RH003 - Reinaerts historie (Reinaert II) vers 525-1024

Stout van moede ende onueruaert
Datten reynaert honen soude
Door dat doncker vanden woude
Quam hi gelopen in eenre woestijn
Dair reynaert die pade sijn
Dick had gehouden om sijn beiach
Besiden der woestynen lach [fol. 10r]
Een wech hooch ende lanck
Dair most bruun synen ganck
Te mydde duer recht maken
Soude hi tot mapertuus geraken
Reynaert die had mennich huus
Mer dat casteel tot mapertuus
Was dat beste van synen borgen
Dair lach hi in als hi was in zorgen
Off myt eniger noot beuaen
Nv is bruun so lang gegaen
Dat hi tot mapertuus is comen
Ende heeft die poort gesloten wonden
Dair reynaert wt plach te gaen
Doe ginck hi voor die barbecaen
Neder sitten op sinen stert
Ende riep si di in huus reynert
Jc bin bruun des conincs bode
Hi heeft my gesworen bi sinen gode
En coomt gi niet totten gedynge
End ic v niet myt my en brynge
Recht te nemen en te geuen
Dattet v costen sel v leuen
Ende men sel v hangen ende setten op een rat
Reynaert ic rade v dat
Trect myt my te houewaert
Dit verhoorde wel reynaert
Die bynnen voor die poorte lach
Dair hi dicke te leggen plach
Om die warmte vander sonnen
Als bruun die tael had begonnen
Hoordse ten eersten wel reynaert
Ende hi trat bet in sijn hol waert
Want mapertuus dat was al vol
Hier een gat ginder een hol [fol. 10v]
Nau crom ende lanck
Ende had mennigen wtganck
Die hi ondede sloot ende ontsloot
Als hi vernam dats hem was noot
Wanneer hi enige proy brochte
Off als hi wiste datmen hem sochte
Om ondaet die hi had mysdaen
So ontliep hi sijn vianden saen
Jn sijn heymelike hagedochte
Dat hem nyement vinden en mochte
Ende dier had hi gemaect so veel
Dattet mennigen dieren ginck wtten speel
Dier in verdwaelden dair hise beliep
Mennich pensen hooch ende diep
Docht nv reynert hoe hi den beer
Dien myt woorden ouerliep so zeer
Alre best tot spotte dreue
Ende selue in die eer bleue
NA desen gedochten hi wt trat [fol. 11r]
Tot brunen den beer ende sprac
Brwn oom wellecoom mot ghi wesen
Jc heb ter stont vesper gelesen
Dat dedet dat ic vluchts niet en quam
Doe ic v tale eerst vernam
Sijt wellecoom oom lieue vrient
Hy en heeft v niet wel gedient
Ende ic en weets hem genen danck
Die v desen berch lanck
Dede ouer comen dats my leet
Want gi zijt so muede dat v sweet
Wt uwen lijff loopt ic ziet
Ende al en waerdi hier comen niet
Jc wair te houe comen morgen
Mer nv bin ic myn in zorgen
Dat ic v weet hier so by
Want uwen vroeden raet die sal my
Te houe hoop ic helpen zeer
Ende want die coninc onse heer
Ghenen mynderen bode dan v
Want naest den coninck zi di nv
Die edelste ende die meeste van loue
Van alden lande. ic wilde wi te houe
Nv waren. want my ducht mijn waen
Dat ic niet en sel mogen ontgaen
Want ic heb gegeten so veel
Dat mijn buuck en mijn keel
My duncken spliten ic bin so sat
Het was nywe spise die ic at
Dair om nam icker veel te meer
Wat aet gi reynaert seid die beer
Dat v so zade. oom wat ic at
Wat holp v dat. al seid ic v dat
Jc at een cranck haue [fol. 11v]
Een arm man en is geen graue
Dat moechdi aen my wel weten
Wi arme lude wi moeten eten
Wisten wi raet dat wi nootste aten
Grote varssche honich raten
Die moet ic eten door den noot
