LOMBO503

Chelm is een dorp; een joods dorp in Polen. En in dat dorp woonden misschien wel de allerslimste mensen van de hele wereld. Zij weten echt op elk probleem een oplossing.
Op een nacht zag iemand de maan in een ton met water. Het water in de ton was glad en donker als een spiegel. Ze konden de maan heel goed zien liggen op de bodem. Een koopman uit een naburig dorp zei later dat het gewoon een spiegelbeeld geweest was, maar die mensen in het dorp wisten wel beter. Ze hadden de maan heel duidelijk zien liggen en ze begrepen meteen dat dat 'ie uit de hemel zo in die ton gevallen was. En ze deden heel gauw een deksel op de ton, spijkerden dat dicht, want de maan mocht niet ontsnappen. En toen ze de volgende morgen de deksel eraf haalden, en de maan er niet meer in zat, toen kwamen alle mensen van Chelm tot de slotsom dat de maan gestolen was. En ze waarschuwden de politie. En die kwam en ze gingen samen het hele dorp afzoeken. En toen ook nog alle dorpen in de omtrek. En de dief, die is toen zo bang geworden, dat 'ie nog diezelfde avond de maan heeft teruggehangen aan de hemel.
En van alle mensen van Chelm zijn de zeven oudsten wel de meest beroemdste. En omdat zij de oudste, de meest wijze, de meest slimme - hoewel kwade tongen wel eens beweren dat ze ook de meest dwaze - inwoners van Chelm waren, vormden zij het bestuur van het dorp. Ze hadden lange witte baarden en hoge voorhoofden van al het denken dat ze deden. Op een chanouka avond (chanouka is een belangrijk joods feest) had het uren achtereen gesneeuwd. En de sneeuw lag als een zilveren tapijt over de huizen. En de maan scheen, en de sterren flonkerden, en de sneeuw glinsterde als parels, als diamanten... En de oudsten van Chelm zaten binnen. Het dorp had dringend geld nodig, maar ze wisten niet hoe ze daar aan moesten komen. Opeens kijkt Gronam Oss - de oudste van alle oudsten - kijkt naar buiten...
"De sneeuw, de sneeuw die is van zilver!"
En een andere oudste komt erbij staan: "Ik zie diamanten!"
"En ik zie parels," zegt een derde.
Het was de inwoners van Chelm duidelijk geworden dat er een schat uit de hemel was komen vallen. En dat al hun zorgen voorbij waren.
Ja, even later gingen ze zich toch weer zorgen maken. Want de mensen van Chelm die houden ervan om 's avonds nog even een wandelingetje te maken voordat ze gaan slapen. Nou, je ziet het al voor je: als die allemaal over die sneeuw gaan lopen, dan blijft er van de schat niet veel over. Daar moesten ze iets op verzinnen.
"Ik weet wat," zei Schmirle Trunt. "We moeten een boodschapper door het dorp sturen, en die moet bij alle mensen aankloppen en zeggen dat ze vanavond binnen moeten blijven, totdat de hele schat, alle diamanten, al het zilver, tot het binnengehaald is."
Dat was best een goed idee.
"Alleen...," zei Lepe Lebisch: "als die boodschapper langs al die huizen gaat, dan zal hij zelf de sneeuw vertrappen, en dan is onze schat vernield."
Tja, slimme jongen, die Lebisch. En ze dachten na, ze fronsten hun voorhoofden...
"Ik heb het!" zei Gronam Oss. "We moeten die boodschapper niet laten lopen. Nee, we moeten hem bovenop een tafel zetten, en die tafel die dragen we dan rond door het dorp. En dan komen zijn voeten niet op de grond. Dan blijft de sneeuw mooi liggen."
Ze vonden het een geweldig idee en ze besloten meteen het uit te voeren. Ze haalden Gimpl de boodschappenjongen uit de keuken, zetten hem bovenop de tafel, gaven hem een houten hamer in zijn handen - want daarmee moet hij op de ramen kloppen... En wie moest er nou de tafel dragen? De mensen die in de keuken werkten! Treitl de kok, en Pirl de aardappelschiller, en Yungo de sla-menger, en Yentl de geitenmelker. En allevier die mannen die pakten een poot van de tafel, en Gimpl stond er bovenop met zijn houten hamer stevig in zijn hand. En daar gingen ze.
En Gimpl klopte met zijn hamer op alle ramen en die riep: "Mensen, jullie moeten vanavond binnen blijven! Er is een schat uit de hemel komen vallen en het is verboden erop te lopen!"
Nou, al die mensen gehoorzaamden; die bleven die avond binnen. En de oudsten van Chelm die bleven ook binnen, want die gingen vergaderen over wat ze het beste met die schat zouden kunnen doen. Gronam Oss bedacht dat ze het beste de schat konden verkopen, en dan voor het geld een gans kopen. Maar niet zomaar een gans, maar een gans die gouden eieren zou leggen. En dan zou het dorp altijd een geregeld inkomen hebben.
Suffe Lebisch had een ander idee: "Laten we brillen kopen voor iedereen. Brillen waarmee je alles groter ziet. Dan zijn de huizen groter, dan zijn de winkels groter, dan zijn de straten veel breder."
En als alles er groter uitzag, dan was het natuurlijk ook groter. En dan was Chelm geen dorpje meer, nee, dan was het een stad, misschien wel een wereldstad.
En nog veel meer, minstens net zulke goeie ideeën hadden ze die avond. En ze praatten maar door tot de volgende ochtend. De zon kwam op en ze keken naar buiten en ze zagen dat de sneeuw vertrapt was. Dat hun hele mooie schat helemaal kapot was. En dat kwam door die grove laarzen van die mensen die de tafel gedragen hadden. De oudsten moesten elkaar toegeven dat ze toch een foutje gemaakt hadden. En ze redeneerden, en ze debatteerden en ze discussieerden en ze dachten diep en diep na... En ze kwamen tot de volgende conclusie: misschien moeten de vier mannen die de tafel gedragen hebben, waar Gimpl de boodschapper boven opstond met z'n houten hamer, misschien moeten die vier mannen óók weer door vier mannen gedragen worden. Slim, hè?
En ze kwamen na enig overleg, kwamen ze tot de slotsom dat als er volgend jaar met chanuka weer een schat uit de hemel zou vallen, dat ze het dan precies zo zouden doen. De mensen in het dorp hadden nu geen schat. Maar ze hoopten wel op volgend jaar. En ze prezen hun oudsten, want ze wisten dat ze daar altijd op konden rekenen als er een oplossing voor een probleem gevonden moest worden. Hoe moeilijk dat probleem ook zou zijn...
(Verteld op de multiculturele vertelmiddag in Houtzaagmolen De Ster op zondag 26 maart 2000, Molenpark 3)

