wil der nait om laigen, zegt jong, ik heb 't doen. Doe ongelukkeg kiend, zegt de keunink, ik mout mien woord hollen, nou mos doe staarven, want dat hes verdaind. Dou keunegin dat heurde, vol ze flauw en alemoal wazzen ze oet stuur, want ze moggen dei jonge prins hail geern lieden. Ze smeeken keunink, om hom ien 't leven te loaten. Mor 't bosch wordt weer onvaaileg en 't wild wordt weer weg. 't Groode bosch ligt stil en verloaten, allain kraaien en raaigers nuzzeln ien boomen rondom viever tou. Dou stuurt de keunink zien knechten mit jong noar 't bosch. Ze mouten hom zien haart weerom brengen. En zai nemen hom mit ien 't bosch, mor dat begroot dei knechten zoo. Ze kennen der nait tou komen, om jong dood te moaken. Dou zain ze doar 'n haart loopen. Dei schaiten ze en 't haart brengen ze noar de keunink. Ze zeggen tegen de prins, dat e moaken mout, dat e vot komt en dat e nooit weerom komen mag. En de prins lopt net wat e loopen ken. Op 'n deur komt e ien 'n aner land. Doar verhuurt e zich bie de keunink as schoapherder. Dei keunink het 'n hail mooie dochter. As ze vieftien joar is, zel ze trouwen. Ze krigt vrijers bie de vleet, mor ze wil van gain ain wat waiten. Dou wordt keunink kwoad en zegt: as doe den nait besluten kees, den zel ik wel ain veur die opzuiken. Mor doar het zai 't haildal nait aan tou. As 't den toch wezen mout, zegt ze, den wil 'k de man hemmen dei de golfen ballen vangen ken. De keunink let opslag deur 't haile land bekend moaken, dat ter 'n groot feest wezen zai. Van ale kanten kwammen ze opzetten, want de keunink haar drei golfen balen. Dei ze vangen ken, krigt goldgeel hoar en de keuninksdochter. Allerhande jongeluu willen mit doun, schoapherder ook. Ze lachen hom alemoal oet. Doar zellen wel anern om komen, zeggen ze, en woar wolt doe n peerd en klaier vandoan hoalen? Nou, zegt jong, dat ken mie niks schelen. ik wil der toch om hen. Hai gaait noa t bosch en ropt iezern man. Dei komt oet viever en zegt: wat wilt doe? Hai vertelt hom de haile zoak en de iezern man geft hom 'n peerd en 'n zieden doukje en klaier. Hai mout 't peerd dat doukje veur oogen laans bienen. Dou 't mor driest, zegt e. Jong verwonnert zich doar slim over, mor hai dut 't. Hai gaait noa 't feest en vangt aal dei drei golfen balen, doar elk en ain versteld van ston. En 't wonderliekste was, dou hai dei balen haar, kreeg e vot opslag goldgeel hoar. Dou krigt hai zin aan de keuninkedochter en zai aan hom. Ze moggen kanner zoo aibals geern lieden, dat ze wollen votdoadelk wel trouwen. Mor dat wol de keunink nait lieden, doar was jong lang nait hoog genog veur van ofkomst. Hai mos zich der mor niks van veurstellen, want doar kon niks van. Doar mos n keuninkszeun van 'n aner riek om komen. Mor de jonge prins lait moud nait sakken. Hai ging weer noa 't bosch, dou e bie de daipe viever kwam, raip e iezern man. Dei zee: ik zel mit hom proaten, doe zelt dat wicht hemmen, Iezern man ging der 's nachts op of en hai raip deur 't glass van de keunink, dat hai zol zien dochter mor driest geven aan de schoapherder, want dat was n keuninkszeun. Joa, zee de keunink, dat wil ik nou wel geern doun; hai mag heur nou wel geern hemmen, al was hai ook mor schoapherder, mor der is net n vreezelk ongeluk gebeurd. Ik heb gain dochter meer. Wie hemmen 't mit 'n maal wezen te doun, n droak het heur stolen en nou mout zai staarven. Zai is doar ien 't gebaargte en hai moakt heur mörn van kaant, zoo'n iezelk monster is dat.Mit aal mien macht en mien geld ken 'k der niks aan doun. Ik zel der veur zörgen, zee iezern man; 't zel nait gebeuren. Votdoadelk ging hai noa de jonge prins en zee: nou zel 't der op aan komen. Nou mos mor es zain loaten dat's heur weerd bis. Hier is 'n soabel. Goa doar mit op de glenne droak lös; wees nait baang, sloag hom aal zien koppen of, dat ter nog gain ain op zitten blift! De jonge man is moudeg genog, nou e wat doun ken veur zien allerlaifste. Hai bedenkt zich gain oogenblik, trekt noa de hooge baargen, doar dat monster zien leger het. Hai zigt hom; 't hart zol joe stilstoan. Hai het zeuven koppen, en ieder kop spijt vuur en vlam en rook en swevel. Mor hai zigt ook zien allerlaifste prinses en nou bedenkt hai zich nait meer. Hai vlugs der op ien, houwt rechts en links, steurt zich aan gain rook en smook, aan gain damp en vuur en houwt achter nkanner dei droak aal zien koppen of. Dou was 't wicht vrij en konnen ze trouwen. En ze wazzen zoo bliede, en de keunink was bliede. Ien 't haile laand wer der 'n groot feest hollen, zoo groot en mooi as der nog nooit west het. Dat duurde zeuven doagen. En dou is de jonge prins mit zien jonge vronw noa zien ollers tou goan en dei schraifden van bliedschop, dou ze heur zeun leventeg weer zagen. En zai hemmen aal mit nanner nog laank en gelukkeg leefd, en van de iezern man het gain mensk ooit weer wat vernomen.
Onderwerp
AT 0502 - The Wild Man 
AT 0502 - The Wild Man 
ATU 0502 - The Wild Man.
ATU 0502 - The Wild Man.
Beschrijving
Een koning vangt een ijzeren man die op de bodem van een meer leeft en al het wild in het bos laat verdwijnen. Zijn jonge zoon laat de man vrij en de koning wordt door een eed die hij heeft gezworen gedwongen om zijn zoon met de dood te straffen. De knechten van de koning laten de jongen echter ontsnappen. De prins vlucht naar een ander rijk waar hij een schaapherder wordt. Met de hulp van de ijzeren man vangt hij drie gouden ballen en mag hij met de prinses van het land trouwen. De prinses wordt echter ontvoerd door een draak. De prins verslaat de draak met het zwaard dat de ijzeren man hem heeft gegeven en trouwt met de prinses. De jonge prins gaat terug naar zijn ouders en wordt met blijdschap ontvangen.
Bron
E.J.Huizenga-Onnekes: Het boek van Minne Koning. Groningen (etc.), 1930, p. 103-109
Motief
F567 - Wild man.
F567 - Wild man.
G671 - Wild man released from captivity aids hero.
G671 - Wild man released from captivity aids hero.
H316 - Suitor test: apple thrown indicates princess‘s choice.
H316 - Suitor test: apple thrown indicates princess‘s choice.
Commentaar
1930
The Wild Man & AT 0314 The Youth Transformed to a Horse
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:20