Mer si maken my den buuc so groot
Als ic se in heb en can gedueren
Brwn sprac in corter vren
Help doer die doot reynaert
Maect gi den honich so onwaert
Honich is een zuete spise
Die ic voor allen gerechten prise
Ende voor allen spise mynne
Lieue neue help my dats ics gewynne
Reinaert wel lieue zuete neue
Also lange als ic leue
Wil ic sijn v getruwe vrient
Jst dat gi my vanden honych dient
BRwn oom ic waen gi hout v spot
Jc en doe neue so help my got
Jc soude myt v spotten node
Jst v eernst sprac die rode
Dat segt my mooch di honich eten
Jc sels v so vol doen meten
Gi en aets nye so veel bi uwen
Waen ic v huld dair meed verdienen
Mit my tienden hoe soud dat wesen
Reynaert hout uwen mont van desen
Ende zijt des seker ende gewis
Al dat honich dat nv is
Tusschen hier ende portegael
Aet ic wel tot enen mael
Reynaert sprac oom wat seg di [fol. 12r]
Een kerl heet lanfreit woent hier bi
Hy heeft honichs so veel twaren
Ghi en aets niet op in drien
Dat sel di hebben in v gewout
Wil di my helpen end wesen hout
Tegens mijn vianden in sconincs hoff
Des dede hi hem een zeker geloff
Ende swoer bi sijnre truwen dat
Woude hi hem honichs maken sat
Des hi en koene ontbieden sal
Hy soude hem wesen ouer al
Getruwe vrient ende goet geselle
Hier om loech reynaert die felle
Ende sprac oom wair v also na by
Dusent nobel als die honich sy
Al woudijs hebben zeuen amen
Dese woorde bruun zeer wel bequamen
End loech dat hi wel na screyde
Doe docht reynaert ende seide
Valt my ic salt v noch huden laten
Dair gi lachen sult te maten
Reynaert sprac hier en dooch geen langer staen
Hoe qualic dat ic oec mach gaen
Jc moet door uwen wil pinen
Rechte truwe moet vmmer schinen
Die ic myt gunsten tot v drage
Jc en weet onder alle myne mage
Nyement dair ic my dus om moyde
Dess dancte hem brwn want hem vernoyde
Dat hijt maecte also lanck
Nv ga wi oom enen snellen ganck
Ende volcht my na al desen pat
Jc sel v dess honychs maken zat
Van also veel als gi moget dragen [fol. 12v]
Mer reynaert meende van groten slagen
Dit was dat hi hem behiet
Mer die katijff en versyndes niet
Wair reynaert die tael weynde
Hi volchde na recht als die blynde
Die hem inden put laet leyden
So lang gingen si onder hem beiden
Dat sy tot lantfreits bynnen den twn
Quamen. doe verblide hem brwn
Mer het is dic also gesciet
Dat hem die mennich verblijt om niet
Nv mochedy horen van lanfreit
Hi was ist wair dat men my seit
Een tymmerman van groten loue
Ende had bynnen synen houe
Een eyck gebrocht wtten woude
Die hi des anderen dages clouen soude
Ende dair had hi twe beitelen in geslagen
Als tymmerlude gerne plegen
Ende had een eynd ondaen wide
Des was reynaert harde blide
Want dat was recht na sijn begeer
Al lachende sprac hi totten beer
Merct nau toe ende neems wel goom
Al hier in desen seluen boom
Js honichs wtter maten veel
Prueft mocht dijs in uwe keel
Ende in uwen buuck yet brengen
Nochtan sel di v seluen dwingen
Al duncken v goet die honich raten
Neemter vmmer niet bouen maten
So dattet uwen liue yet deert
Want ic wair dair mede onteert
Wel lieue oom mysquaem v yet [fol. 13r]
Reynaert neue en sorcht niet
Waendi dat ic bin onvroet
Maet is tot alle spele goet
Ghi segt wair sprac reynaert