AT 1335A - Rescuing the Moon    AT 1335A - Rescuing the Moon   

ATU 1335A - Catching the Moon    ATU 1335A - Catching the Moon   

Domme inwoners van een dorp denken de maan in een regenton te hebben gevangen. De volgende ochtend is de maan weg, maar de dief heeft de maan 's avonds weer aan de hemel gezet. De gevallen sneeuw wordt aangezien voor een schat. Het bestuur laat een boodschapper de mensen verbieden om nog naar buiten te gaan. Om te voorkomen dat de sneeuw vertrapt wordt, wordt de boodschapper op een tafel gezet en gedragen door vier mannen. Nu vertrappen zij echter de sneeuw. Volgend jaar moeten die mannen ook weer op een tafel staan en door anderen gedragen worden.

opname van vertelmiddag 'Verhalen van thuis en hier', Houtzaagmolen De Ster, Molenpark3 (band archief MI)

26 maart 2000

Rescuing the Moon

Chelm    Chelm   

Joods    Joods   

Gronam Oss    Gronam Oss   

Schmirle Trunt    Schmirle Trunt   

Lepe Lebisch    Lepe Lebisch   

Gimpl    Gimpl   

Treitl    Treitl   

Pirl    Pirl   

Yentl    Yentl   

Polen    Polen   

Yungo    Yungo   

2013-03-01 14:46:21