Hoofdtekst
Een boerenknecht verkeerde met een boerendochter. Hij moest voor den boer op een ver weg gelegen land, dat bovendien slechts over water te bereiken was, gaan werken. Hij had daar weinig lust in, omdat hij dan niet op tijd zijn eten kon krijgen. De boerendochter overreedde hem evenwel door de belofte dat zij dan wel zorgen zou dat op tijd zijn middagmaal kwam. Hij ging dus heen.
Op etenstijd stond plotseling zijn meisje voor hem met een ijzeren potje met middageten zonder dat hij haar had zien aankomen, zonder dat er een schuitje was of iets dergelijks. De volgende dagen het zelfde spel. Dit trok hij zich zoo aan, dat hij eenige dagen ziek werd.
Zijn meisje bezocht hem dan geregeld en hij bemerkte niets bizonders aan haar. Hij herstelde, doch op bed had zich bij hem het idee vastgezet, het kostte wat het kostte, hij moest de oorzaak van dit vreemde geval ontdekken.
's Avonds toen het goed donker was, ging hij er alleen op uit. Bij een (of de?) boereplaats gekomen, zag hij een lange, witte gedaante onbewegelijk staan. Hij ging er heen en ontdekte dat het zijn meisje was. Hij sprak haar aan, doch kreeg geen antwoord. Hij vroeg wat zij daar moest doen, hoe zij er kwam enzovoort enzovoort, zonder dat er eenig leven of beweging in kwam, zonder dat ze een enkelen vraag beantwoordde. Toen werd hij boos, gaf haar een klap, doch alles zonder resultaat. Ten slotte pakte hij haar beet en kwakte haar langs uit op den grond, wat zij zonder zich te verroeren toeliet; zij was als een levenlooze plank.
Hiervoor had hij al zijn moed noodig gehad, doch thuis gekomen werd hij ten tweede male ziek. Zijn meisje kwam hem weer bezoeken. Hij vroeg haar naar den vorigen avond, maar zij hield zich of zij nergens van wist. Ten slotte kwam er uit, dat zij in de slaap haar schouder bezeerd had en toen, na lang over en weer praten, bekende zij dat als zij sliep haar geest haar lichaam verliet en ronddwaalde. Zij beloofde hem dat zij hem geen kwaad zou doen. Aangezien hij evenwel geen lust had om met een kol te trouwen, heeft hij de verkering verbroken.
Deze geschiedenis, mij door iemand uit de Beets afkomstig medegedeeld, is boven Hoorn gebeurd voor ettelijke jaren.
Op etenstijd stond plotseling zijn meisje voor hem met een ijzeren potje met middageten zonder dat hij haar had zien aankomen, zonder dat er een schuitje was of iets dergelijks. De volgende dagen het zelfde spel. Dit trok hij zich zoo aan, dat hij eenige dagen ziek werd.
Zijn meisje bezocht hem dan geregeld en hij bemerkte niets bizonders aan haar. Hij herstelde, doch op bed had zich bij hem het idee vastgezet, het kostte wat het kostte, hij moest de oorzaak van dit vreemde geval ontdekken.
's Avonds toen het goed donker was, ging hij er alleen op uit. Bij een (of de?) boereplaats gekomen, zag hij een lange, witte gedaante onbewegelijk staan. Hij ging er heen en ontdekte dat het zijn meisje was. Hij sprak haar aan, doch kreeg geen antwoord. Hij vroeg wat zij daar moest doen, hoe zij er kwam enzovoort enzovoort, zonder dat er eenig leven of beweging in kwam, zonder dat ze een enkelen vraag beantwoordde. Toen werd hij boos, gaf haar een klap, doch alles zonder resultaat. Ten slotte pakte hij haar beet en kwakte haar langs uit op den grond, wat zij zonder zich te verroeren toeliet; zij was als een levenlooze plank.