Wair om bin ic oec veruaert
Gaet toe gereet ende crupet in
Brwn die docht om sijn gewin
Ende liet hem also verdoren
Dat hi thooft al ouer die oren
Ende sijn vorste twe voeten in stack
Reynaert pijnde hem dat hi track
Die beitelen beide wtter eken
Dair en halp brwn scelden noch smeken
Hi bleeff geclemmet inden boom
Aldus heuet die neue den oom
Gebrocht myt loosheit in sulker achten
Dat hi myt konsten noch myt crachten
Wtten boom en const ontgaen
Want mitten hoofde stont hi geuaen
WAt raedi brunen nv te doen
Dat hi sterck is ende koen
Ten sel hem niet helpen mogen
Hy siet wel dat hi is bedrogen
Hi began te hulsen en te hulen [fol. 13v]
Ende mitten afstersten voet te trappen
Ende maecte so groot geluut
Dat lanfreit mitter haest quam wt
Ende hem had wonder wat wesen mochte
Enen scerpen haec hi myt hem brochte
Op auentuer oft wair noot
Brwn lach in anxte groot
Ende die cloue die hem so neep
Hi tooch hi worstelde ende peep
Mer dat was pijn om niet gedaen
Hi en waende nvmmer meer tontgaen
Reynaert die sach van verre toe
Lanfreit comen ende sprac doe
Brwn ist honich goet hoe staet
Etes niet te veel het wair v quaet
Gi en soud te houe niet mogen gaen
Hier coomt lanfreit hi sal v slaen
Saen nv schencken had dijs gegeten bet
Het is goet dat men die spise wel net
MJt deser talen ghinc reynaert [fol. 14r]
Weder tot synen casteer waert
Doe quam lantfreit ende vanden beer
Geuaen doe ginck hi lopen zeer
Dair hi wist sijn gebueren naest
Ende riep aldoe mitter haest
Jn mijn hoff is een beer geuaen
Dese maer spranc wt wel saen
Jn dorp en bleef oec wijf noch man
Ellic liep aldat hi lopen can
Ende droegen myt hem haer weer
Lanfreit volchde een groot heer
Sulc droech een loet sulc eer raeck
Sulc een besom sulc een twij staeck
Ende sulc een vlegel wt sijn werck
Selue die paep vander kerck
Die droech selfs enen cruus staff
Die hem die coster node gaff
Selue die coster droech een vaen
Den armen bruun mede te slaen
Des papen wijff vrou Julocke
Quam myt haren spinrocke
Dair si des daechs om had gesponnen
Dair quamen sulcke quenen geronnen
Die nau van ouder had twee tande
Nv nakede brwn veel scande
Dair hi stoet in ongeual
Doch sette hi al tegen al
Doe hi tgeruft so groot hoorde
Ende tooch so dat hi scoorde
Van synen aengesicht die huut
Dus brocht hi thooft myt pinen wt
Dair bleuen die oren ende beide die lier
Nyeman en sach leliker dier
Dat bloet hem ouer die oren ran [fol. 14v]
Al brocht hi thooft wt nochtan
Eer hi die voeten wt cond gewynnen
Bleuen alle sijn clawen dair bynnen
Ende sijn ruge hantscoen beide
Die vaert quam hem tot groten leyde
Want hi en waende te gaen nemmermeer
Want die voeten deden hem so zeer
Ende hi en mocht vanden bloede niet sien
Ende lantfreit quam tot hem mittien
Die paep myt alle sijn prochiaen
Ende te steken wel gedichte
Op dat hooft ende bi sijn aensichte
Hi ontfenck mennigen steeck ende slach
Dair bi wachs hem wie so mach
Heeft een scande ende ongeual
Ouer hem so wil dat volc al
DJt scheen aen brvnen wel
Si waren hem alle had en fel
Dair wasser geen so cleen
Huge mitten crommen been
Ende ludolf mitter breder nese
Seer wreet waren hem aldese
Die een had enen verheuen cloot
Die ander een lootwerper groot
Dair hi al om mede ghinc slingeren
Her bertout mitten langen vingeren
Lantfreit ende oterum lang tee
Dese deden brunen seer wee
Ende meer pijn dan dander deden
Deen had een haec van scerpen sneden
Ende dander had een lange loete
Baerdeloge ende auesoete
Abelquack ende vrou baue
Ende die paep myt synen cruus staue [fol. 15r]
Ende vrou Julocke sijn wijff
Dese stonden al na brvnen lijff
Ellic stac en sloech al dat hi conde
Brwn suchte ende stan myt gronde
Ende nam dat men hem gaff
Die paep liet den cruus staff
Dicke gaen omtrent sijn hals
Die coster maecte hem oec zeer mals
Mitter vanen die hi myt hem brachte
Mer lantfreit maecte tmeeste crachte
Want hi was die edelste van geboorten
Vrou Julocke vander after poorten
Was sijn moeder. ende sijn vader
Was. macop die stoppel maker
Een stout man dair hi was alleen
Brwn most van mennigen steen
Een worp gemueten ende ontstaen
Voor hem allen sprac doe saen
Lantfeits brueder myt eenre ameyde
Dien hi brunen opt hooft leyde
Ende gaff hem enen groten slach
Dat hi en hoorde noch en sach
Ende verspranck vanden groten slagen
Tusschen der ryuieren en der hauen
Jn een trop van ouden wyuen
Ende werpper een getal van vyuen
Jn een ryuier die dair liep
Die beide wijdt was ende diep
Deess papen wijff wasser een
Des was des papen bliscap cleen
Doe hi sijn wijff sach in die vliet
Hem en luste langer niet
Brwn te steken off te slaen
Hy riep edel prochiaen [fol. 15v]
Ghinder drijfft vrou Julocke
Beide myt pelse ende myt rocke
Nv toe dien hair helpen mach
Jc geef hem jaer ende dach
Vol paerdoen ende recht oflaet
Van alle sondeliker daet
Beide man ende wijff
Lieten brunen den catijff
Leggen mat ende ouer doot
Ende gingen dair die paep geboot
Als brwn sach dat die lieden
Altemael van hem scieden
Ende trecken gingen ouer dat oude wijff
Spranc hi in twater heen ginc hi driuen
Ende swymmen mitten liue
Doe maecten die dorpers groot geruchte
Hi dreef heen myt crancker luste
Ende liepen hem na seer gram
Dat was om niet want hi ontquam
Des waren die dorpers tongemake
Sy riepen hem na myt leliker sprake
Coomt heer keer weder oorloos dieff
Dat brwn svam dair hi besief
Den meesten stroom ende lietse kallen
Tot dien dat hem was geuallen
Was hi blide dat hi ontginck
Hi vlocte den boom die hem so vinck
Dat hi dair beide sijn oren liet
En reynaert mede dien verriet
En so diep in dede crupen
Dair hem lantfreit vant ter stupen
Dien so zeer mishandelen dede
Jn aldustaniger gebede
Js hi wel een mijl gedreuen [fol. 16r]
Van dair die dorpers waren bleuen
Doe wart hi moede ende seer beswaert
Dat hi croop te lande wart
Ende ginck leggen rusten opten oeuer
Nye en saech di enen droeuer
Hi croonde seer ende stan
Dat bloeyt hem ouer die oren ran
Wanneer hi thooft yet verdroech
Hi lach mitten lancken ende sloech
Als een die den aden wacht
Nv hoort wes reynaert was bedacht
Eer hi van lantfreit was gegaen
Had hi een vet hoen geuaen
Dat hi heymelic myt hem droech
Buten weechs daert eenlic was genoech
Dat voor nyement dorste rvmen
Doe hi dat hoen al totten plumen
Had geleit al in sijn mael
Ghinc hi neder waert ten dael
Want hi begeerde die ryuier
Dat sweet liep hem ouer die lier
Van lopen dat weder was heet
Hi was so blide dat hi en weet
Hoe geberen van bliscap groot