Hiervoor had hij al zijn moed noodig gehad, doch thuis gekomen werd hij ten tweede male ziek. Zijn meisje kwam hem weer bezoeken. Hij vroeg haar naar den vorigen avond, maar zij hield zich of zij nergens van wist. Ten slotte kwam er uit, dat zij in de slaap haar schouder bezeerd had en toen, na lang over en weer praten, bekende zij dat als zij sliep haar geest haar lichaam verliet en ronddwaalde. Zij beloofde hem dat zij hem geen kwaad zou doen. Aangezien hij evenwel geen lust had om met een kol te trouwen, heeft hij de verkering verbroken.
Deze geschiedenis, mij door iemand uit de Beets afkomstig medegedeeld, is boven Hoorn gebeurd voor ettelijke jaren.
Onderwerp
SINSAG 0545 - Hexe geht über das Wasser 
SINSAG 0545 - Hexe geht über das Wasser 
Beschrijving
Boerenknecht heeft verkering met boerendochter die plotseling en zonder bootje op de veraf gelegen akker komt met zijn eten. Hij wordt er ziek van, wordt weer beter, maar wil weten wat er aan de hand is. Op een avond gaat hij er op uit en ziet buiten de lange bleke , onbeweeglijke gedaante, die zijn meisje is. Ze reageert nergens op, zelfs niet als hij haar slaat en omduwt. Weer wordt de knecht ziek en de volgende dag vraagt hij zijn meisje naar de vorige avond. Ze doet alsof ze nergens van weet, maar vertelt wel dat ze haar schouder geeft bezeerd, en op het laatst dat als ze slaap haar geest haar lichaam verlaat en ronddwaalt. De jongen verbreekt de verkering, want hij wil niet met een heks trouwen.
Bron
Collectie Bakker (Archief Meertens Instituut)
Commentaar
15 mei 1901
In bewerking gepubliceerd door C. Bakker in: `Iets over kollen en belezen', in: Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 39 (1903), p.691; zie CBAK0512. Voor de versie gepubliceerd in De Gids zie CBAK0557.
In een brief van Bakker d.d. 1-11-1902 blijkt dat de verteller H. Eysker is: "Zou het ook niet gewenscht zijn het verhaal van den heer Eysker op te nemen? Het kolverhaal waarin voorkomt van een meisje in 't wit dat zoo stijf als een plank was, dat niet voelde dat haar vrijer haar sloeg enz. enz., maar den volgenden dag verwond was? Het schijnt mij een geval toe overeenkomst vertoonend met tegenwoordig veelbesproken somnambule of kataleptische toestanden."
Somnambule: letterlijk betekent het slaapwandelaar, maar het begrip wordt vooral gebruikt voor mensen die in een (hypnotische) trance-slaap over paragnostische vermogens beschikken. Katalepsie: een verstijving in de spieren die gepaard gaat met gevoelloosheid en die doorgaans optreedt bij een verlaagde bewustzijnsgraad. De toestand kan kunstmatig worden opgeroepen via hypnose, maar kan ook het gevolg zijn van hysterie, schizofrenie of een ontsteking van het hersenweefsel.
In een brief van Bakker d.d. 1-11-1902 blijkt dat de verteller H. Eysker is: "Zou het ook niet gewenscht zijn het verhaal van den heer Eysker op te nemen? Het kolverhaal waarin voorkomt van een meisje in 't wit dat zoo stijf als een plank was, dat niet voelde dat haar vrijer haar sloeg enz. enz., maar den volgenden dag verwond was? Het schijnt mij een geval toe overeenkomst vertoonend met tegenwoordig veelbesproken somnambule of kataleptische toestanden."
Somnambule: letterlijk betekent het slaapwandelaar, maar het begrip wordt vooral gebruikt voor mensen die in een (hypnotische) trance-slaap over paragnostische vermogens beschikken. Katalepsie: een verstijving in de spieren die gepaard gaat met gevoelloosheid en die doorgaans optreedt bij een verlaagde bewustzijnsgraad. De toestand kan kunstmatig worden opgeroepen via hypnose, maar kan ook het gevolg zijn van hysterie, schizofrenie of een ontsteking van het hersenweefsel.
Hexe geht über das Wasser
Naam Locatie in Tekst
Beets
Beets
Hoorn
Hoorn
Datum Invoer
2013-03-01 14:46:21