Van hope dat die beer wair doot
Hi sprac nv heb ic nv heb ic wel geuaren
Die my te hooff meest soude deren
Die heb ic doot in desen dage
Nochtant waen ic des sonder clage
Ende sonder wan gunsten bliuen
Jc mach myt recht wel bliscap driuen
REcht myt desen sach reynaert [fol. 16v]
Neder ter riuieren waert
Ende sach wair brwn lach die beer
Doe bedroefde hi hem alte zeer
Dat hi te voren was verblijt
Nv heeft hi toorn had ende nijt
Dair eerst genuecht ende bliscap was
Och onbekende onsalich dwas
Vuyl keerl lantfreyt sprac hy
So wair du biste god scheyn di
Dattu dus goede spise dus vet
Die mennige man so gern et
Di aldus hebs laten ontgaen
Die di te voren was geuaen
O wi lantfreit verscouen druut
Hoe rikelic eens beren huut
Hebste verloren in desen dage
Dus sceldende ende myt deser clage
Js reynaert ter riuieren comen
Dair hi brvnen heeft vernomen
Gewont bebloeyt sieck ende cranck
Dess mocht hi reynaert weten danck [fol. 17r]
Dien in dier droefheit sach gern
Doe sprac hi aldus tot sinen schern
Sire priestere dieux vous saluut
Wildi reynaert den rybaut
Den roden scalc dat felle dier
Bescouwen so ziet en hier
Hebdi tot lantfreits yet vergeten
Jc wilt hem gern laten weten
Heb di hem oec niet wel betaelt
Sijn honich roten die gi hem staelt
Dat is v een lelike saeck
Wast honich oec van goede smaeck
Jc weets noch meer inden seluen coop
Lieue segt my eer ick loop
Jn wat oorden wil di v doen
Dat gi draecht dat rode caproen
Wair si di monick of si di abt
Hi heeft al na uwen oren gehapt
Die v die crune heeft gescoren
Ghi hebt uwe top verloren
Ende uwe hantscoen of gedaen
Jc waen gi wilt singen gaen
Van uwer complete dat getide
Dit hoorde brwn ende was onblide
Wat mocht hi doen hi en konds niet wreken
Hi liet hem synen spreken
Ende sloech weder in dat ryuier
Hy en wilde van desen fellen dier
Niet meer horen die ouer tael
Hi swam neder wart ten dael
Mitten stroom an dat ander lant
Nv ist hem zeer zorchelic bewant
Hoe hi te houe comen sal
Want hi had verloren al [fol. 17v]
Dat vel van beiden voeten voren
Ende die claeuwen ende die oren
Al sloech men doot hi en cond niet gaen
Doch most hi die vaert bestaen
Ende al en wist hi niet wel hoe
Nv hoort hoe hi hem eerst ginc toe
Hy zat ouer sijn hammen
Ende began myt groten scanden
Te rutselen ouer synen stert
Ende als hi des moede wart
Doe weyntelde hi licht voort twee mylen
Dit dede hi so lange wilen
Mit pinen dat hi te houe quam
Ende alsmen brwn dair vernam
Also berecht van verre comen
Wart dair getwiuelt vanden vromen
Wat dair geweyntelt quam also
Die coninck verkenden ende was vro
Ende sprac. dits brwn mijn sergant
Deus wie heeften dus genant
Wie heeft hem thooft gemaect so root
Hi is gewont al totter doot
Jn wat gelage is hi geraect
Mit desen is brwn bi geraect
Voorden coninc ende sprack
Jc clage v heer dit ongemack
En bid v dat gi my wreech hier
Ouer reynaert dat felle dier
Die my beide mij beide mijn voeten voren
Ende mijn wangen ende mijn oren
Verliesen dede bi synen rade
Die coninc sprac heer god genade
Hoe dorst dit doen die felle reynaert
Nvmmermeer en moet ic sweert [fol. 18r]
Gorden aen my noch dragen croon
Heer brwn ic en sel v schoon
Wreken. gi sels my weten danck

(vss. 525-1024)

AT 0038 - Claw in Split Tree    AT 0038 - Claw in Split Tree   

ATU 0038 - Claw in Split Tree.    ATU 0038 - Claw in Split Tree.   

VDK 0038 - Claw in Split Tree    VDK 0038 - Claw in Split Tree   

Bruun de beer gaat naar Maupertuus om Reinaert naar het hof te halen. Reinaert begint meteen zijn charme-offensief en vertelt Bruun van een grote voorraad honing. De beer is meteen verkocht en smeekt Reinaert hem te laten zien waar de vos zich ziek heeft gegeten aan honing. Op het erf van een timmerman genaamd Lamfreit ligt een omgehakte eik die de man wil klieven. Hierin zitten twee wiggen. Reinaert zegt Bruun dat als hij er tussen kan, de honing zal kunnen proeven. Bruun steekt er zijn kop en voorpoten in waarna Reinaert de wiggen verwijders zodat de beer vast komt te zitten in de gespleten boomstam. Door het lawaai dat Bruun maakt, komt Lamfreit naar buiten met een scherpe haak. Reinaer bespot Bruun door te vragen of de honing lekker is en te zeggen dat Lamfreit nog wat te drinken komt brengen. Lamfreit ziet de beer en waarschuwt dorpsgenoten. Allen komen met wapens op Bruun af. De beer trekt zo hard dat hij zich bevrijdt, maar moet daarvoor wel het huid van zijn oren, wangen en poten achterlaten. De dorpsgenoten zijn inmiddels bij Bruun en slaan en steken er op los. Bruun belandt in een groep vrouwen waarvan hij er enkele in de rivier gooit, waaronder de vrouw van de pastoor. Deze belooft een jaar lang kwijtschelding van elke zonde aan degene die zijn vrouw zal redden. Nu Bruun met rust gelaten wordt, kan hij in de rivier ontsnappen. Reinaert, die ondertussen een kip had gevangen en opgegeten, denkt dat hij Bruun (degene die hem aan het hof het meeste schade zou kunnen berokkenen) gedood heeft, maar ziet hem aan de rand van de rivier liggen. Reinaert is boos en bespot Bruun meerdere malen. Bruun is woedend maar kan niets uitrichten in zijn toestand en springt weer de rivier in en zwemt naar de andere kant. Omdat de beer niet meer kan lopen, glijdt hij over zijn staart of rolt hij richting het hof. Daar zegt Bruun dat Reinaert hem dit heeft aangedaan en de koning zal hem wreken.

‘Reinaerts historie, Reinaert II.’ In: Instituut voor Nederlandse Lexicologie (samenstelling en redactie), Cd-rom Middelnederlands. Sdu Uitgevers/Standaard Uitgeverij, Den Haag/Antwerpen 1998.

1479

Deze tekst is een passage uit Reinaerts historie. Een aantal passages zijn opgenomen wanneer deze gekoppeld kunnen worden aan een verhaaltype. Reinaerts historie is ook in zijn geheel opgenomen (vanwege de lengte in vijf stukken: idnummers RH001A tot en met RH001E).<br>
Vergelijk nog de types AT 0179* Tales about Men and Bears en ATU 0179* Tales about Men and Bears.

Claw in Split Tree

Bruun    Bruun   

Reinaert    Reinaert   

Maupertuus    Maupertuus   

God    God   

Lamfreit    Lamfreit   

Julocke    Julocke   

Ludolf    Ludolf   

Bertout    Bertout   

Oterum    Oterum   

Langteen    Langteen   

Baerdeloge    Baerdeloge   

Avesoete    Avesoete   

Abelquack    Abelquack   

Macop Stoppelmaaier    Macop Stoppelmaaier   

Huge    Huge   

Bave    Bave   

Ieper (België)    Ieper (België)   

N072p    N072p   

2013-03-01 14:46:21